A chhûng thu-ah lût rawh

A chhûnga thuawmte-ah lût rawh

Lei Paradis Chu I Ring Thei

Lei Paradis Chu I Ring Thei

Lei Paradis Chu I Ring Thei

MIHRING chanchin zawng zawngah hian, mi maktaduai tam takte chuan engtik nîah emaw lei hi chhuahsana vâna an kal an ring a. Ṭhenkhat chuan Siamtuin lei hi kan chatuan in atân a ruat lo tih ngaih dân an nei a ni. Sakhaw thil avânga khawvêl nawmna hnâwlho chu an kal thui lehzual a. An zînga mi tam takte tân chuan, lei leh tisa thil zawng zawngte chu sual​—⁠thlarau lam famkimna tak tak leh Pathian hnaihna dangtu a ni.

Kan sawi tawh ang ngaih dân neitute chuan lei paradis chungchâng Pathian sawite an hriat loh vâng emaw, an ngaihthah luih vâng emaw a ni a. Tûn laia mi tam takte chuan Pathianin mihringte hmanga a Thu, Bible-a he mi chungchâng a ziah chu an bih chiang peih lo a ni. (2 Timothea 3:​16, 17) Mahse, mihringte ngaih dân lâk ai chuan Pathian Thu rinchhan chu a finthlâk zâwk lâwm ni? (Rom 3:⁠4) Chu chu a finthlâk a, a pawimawh êm êm bawk a ni: Bible chuan hmuh theih loh thil siam sual thiltithei tak chuan mite thlarau lam mit chu a tidel a, tûnah ‘khawvêl zawng zawng a bum’ tih min hrilh avângin.​—⁠Thu Puan 12:9; 2 Korinth 4:⁠4.

Engvânga Hriat Sual Nge?

Thlarau chungchânga ngaih dân inkalh tak chuan he lei atâna Pathian thiltum chungchângah mite chu a ngaihna hre lovin a awmtîr a. Mi tam tak chuan thlarau thi thei lo​—⁠thih hnua mihring taksa aṭanga dam khawchhuak thil engemaw a awm an ring tlat a ni. Mi dang lehte erawh chuan mihring taksa siam a nih hmain, mi tinte thlarau chu a awm tawh an ring bawk. Lehkhabu pakhatin a sawi dânin, Grik mi fing Plato-a chuan mihringa hmuh theih loh thil hi “vâna a awm laia thil a tihsual avângin, hremna atân tisa puttîr” a nih a ring a. Chutiang bawkin, kum zabi pathumnaa Pathian Thu thiam Origen-a chuan “mihringa hmuh theih loh thil chuan tisa nêna an inpumkhat hmain [vânah] thil an tisual a” tichuan, “an sual hrem nân [lei taksaa] tântîr an ni” tih a sawi a ni. Mi maktaduai tam takte chuan lei hi mihringte vân zinkawnga fiahna hmun ang lekah an ngai bawk.

Tin, mi a thihin a thlarau chunga thil lo thleng chungchângah pawh ngaih dân tam tak a awm a. History of Western Philosophy lehkhabuin a sawi dânin, Aigupta-ho chuan “mitthi thlarau chu lei hnuaiah a chhuk” tih ngaih dân an nei a ni. A hnuah mi fingte chuan mitthi thlaraute chu lei hnuai thimah an chhuk lo va, thlarau ramah an chho zâwk tiin an hnial leh a. Grik mi fing Socrates-a chuan mi a thih hnuin a thlarau chu “hmuh theih loh ramah a kal bo va . . . a hun dang zawng zawng chu pathiante nên an hmang dûn a ni” a ti thung.

Bible-in Eng Nge A Sawi?

Pathian thâwk khum Thu, Bible a khawi lai mahin mihringin thlarau thi thei lo a nei tih a sawi lo va. Genesis 2:7 hi nangmah ngeiin han chhiar teh mah. “LALPA Pathianin leia vaivutin mihring a siam a, a hnârah chuan nunna thaw chu a thaw lût a: tichuan mihring chu mi nung a lo ni ta a,” a ti a. Chu chu a chiangin hriatthiam loh rual a ni lo. Pathianin mihring hmasa ber, Adama a siam khân, a chhûngah thlarau thi thei lo a dah lo. Bible chuan, “mihring chu mi nung a lo ni ta,” a ti a ni. Mihring chu thlarau thi thei lo awmna a ni lo va. Ani chu mi nung a ni mai zâwk a ni.

