Ku Kwishiba Kwenu Lundeniko Ukuilama

“Ku kwishiba kwenu lundeniko ukuilama.”—2 PETRO 1:5-8.

1. Amafya ya bantunse ayengi yesako pa mulandu wa kufilwa ukucita cinshi?

MULI lulu wine wine uwali ku United States uwa kucincintila ukubomfya imiti ikola, abacaice bakonkomeshiwe ati: “Mulekaana.” Ifintu kuti fyawama sana nga ca kuti bonse balekaana imiti ikola ne fintu pamo ngo kunwensha, imikalile yabipa nelyo iya bucisenene, ubufumfuntungu mu makwebo, e lyo no “lunkumbwa lwa mubili”! (Abena Roma 13:14) Lelo, nani wingatila ukukaana lyonse kwalyanguka?

2. (a) Fya kumwenako nshi fya mu Baibolo filanga ukuti ubwafya bwa kukaana bwa kale na kale? (b) Bushe ifi fya kumwenako filingile ukutucincisha ukucita cinshi?

² Apo abantunse bashapwililika bonse cilabakosela ukuilama, tufwile ukufwaisha ukwishiba ifya kucimfya ukushomboka ukuli konse ukwisa. Baibolo itushimikila ulwa bantu ba ku kale abatukwite ukubombela Lesa lelo abo limo cakosele ukuikaanya. Muleibukisha Davidi no lubembu lwakwe ulwa bucende na Bati-sheba. Lwaipaishe aba kaele—e kutila umwana wabo uwa mu bucende e lyo na muka Bati-sheba. (2 Samwele 11:1-27; 12:15-18) Nangu tontonkanyeni pa mutumwa Paulo, uwasumine fye apabuuta ati: “Pantu icisuma ico mfwaya, nshicita; lelo icibi ico nshifwaya, e co ncita.” (Abena Roma 7:19) Bushe na imwe inshita shimo mulakalifiwa pali uyu mulandu? Paulo akonkenyepo ati: “Mbekelwa icine cine mu mafunde ya kwa Lesa umwabela ubuntu bwandi ubwa mu kati, lelo ine mona mu filundwa fyandi ifunde limbi lilelwa ne funde lya matontonkanyo yandi no kulantwala bunkole kwi funde lya lubembu ilili mu filundwa fyandi. Iye, ne muntu wa nkumbabulili ne! Nani akampokolola ku mubili uno uulefwa?” (Abena Roma 7:22-24) Ifya kumwenako fya mu Baibolo filingile ukukosha umupampamina wesu uwa kukananenuka ilyo tuleshomboka ukufwaya ukuilama sana.

Ukuilama Cintu ca Kusambilila

3. Londololeni ico tushifwile ukwenekelela ukuti ukulanga ukuilama kuti cayanguka.

³ Pali 2 Petro 1:5-7, ukuilama, ukusanshamo na maka ya kuikaanya, kwalumbwilwa pamo ne citetekelo, ubusuma, ukwishiba, ukushipikisha, ukuipeelesha kuli bukapepa, ukutemwa aba bwanayina, no kutemwa. Pali iyi mibele yonse iisuma tapaba iyo tufyalwa na yo. Ifwile ukusambililwa. Pa kuti iyi mibele imoneke sana muli ifwe, kano twabombesha no kukosapo. E cifwaikwa na pa kusambilila ukuilama.

4. Mulandu nshi abengi balandila kuti tabakwata ubwafya bwa kuilama, lelo ici cishibilo ca nshi?

⁴ Ca cine, abantu abengi kuti batila kuli bena ukuilama te cintu cayafya. Bacita fye ifintu umo balefwaila, nampo nga balishiba nelyo iyo, bacita fye ififwaya imibili yabo iya lubembu no kukanasakamana ifyo imicitile yabo ikabaletela nelyo ifyo ikakuma bambi. (Yuda 10) Ukufilwa ukukaana nelyo ukukanafwaya fye ukukaana kwaliseeka ilelo ukucila kale. Cishibilo ca kuti cine cine tuleikala mu “nshiku sha kulekelesha” isho Paulo alandilepo ilyo asobele ati: “Mukesaba inshita shaibela ishayafya. Pantu abantu bakaba abaitemwa, abatemwe ndalama, aba mataki, aba matutumuko, aba miponto, . . . abashailama.”—2 Timote 3:1-3.

