Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

Utu misangu yonso dijinga ne mukenji kampanda wa mu Bible anyi?

Utu misangu yonso dijinga ne mukenji kampanda wa mu Bible anyi?

Utu misangu yonso dijinga ne mukenji kampanda wa mu Bible anyi?

PAUVUA muana, baledi bebe bavua pamu’apa bakuelela mikenji ya bungi. Pawakakola, wakalua kumvua ne: bavua baditatshisha bikole bua diakalengele diebe. Mpindieu uukadi muntu mukulumpe, utshidi imue misangu utumikila mikenji mikuabu ivuabu bakulongeshe, nansha muudi kutshiyi ku bukokeshi buabu kabidi to.

Yehowa, Tatu wetu wa mu diulu, mmutupeshe mikenji mivule misunguluke mu Bible, Dîyi diende. Tshilejilu, mmukandike ditendelela mpingu, tshiendenda tshia masandi ne buivi. (Ekesode 20:1-17; Bienzedi 15:28, 29) Patudi ‘tudiunda mu malu onso’ mu nyuma, tudi tufika ku diumvua ne: Yehowa udi utujingila diakalengele ne se: mikenji yende kayena ituelela mikalu ya tshianana to.​—Efeso 4:15; Yeshaya 48:17, 18; 54:13.

Kadi kudi malu a bungi adi kaayi alomba mikenji misunguluke to. Nunku, bantu bakuabu badi bela meji ne: padiku kakuyi mukenji musunguluke wa mu Bible, badi ne budikadidi bua kuenza mudibu basue. Badi bamba ne: bu Nzambi mumone ne: bivua ne mushinga, uvua mua kuikala mulejile disua diende mu mukenji kampanda musunguluke.

Bantu batu bela meji nunku batu misangu ya bungi bangata mapangadika mabi atu alua kubanyingalaja pashishe. Ki mbamanye mua kujingulula ne: mu Bible kamuena anu mikenji nkayayi, kadi mudi kabidi malu adi aleja ngelelu wa meji wa Nzambi. Patudi tulonga Bible ne tufika ku dimanya mushindu udi Yehowa umona malu, Bible udi ushintulula kuondo ketu ka muoyo ne bidi bituambuluisha bua kuenza malu adi umvuangana ne ngelelu wende wa meji. Patudi tuenza nunku, tudi tusankisha mutshima wende ne tudi tupeta mabenesha adi afumina ku diangata mapangadika mimpe.​—Efeso 5:1.

Bilejilu bia mu Bible bia mushinga mukole

Patudi tubala miyuki idi mu Bible ya basadidi ba Nzambi ba kale, tudi tumona nsombelu ivuabu bangate ngelelu wa meji wa Yehowa ne mushinga nansha pavuaku kakuyi mukenji kampanda musunguluke. Angata tshilejilu tshia Yosefe. Mu tshikondo tshivua mukaji wa Potifâ umuambisha, kakuvua mukenji mufundisha kudi Nzambi uvua ukandika tshiendenda tshia masandi to. Kadi nansha muvuaku kakuyi mukenji musunguluke, Yosefe wakamona ne: tshiendenda tshia masandi katshivua anu mpekatu muenzela kuondo kende ka muoyo, ne tshivua kabidi mpekatu ‘muenzela Nzambi.’ (Genese 39:9) Yosefe wakajingulula ne: tshiendenda tshia masandi katshivua tshipetangana ne ngelelu wa meji ne disua dia Nzambi, anu bu muvuaye muambe mu Edene.​—Genese 2:24.

Angata tshilejilu tshikuabu. Mu Bienzedi 16:3, tudi tumona ne: kumpala kua Paulo kuangata Timote kuya nende mu ngendu yende ya bu-misionere, wakanji kumutengula. Pabi mu mvese 4 tudi tubala ne: pashishe Paulo ne Timote bakaya mu bimenga benda ‘bafila mikenji yakelabu kudi bapostolo ne bakulu ba mu Yelushalema.’ Munkatshi mua mikenji ayi muvua dipangadika dia ne: bena Kristo kabatshivua kabidi muinshi mua mukenji wa ditengudibua to! (Bienzedi 15:5, 6, 28, 29) Bua tshinyi Paulo wakamona ne: bivua bikengela kutengula Timote? ‘Bualu bua bena Yuda bakadi mu nseke ayi; bua bantu bonso bakamanya ne: Tatu wende [wa Timote] uvua muena Gelika.’ Paulo kavua musue kulenduisha bantu patupu to. Uvua musue bua bena Kristo batungunuke ne ‘kudianyisha [kudi kuondo ka muoyo] ka muntu yonso ku mêsu kua Nzambi.’​—2 Kolinto 4:2; 1 Kolinto 9:19-23.

