Ο Ιακώβ Εκτιμούσε τις Πνευματικές Αξίες

Η ΖΩΗ του Ιακώβ χαρακτηρίζεται από συγκρούσεις και συμφορές. Ο δολοφονικός θυμός του δίδυμου αδελφού του αναγκάζει τον Ιακώβ να φύγει για να σώσει τη ζωή του. Αντί να παντρευτεί την κοπέλα που αγαπάει, εξαπατάται και παντρεύεται πρώτα κάποια άλλη και αποκτάει τελικά τέσσερις συζύγους, γεγονός που προκαλεί πολλά προβλήματα. (Γένεση 30:1-13) Επί 20 χρόνια εργάζεται για κάποιον άνθρωπο που τον εκμεταλλεύεται. Παλεύει με έναν άγγελο και παθαίνει μόνιμη βλάβη. Η κόρη του πέφτει θύμα βιασμού, οι γιοι του προκαλούν μια σφαγή και εκείνος θρηνεί για την τραγική απώλεια του γιου και της συζύγου του τους οποίους αγαπούσε περισσότερο. Σε γεροντική ηλικία αναγκάζεται να μεταναστεύσει για να γλιτώσει από την πείνα και παραδέχεται ότι οι ημέρες του ήταν «λίγες και οδυνηρές». (Γένεση 47:9) Παρ’ όλα αυτά, ο Ιακώβ είναι ένας πνευματικός άντρας που εμπιστεύεται στον Θεό. Μήπως είναι αβάσιμη η πίστη του; Ποια μαθήματα μπορούμε να διδαχτούμε εμείς εξετάζοντας λίγες μόνο από τις εμπειρίες του Ιακώβ;

Πολύ Διαφορετικός από τον Αδελφό Του

Η αιτία της διαμάχης με τον αδελφό του ήταν το ότι ο Ιακώβ εκτιμούσε τα πνευματικά πλούτη ενώ ο Ησαύ τα περιφρονούσε. Ο Ιακώβ ενδιαφερόταν για την υπόσχεση της διαθήκης που δόθηκε στον Αβραάμ και αφοσιώθηκε στη φροντίδα της οικογένειας την οποία προσδιόρισε ο Θεός ως κληρονόμους. Γι’ αυτό, ο Ιεχωβά τον “αγάπησε”. Ο Ιακώβ ήταν «άμεμπτος», ένας όρος που υπονοεί ηθική υπεροχή. Αντίθετα, ο Ησαύ είχε τόσο λίγο ενδιαφέρον για την πνευματική του κληρονομιά ώστε την πούλησε στον Ιακώβ για ασήμαντο αντάλλαγμα. Όταν, με θεϊκή επιδοκιμασία, ο Ιακώβ διεκδίκησε αυτό που του ανήκε και έλαβε την ευλογία που προοριζόταν για τον αδελφό του, ο Ησαύ γέμισε εκδικητική οργή. Ο Ιακώβ τότε άφησε πίσω του ό,τι αγαπούσε, αλλά τα όσα ακολούθησαν ασφαλώς τόνωσαν το ενδεχομένως πεσμένο ηθικό του.​—Μαλαχίας 1:2, 3· Γένεση 25:27-34· 27:1-45.

Σε όνειρο, ο Θεός έδειξε στον Ιακώβ αγγέλους να ανεβαίνουν και να κατεβαίνουν πάνω σε μια σκάλα, ή αλλιώς «μια σειρά από πέτρινα σκαλοπάτια», που εκτεινόταν από τον ουρανό μέχρι τη γη και είπε ότι θα προστάτευε τον Ιακώβ και το σπέρμα του. «Μέσω εσένα, καθώς και μέσω του σπέρματός σου, όλες οι οικογένειες της γης οπωσδήποτε θα φέρουν ευλογία στον εαυτό τους. Και εγώ είμαι μαζί σου και θα σε φυλάξω σε όλο το δρόμο που πηγαίνεις και θα σε επαναφέρω σε αυτή τη γη, επειδή δεν πρόκειται να σε εγκαταλείψω μέχρι να κάνω ό,τι σου είπα».—Γένεση 28:10-15· υποσημείωση στη ΜΝΚ.

 Πόσο καθησυχαστικό ήταν αυτό! Ο Ιεχωβά επιβεβαίωσε ότι οι υποσχέσεις που δόθηκαν στον Αβραάμ και στον Ισαάκ θα πλούτιζαν πνευματικά την οικογένεια του Ιακώβ. Ο Ιακώβ αντιλήφθηκε ότι οι άγγελοι μπορούν να διακονούν όσους έχουν την επιδοκιμασία του Θεού και έλαβε διαβεβαίωση για τη θεϊκή προστασία. Σε ένδειξη της ευγνωμοσύνης του, ο Ιακώβ ευχήθηκε ότι θα ήταν πιστός στον Ιεχωβά.​—Γένεση 28:16-22.

