Evutivini Bya N’wina Engetelani Ku Tikhoma
Evutivini Bya N’wina Engetelani Ku Tikhoma
‘Evutivini bya n’wina engetelani ku tikhoma.’—2 PETRO 1:5-8.
1. Swiphiqo swo tala swa vanhu swi vangiwa hi ku tsandzeka ku endla yini?
ETSIMENI lerikulu ra ku lwisana ni ku tirhisa swidzidzirisi hi ndlela yo biha, vantshwa va le United States va nyikiwe xitsundzuxo lexi nge: “Ala swidzidzirisi.” Xiyimo a xi ta antswa swinene loko vanhu hinkwavo a va nga ali ku tirhisa swidzidzirisi hi ndlela yo biha ntsena, kambe va ala ni ku nwa ku tlula mpimo, ku tikhoma hi ndlela leyi nga fanelangiki kumbe ya vudlakuta, va ala mabindzu ya vukanganyisi ni “ku navela ka nyama”! (Varhoma 13:14) Kambe hinkwerhu ha pfumela leswaku ku ala nchumu lowu hoxeke swa tika minkarhi yin’wana.
2. (a) Hi swihi swikombiso swa le Bibeleni leswi kombaka leswaku xiphiqo xa ku ala ku endla nchumu lowu hoxeke a hi xa namuntlha? (b) Swikombiso leswi swi fanele swi hi khutaza ku endla yini?
2 Tanihi leswi vanhu hinkwavo lava nga hetisekangiki swi nga va oloveliki ku tikhoma, un’wana ni un’wana wa hina u fanele a lwela ku dyondza ndlela yo hlula mimboyamelo yihi ni yihi leyi hoxeke leyi hi nga na yona. Bibele yi hi hlamusela hi ta vanhu va le nkarhini lowu hundzeke lava ringeteke hi matimba ku tirhela Xikwembu, lava minkarhi yin’wana a swi va tikela ku ala nchumu lowu hoxeke. Tsundzuka Davhida ni xidyoho xa vuoswi lexi a xi endleke na Bati-xeba. Sweswo swi endle leswaku va feriwa hi n’wana loyi va n’wi kumeke endzhaku ka vuoswi bya vona, swi tlhela swi vanga ku dlayiwa ka nuna wa Bati-xeba, havambirhi va fisa sweswo va nga dyanga xa munhu. (2 Samuwele 11:1-27; 12:15-18) Kumbe anakanya hi muapostola Pawulo, loyi a vuleke erivaleni a ku: “Hikuva leswinene leswi ndzi swi navelaka a ndzi swi endli, kambe leswo biha leswi ndzi nga swi naveliki hi swona leswi ndzi hanyaka hi swona.” (Varhoma 7:19) Xana na wena u pfa u langutana ni xiyimo xo tano lexi hetaka mongo? Pawulo u ye emahlweni a ku: “Kunene ndza wu tsakela nawu wa Xikwembu hi ku ya hi munhu loyi ndzi nga yena endzeni, kambe eswirhweni swa mina ndzi vona nawu wun’wana lowu lwaka ni nawu wa mianakanyo ya mina, wu ndzi endla khumbi ra nawu wa xidyoho lowu nga eswirhweni swa mina. Mina munhu wa maxangu! I mani loyi a nga ta ndzi ponisa eka miri lowu weriwaka hi rifu leri?” (Varhoma 7:22-24) Swikombiso swa le Bibeleni swi fanele swi hi tiyisa swinene leswaku hi nga debyisi mavoko enyimpini ya hina ya ku kuma matimba lama engetelekeke ya ku tikhoma.
U Nga Dyondza Ku Tikhoma
3. Hlamusela mhaka leyi ha yona hi nga fanelangiki hi anakanya leswaku ku tikhoma i mhaka yo olova.
3 Eka 2 Petro 1:5-7, ku tikhoma, leswi katsaka ku ala ku endla nchumu lowu hoxeke, ku hlanganisiwa ni ripfumelo, vunene, vutivi, ku tiyisela, ku tinyiketela loku nga ni vukwembu, xinakulobye xa vumakwerhu ni rirhandzu. Munhu a nga tswariwi a ri na tona timfanelo teto leti rhandzekaka. Ti lava ku hlakuleriwa. Leswaku ti kombisiwa hi mpimo lowukulu swi lava ku tiyimisela ni matshalatshala. Kutani, a hi fanelanga hi anakanya leswaku ku tikhoma i mhaka yo olova.
