Kwa Zibo ya Mina Mu Ekeze Buiswalo
Kwa Zibo ya Mina Mu Ekeze Buiswalo
“Kwa zibo mu ekeze buiswalo.”—2 PITROSI 1:5-8.
1. Matata a mañata a batu a tiswa ki bufokoli mañi?
MWA mungendenge wa ku lwanisa milyani ye kola, ba banca mwa United States ne ba elelizwe kuli: “Mu hane fela.” Neikaba hande hahulu mañi ni mañi ha n’a ka hana isike fela milyani ye kola, kono ni bucakolwa, buhule, busholi mwa lipisinisi, ni ‘litakazo za nama!’ (Maroma 13:14) Kono ki mañi ya kona ku bulela kuli ku hana kamita ku bunolo?
2. (a) Ki mitala mañi ya mwa Bibele ye bonisa kuli butata bwa ku hana ze maswe haki bwa cwale? (b) Mitala yeo i swanela ku lu susueza ku ezañi?
2 Bakeñisa kuli batu ba ba si ka petahala kaufela ba fumana t’ata ku ba ni buiswalo, lu swanela ku tabela ku ituta mo lu kona ku tulela butata bufi ni bufi bo lu kopana ni bona. Bibele i lu bulelela za batu ba kwaikale be ne ba ikatalize ku sebeleza Mulimu kono ili bao fokuñwi ne ku ba bezi t’ata ku hana ze maswe. Mu hupule sibi sa Davida sa ku buka ni Bati-sheba. Ne si tisize kuli mwan’a bona wa mwa bubuki ni munn’a Bati-sheba ba shwe, mi sibeli sa batu bao ne ba si na mulatu. (2 Samuele 11:1-27; 12:15-18) Kamba mu nahane za muapositola Paulusi, ya n’a ipulezi patalaza kuli: “Kakuli ha ni ezi bunde bo ni lata; kono ni eza bumaswe bo ni sa lati.” (Maroma 7:19) Kana ni mina fokuñwi mu ikutwanga ku zwafa cwalo? Paulusi n’a zwezipili kuli: “Ni tabela Mulao wa Mulimu ka mutu wa mwahali; kono ni bona mulao usili mwa lilama za ka, o lwanisana ni mulao wa kutwisiso ya ka, mi u ni isa mwa butanga bwa mulao wa sibi, o li teñi mwa lilama za ka. Ni mutu ya maibile cwañi! Ki mañi ya ka ni liulula kwa mubili wo wa lifu?” (Maroma 7:22-24) Mitala ya mwa Bibele i swanela ku tiisa tundamo ya luna ya ku sa tuhela ku ikataza ku ba hahulu ni buiswalo.
Buiswalo Bu Na ni ku Itutiwa
3. Mu taluse libaka ha lu sa koni ku libelela kuli ku bonisa buiswalo ku be bunolo.
3 Buiswalo, bo bu kopanyeleza ni m’ata a ku hana ze maswe, bu bulezwi kwa 2 Pitrosi 1:5-7 hamoho ni tumelo, m’ata, zibo, buitiiso, bulapeli, ni lilato. Kwa tulemeno to tunde t’o kaufela ha ku na twa pepwa ni tona mutu. Tu na ni ku huliswa. Ku tu bonisa hahulu ku tokwa tundamo ni buikatazo. Kacwalo he, kana lwa kona ku libelela kuli ku bonisa buiswalo ku ka ba bunolo?
4. Ki kabakalañi ba bañata ha ba ikutwa kuli ha ba fumani t’ata ku bonisa buiswalo, kono seo si bonisañi?
4 Ki niti, batu ba bañata ba kana ba ikutwa kuli ha ba fumani butata mwa ku bonisa buiswalo. Ba ipilela fela mo ba latela, ibe kuli ba ziba kamba ha ba zibi, ba ya ka litakazo za mibili ya bona ye si ka petahala mi ha ba nahani ka za m’o bona kamba ba bañwi ba ka amelwa ki ze zwa mwateñi. (Juda 10) Ku palelwa kamba ku sa tabela ku hana ze maswe ku atile mwa miteñi ye ku fita nako ifi kamba ifi ya kwamulaho. Ki sisupo sa kuli luli lu pila mwa “mazazi a maungulelo” ao Paulusi n’a polofitile kuli: “Ku ka taha linako ze tata. Kakuli batu ba ka ba baitati, ba ba lata mali, ba ba itumbaeta ni ku ikuhumusa; ikaba banyefuli, . . . ba ba sa koni ku iswala.”—2 Timotea 3:1-3.