Ο Ιακώβ με κανέναν τρόπο δεν σφετερίστηκε την κληρονομιά του Ησαύ. Προτού γεννηθούν τα αγόρια, ο Ιεχωβά είπε ότι “ο μεγαλύτερος θα υπηρετούσε το νεότερο”. (Γένεση 25:23) “Δεν θα ήταν πιο εύκολο αν ο Θεός είχε φροντίσει να γεννηθεί ο Ιακώβ πρώτος;” μπορεί να ρωτήσει κάποιος. Τα όσα ακολούθησαν δίδαξαν σπουδαίες αλήθειες. Ο Θεός δεν επιφυλάσσει τις ευλογίες για όσους αξιώνουν ότι τις δικαιούνται, αλλά δείχνει παρ’ αξία καλοσύνη σε όσους εκείνος επιλέγει. Γι’ αυτό, τα πρωτοτόκια δόθηκαν στον Ιακώβ και όχι στο μεγαλύτερο αδελφό του, ο οποίος δεν τα εκτιμούσε. Παρόμοια, επειδή οι φυσικοί Ιουδαίοι ως έθνος εκδήλωσαν την ίδια στάση με τον Ησαύ, αντικαταστάθηκαν από τον πνευματικό Ισραήλ. (Ρωμαίους 9:6-16, 24) Οι καλές σχέσεις με τον Ιεχωβά σήμερα δεν αποκτούνται ποτέ μέσω κληρονομιάς που έρχεται χωρίς κόπο, ακόμη και αν κάποιος γεννηθεί σε θεοφοβούμενη οικογένεια ή περιβάλλον. Όλοι όσοι θέλουν να έχουν θεϊκές ευλογίες πρέπει να αγωνίζονται να είναι θεοσεβείς, δείχνοντας αληθινή εκτίμηση για τα πνευματικά πράγματα.

Υποδοχή από τον Λάβαν

Φτάνοντας στην Παδάν-αράμ για να βρει σύζυγο ανάμεσα στους συγγενείς του, ο Ιακώβ συνάντησε την ξαδέλφη του τη Ραχήλ, την κόρη του Λάβαν, σε κάποιο πηγάδι και μετακίνησε το βαρύ πέτρινο κάλυμμα του πηγαδιού για να ποτίσει τα ζώα που έβοσκε η Ραχήλ. * Εκείνη έτρεξε στο σπίτι της για να ανακοινώσει τον ερχομό του Ιακώβ, και ο Λάβαν έσπευσε να τον συναντήσει. Αν ο Λάβαν θυμόταν τα πολύτιμα αντικείμενα που έλαβε η οικογένειά του από τον υπηρέτη του Αβραάμ, τότε θα απογοητεύτηκε, εφόσον ο Ιακώβ είχε έρθει με άδεια χέρια. Αλλά ο Λάβαν προφανώς διέκρινε κάτι που μπορούσε να εκμεταλλευτεί—έναν φιλόπονο εργάτη.​—Γένεση 28:1-5· 29:1-14.

Ο Ιακώβ αφηγήθηκε την ιστορία του. Δεν είναι ξεκάθαρο αν ανέφερε το τέχνασμα που χρησιμοποίησε για να αποκτήσει τα πρωτοτόκια, αλλά αφού άκουσε «όλα αυτά τα πράγματα», ο Λάβαν είπε: «Είσαι πράγματι οστό μου και σάρκα μου». Κάποιος λόγιος είπε ότι αυτή η φράση μπορούσε να εκληφθεί ως μια θερμή πρόσκληση στον Ιακώβ να μείνει ή ως αναγνώριση του γεγονότος ότι η συγγένεια επέβαλλε στον Λάβαν να τον προστατέψει. Όπως και αν είχαν τα πράγματα, ο Λάβαν δεν άργησε να σκεφτεί πώς μπορούσε να εκμεταλλευτεί τον ανιψιό του.