5. Mulandu nshi Inte sha kwa Yehova bafwaisha sana ukwishiba pa fya kuilama, kabili kupanda amano nshi ukucili kulebomba?

 ⁵ Inte sha kwa Yehova balishiba bwino ifyo cakosa ukuilama. Ukupala Paulo, balishiba ifyo kuba ukushomboka pa kati ka kutemuna Lesa no kwikala umwabela ifipimo fyakwe na pa kucincintila ubufwayo bwa mubili wabo uwa lubembu. E ico pa nshita yalepa balafwaisha ukwishiba ifya kucimfya uku kushomboka. Mu 1916, magazini wa Ulupungu lwa kwa Kalinda uwa ulya mwaka alandile pa “fyalinga ukucita nga tulefwaya ukuilama, ukulama amatontonkanyo yesu, imilandile yesu ne myendele.” Yatubulwile ukulaibukisha ilembo lya Abena Filipi 4:8. Ukupanda amano kwa bulesa ukwa muli ili lembo kucili kulabomba, nangula palipita imyaka napamo 2,000 apo kwalembelwe kabili nalimo kwalikosa ukukonka nomba ukucila ifyo cali ilyo kwalembelwe nelyo mu 1916. Na lyo line, Abena Kristu batukuta ukukaana ulunkumbwa lwa calo, pa kwishiba ukuti nga bakaane fyo, ninshi balesumina ukwikala umwabela ififwaya Kabumba wabo.

6. Mulandu nshi tushilingile ukutompokela ilyo tulesambilila ukuilama?

⁶ Ukuilama kwalilumbulwa pa Abena Galatia 5:22, 23 ukuti kwaba ni cimo ica “fisabo fya mupashi [wa mushilo].” Nga twalanga iyi mibele pamo no “kutemwa, ukusekelela, umutende, ukushishimisha, icikuuku, ubusuma, icitetekelo, [no] ukufuuka,” tukanonkelamo icine cine. Ukucite fyo kukatwafwa “ukukanaba aba fye nelyo abashitwala ifisabo” mu kubombela Lesa nga fintu Petro alondolwele. (2 Petro 1:8) Lelo tatufwile ukutompoka nelyo ukuiseka nga twafilwa ukulanga iyi mibele mu kwangufyanya kabili mu kukumanina nga fintu twingafwaya. Napamo mwalimona ukuti ku sukulu umwana we sukulu umo kuti asambilila bwangu sana ukucila umbi. Nelyo pa ncito umo kuti aishiba bwangu incito ukucila ababomfi banankwe. E fyo caba na ku Bena Kristu, bamo kuti balundulula bwangu imibele ya Bwina Kristu ukucila bambi. Icacindama kutwalilila ukusambilila imibele ya bukapepa mu nshila yawamisha iyo twingakumamo. Kuti twacite ci pa kushukila ukwafwa Yehova ateyanya ukupitila mu Cebo cakwe ne cilonganino. Ukwangufyanya ukufika pa buyo bwesu te cacindama sana, kano ukubombesha ku kutwalilila ukulunduluka.

7. Cinshi cilanga ukuti ukuilama kwalicindama?

⁷ Te kutila ifi ukuilama kwabikwa pa mpela ya mutande wa mibele iletwako no mupashi ninshi takwacindama ukulingana ne mibele imbi. Kwalicindama. Tulingile ukwibukisha ukuti kuti twasengauka “imilimo ya bumubili” yonse nga twali abapwililika mu kuilama. Lelo abantunse bashapwililika balemenena ku kucita “imilimo ya bumubili [imo] . . . , ubulalelale, ukukowela, imibele yakamuka, ukupepo tulubi, ukupupa imipashi, ubulwani, ifikansa, akalumwa, icipyu, ulubuli, amalekano, ifyakaniko.” (Abena Galatia 5:19, 20) Kanshi tufwile ukulwisha lyonse, ukupampamina pa kunukula ifibelesho fyabipa ukufuma mu mitima yesu na mu matontonkanyo.