5. Ki kabakalañi Lipaki za Jehova ha ba tabela ku ziba za taba ya buiswalo, mi ki kelezo mañi ye sa li ya butokwa?
5 Lipaki za Jehova b’a izibela hande butata bo bu mwa ku bonisa buiswalo. Sina Paulusi, b’a ziba ndwa ye mwahal’a takazo ya ku tabisa Mulimu ka ku pila ka lipimo za hae za tomile ni bupilo b’o mibili ya bona ye si ka petahala i kana ya ba susueza ku pila. Kabakaleo ba kalile kale ku bata ku ziba mo ba kona ku tulela butata b’o. Kale k’o ka 1916, magazini ya Tora ya ku Libelela ye mu sweli ku bala cwale, ne i bulezi ka za “mwa ku ezeza kuli lu kone ku iswala, ku iswala mwa minahano ya luna, lipulelo za luna ni muzamao wa luna.” Ne i akalelize ku beya mwa munahano liñolo la Mafilipi 4:8. Kelezo ya Mulimu ye mwa liñolo leo isali ya butokwa, nihaike kuli ne i filwe lilimo ze bat’o eza 2,000 kwamulaho mi mwendi ku t’ata kacenu ku i latelela ku fita mo ne ku inezi sapili kamba ka 1916. Nihakulicwalo, Bakreste ba lika ka t’ata ku hana litakazo za silifasi, ka ku ziba kuli ha ba eza cwalo, ba lumelelana ni Mubupi wa bona.
6. Ki kabakalañi ha lu sa swaneli ku zwafa ha lu nze lu hulisa buiswalo?
6 Buiswalo bu bulezwi kwa Magalata 5:22, 23 sina kalulo ya “muselo wa Moya [o kenile].” Haiba lu ba ni kalemeno kao hamoho ni ‘lilato, tabo, kozo, pilu-telele, musa, bunde, busepahali, ni ku ishuwa,’ lu ka tuseha hahulu. Sina mwa n’a bulelezi Pitrosi, ku eza cwalo ku ka lu tokwisa ‘buzwa ni ku palelwa ku beya miselo’ mwa sebelezo ya luna ku Mulimu. (2 Pitrosi 1:8) Kono ha lu swaneli ku zwafa kamba ku ipona mulatu haiba lu palelwa ku bonisa tulemeno t’o kapili-pili kamba ka ku tala sina mo lu tokwela. Mwendi mu lemuhile kuli muituti yo muñwi kwa sikolo a kana a swala lika kapili ku fita yo muñwi. Kamba fa musebezi mutu yo muñwi u ituta musebezi o munca kapili ku fita babeleki ba bañwi. Ka ku swana, ba bañwi ba ituta ku bonisa tulemeno twa Sikreste kapili ku fita ba bañwi. Sa butokwa ki ku zwelapili ku hulisa tulemeno twa Sikreste ka mo lu konela kaufela. Lu kona ku eza cwalo ka ku itusisa tuso y’a lu file Jehova ka Linzwi ni ka puteho ya hae. Sa butokwa haki ku fumana ka bubebe se lu lelile kono ki ku ikataza ka pilu kaufela kuli lu eze zwelopili kamita.
7. Kiñi ze bonisa kuli buiswalo ki bwa butokwa?
7 Nihaike buiswalo bu kwa mafelelezo a mukoloko wa tulemeno to tu tiswa ki moya, ha ku talusi kuli ha bu na butokwa sina tulemeno to tuñwi. Batili. Lu swanela ku beya mwa munahano kuli kambe lu na ni buiswalo bo bu petehile “misebezi ya nama” kaufela ne i ka ambukiwa. Kono batu ba ba si ka petahala ba hanelela ku komiwa ki ‘misebezi ye miñwi ya nama: . . . Bubuki, buhule, mikwa ye masila, bubelete, ku lapela milimu, buloi, sitoyo, lifapano, lifufa, buhali, likañi, likauhano, ni lituto za buhata.’ (Magalata 5:19, 20) Kacwalo lu na ni ku swalelela ku lwana, ku ikatulela ku zwisa moya o maswe mwa pilu ni munahano wa luna.