Ο Λάβαν ξεκίνησε μια πορεία ενέργειας η οποία επρόκειτο να προκαλέσει τριβές τα επόμενα 20 χρόνια. «Επειδή είσαι αδελφός μου, πρέπει να με υπηρετείς δωρεάν;» ρώτησε. «Πες μου: Ποιος θα είναι ο μισθός σου;» Αν και ο Λάβαν έπαιξε το ρόλο του γενναιόδωρου θείου, μετέτρεψε τη συγγένεια εξ αίματος που είχε με τον Ιακώβ σε ένα συμβόλαιο εργασίας. Επειδή ο Ιακώβ αγαπούσε τη Ραχήλ, απάντησε: «Είμαι πρόθυμος να σε υπηρετώ εφτά χρόνια για τη Ραχήλ, τη νεότερη κόρη σου».​—Γένεση 29:15-20.

Ο αρραβώνας πραγματοποιούνταν με την καταβολή νυφικού τιμήματος στην οικογένεια της νύφης. Αργότερα, ο Μωσαϊκός Νόμος όρισε ως αντίτιμο για παρθένες που είχαν αποπλανηθεί 50 ασημένιους σίκλους. Ο λόγιος Γκόρντον Γουένχαμ πιστεύει ότι, αν και αυτό ήταν «το μέγιστο όριο στο οποίο μπορούσε να φτάσει το γαμήλιο δώρο», τα περισσότερα δώρα ήταν «πολύ μικρότερα». (Δευτερονόμιο 22:28, 29) Ο Ιακώβ δεν ήταν σε θέση να πληρώσει. Προσφέρθηκε να υπηρετήσει τον Λάβαν εφτά χρόνια. «Εφόσον οι περιστασιακοί εργάτες στην αρχαία βαβυλωνιακή εποχή έπαιρναν από μισό έως έναν σίκλο το μήνα» (από 42 έως 84 σίκλους για εφτά πλήρη έτη), συνεχίζει ο Γουένχαμ, «ο Ιακώβ πρόσφερε στον Λάβαν ένα γενναίο γαμήλιο δώρο για το χέρι της Ραχήλ». Ο Λάβαν δέχτηκε αμέσως.—Γένεση 29:19.

Τα εφτά χρόνια φάνηκαν στον Ιακώβ σαν «λίγες ημέρες»—τόσο μεγάλη ήταν η αγάπη του για τη Ραχήλ. Κατόπιν, ζήτησε, όπως το  δικαιούνταν, την καλυμμένη με πέπλο νύφη του χωρίς να υποπτευθεί τη δολοπλοκία του Λάβαν. Φανταστείτε πόσο συγκλονίστηκε το επόμενο πρωί όταν διαπίστωσε ότι δεν είχε κοιμηθεί με τη Ραχήλ, αλλά με την αδελφή της τη Λεία! Ο Ιακώβ ρώτησε επιτακτικά: «Τι είναι αυτό που μου έκανες; Για τη Ραχήλ δεν υπηρέτησα κοντά σου; Γιατί, λοιπόν, με εξαπάτησες;» Ο Λάβαν απάντησε: «Δεν συνηθίζεται να κάνουμε έτσι στον τόπο μας, να δίνουμε τη νεότερη γυναίκα πριν από την πρωτότοκη. Γιόρτασε στο πλήρες την εβδομάδα αυτής της γυναίκας. Έπειτα θα σου δοθεί και η άλλη για την υπηρεσία που μπορείς να αποδώσεις κοντά μου άλλα εφτά χρόνια». (Γένεση 29:20-27) Ανυπεράσπιστος και παγιδευμένος, ο Ιακώβ δεν μπορούσε παρά να αποδεχτεί αυτούς τους όρους αν ήθελε τη Ραχήλ.

Ανόμοια με τα πρώτα εφτά χρόνια, αυτά που ακολούθησαν ήταν δυστυχισμένα. Πώς μπορούσε να παραβλέψει ο Ιακώβ το ποταπό τέχνασμα του Λάβαν; Και τι θα γινόταν με τη Λεία, η οποία είχε συνεργήσει σε αυτό; Ασφαλώς, ο Λάβαν δεν νοιαζόταν καθόλου για το πολυτάραχο μέλλον που είχε προετοιμάσει για τη Λεία και τη Ραχήλ. Αυτό που τον ενδιέφερε ήταν το δικό του συμφέρον. Εκτός από τη δυσαρέσκεια ήρθε να προστεθεί και η ζήλια όταν η Λεία γέννησε σε σύντομο διάστημα τέσσερις γιους τον έναν μετά τον άλλον, ενώ η Ραχήλ παρέμενε στείρα. Κατόπιν η Ραχήλ, θέλοντας απεγνωσμένα να αποκτήσει παιδιά, έφτασε στο σημείο να προσφέρει την υπηρέτριά της ως υποκατάστατη μητέρα, και αργότερα έκανε το ίδιο και η Λεία από αντιζηλία. Ο Ιακώβ βρέθηκε να έχει τέσσερις συζύγους, 12 παιδιά και μια κάθε άλλο παρά ευτυχισμένη οικογένεια. Εντούτοις, ο Ιεχωβά θα έκανε τον Ιακώβ μεγάλο έθνος.​—Γένεση 29:28–30:24.

