Bai na kontenido

Bai na kontenido

‘Lepnan Ku Ta Papia Bèrdat Lo Keda pa Semper’

‘Lepnan Ku Ta Papia Bèrdat Lo Keda pa Semper’

Lepnan Ku Ta Papia Bèrdat Lo Keda pa Semper’

MESKOS ku un kandela chikitu por kima i destruí henter un mondi, e tin e poder pa ruiná bida di un hende totalmente. E por ta yen di venenu, pero tambe e por ta “un palu di bida.” (Proverbionan 15:4) E por duna bida i kousa morto. (Proverbionan 18:21) E órgano chikitu aki, esta, nos lenga, tin asina tantu poder ku e por kontaminá henter nos kurpa. (Santiago 3:5-9) Pues, ta sabí pa nos tene kuidou ku nos lenga.

Den e segundo parti di e buki bíbliko di Proverbionan kapítulo 12, Rei Sálomon di Israel di antigwedat ta duna konseho balioso ku ta yuda nos kontrolá nos abla. Usando proverbionan kòrtiku pero tòg yen di nifikashon, e rei sabí ta mustra ku palabranan ku hende ta ekspresá tin nan konsekuensia i tambe ta revelá hopi tokante e kualidatnan di e persona ku ta ekspresá nan. Sálomon su konseho inspirá ta indespensabel pa ken ku ta deseá di pone un ‘warda na e porta di su lepnan.’—Salmo 141:3.

‘E Trampa di Transgreshon’

“Un hende malbado ta kai den trampa dor di transgreshon di su lepnan, ma e hustu lo skapa for di tribulashon,” segun Sálomon. (Proverbionan 12:13) Gañamentu ta un transgreshon (òf violashon di lei) ku hende ta kometé ku lep i ku ta bira un trampa fatal pa esun ku ta praktik’é. (Revelashon 21:8) Desonestidat por parse un manera fásil pa skapa kastigu òf pa sali for un situashon desagradabel. Pero unabes bo saka un mentira, bo no ta haña bo ta sigui gaña? Meskos ku un persona ku ta kuminsá hunga plaka ku montantenan chikitu ta hañ’é ta gèmbel ku montantenan mas i mas grandi ora e ta purba rekobrá loke el a pèrdè, asina un persona ku ta gaña ta hañ’é atrapá den un sírkulo di mentira for di kua e no por sali.

Transgreshon di lep ta un trampa tambe pasobra e persona ku ta gaña otronan por kuminsá gaña su mes. Por ehèmpel, fásilmente e persona mentiroso por konvensé su mes ku e ta un persona sabí i inteligente, ounke en realidat e sa masha poko. Asina e ta kuminsá hiba un bida basá riba mentira. Sí, “el a trata su mes muchu suave den su propio bista pa e por deskubrí su eror afin di odi’é.” (Salmo 36:2, NW) Gañamentu realmente ta un trampa! Di otro banda, e persona hustu lo no hinka su mes den un situashon difísil asina. Ounke e hañ’é den tribulashon, lo e no saka mentira.

‘E Fruta Ku Ta Sasia’

“No gaña boso mes: Dios no ta laga hasi bofon di dje,” apòstel Pablo a spièrta. “Pasobra loke un hende sembra, esaki tambe e lo kosechá.” (Galationan 6:7) E prinsipio aki ta aplikabel sigur na tantu nos abla komo nos echonan. Sálomon a deklará: “Un hende lo wòrdu sasiá ku bondat dor di e fruta di su boka, i e echonan di man di un hende lo bolbe bèk na dje.”Proverbionan 12:14.

Un boka for di kua ‘sabiduria ta sali,’ ta produsí fruta ku ta sasia òf satisfasé su doño. (Salmo 37:30) Pa un hende por desplegá sabiduria e mester tin konosementu, i niun hende no sa tur kos. P’esei tur hende mester skucha bon konseho i siguié. Segun e rei di Israel: “E kaminda di un bobo ta korekto den su mes bista, ma un hende sabí ta esun ku ta skucha konseho.”Proverbionan 12:15.

Yehova ta duna nos konseho sano mediante su Palabra i su organisashon, usando e publikashonnan ku e “esklabo fiel i prudente” ta perkurá. (Mateo 24:45; 2 Timoteo 3:16) Ta ki un bobedat pa rechasá bon konseho i insistí pa hasi kosnan na nos manera! Nos “mester ta lihé pa tende,” ora Yehova, “Esun ku ta siña hende konosementu,” ta konsehá nos mediante su kanal di komunikashon.—Santiago 1:19; Salmo 94:10.

Kon e hende sabí i esun bobo ta reakshoná riba insulto òf krítika inhustu? Sálomon a kontestá: “Rabia di un bobo ta keda riparabel mesora, ma un hende prudente no ta hiba insulto na kuenta.”Proverbionan 12:16.