Ku Ba Bañwi Ki Ndwa
8. Kiñi ze tahisa kuli ku ba ni buiswalo sihulu ku be t’ata ku ba bañwi?
8 Ku na ni Bakreste ba bañwi ba ba fumana hahulu t’ata ku ba ni buiswalo. Kabakalañi? Mwendi kabakala tuto ya bashemi ba bona kamba ze ne ba ipumani ku zona kwamulaho. Haiba ku hulisa ni ku bonisa buiswalo ha ku si ka lu tatafalela luna, lu swanela ku nyakalala. Kono kaniti lu swanela ku ba ni mufelañeke ni kutwisiso ha lu sebelisana ni ba ba fumana t’ata ku bu bonisa, nihaikaba kuli kutokwa buiswalo kwa bona ku tahiseza luna butata. Ka ku izibela ku sa petahala kwa luna, ki mañi ku luna ya swanela ku ba ni moya wa ku ipona ku luka?—Maroma 3:23; Maefese 4:2.
9. Ki mifokolo mañi ye ba na ni yona ba bañwi, mi mifokolo yeo i ka felelela lili?
9 Ka mutala: Lu kana lwa ziba kuli Bakreste ba bañwi ba ba tuhezi ku zuba kamba ku itusisa milyani ye kola mwendi ba sa na ni takazo ye tuna ya lika zeo. Kamba ba bañwi ku ba bela t’ata ku ca lico kamba ku nwa bucwala ka tikanyo. Ba bañwi ba fumana t’ata ku swala lilimi la bona, kacwalo hañata ba fosanga mwa lipulelo. Ku tula mifokolo ye cwalo ku tokwa buikatazo bo butuna bwa ku hulisa buiswalo. Kabakalañi? Liñolo la Jakobo 3:2 li bulela ka ku utwahala hande kuli: “Kaufela lu fosa mwa linto ze ñata; mutu ya sa fosi ku z’a bulela, ki mutu ya petehile, ya kona ku iswala ku za mubili kaufela.” Ba bañwi bona hape ba na ni takazo ye tuna ya ku coba njuka. Kamba mwendi ku ba bela t’ata ku feza kacima-cima. Ku kona ku nga nako ku ituta mwa ku tulela mifokolo yeo kamba i sili ye swana ni yeo. Nihaike lwa kona ku eza zwelopili ye tuna cwale, litakazo ze maswe li ka felelela muta lu fita fa ku petahala. Ka nako ye, ku ikataza ku ba ni buiswalo ku ka lu tusa ku sa wela hape mwa mupilelo wa sibi. Ha lu nze lu zwelapili ku ikataza, ha lu tusaneñi kuli lu si ke lwa kutela mwamulaho.—Likezo 14:21, 22.
10. (a) Ki kabakalañi ku iswala ku za tobali sihulu ha ku li t’ata ku ba bañwi? (b) Ki muhato mañi o mutuna wa n’a ezize muzwale yo muñwi? (Mu bone sikwenda se si fa likepe 16.)
10 Kalulo ye ñwi ye ba fumana t’ata ba bañwi ku iswala ku yona ki ya za tobali. Takazo ya tobali ki ye ñwi ya lika zeo Jehova Mulimu n’a lu bupile ni zona. Kono ba bañwi sihulu ba fumani t’ata ku nga tobali ka mo i lukiselizwe, ku likana ni milao ya Mulimu. Butata bwa bona bu kona ku ekezeha bakeñisa kuli mwendi ka sipepo ba na ni takazo ye fitelezi ya tobali. Lu pila mwa lifasi le li tenguzwi ki tobali ili le li hanelela ku zusulusa takazo mwa linzila ze ñata. Seo si kona ku tahisa butata luli kwa Bakreste ba ba bata ku zwelapili mwa bukwasha, ka nako ye ba tomile, ilikuli ba sebeleze Mulimu ku si na filikanyo ya linyalo. (1 Makorinte 7:32, 33, 37, 38) Kono ka ku likana ni taelo ye mwa Mañolo ye li, “bunde ki ku nyala, isi ku bulaiwa ki takazo,” b’a kona ku ikatulela ku nyala, ili nto ye kutekeha luli. Ka nako ye swana, ba lukela fela ku nyalela “ku Mulena,” sina ka mw’a eleleza Mañolo. (1 Makorinte 7:9, 39) Lwa kona ku ikolwisa kuli Jehova wa tabiswa ki takazo ya bona ya ku latelela likuka za hae ze lukile. Bakreste ba bañwi ba tabiswa ki ku swalisana ni balapeli ba niti ba ba na ni muzamao o munde cwalo ni busepahali.
