Ges-y sẽn be pʋgẽ wã

Ges-y sẽn be sebrã pʋgẽ

Y tõe n tẽeme tɩ tẽngã na n sɩd lebga arzãna

Y tõe n tẽeme tɩ tẽngã na n sɩd lebga arzãna

Y tõe n tẽeme tɩ tẽngã na n sɩd lebga arzãna

ÃDEM-BIISÃ sẽn be tẽng zug tɛka, neb wʋsg n tẽ tɩ b na n wa yii tẽngã zug n tɩ vʋɩɩmd saasẽ. Kẽer tagsame tɩ d Naandã zɩ n tʋlg tɩ d zĩnd tẽngã zug wakat fãa yĩng ye. La neb sull ning b sẽn boond tɩ asetik rãmbã zẽna tags-kãngã tɩ ya n loog noore. Bãmb sʋkã, neb wʋsg tagsame tɩ tẽngã ne teed nins fãa sẽn be a zugã pa sõma lae-lae, la tɩ rẽ kɩtame tɩ tõnd tẽeb pa tõe n pidi, la pẽneg-d ne Wẽnnaam ye.

Neb nins sẽn tar tags-kãngã wã pa mi Wẽnnaam sẽn yeel bũmb ning tẽng zug arzãnã wɛɛngẽ, bɩ b pʋd n pa baood n bãng rẽ ye. Sɩda, rũndã-rũndã, neb wʋsg pa rat n vaees Biiblã sẽn yaa Wẽnnaam Gomdã n bãng bũmb ning a sẽn vẽneg neb tɩ b gʋls yel-kãngã wɛɛngẽ wã ye. (2 Tɩmote 3:16, 17) La rẽ yĩnga kõn yɩ yam bũmb tɩ d bas ninsaalbã tagsg la d tẽ Wẽnnaam Gomdã sẽn yet bũmb ningã sɩda? (Rom dãmba 3:4) Rẽ maaneg yaa yõor yelle, bala Biiblã keoog-d lame tɩ malɛg-wẽng sẽn tar pãng n lud nebã tẽeb nini, la a “belgd dũniyã fãa” masã.—Wilgri 12:9; 2 Korẽnt dãmba 4:4.

Bõe n wa ne no-koɛɛmã?

Nebã sẽn tar tagsa sẽn kɩɩsd taab sɩɩg sẽn sɩd yaa bũmb ningã wɛɛngẽ wã yĩng kɩtame tɩ b pa mi Wẽnnaam daabã ne tẽngã sẽn sɩd yaa a soab takɩ ye. Neb wʋsg tẽedame tɩ ninsaal tara sɩɩg sẽn pa kiidi, bũmb sẽn be a yĩngã pʋgẽ tɩ nedã sã n ki bɩ bõn-kãng yi n ket n vʋɩya. Neb kẽer me tẽedame tɩ sɩɩgã ra reng n beeme, tɩ b yaool n naan ninsaal yĩngã. Sebr a yembr yeelame tɩ Gɛrɛs filozof a Platõ ra tagsdame tɩ b ninga sɩɩgã “yĩnga pʋgẽ sẽn na yɩl n sɩbg-a, yel-wẽn a sẽn maan a sẽn da wa n nan ket saasẽ wã yĩnga.” Yʋʋm kob-gĩnd a tãab soabã pʋgẽ, tũudum yel-mit a Orizɛn me ra yeelame tɩ “sɩɩsã maana yel-wẽn [saasẽ] sẽn deng nand tɩ b lagem-b ne yĩngã,” la tɩ b “lagem-b-la ne yĩngã tẽngã zug n na n sɩbg-ba, yel-wẽnã b sẽn maana yĩnga.” La neb milyõ rãmb me n tẽed tɩ tẽngã yaa zĩig ninsaal sẽn segd n zĩnd bal tɩ b mak-a wakat bilf n ges t’a yaool n kẽng saasẽ.