4. Ha yini vo tala va anakanya leswaku ku tikhoma a hi mhaka yikulu eka vona, kambe xana sweswo swi kombisa yini?
4 Ina, vanhu va timiliyoni va nga anakanya leswaku ku tikhoma a hi mhaka yikulu eka vona. Va tihanyela hi ndlela ya vona, va endla leswi nyama ya vona leyi nga hetisekangiki yi va susumetelaka ku endla swona, va nga vi na mhaka ni vuyelo lebyi nga vaka kona eka vona vini kumbe eka van’wana. (Yudha 10) Vanhu vo tala a va ha tikarhati hi ku ringeta ku ala swilo leswi hoxeke. Lexi i xikombiso xa leswaku hakunene hi hanya “emasikwini yo hetelela” lawa Pawulo a vulavuleke ha wona ka ha ri emahlweni a ku: “Ku ta fika minkarhi ya mangava leyi swi nonon’hwaka ku langutana na yona. Hikuva vanhu va ta va lava tirhandzaka, varhandzi va mali, lava titivaka, lava titlakusaka, vasandzi, . . . lava nga tikhomiki.”—2 Timotiya 3:1-3.
5. Ha yini Timbhoni ta Yehovha ti tsakela mhaka ya ku tikhoma, naswona i xitsundzuxo xihi lexa ha tirhaka ni namuntlha?
5 Timbhoni ta Yehovha ti swi tiva kahle leswaku ku tikhoma a hi mhaka yitsongo. Ku fana na Pawulo, ta swi tiva leswaku ku ni njhekanjhekisano exikarhi ka ku navela ku tsakisa Xikwembu hi ku hanya hi milawu ya xona ni ku navela loku nyama ya tona leyi nga hetisekangiki yi nga ti susumetelaka ku va na kona. Hikwalaho i khale ti ri karhi ti lwela ku tiva ndlela ya ku hlula eka njhekanjhekisano lowu. Le ndzhaku hi 1916, nkandziyiso wun’wana wa nkarhi wolowo wa magazini lowu u wu hlayaka sweswi wu vulavule hi “goza lerinene leri hi faneleke hi ri teka leswaku hi kota ku tilawula, hi lawula miehleketo ya hina, marito ya hina ni mahanyelo ya hina.” Wu ringanyete leswaku hi tshama hi ri karhi hi tsundzuka Vafilipiya 4:8. Xitsundzuxo xa Xikwembu lexi nga etsalweni rero xa ha tirha ni namuntlha, hambileswi xi nyikeriweke ro sungula emalembeni ya kwalomu ka 2 000 lama hundzeke, naswona swi tikomba swi tika ku xi landzela sweswi ku tlula enkarhini lowu xi nyikeriweke ha wona kumbe hi 1916. Nilokoswiritano, Vakreste va ringeta hi matimba ku lwisana ni ku navela ka misava, tanihi leswi va swi tivaka leswaku sweswo swi vula leswaku va lava ku tsakisa Muvumbi wa vona.
6. Ha yini hi nga fanelanga hi hela matimba loko hi ri karhi hi hlakulela moya wa ku tikhoma?
6 Eka Vagalatiya 5:22, 23 ku tikhoma ku hlayiwa exikarhi ka “mihandzu ya moya [lowo kwetsima].” Hi ta vuyeriwa swinene loko hi kombisa mfanelo leyi kun’we ni “rirhandzu, ntsako, ku rhula, ku va ni mbilu yo leha, musa, vunene, ripfumelo [ni] ku olova.” Hilaha Petro a hlamuseleke hakona, sweswo swi ta hi pfuna leswaku hi “nga vi lava tsaneke kumbe lava nga vekiki mihandzu” entirhweni lowu hi wu endlelaka Xikwembu. (2 Petro 1:8) Kambe hi nga heli matimba kumbe hi tiavanyisa loko hi nga hatli hi kombisa timfanelo teto hi xitalo hilaha hi navelaka hakona. Kumbexana u tshame u swi lemuka leswaku exikolweni ku ni swichudeni leswi hatlisaka ku khoma ni leswi nga khomiki hi ku hatlisa. Kumbe entirhweni wa ku tihanyisa un’wana u hatlisa a dyondza ntirho lowuntshwa ku tlula vatirhi-kulobye. Hi ku fanana, van’wana swa va olovela ku hatla va dyondza ni ku kombisa timfanelo ta Vukreste ku tlula van’wana. Nchumu wa nkoka i ku hambeta hi hlakulela timfanelo letinene hilaha hi nga kotaka hakona. Sweswo hi nga swi endla hi ku wu tirhisa swinene mpfuno lowu Yehovha a hi nyikaka wona hi ku tirhisa Rito ra yena ni vandlha. Ku hatlisela ku fikelela pakani swi tluriwa hi ku tiyimisela ku endla matshalatshala ya ku hambeta u endla nhluvuko.