Ευλογείται Πλούσια από τον Ιεχωβά

Παρά τις δοκιμασίες, ο Ιακώβ είδε ότι ο Θεός ήταν μαζί του όπως του είχε υποσχεθεί. Αυτό το διέκρινε και ο Λάβαν, επειδή τα λίγα ζώα που είχε κατά την άφιξη του Ιακώβ έγιναν πλήθος υπό τη φροντίδα του ανιψιού του. Μη θέλοντας να αφήσει τον Ιακώβ να φύγει, ο Λάβαν τού πρόσφερε τη δυνατότητα να ορίσει το μισθό του για να τον υπηρετήσει ακόμη περισσότερο, και τότε ο Ιακώβ τού ζήτησε να παίρνει όσα ζώα με ασυνήθιστα χρώματα γεννιούνταν στα ποίμνια του Λάβαν. Λέγεται ότι σε εκείνη την περιοχή, τα πρόβατα ήταν γενικά άσπρα και τα κατσίκια μαύρα ή σκούρα καφέ—ελάχιστα μόνο ήταν ποικιλόχρωμα. Σκεπτόμενος λοιπόν ότι αυτή ήταν μια πολύ συμφέρουσα συμφωνία, ο Λάβαν δέχτηκε αμέσως και, χωρίς καθυστέρηση, ξεχώρισε όλα τα ζώα που είχαν ασυνήθιστα σημάδια και τα απομάκρυνε ώστε να μην έχουν επαφή με τα ποίμνια που παρέμεναν στη φροντίδα του Ιακώβ. Προφανώς πίστευε ότι ο Ιακώβ δεν θα κέρδιζε πολλά από τη συμφωνία, και σίγουρα δεν θα έπαιρνε ούτε το 20 τοις εκατό από τα νεογέννητα κατσικάκια και αρνάκια που λάβαιναν κατά κανόνα ως μισθό οι αρχαίοι ποιμένες. Αλλά ο Λάβαν έκανε λάθος, επειδή ο Ιεχωβά ήταν με τον Ιακώβ.​—Γένεση 30:25-36.

Υπό θεϊκή καθοδηγία, ο Ιακώβ παρήγαγε εύρωστα ζώα που είχαν τον επιθυμητό χρωματισμό. (Γένεση 30:37-42) Οι αντιλήψεις του για την αναπαραγωγή των ζώων δεν ήταν σωστές. Εντούτοις, «από επιστημονική άποψη, τα επιδιωκόμενα αποτελέσματα μπορούσαν να επιτευχθούν με τη διαδοχική διασταύρωση . . . μονόχρωμων ζώων τα οποία έφεραν υποτελή γονίδια για την παραγωγή στικτών ζώων», εξηγεί ο λόγιος Ναούμ Σάρνα, και «αυτά τα ζώα διακρίνονται για . . . το υβριδικό [τους] σφρίγος».

Βλέποντας τα αποτελέσματα, ο Λάβαν προσπάθησε να αλλάξει τη συμφωνία σχετικά με το ποια ζώα ανήκαν στον ανιψιό του—με ραβδώσεις, με στίγματα, με χρωματιστές κηλίδες ή πιτσιλωτά. Επιζητούσε το δικό του κέρδος, αλλά άσχετα με το πώς άλλαζε ο Λάβαν τους όρους της συμφωνίας, ο Ιεχωβά φρόντιζε να ευημερεί πάντοτε ο Ιακώβ. Το μόνο που μπορούσε να κάνει ο Λάβαν ήταν να τρίζει τα δόντια του από θυμό. Ο Ιακώβ σύντομα συγκέντρωσε μεγάλα πλούτη, ποίμνια, υπηρέτες, καμήλες και γαϊδούρια, όχι λόγω της δικής του ευφυΐας, αλλά λόγω της υποστήριξης του Ιεχωβά. Αργότερα ο ίδιος εξήγησε στη Ραχήλ και στη Λεία: «Ο πατέρας σας με κορόιδεψε και άλλαξε το μισθό μου δέκα φορές, αλλά ο Θεός δεν του επέτρεψε να μου κάνει κακό. . . . Ο Θεός έπαιρνε το κοπάδι του πατέρα σας και το έδινε σε εμένα». Ο Ιεχωβά διαβεβαίωσε επίσης τον Ιακώβ ότι Εκείνος έβλεπε όλα όσα έκανε ο Λάβαν και ότι ο Ιακώβ δεν χρειαζόταν να ανησυχεί. «Επίστρεψε στη γη σου και στους συγγενείς σου», είπε ο Θεός, «και εγώ θα πολιτευτώ καλά με εσένα».​—Γένεση 31:1-13· 32:9.