Nebã leb n tara tagsa toor-toor ninsaal sẽn lebgd bũmb ning a kũum poorã wɛɛngẽ. Sebr a yembr (Histoire de la philosophie occidentale) yeelame tɩ Ezipt nebã ra tagsdame tɩ “sẽn kiid-bã sɩɩs rebda kɩɩm-kulgu.” Kaoosg zugẽ, filozof rãmb me n bilg tɩ sẽn kiid-bã pa rebd kɩɩm-kulug sẽn yaa lik pʋgẽ ye, la tɩ b rʋʋda Wẽnnaam nengẽ saasẽ. Neb sẽn vʋɩɩmd Gɛrɛs filozof a Sokrat wakatẽ wã yeelame t’a Sokrat ra tẽedame tɩ ned sã n ki, a soabã “sɩɩgã yita a yĩngẽ wã n kẽng zĩig ninsaal nif sẽn pa neẽ . . . n tɩ vʋɩɩmd ne wẽnnaam dãmba.”

Biiblã yetame tɩ bõe?

Biiblã sẽn yaa Wẽnnaam Gomd a sẽn vẽneg tɩ b gʋlsã pa tol n yeel zĩig baa a ye tɩ ninsaal tara sɩɩg sẽn pa kiid ye. Karm-y kɩbar ning sẽn be Sɩngr 2:7 (NW ) wã n gese. Be b yetame: “La Wẽnnaam a Zeova naana ninsaal ne tẽngã tom n fʋʋs a yõ-bogdẽ wã vʋɩɩm vʋʋsem, la ninsaal lebga sɩ-vʋɩɩga.” Yãoã yaa takɩ la vẽenega. Wẽnnaam sẽn naan pipi ninsaal a Ãdmã, a pa ning bũmb nif sẽn pa tõe n yã la b sẽn pa tõe n sɩɩs a yĩngã pʋgẽ ye. Bala Biiblã yeelame tɩ “ninsaalã lebga sɩ-vʋɩga.” Ninsaal yĩngã pa sɩɩgã wʋʋg ye. Ninsaalã meng la sɩɩgã.

A Zeova sẽn wa n naand tẽngã la ninsaalbã, a ra pa mag tɩ ninsaal wa ki ye. Wẽnnaam daabã ra yaa tɩ ninsaalbã vʋɩɩmd tẽngã zug wakat sẽn-kõn-sa yĩnga, arzãn pʋgẽ. Yaa a Ãdem sẽn kɩɩs Wẽnnaam noor n dɩ tɩɩgã bilã yĩng bal n kɩt t’a ki. (Sɩngre 2:8, 15-17; 3:1-6; Ezai 45:18) Pipi ninsaalã sẽn ki wã, a rʋʋ Wẽnnaam nengẽ saasẽ bɩ? Ayo! Sɩɩgã sẽn yaa a Ãdem mengã ye leba tẽngã tomẽ b sẽn yãk n naan-a wã, n ye pa vʋɩ ye.—Sɩngre 3:17-19.

Tõnd fãa roga ne d yaab a Ãdem yel-wẽndã tɩ rẽ kɩt tɩ d kiidẽ. (Rom dãmba 5:12) Kũ-kãngã d sẽn dog ne wã yaa vʋɩɩmã saabo, wala sẽn da yɩ to-to ne a Ãdmã bal kɛpɩ. (Yɩɩl Sõamyã 146:3, 4) Sɩd me, Biiblã sɛb 66 fãa pʋgẽ, zĩig ba a yen b pa rɩk gom-biis wala “pa kiidã” bɩ “wakat sẽn pa satã” n tɩ loe ne “sɩɩg” ye. Gʋlsg Sõamyã pʋd n yeela vẽeneg tɩ sɩɩgã sẽn yaa ninsaalã mengã kiidame.—Koɛɛg Soaba 9:5, 10.

Bũmb nins fãa sẽn be tẽngã zugã yaa wẽng bɩ?

La b sẽn yeel tɩ tẽngã ne bũmb nins fãa sẽn be a zugã yaa wẽngã yẽ? Yaa Pɛrs rãmbã tũudum ning b sẽn boond tɩ maniseyismã neb n wa ne tags-kãngã. Yaa Pɛrs ned a ye yʋʋr sẽn boond t’a Mani n lugl tũudum kãng yʋʋm kob-gĩnd a tãab-n-soabã pʋgẽ. Sebr a yembr (The New Encyclopædia Britannica) yeelame tɩ “yaa ãdem-biisã vʋɩɩmã sẽn yaa toogã n wa ne maniseyismã luglgu.” A Mani ra tẽedame tɩ yɩ ninsaal meng “yaa bũmb sẽn pʋd n pa zemse, bũmb sẽn pa sakd la sẽn tolg n yaa wẽnga.” A leb n da yeelame tɩ bũmb sẽn tõe n kɩt tɩ ned põs “nams-kãngã,” yaa a soabã sɩɩg sẽn na n yi a yĩngẽ wã bal n kẽng saasẽ n tɩ vʋɩɩmde.