7. I yini lexi kombisaka leswaku ku tikhoma i mhaka ya nkoka?
7 Hambileswi ku tikhoma ku xaxametiweke eku heteleleni ka timfanelo ta moya, a swi vuli leswaku i mfanelo leyitsongo eka letin’wana. A swi tano nikatsongo. Hi fanele hi tsundzuka leswaku a swi ta koteka ku papalata “mintirho ya nyama” hinkwayo loko a hi kota ku tikhoma kahle hi ku hetiseka. Kambe vanhu lava nga hetisekangiki va voyamele eku lawuriweni hi “mintirho ya nyama . . . , vumbhisa, thyaka, ku tikhoma ko biha, ku gandzela swifaniso swa hava, xiendlo xa vungoma, vulala, dzolonga, mavondzo, swifafa, ku kanetana, ku avana, mimpambukwa.” (Vagalatiya 5:19, 20) Hikwalaho hi fanele ku tshama hi ri karhi hi lwa hi matimba, hi tiyimisela ku tsuvula mimboyamelo yo biha etimbilwini ni le mianakanyweni ya hina.
Van’wana Va Lwa Nyimpi Yo Tika
8. Hi swihi swilo leswi endlaka leswaku van’wana swi va tikela ku kombisa moya wa ku tikhoma?
8 Vakreste van’wana swa va nonon’hwela swinene ku tikhoma. Ha yini? Swi nga ha va swi nyanyisiwa hi ndlela leyi vatswari va vona va va leteleke ha yona kumbe hikwalaho ka swilo swo karhi leswi tshameke swi va humelela. Loko ku hlakulela moya wa ku tikhoma ni ku wu kombisa ku nga ri xiphiqo eka hina, hi katekile. Kambe hi fanele hi va ni ntwela-vusiwana ni ku twisisa hakunene loko hi ringeta ku pfuna lava swi nga va oloveliki ku kombisa moya wa ku tikhoma, hambiloko ku tsandzeka ka vona ku tisa ntlhontlho wo karhi eka hina. Leswi na hina hi nga hetisekangiki, xana u kona eka hina loyi a nga ni xivangelo xa ku tiendla mululami?—Varhoma 3:23; Vaefesa 4:2.
9. I mimboyamelo yihi leyi hoxeke leyi van’wana va nga na yona, naswona yi ta herisiwa rini hi ku helela?
9 Hi xikombiso: Hi nga va hi swi tiva leswaku Vakreste-kulorhi van’wana lava tshikeke fole kumbe ku tirhisa swidzidzirisi “leswi onhaka mianakanyo” va nga ha pfa va swi navela swinene. Kumbexana van’wana va tikeriwa hi ku hunguta mpimo wa swakudya kumbe swakunwa swa xihoko. Van’wana va tikeriwa hi ku lawula ririmi ra vona, kutani hakanyingi va tikuma va vule swilo leswi va tisolaka ha swona endzhaku. Ku langutana ni swiphiqo swo tano swi lava matshalatshala lamakulu ya ku hlakulela moya wa ku tikhoma. Ha yini? Yakobo 3:2 yi vula hi ku kongoma yi ku: “Hinkwerhu ha khunguvanyeka minkarhi yo tala. Loko mani na mani a nga va khunguvanyisi van’wana hi rito, loyi i munhu la hetisekeke, la kotaka ku lawula ni miri wakwe hinkwawo.” Van’wana va ha lwisana ni nsusumeto lowukulu wa ku gembula. Kumbe va nga ha va va ri ni ximbilwambilwana lexi swi va tikelaka ku xi lawula. Swi nga ha teka nkarhi ku dyondza ku hlangavetana ni mimboyamelo yoleyo leyi hoxeke kumbe yin’wana yo fana na yona. Hambileswi hi nga endlaka nhluvuko lowukulu sweswi, ku navela ko biha ku ta tsuvuleriwa makumu loko se hi hetisekile. Hi nkarhi lowu fanaka, ku ringeta ku tikhoma swi ta hi pfuna ku papalata ku tlhelela eswidyohweni leswi hi humeke eka swona. Loko hi ri karhi hi ya emahlweni ni nyimpi ya hina, a hi pfunaneni leswaku ku nga vi ni un’we eka hina loyi a phulaka ti hola.—Mintirho 14:21, 22.