Bamo Ukushomboka Kwabo Kwalikosesha

8. Finshi fimo ifilenga ukuilama ukukosela sana bamo?

⁸ Abena Kristu bamo cilabakosela sana ukuilama ukucila bambi. Mulandu nshi? Fimo ifingalenga kusambilisha kwa bafyashi nelyo ifyo bapitilemo kale. Nga ca kuti ukusambilila ukuilama no kulangisha kwene cimoneka kwati takwatukosela ifwe, ninshi ca kusekelelapo. Lelo tulingile ukuba ne cililishi no kulangulukilako abo cakosela ukuilama, nangu ca kuti ukukanailama kwabo kuti kwaba bwafya kuli ifwe. Apo na ifwe tatwapwililika, nani pali ifwe uwingakwata apa kuyumfwila uwalungama?—Abena Roma 3:23; Abena Efese 4:2.

9. Bunake nshi bamo bakwata, kabili ni lilali ubu bunake bukacimfiwa umupwilapo?

⁹ Ku kulangilila: Napamo twalishiba ukuti Abena Kristu banensu bamo abaleka ukupeepa fwaka nelyo ukubomfya imiti ikola inshita shimo kuti balafuluka sana ifyo fintu. Nelyo bamo cilabakosela ukunashako ukulya nelyo ukunwa ifya kunwa fikola. Bambi cilabakosela ukulama  ululimi lwabo, e ico ilingi line balaipununa mu cebo. Pa kubombela pa kupelebela kwa musango yo kano wabombesha ukulundulula ukuilama. Mulandu nshi? Ilembo lya kwa Yakobo 3:2 lisosa fye icishinka aliti: “Ifwe bonse tulaipununa imiku iingi. Ngo muntu taipununa mu cebo, uyu ninshi muntu uwapwililika, uwingalama no mubili wakwe onse ku mukobelo.” Bambi na bo balomfwa umutima ulefwaya sana ukuteye fyangalo fya cela mushuke. Atemwa kuti cabakosela ukulama ubukali bwabo. Kuti capoosako inshita ukwishiba ukulama ifya musango yu nelyo ifyapalako. Nangula kuti twalunduluka bwino pali ino nshita, ulunkumbwa lwalubana lukafumininapo fye ilyo tukapwililika. Pali ino nshita, ukwesha na maka ukuilama kukatwafwa ukukanawila mu mikalile ya lubembu. Ilyo ukushomboka kuletwalilila, natuleafwana ukukananenuka.—Imilimo 14:21, 22.

10. (a) Mulandu nshi ukuilama ukukuma ku kulaala kwa mwaume no mwanakashi kwabela bwafya sana kuli bamo? (b) Kwaluka nshi kumo ukukalamba munyina umo ayalwike? (Moneni umukululo pe bula 16.)

¹⁰ Mumbi umo bamo cibakosela ukuilama ni mu mulandu wa kulaala kwa mwaume no mwanakashi. Kwena, ukulaala kwa bantunse ukwa mwaume no mwanakashi lubali lwa fyo Yehova Lesa atubumbile. Lelo, bamo cilabakosela sana ukukonka ifipimo fya kwa Lesa ukukuma ku kulaalana kwa mwaume no mwanakashi. Napamo icingalenga cibakosele sana kukwata insuuna yaluma. Twikala mu calo umo abantu batemwisha sana ifya bwaume no bwanakashi ne ci citwala pa ntanshi ulunkumbwa lwa bwaume no bwanakashi mu nshila ishingi. Ici kuti caleta ubwafya ku Bena Kristu abalefwaya ukuba abashimbe—pa nshita yatantalilako—pa kuti babombele Lesa ukwabula ifya kupumbula fya mu cupo. (1 Abena Korinti 7:32, 33, 37, 38) Lelo ukulingana ne cipope ca mu Malembo icitila “[ukuupa nelyo ukuupwa] kwawamo kucilo kuba ne nsuuna,” kuti bapingulapo ukuupa nelyo ukuupwa, ne ci ukwabula no kutwishika ca mucinshi. Lelo, bapampamina ukuupila nelyo ukuupilwa “muli Shikulu epela,” nge fyo Amalembo yafunda. (1 Abena Korinti 7:9, 39) Tatuletwishika ukuti Yehova alasekelela pa kufwaisha kwabo ukwa kusumbula ifishinte fyakwe ifyalungama. Abena Kristu banabo balasekelela pa kubishanya na bakapepa ba cine abakwata imibele yawamisha nge yi na bumpomfu.