La Biiblã yetame tɩ Wẽnnaam sẽn wa n naan tẽngã la ninsaalbã n sa wã, a gesa “bũmb nins fãa bãmb sẽn naanã,” n mik tɩ “yaa sõama wʋsgo.” (Sɩngre 1:31) Wakat kãng tɩ gɩdgr da kae ninsaalbã ne Wẽnnaam sʋk ye. A Ãdem ne a Hawa ra tara zems-n-taar sẽn tar pãng wʋsg ne a Zeova wa a Zezi sẽn yɩ ninsaal sẽn zems zãngã sẽn da tall zems-n-taar to-to ne a saasẽ Ba wã.—Matɩe 3:17.

Tõnd pipi yaab rãmbã, a Ãdem ne a Hawa sã n da pa maanẽ yel-wẽnde, b ra na n kell n talla zems-n-taar ne Wẽnnaam a Zeova wakat sẽn ka saab yĩng tẽng zug arzãnẽ. Yaa arzãnã pʋgẽ la b sɩng b vʋɩɩmã, bala Gʋlsg Sõamyã yetame tɩ “Zusoab a Wẽnnaam sela tɩɩs Edɛn sẽn be yaangã, n ning ninsaal bãmb sẽn da naanã beenẽ.” (Sɩngre 2:8) Yaa arzãn-kãng pʋgẽ la b naan a Hawa. A Ãdem ne a Hawa sã n da pa maanẽ yel-wẽnde, bãmb ne b yagensã sẽn zems zãngã ra na n tõog n tʋma ne taab sũ-noog pʋgẽ n kɩt tɩ tẽngã gill kɛpɩ lebg arzãnã. (Sɩngre 2:21; 3:23, 24) Tẽngã sẽn da yaa arzãn sɩngrẽ wã ra na n yɩɩ ninsaalbã vʋɩɩm zĩig wakat sẽn ka saab yĩnga.

Bõe yĩng tɩ neb kẽer debd saasẽ?

La y tõe yetame: ‘Biiblã yaool n gomda neb sẽn debd saasẽ yell wɛ, bɩ bõe?’ N-yẽe. A Ãdem sẽn maan yel-wẽndã zugẽ, a Zeova seglame n na n lugl Rĩung saasẽ t’a Ãdem yagensã kẽer na n naag Kirist beenẽ n yɩ rĩm dãmb n “dɩ naam dũniyã zugu.” (Wilgri 5:10; Rom dãmba 8:17) B na n vʋʋga bãmb dãmbã saasẽ n kõ-b yĩng sẽn pa kiidi. B sõorã fãa kɛpɩ yaa neb 144 000, la sẽn yɩ-b pipi bãmb sʋkã yaa a Zezi karen-biis nins sẽn yɩ kɩs-sɩd rãmb pipi yʋʋm kob-gĩndẽ wã.—Luk 12:32; 1 Korẽnt dãmba 15:42-44; Wilgri 14:1-5.

La Wẽnnaam sẽn da rat bũmb ning sɩngrẽ wã ra pa tɩ nin-tɩrsã yi tẽngã zug n tɩ vʋɩɩmd saasẽ ye. Sɩd me, a Zezi sẽn da wa n be tẽng zugã a yeelame tɩ “sã n ka Ninsaal Biiga sẽn yi [saasẽ] n sigã ned nan ka rʋ [saasẽ] ye.” (Zã 3:13) Wẽnnaam dɩka “Ninsaal Biigã” sẽn yaa a Zezi Kiristã n kõ maoong tɩ yɩ rondo, tɩ rẽ kɩt tɩ neb nins fãa sẽn na n tẽ a Zezi maoongã wa tõog n paam vʋɩɩm sẽn-kõn-sa wã. (Rom dãmba 5:8) La yɛ la nin-kãens sõor sẽn yaa milyõ rãmbã na n vʋɩɩmd wakat sẽn-kõn-sa yĩngã?