Paulo ne Timote bavua batamba kuela meji nunku. Bala mvese bu mudi Lomo 14:15, 20, 21 ne 1 Kolinto 8:9-13; 10:23-33, ne umone mushindu uvua Paulo utamba kuditatshisha bua diakalenga dia mu nyuma dia bakuabu, nangananga aba bavua mua kulenduka bua bualu buvua mu diamba dimpe kabuyi bubi to. Pashishe Paulo wakafunda bua Timote ne: ‘Tshiena ne mukuabu udi ne mutshima bu wende wa [didielesha] meji bulelela bua malu enu. Bualu bua buonso buabu badi badikebela malu abu, kabena bakeba malu a Yezu Kristo. Kadi nudi bamanye bujalami buende ne: bu mudi muana ne tatu wende, nunku yeye wakakuata nanyi mudimu wa lumu luimpe.’ (Filipoi 2:20-22) Balume bena Kristo babidi aba mbatushile tshilejilu tshimpe tshitambe! Pamutu pa kusungula tshivua tshibasankisha peshi tshivuabu basue pavuabu kabayi ku mukenji kampanda musunguluke wa Nzambi, bakidikija dinanga dia Yehowa ne dia Muanende pa kuela meji bua tshivua mapangadika abu mua kuenzela bantu bakuabu mu nyuma.

Angata tshilejilu tshia Yezu Kristo udi tshitembelu tshietu tshia kumpala. Mu Muyuki wende wa pa Mukuna, wakaleja patoke ne: muntu udi ujingulula diumvuija dia mikenji ya Nzambi neayitumikile nansha mu malu adiye wenza adi mikenji kayiyi ilomba anyi ikandika. (Matayo 5:21, 22, 27, 28) Yezu, Paulo, Timote, nansha Yosefe kabavua ne ngelelu wa meji wa se: padiku kakuyi mukenji kampanda musunguluke wa Nzambi, muntu udi mua kuenza malu mudiye musue. Bua kuenza malu mumvuangane ne meji a Nzambi, bantu aba bavua batumikila tshivua Yezu mubikile ne: mikenji mitambe bunene ibidi: kunanga Nzambi ne kunanga muntu netu.​—Matayo 22:36-40.

Netuambe tshinyi bua bena Kristo lelu?

Ntshia bushuwa bua se: katuena mua kuangata Bible mudi muntu mua kuangata mukanda wa mikenji, batekemene bua kusanganamu basulakaje mukenji wonso patoke. Tudi tusankisha mutshima wa Yehowa bikole patudi tusungula bua kuenza malu adi umvuangana ne meji ende, nansha padiku kakuyi mukenji musunguluke bua kutuludika mu malu atudi tuenza. Tudi tuamba mu mêyi makuabu ne: pamutu pa kuikalabu batuambila dîba dionso tshidi Nzambi musue bua tuenze, tudi mua ‘kujingulula mudi disua dia Mukalenge.’ (Efeso 5:17; Lomo 12:2) Bua tshinyi kuenza nunku kudi kusankisha Yehowa? Bualu kudi kuleja ne: tudi tutamba kuditatshisha bua kuenza malu adi amusankisha yeye pamutu pa malu adi atudi basue ne atudi ne bukenji bua kuenza. Kudi kuleja kabidi ne: tudi tuanyisha dinanga diende bikole, ke bualu kayi tudi basue kudidikija, tuenza bua dinanga edi dikale dilombola malu onso atudi tuenza. (Nsumuinu 23:15; 27:11) Pashishe, bienzedi bidi bishindamene pa malu adi Bible wamba bidi biambuluisha bua kupeta makanda a mu nyuma ne bua kuikala misangu ya bungi ne bukole buimpe bua mubidi.

Tumone mushindu utudi mua kutumikila dîyi edi mu malu a muntu pa nkayende.