10. (a) Ha yini ku tikhoma etimhakeni ta vuxaka bya rimbewu ku ri ntlhontlho lowukulu eka van’wana? (b) Hi kwihi ku cinca lokukulu loku endliweke hi makwerhu un’wana? (Vona bokisi eka tluka 16.)
10 Mhaka yin’wana leyi van’wana swi va tikelaka ku tikhoma eka yona i ya vuxaka bya rimbewu. Kahle-kahle swin’wana leswi Yehovha Xikwembu a hi vumbeke hi ri na swona i ku navela vuxaka bya rimbewu. Kambe van’wana swa va tikela swinene ku va ni vuxaka bya rimbewu hi ndlela leyi faneleke, leyi fambisanaka ni milawu ya Xikwembu. Sweswo swi nga va swi nyanyisiwa hi loko va ri ni ku navela lokukulu ngopfu ka vuxaka bya rimbewu. Hi hanya emisaveni leyi hlanyisiwaka hi rimbewu, leyi ri ndhundhuzelaka hi tindlela to tala. Leswi swi nga vanga xiphiqo lexikulu eka Vakreste lava tiyimiseleke ku heta nkarhi wo karhi va nga si nghenela vukati leswaku va tirhela Xikwembu va nga kavanyetiwi hi vutihlamuleri bya vukati. (1 Vakorinto 7:32, 33, 37, 38) Kambe ku pfumelelana ni xikhutazo xa Matsalwa lexi nge “swa antswa ku nghenela vukati ku ri ni ku hisiwa hi ku navela,” va nga endla xiboho xa ku nghenela vukati, tanihi leswi ku nga riki xidyoho. Hi nkarhi lowu fanaka, va tiyimisele ku nghenela vukati “eHosini ntsena,” hilaha Matsalwa ma khutazaka hakona. (1 Vakorinto 7:9, 39) A hi tiyisekeni leswaku Yehovha wa tsaka loko a va vona va tsakela ku namarhela misinya ya yena ya milawu leyi lulameke. Vakreste-kulobye va tsaka ku va swin’we ni vagandzeri va ntiyiso lava tikhomaka hi ndlela leyi xiximekaka swonghasi va tlhela va tshembeka.
11. Hi nga n’wi pfuna njhani makwerhu loyi a swi lavaka ku nghenela vukati kambe a landzuriwa hi xiyimo?
11 Ku vuriwa yini loko u nga kumi munghana wa vukati la fanelekaka? Anakanya ndlela leyi munhu a nga helaka matimba ha yona loko a navela ku nghenela vukati kambe xiyimo xi n’wi landzula! A nga vona vanghana vakwe va nghenela vukati kutani va kuma ntsako wo karhi, kasi yena wa ha lavana ni munhu loyi a nga tekanaka na yena. Van’wana lava nga exiyin’weni xexo va nga tolovela mukhuva wo biha wa ku tlanga hi swirho swa rimbewu. Entiyisweni a nga kona Mukreste loyi a nga kunguhataka ku heta un’wana matimba loko a lwela ku tshama a tengile. Hi nga tikuma hi hete van’wana matimba loko hi vula marito lama tlhavaka yo tanihi lama nge, “Kasi wena u ta cata rini?” Sweswo hi nga ha va hi swi vula hi moya wa kahle, kambe swa antswa swinene ku kombisa moya wa ku tikhoma hi ku lawula ririmi ra hina! (Pisalema 39:1) Swa fanela ku bumabumela lava va tshamaka va tengile hambiloko va nga si nghenela vukati. Ematshan’weni yo vula marito lama nga va hetaka matimba, a hi ringeteni ku va tiyisa. Hi xikombiso, loko ku ta hlangana ntlawanyana wa vanhu lava vupfeke eswakudyeni kumbe eku tihungaseni lokunene ka Vukreste, hi nga ringeta ku rhamba ni lava va nga si nghenelaka vukati.
