Nanchi Kimye Kyonse Mukebatu Kumona Byaambapo Baibolo Nyi?

KAMPE byo mwakijinga banyike bansemi benu bemupeele mizhilo yavula bingi. Byo mwakomene po po mwayukile’mba bansemi benu bemutemwa bingi. Nangwa kya kuba mwakoma kabiji mwiikela kampe mukingijishapo ne luno mafunde amo emubuujile bansemi benu saka mu kiji banyike.

Shetu wa mwiulu aye Yehoba witupa mikambizho yavula bingi yashinkamika iji mu mambo anji Baibolo. Witukanya kupopwela bankishi, kuba bukende, bulalelale ne kwiba. (Kulupuka 20:1-17; Byubilo 15:28, 29) Inge saka tukosesha bulunda bwetu ne Lesa ne ‘kukoma mu bintu byonse’ po po tukayuka’mba Yehoba witutemwa kabiji mikambizho yanji kechi yakatazha ne.—Efisesa 4:15; Isaya 48:17, 18; 54:13.

Kimye kimo Baibolo kechi waambapo mu kushinkamika pa bintu byo twafwainwa kuba ne kubula kuba ne. Onkao mambo, bantu bamo bobila bintu mo bakebela mambo balanguluka’mba Baibolo kechi waambapo mu kushinkamika ne. Bamba’mba Lesa inge wakebelenga inge wabikileko mizhilo mu kushinkamika.

Javula bantu balanguluka bino kechi bafuukulapo bulongo pa bintu byo bakeba kuba ne. Kabiji pa kupitapo kimye belangulusha bingi. Bakankalwa kukwatakanya kishinka kya kuba’mba mu Baibolo kechi mujitu mizhilo yonkatu ne, bino muji bishinka bimwesha Lesa mo amwena bintu. Inge tubena kufunda Baibolo po po tuyuka Yehoba mo amwena bintu kabiji twikala na jiwi ja mu muchima jawama jitukwasha kufuukula bintu bulongo mwayila kyaswa muchima wanji. Inge ketube bino, tutokesha Yehoba ku muchima kabiji tumwenamo bintu byawama bingi bifuma mu kufuukula bintu bulongo.—Efisesa 5:1.

Bantu Bawama bo Baambapo mu Baibolo

Inge twatanga mashimikila a mu Baibolo aamba pa bakalume bajingako kala tuyuka’mba bamo baubijile bintu monka mumwena Yehoba nangwa kya kuba kechi pajinga muzhilo waambilepo mu kushinkamika ne. Twayai twambe pa byaubile Yosefwa. Kimye muka Potifwalo kyo amukebelenga’mba alaale nanji kechi kwajingapo muzhilo ye banembele wakainye kuba bukende ne. Nangwa kya kuba kechi kwajinga muzhilo waambile mu kushinkamika pa bukende ne, bino Yosefwa wayukile’mba kuba bukende kwakonsha kutamisha jiwi janji ja mu muchima ne “kumulenga mambo aye Lesa.” (Ntendekelo 39:9) Kyamweshatu patoka kuba’mba Yosefwa wayukile’mba kuba bukende ke kulenga mambo Lesa kwesakanatu na kishinka kyo aambilepo mu Edena.—Ntendekelo 2:24.

Twayai twambe pa muntu mukwabo. Pa Byubilo 16:3 petubuula kuba’mba Paulo saka akyangye kutendeka kwingijila pamo ne Timoti mingilo ya Lesa wamutwajile ku mukanda. Pano bino, tutanga mu kyepelo 4 kuba’mba Paulo ne Timoti byo bapichilenga mu mizhi, bapainenga “mizhilo yafumine ku batumwa ne ku bakulumpe mu kipwilo bajinga mu Yelusalema.” Pa mizhilo yo bapainenga pajinga ne muzhilo wabujilenga kukanjikizha bantu kuya ku mukanda. (Byubilo 15:5, 6, 28, 29) Pano mambo ka Paulo o atwajijile Timoti ku mukanda? Wamutwajile ku mukanda “mambo Bayudea bajinga mu oa mapunzha bayukile’mba shanji [Timoti] wajinga Mungiliki.” Kabiji Paulo kechi wakebelenga kwibazhingijisha nangwa kwibatuntwisha ne. Wakebelenga’mba bena Kilishitu bafwainwe ‘kutokesha jiwi ja mu muchima ja bantu bonse konka ku meso a Lesa.’—2 Kolinda 4:2; 1 Kolinda 9:19-23.

