A chhûng thu-ah lût rawh

A chhûnga thuawmte-ah lût rawh

Lei Paradis Chu I Ring Thei Em?

Lei Paradis Chu I Ring Thei Em?

Lei Paradis Chu I Ring Thei Em?

HE LEI hi paradis-a a lo chan ring an awm mang lo va. Mi tam tak chuan a awm chhunzawm zêl pawh an ring lo hulhual a ni. Brian Leigh Molyneaux-a ziak The Sacred Earth tih lehkhabu sawi dân chuan, kan leilung hi kum maktaduai tam tak kal taa ‘vân boruak hlâwm keh darh’ aṭanga lo piang a ni a. Mihringte’n an tihchhiat loh pawhin engtik nîah emaw chuan leilung leh vânlâwt zawng zawng hi “amaha chhiain, thil mûm sa takah a chang leh” mai thei tih mi tam tak chuan an ring a ni.

Kum zabi 17-naa Sâp hla phuah thiam, John Milton-a chuan chutiang chuan a ngai lo. Hla chham chi a phuah hmingthang tak Paradise Lost (Paradis Chânna) tihah chuan Pathianin leilung hi mihring chhûngkaw tân paradis ni tûra a siam thu a ziak a. Atîra chu Paradis chu hloh a ni. Mahse, Milton-a chuan paradis dinthar leh a nih a ring a​—⁠engtik nîah emaw chuan chhandamtu Isua Krista chuan “a mi rinawmte lâwmman pein, Vânah a nih loh leh Leiah . . . hlimna nasa tak a pe ang” a ti. Milton-a chuan inring tâwk takin: “Tichuan Leilung hi Paradis a ni leh vek ang,” tiin a sawi a ni.

Paradis​—⁠Vânah nge Leiah?

Sakhaw mi tam tak chuan Milton-a thlîr dân chu ṭâwmpuiin, he leia hrehawm an tawrh râpthlâk takte avânga zângna dawmna an dawn an inbeisei a. Mahse chu lâwmman chu khawiah nge an dawn ang? “Vânah nge Leiah”? Mi ṭhenkhat chuan leiah a nih an ring pha lo va. Mite chuan lei an chhuahsana vân thlarau rama an awm hunah chauh “hlimna famkim” an chên dâwn tih an sawi ṭhîn a ni.

Heaven​—A History tih lehkhabu ziaktu C. McDannell-i leh B. Lang-ate chuan, kum zabi pahnihnaa theologian Irenaeus-a’n paradis dinthar leha nun chu “vân ramah ni lovin leiah hian a nih” a ring tih an sawi a. Chu lehkhabu sawi angin, John Calvin-a leh Martin Luther-a ang sakhaw hruaitute chuan vâna kal inbeisei mah se, “Pathianin lei a siam ṭhat leh” chu an ring tho a ni. Sakhaw danga mite pawhin chutiang rinna chu an nei ve a. McDannell-i leh Lang-ate pawhin, Juda mite chuan Pathian hun ruatah chuan, mihring harsatna zawng zawng hi “tihbo vek a ni ang a, leiah hian nun lungawithlâk tak a la awm” an rin thu an sawi bawk. Hmân lai Persia mite chuan “atîra lei dinhmun ang chu a lo thleng leh ang a, mihringte chu inrem takin an awm leh dâwn,” tih an rin thu The Encyclopaedia of Middle Eastern Mythology and Religion chuan a sawi a ni.

Lei paradis beiseina chu engtin nge a awm tâk? Leia kan nun hi rei lo te chhûng atân mai em ni? Kum zabi pakhatnaa Juda mi fing Philo-a ngaih dân angin, kan lei nun hi thlarau rama kan zinna kawnga “rei lo te chhûng, hrehawm tawrnna hun” a ni em? Nge Pathianin lei paradis a siam a, mihringte a dah khân, tum dang engemaw a nei zâwk? Mihringte hian thlarau lam famkimna leh hlimna famkim chu he leiah hian an hmu thei ang em? Hemi chungchânga Bible sawi dân hi engvângin nge i bih chian loh vang? Mi maktaduai tam takte angin, lei paradis siam ṭhat tûr beisei chu a âwm hle i ti mai thei asin. (w03 11/15)

[Phêk 3-naa milem]

Hla chham chi phuahtu John Milton-a chuan Paradis a awm leh a ring

[Phêk 2-naa Milem Hawhtîrtu]

A KAWM: Leilung: U.S. Fish & Wildlife Service, Washington, D.C./NASA

[Phêk 3-naa Milem Hawhtîrtute]

Leilung: U.S. Fish & Wildlife Service, Washington, D.C./NASA; John Milton: Leslie’s