Ku Tikhoma eVukatini
12. Ha yini ku tikhoma ku laveka ni le ka vanhu lava tekaneke?
12 Ku va evukatini a swi vuli leswaku a wa ha fanelanga ku tikhoma emhakeni ya vuxaka bya rimbewu. Hi xikombiso, xilaveko xa wanuna xa vuxaka bya rimbewu xi nga va xi hambane ngopfu ni xa nsati wa yena. Kumbe xiyimo xa rihanyo xa munghana wa vukati xi nga endla leswaku minkarhi yin’wana swi n’wi tikela ku va ni vuxaka bya rimbewu kumbe a nga swi koti hi ku helela. Kumbexana hikwalaho ka swilo leswi tshameke swi humelela un’wana wa vanghana va vukati, kumbexana swi nga n’wi tikela ku hetisisa xileriso lexi nge: “Wanuna a a nyike nsati wa yena mfanelo yakwe; kambe na yena wansati a a endle leswi fanaka eka nuna wa yena.” Exiyin’weni xo tano, swi nga lava leswaku munghana loyi un’wana wa vukati a tikhoma swinene. Kambe havambirhi va nga tsundzuka xitsundzuxo xa rirhandzu lexi Pawulo a xi nyikeke Vakreste lava tekaneke: “Mi nga tsonani, handle ka loko mi lo pfumelelana hi vumbirhi bya n’wina hi nkarhi lowu vekiweke, leswaku mi ta tinyika nkarhi wa xikhongelo kutani mi tlhela mi hlangana, leswaku Sathana a nga tshameli ku mi ringa hi ku va mi tsandzeka ku tikhoma.”—1 Vakorinto 7:3, 5.
13. I yini leswi hi nga swi endlaka malunghana ni lava va lwelaka ku hlakulela moya wa ku tikhoma?
13 Nuna ni nsati va nga kuma ntsako lowukulu loko va dyondze ku tikhoma hi mfanelo emhakeni leyi. Hi nkarhi lowu fanaka, va fanele va kombisa moya wo twisisa eka vagandzeri-kulobye lava ha lwelaka ku hlakulela moya wa ku tikhoma emhakeni yo tano. Hi nga tshuki hi rivala ku kombela Yehovha hi xikhongelo leswaku a nyika vamakwerhu va moya vutlhari, xivindzi ni ku tiyimisela ku ya emahlweni ni nyimpi ya vona ya ku hlakulela moya wa ku tikhoma ni ku teka magoza ya ku hlula ku navela loku nga fanelangiki.—Vafilipiya 4:6, 7.
A Hi Hambeteni Hi Pfunana
14. Ha yini hi fanele hi twelana ni Vakreste-kulorhi hi tlhela hi va twisisa?
14 Minkarhi yin’wana swi nga hi tikela ku twisisa Vakreste-kulorhi lava ha lwelaka ku hlakulela moya wa ku tikhoma emhakeni leyi nga riki xiphiqo eka hina. Kambe vanhu a va fani. Van’wana va khumbeka hi ku hatlisa; van’wana a va tano. Van’wana swa va olovela swinene ku tikhoma. Van’wana swa va tikela swinene. Kambe tsundzuka leswaku munhu la ringetaka ku tshika mukhuva wo biha a hi munhu wo homboloka. Vakreste-kulorhi va lava leswaku hi va twisisa ni ku twelana na vona. Hi ta kuma ntsako loko hi hambeta hi kombisa musa eka lava va ha ringetaka ku hlakulela moya wa ku tikhoma. Sweswo hi nga swi vona loko hi kambisisa marito ya Yesu lama nga eka Matewu 5:7.
15. Ha yini marito ya Pisalema 130:3 ma khutaza emhakeni ya ku tikhoma?
15 A hi fanelanga hi va ni langutelo ro biha hi Mukreste-kulorhi loyi minkarhi yin’wana a tsandzekaka ku kombisa vumunhu bya Vukreste. Swa khutaza hakunene ku tiva leswaku hambiloko hi tikuma hi rhetemuke kan’we ntsena, Yehovha u vone minkarhi yo tala leyi hi koteke ku endla leswinene, hambiloko Vakreste-kulorhi va nga kotanga ku swi vona hinkwaswo ka swona. Swa khutaza swinene ku tsundzuka marito ya Pisalema 130:3 lama nge: “Loko a wu languta swihoxo, Wena Yah, Oho Yehovha, i mani loyi a a ta yima?”