Kino kyo kishinka kyayukile Paulo ne Timoti. Tangai binembelo nabiji Loma 14:15, 20, 21; ne 1 Kolinda 8:9-13; 10:23-33, mumone Paulo byo akwashishenga bakwabo kukosesha bulunda bwabo ne Lesa, kikatakata boba bafwainwe kuleka kwingijila Yehoba na mambo a bintu byo babula kwambapo mu kushinkamika’mba kechi byatama ne. Kabiji Paulo waambile pe Timoti amba: “Kechi njipo na muntu mukwabo wa kwimutumina uji na muchima nobe aye ukateshako muchima ku bijikila byenu ne. Mambo bonse babena kukeba kwiubila bintu byabo bene, kechi bintu bya kwa Yesu Kilishitu ne. Bino anweba mwayuka byo elumbulwile mwine, byonka byuba mwana uji na shanji, aye waingijile ne amiwa mu kutwala palutwe mambo awama.” (Filipai 2:20-22) Bano bena Kilishitu babiji ke bantu bawama bingi bo twafwainwa kufunjilako mu ano moba. Kechi batele muchima ku bintu byabo ne. Pakuba bamwesheshe butemwe byonkatu Yehoba ne Yesu byo boba, pa kufuukula bintu byafwainwa kutundaika bakwabo kwingijila Yehoba.

Pano twayai twisambe pe Yesu ye twafwainwa kufunjilako atweba bonse. Mu jashi ja pa mutumba walumbulwile kuba’mba muntu yense ukwatakanya bulongo mafunde kikamupeelela bingi kwialondela nangwa kya kuba kechi aambapo mu kushinkamika ne. (Mateo 5:21, 22, 27, 28) Yesu, Paulo, Timoti ne Yosefwa kechi baubijilenga bintu mo bakebela mambo a kuba’mba Baibolo kechi waambapo mu kushinkamika ne. Baubilanga bintu mukebela Lesa. Bano banabalume basatu balondejilenga mikambizho ibiji yaambilepo Yesu ya kuba’mba wafwainwa kutemwa Lesa obe ne mukwenu.—Mateo 22:36-40.

Bena Kilishitu Lelo Jino Bafwainwa Kutokesha Byepi Yehoba ku Muchima?

Kechi twafwainwa kumonanga Baibolo nobe buku wa mizhilo mutaanwatu mizhilo yonse tonkotonko yakonsha kulondela muntu ne. Yehoba utemwa bingi inge twafuukwila bintu mo akebela nangwa kya kuba kafwapo mizhilo yaambapo mu kushinkamika pa bintu byo tukeba kuba ne. Kechi twafwainwa kuketekelanga Lesa kwitubuula bya kuba kimye kyonse ne, bino twafwainwa ‘kuyukanga kyaswa muchima wa Yehoba.’ (Efisesa 5:17; Loma 12:2) Mambo ka kuba bino o kutokeshesha Yehoba ku muchima? Ke na mambo a kukebesha ku mutokesha ku muchima. Kabiji kino kimwesha’mba kechi tukebatu kuba bintu bituwamina ne. Tumusanchila bingi pa butemwe bo etumwesha kya kuba twibikako kulondela byubilo byanji kabiji buno butemwe bo bwitulengela ku musangajika. (Byambo bya Maana 23:15; 27:11) Kunungapo inge ketube bintu byaimena pa mafunde a mu Baibolo tukekala na bulunda bwakosa ne Yehoba kabiji tukekala na butuntulu bwa mubiji bwawama.

Twayai tumone byo twakonsha kwingijisha ano mafunde a mu Baibolo mu bintu byo tufuukulapo kuba pa muntu pa muntu.

Kusala Bulongo bya Kisangajimbwe

Fwanyikizhai nsongwalume ubena kukeba kupota lwimbo umo ye balekodela jimo. Pano bino, uno lwimbo mwine wamutemwa bingi, bino kyamukola bingi ku muchima mambo pangye ya kintu mo babika uno lwimbo paji byambo bibena kutundaika kuba bulalelale kabiji bya mwenga. Kabiji wayuka’mba uno nyimbi waimba nyimbo yavula itundaika byubilo bya bukapondo ne kukanama. Uno nsongwalume watemwa Yehoba kechi ubena kukeba kumufichisha ku muchima na mambo a uno lwimbo ne. Pano wakonsha kuba byepi pa kuba’mba obe kyaswa muchima wa Lesa?

