Mwet ngeni masouan

Mwet ngeni tettelin menlapen masouan

Ifa Ussun Kopwe Tongeni Filioch?

Ifa Ussun Kopwe Tongeni Filioch?

Ifa Ussun Kopwe Tongeni Filioch?

ALON Solomon, kingen Israel loom: ‘Chon tipatchem repwe rongorong pwe repwe fefeita lon ar sile.’ Lape-ngenikich sia fen filingau pokiten sise fen auselinga an aramas kapasen fon.​—An Salomon Fos 1:5.

Ekkena kapas lon ewe Paipel eu mwiitun lein ekkewe “ulungerou mwiitun” Solomon a makkei. (1 King 4:32) Sipwe tongeni feioch seni ach silei me lefareni an kewe kapas mi tipatchem? Ewer. Ei wokisin a affata ifa ussun repwe alisikich: “Ren ekei mwiitun aramas repwe tipachem o silei ourourer, repwe weweiti ekewe kapas mi alolol, repwe angei ourourer seniir pwe repwe mirititi mine repwe fori, repwe eani pwung, let o wenechar.” (An Salomon Fos 1:2, 3) Sipwe porausfengen ussun limu kapasen emmwen mi alongolong won ewe Paipel mi tongeni alisikich le filioch.

Ekieki Mwo Mwiriloon Filiom Mi Tongeni Nomofochelo

Epwe tongeni watte mwiriloon filiach. Ina popun a murinno om achocho le ekieki mwiriloon filiom me mwan. Tumunu pwe ochchun met kopwe muttir winneni esap achunalo mesom ngeni mwiriloon filiom lon mwach kkan. “Eman aramas mi mirit a kuna ewe feiengau mi feito o opola, nge ekewe chon wewemang ra chok feilong lon o feiengau,” An Salomon Fos 22:3 a ourourakich.

Eli epwe alisuk le makkei won echo taropwe mwiriloon filiom lon ekkewe ran mi kanoto chok me lon ekkewe ier ra feffeito. Neman ika ka mochen poputaani eu minefoon angang, kopwe tongeni makkei fan liwinum mi muttir toruk, ewe peioff watte me om pwapwaiti ena esin angang. Nge filiom epwe wewe ngeni eu angang kopwe eani ren fansoun mwochomwoch chok? Epwe tongeni wewe ngeni om kopwe mwokut seni leeniom me likitalo chiechiom kewe are aramasom kewe? Epwe mecheres om feiengau atun ka fori ena angang are kopwe tongeni mangau ren om foffori iteitan? Pwungupwung won feiochun me feiengauen filiom me mwirin, filata menni pekin a lamot seni.

Epwe Nafoch Ewe Fansoun

Minne sia muttir filata mi tongeni muttir wiliiti filiach mi ngau. An Salomon Fos 21:5 a ourourakich: “Aramas mi akota ar angang o achocho le fori repwe pisekisek, nge chokewe mi chok muttir fori ar angang, nge resap akota me mwan, repwe woungau.” Ren chok awewe ekkewe sarafo mi fokkun saanifengeniir repwe ekis witiwit mwen repwe filata le pupulufengen. Ika rese witiwit, repwe tongeni meefi pwungun met emon sou makkei sipai lon England atun ewe 18en senturi itan William Congreve, a apasa: “Muttir pupulu, niamaam ren fansoun langattam.”

Ach eani nafochun fansoun esap wewefengen me an emon pireir le filata. Ekkoch mettoch sipwe pwungupwung won ra kon watte lamoter pwe sia tongeni kuna lamoten ach sipwe ekis muttir filata met sipwe fori. Ach ammanga filiach lupwen esor popun mi tongeni efeiengauakich pwisin are ekkewe ekkoch. Ach filata pwe sipwe ammanga filiach a tongeni wiliiti eu kefil mi ngau.

Kopwe Etiwa Fon

Pokiten esap wor ruu osukosuk mi unusen wewefengen, eli esap wewefengen kapwungun ruuemon lupwen mei wor ar kewe osukosuk mi ekis wewefengen. Iwe nge, a chuen och ach rongorong met emon a fori lupwen ach osukosuk a ekis wewefengen me an we. Eisini met a ekieki ussun filian. Ren chok awewe ika kopwe filata ewe sokkun angang kopwe achocho ngeni, eisini chokkewe mi eani ena esin angang met a murinno me met a ngau ren ar angang. Met feiochun ar angang, me ikkefa ekkewe osukosuk me feiengau ren ena angang?

Ewe Paipel a ourourakich: “Esap fisoch eu kokkot ika esor pwungupwungfengen, nge ika mei wor chommong sou fon, epwe tongeni fisoch ewe kokkot.” (An Salomon Fos 15:22, New World Translation) Iwe nge, lupwen sia kutta fon seni chienach kewe are sia kaeo seni kunaen ekkewe ekkoch, sipwe chechchemeni pwe kich pwisin sipwe filata me met a fisita seni filiach wesewesen osach.​—Kalesia 6:4, 5.