11. Kuti twayafwa shani munyina nangu nkashi uufwaya uwa kuupana nankwe lelo talamusanga?

 ¹¹ Ni shani nga ca kuti uwa kuupana nankwe uwayana tamoneke? Elenganyeni ifingabipilwa umuntu ulefwaya uwa kuupana nankwe lelo talemumona! Kuti alemona uko abanankwe baleupa no kuupwa no kuba ne nsansa eyefilya, ilyo wena acili alefwaya uwa kuupana nankwe uwalinga. Kuli bamo ababa mu mibele ya musango yo, icibelesho cakowela ica kwangashe fya mfwalo kuti caba bwafya bwa mutatakuya. Nangu ni fyo, takwaba Umwina Kristu ufwaya ukutompola umbi ukwabula ukwibukila uuleshomboka ukuti atwalilile uwa musangwela. Napamo ukwabula ukwibukila kuti twafuupula bamo nga tulelanda amashiwi yabula ukulangulukilako pamo nga ya kuti, “Ni lilali mukoopa nelyo ukuupwa?” Napamo ico kuti caba fye cipusho ca munsaunte, lelo ifyo cingawama ukulama ululimi lwesu! (Amalumbo 39:1) Tulingile ukutasha sana abo pa kati kesu abatwalilila aba musangwela mu bushimbe. Ukucila ukulanda ifingafuupula, kuti tuletukuta ukuba aba kukoselesha. Ku ca kumwenako, kuti twaesha na maka ukusanshako abashimbe ilyo ibumba linono ilya bakosoka lyakumana pamo ku kulya nelyo ku kubishanya kusuma ukwa Bwina Kristu.

Ukuilama mu Cupo

12. Mulandu nshi ukuilama ukukuma ku kwampana kwa mu cupo kukabililwa?

¹² Ukuba mu cupo te kutila ninshi takuli ukuilama ukukuma ku kwampana kwa mu cupo. Ku ca kumwenako, ukukabila kwa kwampana kwa mu cupo ukwa mulume no mukashi kuti kwapusana apakalamba. Inshita shimbi napamo umo pa baupana kuti umubili tauli bwino ne co kuti calenga ukwampana kwa mu cupo ukwafya nelyo ukukanabako. Nalimo pa mulandu wa fyo umukashi nelyo umulume apitilemo ku numa, kuti camukosela ukuumfwila icipope citila: “Umulume apeele umukashi icifwile ukumupeela; no mukashi na o apeele  umulume wakwe ifyo fine.” Nga cabe fyo, umunankwe afwile ukuilama sana. Lelo bonse babili kuti baleibukisha ukufunda kwa kutemwa ukwa kwa Paulo ku Bena Kristu baupana ukwa kuti: “Mwilatanana, kano pa kusuminishanya ukwikala fye pa nshita yapimwa, ukuti mubomfye nshita ku kupepa e lyo mube pamo kabili, epali Satana alamutunka pa kukanatekanya kwenu.”—1 Abena Korinti 7:3, 5.

13. Cinshi twingacitilako abaleshomboka mu kulundulula ukuilama?

¹³ Abaupana kuti batasha sana nga ca kuti bonse babili balisambilila ukuilama kwalinga muli uku kwampana kwapalamisha. Kabinge, balingile ukulangulukilako bakapepa banabo abacili baleshomboka ukuilama muli uyo mulandu. Tatulingile ukulaba ukupepelako bamunyinefwe ba ku mupashi ukuti Yehova abapeele ukushilimuka, ubukose, no mupampamina wa kutwalilila ukulwisha ukuti balange ukuilama no kubombela pa kucimfya ulunkumbwa.—Abena Filipi 4:6, 7.

Twalilileni Ukwafwana

14. Mulandu nshi tulingile ukubela ne cililishi e lyo no kulangulukilako Abena Kristu banensu?

¹⁴ Inshita shimo, kuti catukosela ukulangulukilako Abena Kristu banensu abaleshomboka ukuti bailame muli fimo ifyatwangukila ukuilamamo. Lelo abantu balipusanapusana ififyalilwa. Bamo bakonka fye inkuntu shabo; bambi iyo. Bamo cilabangukila sana ukuilama. Bambi cilabakosela sana. Lelo, ibukisheni ukuti, umuntu uuleesha ninshi te mbifi. Abena Kristu banensu bakabila ukubalangulukilako no kuba ne cililishi kuli bene. Insansa shesu shalibimbwamo ilyo tuletwalilila ukuba ne nkumbu ku baleshomboka ukuti babe no kuilama. Kuti twamone fyo ku mashiwi ya kwa Yesu ayalembwa pali Mateo 5:7.