Ora un hende bobo wòrdu ofendí, “mesora” e ta duna un kontesta rabiá. Pero un hende prudente ta resa pidi Dios su spiritu pa e por dominá su mes. E ta tuma tempu pa meditá riba e konseho di e Palabra di Dios, i ku apresio e ta reflekshoná riba e palabranan di Hesus: “Ken ku dal bo na bo banda drechi di kara, dun’é e otro banda tambe.” (Mateo 5:39) E persona prudente no kier “paga malu ku malu na ningun hende,” p’esei e ta dominá su lepnan p’e no papia sin pensa. (Romanonan 12:17) Ora nos tambe ta pasa por haltu di kualkier insulto ku nos por haña nos kuné, nos ta evitá mas pleitu.

‘E Lenga Ku Ta Kura’

Transgreshon di lep por kousa hopi daño den un kaso hudisial. E rei di Israel a bisa: “Esun ku ta papia bèrdat ta konta loke ta korekto, ma un testigu falsu ta papia mentira.” (Proverbionan 12:17) E testimonio di e testigu berdadero ta konfiabel pasobra e ta papia e bèrdat. Su palabranan ta yuda pa hustisia vense. Di otro banda, e testigu falsu ta yen di mentira i ta pone ku desishonnan inhustu ta ser tumá.

Sálomon a sigui: “Tin hende ta papia sin pensa, manera hinká di spada, ma lenga di hende sabí ta trese kuramentu.” (Proverbionan 12:18) Palabra por hinka manera un spada, kibra amistat i kousa problema. Òf nan por ta dushi i agradabel, i dor di esei konserbá amistat. Pues, dunamentu di beinam ofensivo, gritamentu, krítika konstante i insulto, no ta manera hinká ku ta kousa heridanan emoshonal profundo? Lo ta bon anto pa nos usa palabranan ku ta kura, esta, un diskulpa sinsero, pa koregí kualkier fayo ku nos por hasi riba e tereno aki.

Nos ta bibando den un tempu trabahoso, pues no ta un sorpresa ku hopi hende tin “kurason kibrá” i “spiritu abatí.” (Salmo 34:18) Ora nos “enkurashá esnan ku ta falta ánimo,” i “yuda e débilnan,” nos ta usando e poder di kura ku palabra por tin, no ta bèrdat? (1 Tesalonisensenan 5:14) Sí, palabranan ku ta reflehá komprenshon por animá teenagernan ku ta lucha kontra e preshon dañino di nan pareunan. Un lenga (abla) komprensivo por sigurá e rumannan di edat ku nos ta stima nan i ku nos tin mester di nan. Palabranan bondadoso sigur lo por drecha dia di esnan enfermo. Asta un skual ta mas fásil pa aseptá si e wòrdu duná “den un spiritu di mansedumbre [“suavedat,” NW].” (Galationan 6:1) Tambe tin hende ta usa nan lenga pa kompartí e bon nobo di Dios ku esnan ku skucha. Esta un gran poder di kura esaki tin!

‘Lepnan Ku Lo Keda pa Semper’

Sálomon a usa e palabra ‘lep’ komo sinónimo di “lenga,” i el a deklará: “Lepnan ku ta papia bèrdat lo ta establesí pa semper, ma un lenga mentiroso ta pa un momentu so.” (Proverbionan 12:19) E ekspreshon “lepnan ku ta papia bèrdat” na e idioma hebreo original ta den e forma singular i tin un nifikashon mas profundo ku djis papia e bèrdat. Segun un buki di referensia e ta duna idea di algu duradero, permanente i konfiabel. “Abla ku tin e kualidat aki lo keda . . . pa semper pasobra lo e ta konfiabel, na kontraste ku e lenga mentiroso . . . ku lo por gaña hende pa un ratu pero ku lo no triunfá ora e hañ’é ku prueba.”

E rei sabí a deklará: “Tin engaño den kurason di esnan ku ta plania maldat, ma konseheronan di pas tin goso.” El a agregá: “Lo no pasa nada malu ku e hustu, ma e malbadonan ta yen di problema.”Proverbionan 12:20, 21.

Ta doló i sufrimentu so hende ku ta plania maldat ta kousa, nada otro. Di otro banda, e konseheronan di pas ta haña satisfakshon dor di hasi loke ta bon. Tambe nan tin e goso di mira bon resultado. Mas importante ainda, nan ta disfrutá di Dios su aprobashon, pasobra “lepnan mentiroso ta un abominashon pa SEÑOR, ma esnan ku ta trata ku fieldat ta su delisia.”Proverbionan 12:22.

‘Esun Ku Ta Keda Ketu Tokante Konosementu’

Deskribiendo un otro diferensia entre e persona ku ta kouteloso ku su palabranan i esun ku no ta, e rei di Israel a bisa: “Un hende prudente ta keda ketu tokante di su konosementu, ma kurason di bobonan ta proklamá lokura.”Proverbionan 12:23.

Un persona prudente sa ki ora pa papia i ki ora nò. E ta keda ketu tokante konosementu dor di no broma ku loke e sa. Esaki no ta nifiká ku ta semper e ta skonde loke e sa. Mas bien, e ta diskreto ora e ta manifestá su konosementu. Distinto for di dje, e persona bobo ta lihé pa papia i laga hende sa kon bobo e ta. P’esei, laga nos papia ménos i evitá ku nos ta usa nos lenga pa broma.