Auselinga Mwelien Letipom Mi Miritilo

Mwelien letipach a tongeni alisikich le filioch me ren ekkewe alongolongun alluk mi alapalapa manauach. Ika epwe kuna ei alillis, emon chon Kraist epwe emiriiti mwelien letipan me ren an Kot ekiek. (Rom 2:14, 15) An Kot we Kapas a erenikich: “Kopwe chechemeni i won meinisin mine ka fori, nge i epwe aiti ngonuk ewe al mi pwung.” (An Salomon Fos 3:6) Iwe nge, ruuemon mei wor mwelien letiper mi murinno, repwe tongeni filata nge epwe sokkolo filier.

Mwelien letip mi murinno esap mut ngeni filien aramas an epwe sokkolo lupwen ra pwungupwung won och mettoch an Kot we Kapas a pinei. Ren chok awewe, mwelien letip ese fen miritilo a tongeni mut ngeni emon mwan me emon fefin ar repwe ppi ika ra poluoch ren ar nonnomfengen mwen pupulu. Ekiekir pwe ra fen filioch. Repwe tongeni eani ewe ekiek pwe ar fori epwe tumunur seni pupulu mi sopwongau. Eli mwelien letiper esap apwunguur. Iwe nge, emon mi eani an Kot ekiek ussun pupulu me foffor lefilen mwan me fefin resap filata ei kokkot ese nomofoch me a limengau.​—1 Korint 6:18; 7:1, 2; Ipru 13:4.

Ekieki Mwo Ifa Ussun Filiom A Kku Aramas

Fan chommong filiom epwe kku aramas. Iwe, kosap filingau me aingaualo om chiechioch me chiechiom, mararum, are akkaewin om chiechioch me Kot. An Salomon Fos 10:1 a apasa: “Emon alual mi tipachem a apwapwai saman, nge eman alual mi tiparoch a atoto letipeta won inan.”

Iwe nge, fan ekkoch filiom epwe kku chiechiom kewe. Ren chok awewe, eli kopwe filata le poutalo och lukuen lamalam pokiten om sile pwe ena luku a u ngeni ewe poraus lon Paipel. Are kopwe tongeni filata le siwili lapalapom kewe pokiten om mochen lapalapeni lapalapom kewe me ren ewe emmwen seni lang ka fen etiwa. Neman filiom esap apwapwai chienom kewe are mararum kewe, nge filiom kewe mi murinno ra apwapwai Kot.

Filioch Won Ewe Kefil Mi Lapalap Seni Meinisin

Aramas meinisin ra wiisen filata lefilen manau me malo, nge lape-ngeniir rese silei ussun ei kefil. A ekis wewe chok ewe kefil chon Israel loom ra wiisen pwungupwung won lupwen ra nonnom unukkun kian ewe Fonu Mi Pwonetiu lon 1473 B.C.E. Moses a eani wiisan noun Kot soufos lupwen a apasa: “Iwe, ua kokkori lang me fanufan pwe repwe chon pwarata usumi ikenai, pwe ua anomu mwemi manau me mala, feioch me anumamau. Iei mine oupwe filata manau, pwe ami me mwirimwirimi kana oupwe manau. Oupwe echeni ewe Samol mi Lapalap ami we Kot, oupwe aleasochisi alon o fitipacheiti. Pun ren ei oupwe manau, o ranin manauemi repwe langatamala lon ewe fanu ewe Samol mi Lapalap a pwon fan akapel pwe epwe ngeni ami kewe lewo Apraham, Isaak me Jakop.”​—Tuteronomi 30:19, 20.

Oesini me kaeoon fetalin fansoun lon ewe Paipel ra pwaralo pwe sia nonnom atun “fansoun weires” me “lapalapen ei fonufan a sissiwil.” (2 Timoti 3:1; 1 Korint 7:31, NW) Ewe siwil a fen oesini epwe muchulo lupwen ei otot mi ngau won fonufan, an aramas, epwe talo, me an Kot fonufan sefo mi pwung epwe siwili.

Iei sia nonnom unukkun asamen ena fonufan sefo. Kopwe pwerelong lon ewe asam ngeni manau esemuch won fonufan fan nemenien an Kot we Muu? Are kopwe toluelo seni fonufan lupwen a talo an Setan we otot? (Kol Fel 37:9-11; An Salomon Fos 2:21, 22) Epwe filiom chok menni aal kopwe filata nge om kefil a wesewesen wewe ngeni ika kopwe manau are malo. Kopwe etiwa alillis ren om kopwe filioch?

Ach filata manau a wewe ngeni ach kutta akkom met Kot a kutta senikich. Lape-ngeni ekkewe lamalam rese enletin affata ngeni aramas met Kot a kutta seniir. Ekkoch nouwis ra fen alisata an aramas lukuluk won kapas mi mwakel me ar fori mettoch Kot esap pwapwa ren. Ra tumunungau ar repwe awewe ngeni aramas ewe lamoten ar filata le fel ngeni Kot “ren ngun o enlet.” (Jon 4:24) Ina popun lape-ngeni aramas rese fel ngeni Kot ren ngun me enlet. Nge nengeni met Jises a apasa: “Are emon esap fitiei, a chok u ngeniei; are emon esap fitiei ionfengeni, a chok kupetfeseni.”​—Mattu 12:30.