15. Mulandu nshi amashiwi ya pa Amalumbo 130:3 yasansamushisha muli uyu mulandu wa kuilama?

¹⁵ Tatufwile nangu panono ukutunganya Umwina Kristu munensu uyo uwafilwa ukulanga ubuntu bwa Bwina Kristu pa nshita imo. Ifyo cikoselesha ukwishiba ukuti pa mbali ya nshita imo iyo twafililwe, Yehova amona inshita ishingi isho twatungulwike, nangu ca kuti Abena Kristu banensu tabamwene. Cilasansamusha sana ukulaibukisha amashiwi ya pa Amalumbo 130:3 ayatila: “Amampuulu nga mwayamwensekesha, mwe Yehova, mwe Shikulu, nani uwingeminina?”

16, 17. (a) Kuti twabomfya shani Abena Galatia 6:2, 5 ukukuma ku kuilama? (b) Cinshi tuli no kulandapo pa lwa kuilama?

¹⁶ Pa kuti tutemune Yehova, ifwe umo umo tufwile ukulundulula ukuilama, lelo cine cine tukapokelela ukwafwa kuli bamunyinefwe ba Bwina Kristu. Nangu ca kuti umo umo afwile ukusende cipe cakwe umwine, na lyo line twalicincishiwa ukwafwana mu mabunake yesu. (Abena Galatia 6:2, 5) Tufwile ukutasha sana umufyashi, umwina mwesu, nelyo cibusa uutulesha ukuya ku fifulo tushilingile ukuya, uutulesha ukutamba ifyo tushiligile ukutamba, nelyo ukucite fyo tushilingile ukucita. Umuntu wa ifyo ninshi aletwafwa ukuilama, e kuti ukuba na maka ya kuikaanya!

¹⁷ Abena Kristu abengi napamo balacite fi twalandapo pa lwa kuilama ukufika pano, lelo kuti bamona ukuti pa lwabo bacili balekabila ukubombesha. Kuti bafwaya ukulundako ukuilama, ukulingana na po bengapesha nga bantunse bashapwililika. Bushe na imwe e fyo muumfwa? Ninshi cinshi mwingacita pa kulundulula ukuilama, ukwaba mu fisabo fya mupashi wa kwa Lesa? Kabili bushe ukucite fyo kuti kwamwafwa shani ukufika pa mabuyo mwaimika pa myaka ngo Mwina Kristu? Natumone mu cipande cikonkelepo.

Bushe Muleibukisha?

Mulandu Nshi Ukuilama . . .

• kwacindamina ku Bena Kristu ukulundulula?

• kwayafisha sana kuli bamo?

• kufwaikilwa mu cupo?

• kwabela mibele twingafwana ukulundulula?

[Amepusho]

[Akabokoshi ne Cikope pe bula 16]

Alisambilile Ukuikaanya

Nte ya kwa Yehova umo uwikala ku Germany alebomba ifya kulungishalungisha bamashini babomfya amalaiti. Umulimo wakwe wasanshishemo ukulamona amaprogramu mupepi na 30 aya pa cilimba na pa televishoni. Nga kwaba ukupumfyanya, aleya mu kumona icalubana kuli programu no kuwamya. Atila: “Ilingi line ukupumfyanya kwalebako lintu pali ifibi, napamo ilyo pali ifikope fya lukaakala nelyo ifya kulaalana. Ifi fintu fyabipa calemoneka kwati fyalekakatila mu matontonkanyo yandi pa nshiku ishingi, nalimo pa milungu, kwati nabafifwatika pali bongobongo wandi.” Asumina ukuti ici cayambukile bumupashi bwakwe bubi bubi. Atila: “Ndakuntukilwa bwangu, e ico ukumona ifya lukaakala kwalengele cilenkosela ukuilama. Ifya kulaalana fyalengele tulekangana no mukashi wandi. Lyonse kwali kushomboka. Apo nshalefwaya ukucimfiwa muli uko kushomboka, napingwilepo ukufwaya incito imbi, nangula nali no kulafola indalama shinono. Nomba line fye, nasukile nasanga incito imbi. Ifyo nalefwaya naficitika.”

[Ifikope pe bula 15]

Ukwishiba tusanga pa kusambilila Baibolo kulatwafwa ukuilama