11. Lu kona ku tusa cwañi muzwale kamba kaizeli ya tabela ku kena mwa linyalo kono kwa pala?
11 Ku cwañi haiba ha ku na sinyalana ni yena ya swanela? Mu nahane mwa kona ku zwafela mutu ya tabela ku kena mwa linyalo kono kwa pala! A kana a bona balikani ba hae ha ba kena mwa linyalo ni ku fumana tabo ye ñwi cwalo, kono yena u sa bata sinyalana ni yena ya swanela. Ba bañwi ha ba li mwa muinelo o cwalo ba kana ba swalelela mukwa o masila wa ku icuka. Nihakulicwalo, ha ku na Mukreste ya tabela kuli ka nzila ye ñwi a lobe pilu ya yo muñwi ya sweli ku ikataza ku zwelapili ku ba ya kenile. Lwa kona ku zwafisa mutu lu si ka lela ka ku bulela lipulelo ze utwisa butuku ze cwale ka za kuli, “Muta nyala lili?” kamba “Muta nyalwa lili?” Seo si konwa ku bulelwa ku si na mulelo o maswe, kono neikaba hande hahulu ha ne lu ka bonisa buiswalo ka ku swala lilimi la luna! (Samu 39:1) Ba ba zwelapili ku ipuluka mwa bukwasha bwa bona, lu swanelwa ku ba babaza hahulu. Ku fita ku bulela ze kona ku ba zwafisa, lu ikataze ku ba susueza. Ka mutala, lwa kona ku ikataza ku mema makwasha ba bañwi muta kakwata ka ba ba hulile kwa moya ka kopana ku ca sico hamoho kamba ku ikola siango se sinde sa Sikreste.
Buiswalo mwa Linyalo
12. Ki kabakalañi buiswalo ha bu tokwahala nihaiba ku ba ba nyalani?
12 Ku ba mwa linyalo ha ku talusi kuli kipeto mutu h’a sa swanela ku iswala ku za tobali. Ka mutala, takazo ya tobali ya bo munna ni musali i kana ya shutana hahulu. Kamba mwendi muinelo wa sinyalana yo muñwi ka linako ze ñwi u kana wa bisa t’ata kamba mane ku palelwisa ku kopana. Mwendi bakeñisa ze ne ezahezi kwamulaho, sinyalana yo muñwi ku kana kwa mu bela t’ata ku latelela taelo ye li: “Munna a fe musali se li swanelo; mi ni yena musali a eze cwalo ku munna.” Mwa muinelo o cwalo, sinyalana yo muñwi u ka tokwa ku iswala hahulu. Kono kaufela bona ba beye mwa munahano kelezo ye lilato ya Paulusi kwa Bakreste ba ba nyalani, y’e li: “Mu si ke mwa timana, konji ka tumelelano, ka nako ye ñwi, ku nga sibaka sa ku lapela; mi hape mu kutelane hamoho, kuli Satani a si ke a mi lika ka ku sa iswala kwa mina.”—1 Makorinte 7:3, 5.
13. Lu swanela ku ezañi kuli lu tuse ba ba ikataza ku ba ni buiswalo?
13 Ba ba mwa linyalo ba ka ba ni tabo luli haiba kaufela bona ba itutile ku ba ni buiswalo bo bu swanela mwa silikani tuna sa bona seo. Ka nako ye swana, ba swanela ku utwisisa Bakreste ba bañwi ba ba sa ikataza ku ba ni buiswalo mwa linyalo. Ha lu swaneli ku libala ku lapelela mizwale ba luna ba Sikreste kuli Jehova a ba fe temuho, bundume, ni tundamo ya ku zwelapili ku ikataza ku ba ni buiswalo ni ku nga mihato ya ku tula litakazo ze maswe.—Mafilipi 4:6, 7.
Mu Zwelepili ku Tusana
14. Ki kabakalañi ha lu swanela ku ba ni mufelañeke ni kutwisiso kwa Bakreste ba bañwi?
14 Fokuñwi, lu kana lwa fumana t’ata ku utwisisa Bakreste ba bañwi ba ba ikataza ku iswala mwa nto y’e bunolo ku luna. Kono batu ba fapahana ka sipepo. Ba bañwi ba tulwa ka bunolo ki maikuto a bona; ba bañwi bona ha ba yo cwalo. Ba bañwi ba fumana kuli ku iswala ku bunolo, ha ba fumani butata. Ba bañwi bona ba fumana hahulu t’ata. Kono mu hupule kuli mutu ya ikataza haki mutu ya maswe. Luna Bakreste sina bona lu tokwa ku ba utwisisa ni ku ba bonisa mufelañeke. Lu ba ni mbuyoti ha lu zwelapili ku bonisa sishemo ku ba ba sa ikataza ku ekeza kwa buiswalo bwa bona. Lu bona seo ku zwelela kwa manzwi a Jesu a’ ñozwi kwa Mateu 5:7.