Chon Pwarata Jiowa ra pwapwa le alisi aramas ar repwe alapalo ar sile ussun an Kot we Kapas. Ra porausfengen ussun ewe Paipel ren aramas are mwichen aramas lon eu leeni are kulok mi murinno ngeniir. Chokkewe mi mochen alamota ei kokkot repwe chuuri Chon Pwarata Jiowa lon leenier are repwe mak taropwe ngeni chon ffor Ewe Leenien Mas.

Pwungun pwe ekkoch ra fen ekis silei met Kot a kutta seniir. Neman ra fen lukuluk won enletin me lukulukochun ewe Paipel. Iwe nge, ekkoch me leir rese mochen filata ar repwe fangolo manauer ngeni Kot. Pwata? Eli epwe wor ekkoch popun.

Rese weweiti lamoten ar fori? A ffat an Jises kapas: “Esap iteiten aramas meinisin mi apasa ngeniei, ‘Samol, Samol,’ epwe tolong lon muun lang, pwe ir chok mi fori letipen Semei mi nonnom lang.” (Mattu 7:21) Ese naf sile ussun ewe Paipel; mi lamot ach foffor. Ewe mwichefelin Kraist loom a isetiu ewe pisekin nengeni. Sia alleaani porausen ekkoch lon ewe aewin senturi: “Nge lupwen ra luku Filip, fansoun an afalafala ewe kapas allim usun muun Kot, o pwal usun ewe it, iten Jises Kraist, ra papataiselo, mwan me fefin.” (Fofor 2:41; 8:12) Iwe, ika emon a fen etiwa an Kot we Kapas ren unusen letipan, a luku porausan, me a fen atipeeufengenni manauan me an Kot kewe alluk, iwe, met epwe pinei an epwe pwaralo pwe a fen fangolo manauan ngeni Kot ren an papataiselo? (Fofor 8:34-38) Pwungun pwe ika Kot epwe etiwa an fangolo manauan, epwe pukun filian me a fis ren letip mi chengel.​—2 Korint 9:7.

Neman ekkoch ra ekieki pwe ese naf ar sile fan iten ar repwe fangolo manauer ngeni Kot. Nge epwe aukuk an emon me emon sile lupwen a keran poputaani och mettoch mi fo. Epwe wor emon mi angangoch lon an angang mi apasa pwe an sile lupwen a poputa le angang a wewe chok me an sile mwirin a fen angang chommong ier? Ika sipwe angang ngeni Kot, epwe wor ach sile ussun an ewe Paipel kewe afalafal me kapasen alongolongun alluk, fengen me ach mochen manaueni manauach me reer.

Ekkoch ra ammanga filier le angang ngeni Kot pokiten ra niu pwe rese tongeni apwonueta ar pwon. Ekis lolilen ika epwe sopwongau a kapachelong lon mettoch meinisin emon epwe achocho ngeni. Emon mwan epwele pupulu me famili epwe tongeni meefi tufichingau, nge an pwon a alisata an achocho le apwonueta wiisan. Ussun we chok, emon sarafo mi keran kaeo drive epwe niu pokiten a tongeni aksiten​—akkaewin ika a silei chommongun ekkewe sarafo mi aksiten lupwen ra drive lupwen ra eani apopo ngeni choochoon ekkewe chinnap ra aksiten. Iwe nge, ei sile mi tongeni alisi i pun a tongeni efisi an tumunuoch lupwen a drive. An esap angei license esap alisi ewe sarafo!

Filata Manau!

Me ren ewe Paipel, ekkewe kkotun politics, moni, me lamalam won unusen fonufan epwe morolo me chokkewe ra alisata ena otot repwe morolo seni fonufan. Iwe nge, aramas mi filioch fan iten manau me angang me ren filier repwe nonnom. Repwe wiliiti kinikinin ewe fonufan sefo me angang le efisata eu paratis won fonufan, ussun chok Kot a fen akkota me le poputaan. En kopwe pwapwaiti om angolong lon ena angang mi chengel fan an Kot emmwen?

Ika pwe wuu, kopwe filata le kaeo an Kot we Kapas. Filata le kaeo ifa ussun kopwe tongeni apwapwai Kot. Filata om kopwe apwonueta met Kot a kutta senikich. Lap seni meinisin, kopwe filata le unusen apwonueta filiom. Lon kapas mwochomwoch, kopwe filata manau!

[Sasing lon pekin taropwe 4]

Epwe nafoch om fansoun le pwungupwung won ekkewe kefil mi lamot

[Sasing lon pekin taropwe 5]

Kopwe etiwa fon lupwen kopwe filata met kopwe angang ngeni lon manauom

[Sasing lon pekin taropwe 7]

Chokkewe mi filata le angang ngeni Kot repwe angang ngeni foruloon eu paratis won fonufan