16, 17. (a) Emhakeni ya ku tikhoma hi nga yi tirhisa njhani Vagalatiya 6:2, 5? (b) I yini lexi hi nga ta xi kambisisa eka xihloko lexi landzelaka malunghana ni ku tikhoma?
16 Un’wana ni un’wana wa hina u fanele a hlakulela moya wa ku tikhoma leswaku a tsakisa Yehovha, kambe a hi tiyisekeni leswaku Vakreste-kulorhi va ta hi pfuna. Hambileswi un’wana ni un’wana wa hina a faneleke a byarha vutihlamuleri byakwe, kambe ha khutaziwa leswaku hi pfunana lomu hi tsandzekaka kona. (Vagalatiya 6:2, 5) Hi fanele hi tlangela mutswari, munghana wa vukati kumbe nakulorhi loyi a hi sivelaka ku ya laha hi nga fanelangiki ku ya kona, ku vona swilo leswi hi nga fanelangiki hi swi vona kumbe ku endla swilo leswi hi nga fanelangiki hi swi endla. U hi pfuna ku kombisa moya wa ku tikhoma, ku kota ku ala nchumu wo karhi hi tlhela hi yima hi ra hina!
17 Vakreste vo tala va nga ha va va kota ku tikhoma eka leswi hi vulavuleke ha swona ku fikela sweswi, kambe un’wana ni un’wana wa vona a nga ha va a vona leswaku wa ha fanele ku antswisa swinene. Va nga ha tsakela ku hlakulela moya lowu engetelekeke wa ku tikhoma ku fikela laha vanhu lava nga hetisekangiki va kotaka ku fika kona. Xana u titwisa sweswo? Kutani, xana u nga endla yini leswaku u hlakulela mbhandzu lowu wa moya wa Xikwembu? Naswona tanihi Mukreste, ku endla tano swi nga ku pfuna njhani leswaku u fikelela swikongomelo swa wena leswi nga ni vumundzuku? Sweswo a hi swi voneni eka xihloko lexi landzelaka.
Wa Tsundzuka Xana?
Ha Yini Ku Tikhoma . . .
• ku ri mfanelo leyi Vakreste va faneleke va yi hlakulela?
• ku ri ntlhontlho lowukulu eka van’wana?
• ku laveka evukatini?
• ku ri mfanelo leyi hi nga pfunanaka ku yi hlakulela?
[Swivutiso Swa Dyondzo]
[Bokisi/Xifaniso lexi nga eka tluka 16]
U Dyondze Ku Ala Swilo Leswi Hoxeke
Un’wana wa Timbhoni ta Yehovha la tshamaka eJarimani a a tirha ehofisini ya swihaxa-minongonoko. Ntirho wakwe a wu katsa ni ku kongomisa minongonoko ya kwalomu ka 30 ya le ka thelevhixini ni le ka xiya-ni-moya. Loko ku tshuka ku va ni swikavanyeto, a a fanele a kambisisa nongonoko hinkwawo leswaku a kumisisa xiphiqo xa kona. U ri: “Hakanyingi swikavanyeto a swi humelela hi nkarhi wo biha, loko ku kombisiwa swilo swa madzolonga kumbe swa rimbewu. Swilo swo biha a swi tshama masiku kumbe mavhiki emianakanyweni ya mina, onge hi loko swi nga ha suleki ebyongweni bya mina.” U vula leswaku sweswo swi khumbe vumoya byakwe hi ndlela yo biha: “Ndzi sungule ku va ni ximbilwambilwana, kutani minkombiso leyi nga ni madzolonga a yi endle leswaku swi ndzi tikela ku tikhoma. Minkombiso ya rimbewu yi tswale vuntswaka exikarhi ka mina ni nsati wa mina. Siku na siku a ndzi koka exilogweni. Leswaku ndzi nga hluriwi hi minkucetelo leyi, ndzi endle xiboho xa ku lava ntirho wun’wana, hambiloko wu nga ndzi hakeli mali yo tala. Ndzi wu kumile ku nga ri khale. Ku navela ka mina ku hetisekile.”
[Swifaniso leswi nga eka tluka 15]
Vutivi lebyi kumekaka hi ku dyondza Bibele byi hi pfuna ku tikhoma