Disungula mushindu wa kujikija lutetuku

Angata tshilejilu tshia nsongalume udi ukeba kusumba bande kampanda wa mijiki. Misambu idiye mumvue ya mu bande eu idi imusankisha bikole, kadi udi ulubakana bualu tshizubu tshia bande tshidi tshileja ne: mêyi adimu adi akula patoke bua malu a masandi ne malu a bundu. Pashishe, udi kabidi mumanye ne: misambu ya bungi ya kangimba au itu yumvuika mikale ne malu a tshiji ne a tshikisu. Bu mudiye munange Yehowa, nsongalume eu udi wangata meji a Yehowa ne mudiye umona bualu ebu ne mushinga. Mmunyi mudiye mua kujingulula tshidi disua dia Nzambi mu bualu ebu?

Mu mukanda uvua Paulo mufundile bena Galatia, udi utela mulongolongo wa malu a mubidi ne mamuma a nyuma wa Nzambi. Udi pamu’apa mumanye mamuma a nyuma wa Nzambi aa: ke dinanga, disanka, ditalala, lutulu, bulenga, buimpe, ditabuja, bupole malu ne didikanda. Kadi mbinganyi bidi bifikisha ku malu mabi a mubidi? Paulo udi ufunda ne: ‘Bionso bidi mubidi wenza, tudi babimanye: ke malu a bundu, buenzavi, buendenda, dinemekela dia mpingu, dipaka dia manga, nkuna, matandu, lubabu, biji, difuilakana, diabulukangana, dipandulukangana, dikinangana, budiavi, bunuavi ne bikuabu kabidi bia muomumue. Ndi nnudimuija bu munkavua mumane kuamba ne: benji ba malu aa kabakupiana Bukalenge bua [Nzambi].’​—Galatia 5:19-23, MMM.

Tangila tshiambilu tshia ndekelu mu mulongolongo wa malu adiye mutele au: ‘bikuabu kabidi bia muomumue.’ Paulo kavua mutele malu onso atudi mua kuangata bu a mubidi to. Kabiena mudi muntu mua kudiambila ne: ‘Bible udi unganyishila bua kuenza bualu buonso budi Paulo kayi mutele mu malu a mubidi.’ Pamutu pa nanku, babadi badi ne bua kuenza mudimu ne biumvuilu biabu bua kujingulula malu adi kaayi matela muaba eu kadi adi mikale a “muomumue.” Bantu badi benza malu adibu kabayi batele muaba kadi adi mikale a “muomumue” ne kabayi banyingalala, kabakupiana mabenesha a Bukalenge bua Nzambi nansha.

Nunku, tudi ne bua kujingulula malu adi mabi ku mêsu kua Yehowa. Abu mbualu bukole anyi? Tshilejilu, munganga udi ukuambila bua kutamba kudia bimuma ne bisekiseki, kadi mmukukandike bisukuita ne mbombo ne bintu bia muomumue. Bidiku mua kukukolela bua kumanya luseke luudi mua kuela bitumbula anyi? Mpindieu tangila kabidi mamuma a nyuma wa Nzambi ne malu a mubidi. Bande wa mijiki utudi batele kulu eku udi ku luseke kayi? Kakuyi mpata, kêna ufuanangana nansha kakese ne dinanga, buimpe, didikanda anyi ngikadilu mikuabu idi ipetangana ne nyuma wa Nzambi to. Kabiena bikengela mukenji kampanda musunguluke bua muntu kujingulula ne: mijiki ya mushindu’eu kayena yumvuangana ne meji a Nzambi to. Tudi mua kutumikila dîyi dia muomumue edi bua mikanda itudi tubala, bua filme, ndongamu ya ku televizion, manaya a ku ordinatere, malu a ku Internet atudi tutangila ne bintu bikuabu kabidi.

Tshimuenekelu tshia muntu tshidi tshianyishibue

Bible udi kabidi ufila mêyi manene adi atangila mvuadilu ne ndengejilu wa mubidi. Mêyi aa adi ambuluisha muena Kristo yonso bua kuikala ne mmuenekelu muakane. Kadi mu tshilumbu etshi kabidi, muntu udi munange Yehowa udi umona muanda eu bu mushindu wa kuenza tshidi mua kusankisha Tatu wende wa mu diulu, kadi ki ngua kuenza tshionso tshidiye yeye musue nansha. Anu mutukadi babimone, padi Yehowa kayi mufile mikenji misunguluke mu bualu kampanda kabiena biumvuija ne: kêna utshuka malu adi bantu bende benza to. Miodele idi ishilangana bilondeshile miaba, ne nansha muaba umue itu ishintuluka ku tshikondo ne ku tshikondo. Kadi Nzambi mmufile mêyi a nshindamenu adi ne bua kulombola bantu bende mu bikondo bionso ne miaba yonso.