Mu nkalata Paulo yo anembejile bena Ngalatiya, waambile pa mingilo ya mubiji ne bipangwa bya mupashi. Mwafwainwa mwibiyuka bino bipangwa bya mupashi wa Lesa. Bino bipangwa ke butemwe, lusekelo, mutende, kutekanya, lusa, buwame, lwitabilo, kukooka muchima ne kwikanya. Pano nanchi mingilo ya mubiji yo yepi? Paulo wanembele’mba: “Mingilo ya mubiji yamwekeshatu patoka, kabiji yo ino, bulalelale, bubipisho, byubilo bya kwizozola, kupopwela bankishi, kupopwela mipashi, kushinta, lutobo, kichima, bukaji, mapata, mabano, mepatulo, lunkumbwa, kupendwapendwa, kusangalala kubi ne bintutu bikwabo byapasha bino. Mbena kwimujimwinako jimo pa mambo a bino bintu byonkatu byo nemujimwineko kala namba, aba boba bino bintu kechi bakaswana Bufumu bwa Lesa ne.”—Ngalatiya 5:19-23.

Mwafwainwa kulabijila bino byambo baambile Paulo bya kuba’mba “bintutu bikwabo byapasha bino.” Bino byambo bibena kumweshatu patoka kuba’mba kechi watongawile mingilo ya mubiji yonsetu ne. Abino byambo byanembele Paulo kechi bibena kulumbulula’mba muntu wafwainwa kulanguluka’mba pano nakasuluka kuba mingilo ya mubiji yonse yabuujile kutongaula Paulo mu kinembelo kya Ngalatiya ne. Muntu mwine ubena kutanga wakasuluka kwingijisha jiwi janji ja mu muchima kuyuka bintu byatongwele Paulo amba “byapasha bino.” Bantu boba bino bintu byo batongola kuba’mba “byapasha bino” kechi bakaswana bufumu bwa Lesa ne.

Onkao mambo, twafwainwa kwibikangako kubanga bintu bitokesha Yehoba Lesa ku muchima. Nanchi kuba bino kwakatazha nyi? Ine. Fwanyikizhai kuba’mba dokotala wimubuula kuba’mba mwafwainwa kujanga bipangwa ne bishu, pano bino wimukanya kujanga bintu nabiji maswiti, mabisiketi, keke ne bintutu bikwabo byatobala. Nanchi kyakonsha kwimukatazha kulondela bino nyi? Twayai twambe pa lwimbo ye twaambapo peulupo. Nanchi uno lwimbo utundaika bipangwa bya mupashi wa Lesa nyi, inyi utundaika mingilo ya mubiji? Uno lwimbo kechi waamba pa butemwe, buwame, kwikanya nangwa bipangwa bikwabo bya mupashi wa Lesa ne. Onkao mambo, kechi twafwainwa kutelekanga ku nyimbo yabula kufwainwa na mambo a kuba’mba kafwapo muzhilo waambapo ne. Abino byo byo twafwainwa kuba kimye kyo tubena kusala bya kutanga, bya kutamba, makayo a pa foni, pa kompyuta, pa intaneti ne bintutu bikwabo.

Mmwekelo Itokesha Yehoba ku Muchima

Mu Baibolo muji ne mafunde aamba pa mvwajilo ne mmwekelo yetu. Ano mafunde akwasha bena Kilishitu bonse kuyuka mvwajilo ne mmwekelo yawama. Muntu watemwa Yehoba kechi uvwala bintu bimutokeshatu ku muchima ne. Pakuba uvwala bintu bitokesha Shetu wa mwiulu ku muchima. Byonka byo twajikwambapo kala, nangwa kya kuba Yehoba kechi waambapo pa mizhilo yaamba mu kushinkamika pa mvwajilo ne mmwekelo yetu ne. Mvwajilo yetu yafwainwa kumutokeshanga ku muchima. Mvwajilo ya bantu yapusana kwesakana na mpunzha ko bekala kabiji yaluka mu kuya kwa moba. Nangwa byonkabyo Lesa wabikako mafunde akwasha bantu banji kusala mvwajilo ne mmwekelo yawama.