Lei leh mihring chhûngkua a siamin, Jehova chuan mihring chu thi tûrin a siam lo va. Mihringte lei Paradis dinhmuna chatuana an nun chu Pathian thiltum a ni. Adama chu Pathian dân a zawm loh avâng chauhvin a thi a ni. (Genesis 2:​8, 15-​17; 3:​1-6; Isaia 45:18) Mihring hmasa ber a thih khân, thlarau ramah a kal em? Kal lo! Amah​—⁠mi nung Adama​—⁠chu siam a nihna nunna nei lo vaivutah a kîrleh zâwk a ni.​—⁠Genesis 3:​17-​19.

Kan vaiin min thlahtu Adama hnên aṭangin sual leh thihna kan rochung a. (Rom 5:12) Adama thihna ang chiahin, thihna chu awm tawh lohna a ni a. (Sâm 146:​3, 4) Dik takin, Bible bu 66-ah hian, “thlarau” tih thu mal chu “thi thei lo” a nih loh leh “chatuan” tih thu malte nên hman kawp a ni ngai lo. Inkalh tak maiin, Pathian Lehkha Thu chuan mi nunna chu a thih hian a tâwp vang vang a ni tih a târ lang zâwk a ni.​—⁠Thuhriltu 9:​5, 10.

Khawvêl Thilte Chu A Sual Em?

Leilung pawh tiamin khawvêl thil zawng zawng chu sual a ni tih ngaih dân chu eng nge ni ve? Chu chu kum zabi pathumna chhûnga Persia ram sakhuana sualtu Mani-a tihchhuah, Manichaeism thurin pawmtute ngaih dân a ni. The New Encyclopædia Britannica chuan: “Manichaeism chu mihring dinhmun avânga rilru hrehawmna aṭanga lo chhuak a ni,” tiin a sawi a. Mani-a chuan mihring nih chu “a dân tûr ni lo, tawrh rual loh, leh sual pumhlûm ṭhak” niin a ngai a. Ani chuan “rilru hrehawmna” aṭanga chhuah theih dân kawng awmchhun chu, mihring thlarauvin taksa chhuahsan a, lei chhuahsan bawk a, thlarau khawvêla thlarau mi nih hi a ni tih ngaih dân a nei bawk a ni.

Inkalh takin, Bible chuan Pathianin lei leh mihringte a siam khân, a “thil siam tinrêng” chu “ṭha a ti êm êm” tih min hrilh a. (Genesis 1:31) Chutih lai chuan, Pathian leh mihringte inkârah daidangtu a awm lo va. Adama leh Evi chuan mi ṭha famkim Isua’n a Pa vâna mi nêna inlaichinna ṭha a neih ang chiahin, Jehova nêna inlaichînna ṭha an nei a ni.​—⁠Matthaia 3:17.

Kan nu leh pa hmasa ber, Adama leh Evi khân sual kawng chu zawh lo sela chuan, lei paradis-ah chatuanin Jehova nêna inlaichînna ṭha an nei mai tûr. Anni chu Paradis-ah an nung ṭan a ni, Pathian Lehkha Thu chuan: “LALPA Pathianin chhak lamah, Eden-ah chuan huan a siam a, a mihring siam chu chutah chuan a awmtîr ta a,” tih min hrilh avângin. (Genesis 2:⁠8) Chu Paradis huanah chuan a ni, Evi chu siama a awm ni. Adama leh Evi khân thil sual ti lo se chuan, anmahni leh an thlah ṭha famkimte chuan lei zawng zawng paradis a nih thlengin hlim takin an thawktlâng thei tûr a ni a. (Genesis 2:​21; 3:​23, 24) Lei Paradis chu mihringte tân chatuan in a ni mai tûr.

Engvângin Nge Ṭhenkhat Vânah An Kal?

‘Mahse, Bible-in mite vâna an kal tûr thu a sawi a ni lâwm ni?’ i ti mai thei. Ni e. Adama a sual hnu khân, Jehova chuan vân lam Lalram din a tum a, chutah chuan Adama thlahte zînga ṭhenkhat chuan Isua Krista nên “leiah chuan ro an rêl” ang. (Thu Puan 5:​9, 10; Rom 8:17) Anni chu thi thei lo vân lam nuna kaihthawh tûr an ni a. An vaiin mi 1,44,000 an ni a, chûng zînga a hmasa berte chu kum zabi pakhatnaa Isua zirtîr mi rinawmte an ni.​—⁠Luka 12:32; 1 Korinth 15:​42-44; Thu Puan 14:​1-5.