Tshilejilu, 1 Timote 2:9, 10 udi wamba ne: ‘Mmuomumue bakaji kabidi badilengeje ne bilulu bidi bibakanyine; bikale ne kalolo ne bupuekele; kabaluki nsuki yabo bipia; kabaluatshi ngolo ne mabue ne bilulu bia mushinga mupite bungi; kadi badilengeje ne bienzedi bimpe, bu mudi buakane bua bakaji badi bamba ne, Tudi tutshina Nzambi.’ Nunku, bakaji (ne balume) bena Kristo badi ne bua kukonkonona bimpe mmuenekelu udi bantu ba muaba udibu basombele batekemene bua kumona kudi muntu udi udiamba ne: ‘udi utshina Nzambi.’ Bidi nangananga bimpe bua muena Kristo kutangila tshikala mmuenekelu wende mua kusaka bakuabu ku diamba bua mukenji wa mu Bible udiye umanyisha. (2 Kolinto 6:3) Muena Kristo wa tshitembu kakutamba kuditatshisha bua malu adiye yeye musue anyi adiye wamba ne: udi ne bukenji bua kuenza, kadi udi ne bua kuditatshisha bua kikadi ulenduisha bakuabu anyi ubatatshisha.​—Matayo 18:6; Filipoi 1:10.

Padi muena Kristo umona ne: modele kampanda wa tshintu tshia pambidi udi utatshisha bakuabu anyi ubalenduisha, udi mua kuidikija mupostolo Paulo pa kutuma disanka dia mu nyuma dia bakuabu kumpala kua malu adiye yeye musue. Paulo wakamba ne: ‘Nuikale bidikiji banyi, bu mundi meme kabidi muidikiji wa Kristo.’ (1 Kolinto 11:1) Paulo wakafunda kabidi bua Kristo ne: ‘Kristo kabidi kakadisankisha.’ Mubelu mutoke udi Paulo upesha bena Kristo bonso udi se: ‘Butudi nabu, tuetu bantu bakole, mbua kutuala matekete a badi batekete, ki mbua kudisankisha nkayetu. Muntu ne muntu wa munkatshi muetu asankishe muena mutumba nende bua kuvuija malu mimpe kudiye adi mua kumudiundisha.’​—Lomo 15:1-3.

Tukoleshayi biumvuilu bietu

Mmunyi mutudi mua kukolesha biumvuilu bietu bua kumanya mushindu wa kusankisha Yehowa nansha padiye kayi mufile mubelu musunguluke mu muanda kampanda? Tuetu tubala Dîyi diende dituku dionso, tudilonga pa tshibidilu ne tuela meji bua bitudi tubala, biumvuilu bietu nebikole. Dikola edi kadiena dienzeka musangu umue to. Anu mutubi bua dikola dia muana mutekete, dikola dia mu nyuma didi dilua ku kakese ku kakese ne kabatu badimona diakamue to. Ke bualu kayi bidi bitukengela kuikala ne lutulu, ne katuena ne bua kuteketa mu maboko patudi katuyi tumona dishintuluka musangu umue. Pashishe, dipita patupu dia matuku a bungi kadiakukolesha diodi nkayadi biumvuilu bietu to. Tudi ne bua kuuja mêba onso a matuku aa ne dilonga dia Dîyi dia Nzambi pa tshibidilu bu mutudi babimone kulu eku, ne tudi ne bua kuenza muetu muonso bua kutumikila Dîyi edi mu nsombelu wetu.​—Ebelu 5:14.

Tudi mua kuamba ne: nansha mudi mikenji ya Nzambi iteta ditumikila dietu, mêyi ende adi ateta buondoke bua dinanga dietu dia malu a mu nyuma ne buondoke bua dijinga dietu dia kumusankisha. Patudi tukola mu nyuma, netutambe kutuma ntema ya bungi ku didikija Yehowa ne Muanende. Netuikale ne dijinga dikole dia kuangata mapangadika adi umvuangana ne meji a Nzambi anu mudi Bible uleja. Patudi tusankisha Tatu wetu wa mu diulu mu malu onso atudi tuenza, netumone se: disanka dietu didi padi divula.

[Bimfuanyi mu dibeji 23]

Mvuadilu kayitu mushindu umue miaba yonso to, kadi mêyi a mu Bible ke adi ne bua kutuambuluisha bua kusungula bia kuvuala