15. Ki kabakalañi manzwi a Samu 130:3 h’a omba-omba ku za ku ba ni buiswalo?
15 Ni kamuta ha lu swaneli ku atula Mukreste yo muñwi ya palelwanga ku bonisa butu bwa Sikreste fokuñwi. Kwa tiisa pilu ku ziba kuli luna ni ko lu tomenena fela ku bona linako li sikai ze lu palelwa ku bonisa buiswalo, Jehova yena u bona linako ze ñata ze lu bu bonisanga, ku si na taba ni kuli Bakreste ba bañwi ha ba boni cwalo. Kwa omba-omba hahulu ku hupula manzwi a Samu 130:3, a’ li: “[Muñ’a] Bupilo, ha u ka londoloza bumaswe, Mulena, ku ka pila mañi?”
16, 17. (a) Lu kona ku sebelisa cwañi Magalata 6:2, 5 mwa taba ya buiswalo? (b) Lu ka nyakisisañi hape ka za buiswalo?
16 Kuli lu tabise Jehova, mañi ni mañi wa luna u swanela ku hulisa buiswalo, kono hape lwa kona ku sepa kuli mizwale ba luna ba Sikreste ba ka lu tusa. Nihaike mañi ni mañi wa luna u swanela ku lwala mulwalo wa hae, lu susuezwa hape ku tusana mwa ku tula mifokolo. (Magalata 6:2, 5) Lwa kona ku tabela mushemi, sinyalana ni yena, kamba mulikani ya lu tibela ku ya kwa libaka ze sa lukeli, ku bona lika ze sa lukeli, kamba ku eza lika ze sa swaneli. U lu tusa ku ba ni buiswalo, ili ku ba ni m’ata a ku hana sika se si maswe ku si hanelela!
17 Bakreste ba bañata ba kana ba lumelelana ni ze se bulezwi ka za taba ya buiswalo, kono ba kana ba ikutwa kuli ku na ni ze ñata ze ba sa tokwa ku eza ka butu mwa ku bu bonisa. Ba sa tokwa ku bonisa buiswalo ka ku tala, ku fita fa sipimo se ba ikutwa kuli ki sona se ba kona ku fita ku sona ka ku ba batu ba ba si ka petahala. Kana mu ikutwa cwalo? Haiba ki cwalo, mu kona ku ezañi kuli mu hulise kalemeno kao ka ka li kalulo ya muselo wa moya wa Mulimu? Mi ku eza cwalo ku kona ku mi tusa cwañi ku peta milelo ya mina ya ka nako ye telele ka ku ba Mukreste? Lu ka bona seo mwa taba ye tatama.
Kana Mwa Hupula?
Ki Kabakalañi Buiswalo . . .
• ha bu li bwa butokwa kuli ba Bakreste ba bu hulise?
• sihulu ha bu li t’ata ku ba bañwi?
• ha bu swanela mwa linyalo?
• ha bu li kalemeno ke lu kona ku tusana ku ka hulisa?
[Lipuzo za Tuto]
[Mbokisi/Siswaniso se si fa likepe 16]
N’a Itutile ku Hana
Paki yo muñwi wa Jehova ya pila mwa Germany n’a keni musebezi wa bukalaliki kwa ndu ya moya. Musebezi wa hae n’o kopanyeleza ku zamaisa liprogilamu ze bat’o eza 30 za fa televishini ni wayalesi. Ha ne ku zuha butata bo bu filikanya progilamu, n’a na ni ku isa mamelelo kwa progilamu kuli a bone se si tisa butata b’o. U li: “Matata a filikanya progilamu n’a bonahala ku zuha fa nako ye maswe, fo ne ku bonisezwa fela maswaniso a mifilifili kamba a tobali. Lipono ze maswe ne li bonahala ku siyala mwa munahano wa ka ka mazazi kamba mane liviki, inge kuli ne li kokotezwi mwa booko bwa ka.” U itumelela kuli seo ne si mu fokolisize kwa moya, u li: “Ne ni hanelela ku ba ni buhali, kakuli lipono za mifilifili ne li ni tatafaleza ku ba ni buiswalo. Lipono za tobali ne li tahisize ku sa utwana mwahal’a ka ni musal’a ka. Ne li ndwa zazi ni zazi. Kuli ni si ke na komiwa ki butata b’o, na ikatulela ku bata musebezi u sili, nihaike n’o ka ba wa tuwelo ye nyinyani. Haki kale hahulu ku zwa fo ni fumanezi musebezi u sili. Ze ne ni lakaza ni li fumani cwale.”
[Maswaniso a fa likepe 15]
Zibo ye fumanwi mwa tuto ya Bibele i lu tusa ku bonisa buiswalo