Siguiendo ku algun ehèmpel di kontraste, Sálomon a mustra un punto dramátiko relashoná ku diligensia i flohera. El a deklará: “Man di e hende balente lo goberná, ma negligensia [“man floho,” NW] ta hiba na trabou fòrsá.” (Proverbionan 12:24) Trabou duru por hiba na progreso i independensia finansiero, i flohera na trabou fòrsá i sklabitut. Segun un eksperto, “ku tempu e persona floho lo bira esklabo di esun diligente.”

‘E Palabra Ku Ta Hasi Kontentu’

Ku un bon opservashon tokante e naturalesa humano, Rei Sálomon ta bolbe na e asuntu tokante abla. El a bisa: “Ansha den kurason di hende ta hasié abatí, ma un bon palabra ta hasié kontentu.”Proverbionan 12:25.

Tin hopi ansha i preokupashon ku por hasi hende su kurason masha tristu. Loke ta nesesario pa aliviá e karga i hasi e kurason kontentu ta un bon palabra di animashon di un persona komprensivo. Pero kon otronan por sa ku nos tin algu ta molestiá nos si nos no habri nos kurason i papia frankamente tokante e asuntu? Sí, ora nos tin problema òf depreshon, nos tin ku deshogá nos mes serka un persona komprensivo ku por yuda nos. Ademas, ora nos ta ekspresá nos sintimentunan esaki ta aliviá e kurason di ansha. P’esei, ta bon pa deshogá bo mes serka bo kasá, un mayor òf un amigu di konfiansa ku ta spiritualmente fuerte.

Tin mihó palabranan di animashon ku esnan ku nos ta haña den Beibel? Nos tin ku hala serka Yehova dor di meditá ku apresio riba su Palabra inspirá. E reflekshon ei sigur lo trese goso den un kurason ku ansha i brio den wowonan tristu. E salmista a konfirmá esaki ora el a bisa: “E lei di SEÑOR ta perfekto, e ta restorá alma; e testimonio di SEÑOR ta fiel, e ta hasi hende simpel bira sabí. E preseptonan di SEÑOR ta korekto, nan ta alegrá kurason; e mandamentunan di SEÑOR ta puru, nan ta iluminá wowo.”—Salmo 19:7, 8.

E Kaminda Ku Ta Duna Rekompensa

Hasiendo un kontraste entre e kaminda di e persona hustu i di esun malbado, e rei di Israel a bisa: “E hustu ta eksplorá su propio sabana, ma kaminda di e malbadonan ta hasi nan kana dualu.” (Proverbionan 12:26, NW) E persona hustu ta kouteloso enkuanto su sabana: su amigunan i konosínan ku e ta skohe pa asosiá kuné. E ta skohe nan di un manera sabí i ta hasi su bèst p’e no tin amistatnan peligroso. Esei no ta e kaso serka hende malbado, kendenan ta ninga di tuma konseho i ta insistí di hasi kosnan na nan manera. Nan ta wòrdu engañá i asina ta kana dualu.

Siguientemente Rei Sálomon a presentá e diferensia entre un persona floho i esun diligente for di un otro ángulo. E di: “E floho no ta hasa loke el a kohe ku yagmentu, ma diligensia ta e poseshon presioso di hende.” (Proverbionan 12:27) Un persona floho no por finalisá loke el a kuminsá. Di otro banda, diligensia ta sinónimo di rikesa.

Flohera ta asina perhudisial ku apòstel Pablo a sinti e nesesidat pa skirbi kompañeronan kristian na Tesalónika i koregí sierto personanan ku tabata “hiba un bida desordená,” sin ta traha ma tabata kana mete den asuntu ku no a toka nan. E personanan ei a pone un karga finansiero pisá riba otro hende. P’esei Pablo a konsehá nan frankamente dor di hasi un yamada serio riba nan “pa traha na un manera trankil i kome nan mes pan.” I si nan no kier a sigui e konseho firme aki, Pablo a urgi otronan den e kongregashon pa “alehá” for di nan, esta evitá nan, evidentemente den asuntunan sosial.—2 Tesalonisensenan 3:6-12.

Nos tin ku hasi kaso no solamente di e konseho di Sálomon pa ta diligente sino tambe di su konseho pa nos usa nos lenga na e manera korekto. Laga nos hasi esfuerso pa nos usa e órgano chikitu aki pa trese kurashon i alegria segun ku nos ta hiba un estilo di bida korekto i ta evitá di peka ku nos lepnan. Sálomon ta sigurá nos: “Den e kaminda di hustisia tin bida, i den e kaminda ei no tin morto.”Proverbionan 12:28.

[Plachi na página 27]

“Un hende sabí ta esun ku ta skucha konseho”

[Plachi na página 28]

“Lenga di hende sabí ta trese kuramentu”

[Plachi na página 29]

Deshogá bo mes serka un amiga di konfiansa por trese konsuelo

[Plachi na página 30]

Meditá ku apresio riba e Palabra di Dios ta hasi e kurason kontentu