Αφού απαλλάχτηκε τελικά από τον διπρόσωπο Λάβαν, ο Ιακώβ ξεκίνησε για την πατρίδα του. Αν και είχαν περάσει 20 χρόνια, εξακολουθούσε  να φοβάται τον Ησαύ, και ακόμη περισσότερο όταν έμαθε ότι ο Ησαύ ερχόταν προς αυτόν με τετρακόσιους άντρες. Τι μπορούσε να κάνει ο Ιακώβ; Ως πνευματικό άτομο που εμπιστευόταν στον Θεό πάντοτε, ενήργησε με πίστη. Προσευχήθηκε, αναγνωρίζοντας ότι ήταν ανάξιος της γενναιοδωρίας του Ιεχωβά και κάνοντας έκκληση στον Θεό με βάση τις υποσχέσεις Του ώστε ο ίδιος και η οικογένειά του να ελευθερωθούν από το χέρι του Ησαύ.​—Γένεση 32:2-12.

Κατόπιν συνέβη κάτι απρόσμενο. Κάποιος άγνωστος, που αποδείχτηκε ότι ήταν άγγελος, πάλεψε με τον Ιακώβ τη νύχτα και με ένα άγγιγμα εξάρθρωσε το μηρό του Ιακώβ. Ο Ιακώβ αρνήθηκε να αφήσει τον άγγελο να φύγει αν δεν τον ευλογούσε πρώτα. Ο προφήτης Ωσηέ είπε αργότερα ότι ο Ιακώβ «έκλαψε εκλιπαρώντας εύνοια για τον εαυτό του». (Ωσηέ 12:2-4· Γένεση 32:24-29) Ο Ιακώβ γνώριζε ότι προηγούμενες αγγελικές εμφανίσεις είχαν σχέση με την επεξεργασία της Αβραμιαίας διαθήκης μέσω του σπέρματός του. Γι’ αυτό, πάλεψε σθεναρά και πήρε την ευλογία. Σε αυτή την περίπτωση, ο Θεός άλλαξε το όνομά του σε Ισραήλ, το οποίο σημαίνει «Εκείνος που Αναμετριέται (Εμμένει στην Αναμέτρησή του) με τον Θεό» ή «Ο Θεός Αναμετριέται».

Είστε Εσείς Διατεθειμένοι να Παλέψετε;

Η πάλη με τον άγγελο και το σμίξιμο με τον Ησαύ δεν ήταν οι μόνες κρίσιμες καταστάσεις τις οποίες χρειάστηκε να ξεπεράσει ο Ιακώβ. Εντούτοις, τα γεγονότα που εξετάστηκαν εδώ δείχνουν καθαρά τι είδους άνθρωπος ήταν. Ενώ ο Ησαύ δεν άντεξε λίγη πείνα για χάρη των πρωτοτοκίων του, ο Ιακώβ αγωνίστηκε όλη του τη ζωή για να πάρει ευλογίες, παλεύοντας ακόμη και με έναν άγγελο. Όπως υποσχέθηκε ο Θεός, ο Ιακώβ έλαβε θεϊκή καθοδηγία και προστασία, και έγινε πρόγονος ενός μεγάλου έθνους και προπάτορας του Μεσσία.​—Ματθαίος 1:2, 16.

Είστε εσείς διατεθειμένοι να αγωνιστείτε σθεναρά για να κερδίσετε την εύνοια του Ιεχωβά, να παλέψετε για αυτήν, σαν να λέγαμε; Η ζωή σήμερα είναι γεμάτη δυσκολίες και προκλήσεις για όσους θέλουν να κάνουν το θέλημα του Θεού, και μερικές φορές απαιτείται αγώνας για να πάρει κανείς σωστές αποφάσεις. Ωστόσο, το εξαιρετικό παράδειγμα του Ιακώβ μάς υποκινεί έντονα ώστε να προσκολλούμαστε στην ελπίδα της ανταμοιβής που θέτει ενώπιόν μας ο Ιεχωβά.

[Υποσημείωση]

[Εικόνες στη σελίδα 31]

Όλη του τη ζωή ο Ιακώβ αγωνίστηκε για να πάρει ευλογίες