Amaherawhchu, mi tluangte lei chhuahsana vâna awmtîr chu atîra Pathian thiltum a ni lo. Isua’n leia a awm lai khân: “Vânah tumah an lâwn ngai lo vân aṭanga lo chhuka chauh lo hi chu, Mihring Fapa vâna awm hi,” tiin a sawi a. (Johana 3:13) “Mihring Fapa,” Isua Krista kaltlangin, Pathianin Isua inthawinaa rinna lantîrtute chatuana an nun theih nân tlanna a ruahman a ni. (Rom 5:⁠8) Mahse, chûng mi maktaduai tam takte chu khawiah nge chatuanin an nun ang?

Atîra Pathian Thiltum Chu A Thleng Famkim Dâwn

Pathianin vân lam Lalrama Isua Krista rorêlpui atân mihring chhûngkaw zînga mi ṭhenkhat lâk a tum avâng maiin mi ṭha zawng zawng vânah an kal tihna a ni lo. Jehova chuan lei hi mihringte tân Paradis in ni tûrin a siam a. Rei lo têah chuan, Pathianin chu atîra a thiltum chu a tithleng famkim tawh ang.​—⁠Matthaia 6:​9, 10.

Isua Krista leh a vân lam rorêlpuite rorêlna hnuaia awm leilung zawng zawngah hian remna leh hlimna chu a dingchang tawh ang. (Sâm 37:​9-11) Pathian hriatrengnaa awm zawng zawngte chu tihnun leh an ni ang a, hrisêlna ṭha famkim an nei tawh ang. (Tirhkohte 24:15) Pathian chunga an rinawm avângin, thuâwih mihringte chu kan nu leh pa hmasa berte hloh tâk​—⁠lei paradis-a ṭha famkima chatuan nunna​—⁠chu a neihtîr ang.​—⁠Thu Puan 21:​3, 4.

Pathian Jehova chuan a thiltumte a tifamkim lo ngai lo. A zâwlnei Isaia hmangin, ani chuan: “Ruah leh vûr chu vân aṭangin a sûr ṭhîn a, khi lamah khian a kîr leh ngai lo va, lei hi a châwm zâwk a, thil a ṭotîrin a chawrtîr a, buh chi thehtu hnênah buh chi a pe a, eitu hnênah ei tûr a pe ṭhîn; chutiang bawkin ka kâ aṭanga ka thu chhuak chu a awm ang: engmah tih nei lovin ka hnênah a kîr leh lo vang a, ka duh ang chu a tizo zâwk ang a, thil ti tûra ka tirhnaah chuan a hlawhtling bawk ang,” tiin a puangchhuak a ni.​—⁠Isaia 55:​10, 11.

Bible-a Isaia buah hian, lei Paradis nun awm dân tûr thlîr lâwkna kan hmu a ni. Paradis-a awm tumahin “Ka dam lo ve,” an ti lo vang. (Isaia 33:24) Ramsate chuan mihring tân pawi an khawih tawh dâwn lo. (Isaia 11:​6-9) Mite chuan in nalh tak tak an sain an chêng ang a, thlaite an chîng anga hnianghnâr takin an ei tawh ang. (Isaia 65:​21-25) Chu bâkah, Pathianin “thihna chu a lem hlen [ang a]; Lalpa PATHIAN chuan mi zawng zawng hmai ata chu mittuite a hru fai ang.”​—⁠Isaia 25:⁠8.

Nakin lawkah chuan thuâwih mihringte chu, chu dinhmun ṭha tak hnuaiah chuan an awm ang. Anni chu “chhiatna bâwih ata tihchhuahin an awm ang a, Pathian fate zalênna ropuiah chuan an lût dâwn” a ni. (Rom 8:21) A tiam lei Paradis-a chatuana nun chu a va nuam dâwn êm! (Luka 23:43) Pathian Lehkha Thu-a hriatna dik mila tûna thil i tih a, Pathian Jehova leh Isua Krista rinna i lantîr chuan, chutah i awm ve thei ang. Tin, Lei paradis rin chu a âwm hle tih i ring nghet thei a ni. (w03 11/15)

[Phêk 5-naa milem]

Adama leh Evi kha lei paradis-a chatuana nung tûra siam an ni

[Phêk 7-naa milemte]

Lei Paradis-ah chuan . . .

inte an sa ang a

grêp huante an siam ang a

anni chu Jehova’n mal a sâwm ang

[Phêk 4-naa Thlalâk Hawhtîrtu]

U.S. Fish & Wildlife Service, Washington, D.C./NASA