Wẽnnaam sẽn da rat bũmb ning sɩngrẽ wã na n pidsame

Baa Wẽnnaam sẽn yãk neb ãdem-biisã sʋk tɩ b na n tɩ rɩ naam ne a Zezi Kirist saasẽ Rĩungã pʋgẽ wã, rẽ pa rat n yeel tɩ nin-tɩrsã fãa na n kẽnga saasẽ ye. A Zeova ra naana tẽngã n dat t’a yɩ arzãn tɩ ninsaalbã vʋɩɩmd a zugu. Ka la bilfu, Wẽnnaam na n pidsa bõn-kãngã a sẽn da rat n maan hal sɩngrẽ wã.—Matɩe 6:9, 10.

A Zezi ne a saasẽ na-rɩt-n-taasã naam dɩɩb sasa, laafɩ ne sũ-noog wʋsg na n zĩnda tẽngã gill zugu. (Yɩɩl Sõamyã 37:9-11) Wẽnnaam sẽn tẽr neb nins yellã na n vʋʋgame n tall laafɩ. (Tʋʋma 24:15) Ãdem-biis nins sẽn yɩ sakdb n tall kɩs-sɩd ne Wẽnnaamã na n leb n paama bũmb ning tõnd pipi yaab rãmbã sẽn da menemsã: vʋɩɩm sẽn-kõn-sa tẽng zug arzãnẽ, la b yɩ neb sẽn zems zãnga.—Wilgri 21:3, 4.

Wẽnnaam a Zeova zɩ n viig a raabã pidsg ye. A tũnuga ne no-rɛɛs a Ezai n togs gom-kãensã: “Tɩ bõe, wa saag sẽn niid la sapɩlem sẽn yit yĩngr n sigd n ka lebd be t’a ka zãgs tẽnga ne koom n kɩt t’a bõn-biis bul n yi, la a kõt koaadb bõn-buud la rɩɩb tɩ b rɩ wã, woto me, gomd ninga sẽn yit mam noorẽ wã ka na n le wa mam nengẽ zaalem ye. A na n maana bũmb ninga mam sẽn datã. La a na n tõoga bũmb ninga mam sẽn tʋm-a t’a tɩ maanã.”—Ezai 55:10, 11.

A Ezai sebrã sẽn be Biiblã pʋgẽ wã wilgda tõnd tẽng zug arzãnã pʋgẽ vɩɩm sẽn na n yɩ to-to. Arzãnã pʋgẽ, “ned ba a ye ka na n le yeel t’a ka laafɩ ye.” (Ezai 33:24) We-rũmsã pa na n ye maan ninsaalbã bũmb ye. (Ezai 11:6-9) Nebã na n mee zag-neeb n zĩnd b pʋsẽ la b sel tɩɩs n dɩ b biisã ne sũ-noogo. (Ezai 65:21-25) Sẽn paase, Wẽnnaam “na n sãama kũum wakat sẽn ka sɛta. [A Zeova] sẽn yaa soaala na n yẽesa nintãm nins fãa sẽn be neba ninẽ wã.”—Ezai 25:8.

Ka la bilfu, yaa bark-kãensã la ãdem-bi-sakdbã na n paame. B na n paama ‘yolsg ne faoolmã yembdo, n paam pʋɩɩr ne Wẽnnaam kambã b lohorma ne b ziira pʋgẽ.’ (Rom dãmba 8:21) Ad tẽng-zug arzãnã b sẽn kãab tɩ watẽ wã pʋgẽ zĩndg wakat sẽn-kõn-sa yĩng na n sɩd talla yamleoogo! (Luk 23:43) Y tõe n wa paam n zĩnda be, y sã n sak Gʋlsg Sõamyã bãngr sẽn yaa takɩ wã, la y sɩd tẽ Wẽnnaam a Zeova la a Zezi Kirist. La masã tɛka, y tõe n talla bas-m-yam tɩ tẽngã na n sɩd lebga arzãna.

[Foto, seb-neng a 5]

Wẽnnaam da naana a Ãdem ne a Hawa tɩ b vʋɩɩmd wakat sẽn-kõn-sa yĩng tẽng zug arzãnẽ

[Foto rãmba, seb-neng a 6]

Tẽng zug arzãnã pʋgẽ . . .

nebã na n mee zagse

b na n sela viyn tɩɩse

a Zeova na n ning-b-la barka

[Seb-neng a 4 fotã sẽn yitẽ]

U.S. Fish & Wildlife Service, Washington, D.C./NASA