1 Timoti 2:9, 10 waamba’mba: “Kabiji banabakazhi nabo bafwainwa kuvwalanga bulongo, na kwipelula ne kwikala na milanguluko yawama, kechi na nsuki yo bakizhamo kwichika nangwa na ngolode nangwa na bamangalite nangwa na bivwalo bya mutengo mukatampe ne, bino bafwainwa kuvwala byafwainwa banabakazhi betela’mba banemeka Lesa, ko kuba’mba kupichila mu kwingila mingilo yawama.” Onkao mambo, banabakazhi ne banabalume bena Kilishitu bafwainwa kuvwalanga bya kuvwala bimwesha bantu ku mpunzha ko bekala’mba “banemeka Lesa.” Kyawama bingi mwina Kilishitu kuvwalanga bulongo pa kuba’mba abule kulengelanga bantu kubula kutambwila bukine bwa mu Baibolo. (2 Kolinda 6:3) Mwina Kilishitu yense kechi wafwainwa kuvwalanga bya kuvwala byabula kufwainwa na mambotu a kuba’mba wibitemwa ne. Pakuba wafwainwa kuvwalanga bivwalo bibula kutuntwisha bakwabo nangwa kwibalengela kubula kufunda bukine.—Mateo 18:6; Filipai 1:10.

Mwina Kilishitu inge wayuka kuba’mba mvwajilo ne mmwekelo yanji ibena kutuntwisha bakwabo wafwainwa kwiileka. Pakuba wafwainwa kubanga bintu bikakwasha bakwabo kwikala na bulunda bwakosa ne Yehoba. Kechi kubanga bintu byamuwaminatu aye mwine ne. Mutumwa Paulo waambile’mba: “Ikalai ba kundondela, byonka byo ndondela Kilishitu.” (1 Kolinda 11:1) Wanungilepo ne kuba’mba: “Mambo ne Kilishitu kechi witokeshenga mwine ku muchima ne.” Paulo wakambizhe bena Kilishitu bonse kuba’mba: “Atweba twakosa twafwainwa kukwasha boba bakooka mu kubula kukosa kwabo, kabiji kechi kwitokeshatu ku muchima atweba bene ne. Atweba bonse tutokeshenga bakwetu ku muchima kupichila mu kwibobila byawama bya kwibakomesha.”—Loma 15:1-3.

Bintu Byafwainwa Kwitukwasha Kwikala na Jiwi ja mu Muchima Jawama

Jiwi jetu ja mu muchima jakonsha kwitukwasha byepi kuba bintu bitokesha Yehoba Lesa ku muchima nangwa kya kuba kechi pajipo mizhilo yaambapo pa kyokyo kintu mu kushinkamika ne? Inge saka tutanga Baibolo, kufunda ne kulanguluka langulukapo kuketukwasha kwikala na jiwi ja mu muchima jawama. Kwikala na jiwi ja mu muchima jawama kechi kwiyatu nobe meno a mu kanwa ne. Byonka bikoma mwana pachepache, bulunda bwetu ne Yehoba nabo kechi bufikenatu ponkapo bwamweka ne. Onkao mambo, twafwainwa kutekanya kabiji kechi twafwainwa kumvwanga bibi ku muchima inge kechi twamonapo lupimpu ne. Pano bino, kwikala na jiwi ja mu muchima jawama kechi kwaimena pa kupitapo myaka yavula ne. Pakuba kwaimena pa kufunda Baibolo kimye kyonse, byonka byo twaambapo mu jino jifuka. Kabiji twafwainwa kwingijishanga bintu byo tufunda mu bwikalo bwetu bwa pa juba pa juba.—Bahebelu 5:14.

Mizhilo ya Lesa itukwasha kuyuka lukookelo lwetu byo luji. Pakuba mafunde anji etukwasha kuyuka byakosa lwitabilo lwetu ne jishinda jo tufuukwilamo bintu bimutokesha ku muchima. Inge saka tufuukwila bintu mukebela Yehoba ne Mwananji, tukakosesha bulunda bwetu ne aye. Tukebikangako kufuukula bintu kwesakana na byaamba Binembelo ne kubila bintu monka mukebela Lesa. Inge ke tusangajike Shetu wa mwiulu mu bintu byonse byo tuba ne atweba tukekala na lusekelo mu bwikalo bwetu bonse.

[Kipikichila]

Nangwa kya kuba mvwajilo yapusana pusana kwesakana na mapunzha pakuba mafunde a Lesa etukwasha atweba kusala bulongo bya kuvwala ne bintutu bikwabo