Xana U Lava Nawu Wa Bibele Minkarhi Hinkwayo?

LOKO wa ha ri ntsongo, a swi kanakanisi leswaku vatswari va wena a va ku nyika milawu yo tala. Loko u ya u kula, u sungule ku swi twisisa leswaku sweswo va swi endle hileswi va ku navelelaka leswinene. Loko se u kurile, kumbexana wa ha hanya hi ku landza yin’wana ya misinya ya milawu leyi va ku dyondziseke yona, hambiloko u nga ha ri ehansi ka vona.

Tata wa hina la nge matilweni, Yehovha, u hi nyika milawu yo tala leyi kongomeke hi ku tirhisa Rito ra yena, ku nga Bibele. Hi xikombiso, u lwisana ni vugandzeri bya swikwembu swa hava, vumbhisa, vuoswi ni ku yiva. (Eksoda 20:1-17; Mintirho 15:28, 29) Loko hi ri karhi hi ‘kula eka swilo hinkwaswo’ hi tlhelo ra moya, hi sungula ku xiya leswaku Yehovha wa hi khathalela naswona milawu ya yena a yi hi siva-siveli swi nga fanelanga.—Vaefesa 4:15; Esaya 48:17, 18; 54:13.

Hambiswiritano, ku ni swiyimo swo tala laha eka swona ku nga riki na nawu lowu kongomeke. Hikwalaho, van’wana va vona onge loko ku nga ri na nawu lowu kongomeke eBibeleni, va ntshunxekile ku endla leswi va swi rhandzaka. Va vula leswaku loko Xikwembu xi vona swi fanerile, a xi ta va xi hlamusele ku rhandza ka xona hi ku tirhisa nawu lowu kongomeke.

Hakanyingi lava anakanyaka hi ndlela leyi va endla swiboho leswi nga riki swa vutlhari leswi eku heteleleni va tisolaka swinene ha swona. Va tsandzeka ku vona leswaku Bibele a yi na milawu ntsena kambe yi hlamusela ni ndlela leyi Xikwembu xi anakanyaka ha yona. Loko hi dyondza Bibele kutani hi tiva ndlela leyi Yehovha a ti langutaka ha yona timhaka to karhi, hi va ni ripfalo leri leteriweke hi Bibele naswona ha pfuneka leswaku hi endla swiboho leswi kombisaka ndlela leyi a anakanyaka ha yona. Loko hi endla tano, hi tsakisa mbilu yakwe kutani hi kuma vuyelo lebyinene bya ku endla swiboho swa vutlhari.—Vaefesa 5:1.

Swikombiso Swa Le Bibeleni Leswi Xiyekaka

Loko hi hlaya timhaka ta le Bibeleni leti vulavulaka hi malandza ya Xikwembu ya le minkarhini ya khale, hi kuma leswaku a ma yi tekela enhlokweni ndlela leyi Yehovha a anakanyaka ha yona loko ma ri ehansi ka swiyimo swo karhi, hambiloko ku nga ri na nawu lowu kongomeke. Xiya xikombiso xa Yosefa. Hi nkarhi lowu a a langutane ni nkucetelo wa nsati wa Potifaro wa leswaku a tikhoma ku biha na yena, a wu nga ri kona nawu lowu tsariweke lowu huhuteriweke hi Xikwembu lowu lwisanaka ni vuoswi. Kambe, hambileswi a wu nga ri kona nawu lowu kongomeke, Yosefa a a vona vuoswi byi nga ri xidyoho eka yena ntsena kambe ni le ka ‘Xikwembu.’ (Genesa 39:9) Swi tikomba onge Yosefa u swi xiyile leswaku vuoswi byi lwisana ni mianakanyo ya Xikwembu ni ku rhandza ka xona, hilaha swi kombisiweke hakona aEdeni.—Genesa 2:24.

Xiya xikombiso xin’wana. Eka Mintirho 16:3 hi dyondza leswaku loko Pawulo a nga si teka Timotiya a famba na yena emaendzweni ya yena ya Vukreste, u rhange hi ku n’wi yimbisa. Kambe, eka ndzimana ya vumune hi hlaya leswaku Pawulo na Timotiya endzhaku ka sweswo va hundze hi le mitini va nyika vanhu “swileriso swa nawu . . . , leswi bohiweke hi vaapostola ni vakulukumba lava a va ri eYerusalema.” Xin’wana xa swileriso sweswo a ku ri xiboho xa leswaku a swi nga ha bohi leswaku Vakreste va yimbisiwa! (Mintirho 15:5, 6, 28, 29) Ha yini Pawulo a a vona swi fanerile leswaku Timotiya a yimbisiwa? “Hikwalaho ka Vayuda lava a va ri etindhawini teto, hikuva hinkwavo a va swi tiva leswaku tata [wa Timotiya] a a ri Mugriki.” Pawulo a a nga lavi ku khunguvanyisa van’wana swi nga fanelanga. A a rhandza leswaku Vakreste va hambeta  va “tibumabumela eka ripfalo ra munhu un’wana ni un’wana emahlweni ka Xikwembu.”—2 Vakorinto 4:2; 1 Vakorinto 9:19-23.

Wolowo i moya lowu Pawulo na Timotiya a va ri na wona. Hlaya tindzimana to tanihi Varhoma 14:15, 20, 21 na 1 Vakorinto 8:9-13; 10:23-33, kutani u vona ndlela leyi Pawulo a a khumbeka ha yona hi xiyimo xa moya xa van’wana, ngopfu-ngopfu lava nga khunguvanyisiwaka hi swilo leswi entiyisweni a swi nga hoxanga. Naswona Pawulo u tsarile malunghana na Timotiya a ku: “A ndzi na un’wana la nga ni mboyamelo wo fana ni wa yena loyi a nga ta swi khathalela hakunene swilo leswi khumbaka n’wina. Hikuva lavan’wana hinkwavo va lava leswi vuyerisaka vona ntsena, ku nga ri swa Kreste Yesu. Kambe ma xi tiva xitiyisekiso lexi a xi nyikeleke hi yexe, leswaku ku fana ni n’wana na tatana u tirhe na mina ku yisa mahungu lamanene emahlweni.” (Vafilipiya 2:20-22) Hakunene vavanuna lava vambirhi va Vakreste va hi vekele xikombiso lexinene namuntlha! Ematshan’weni ya ku endla leswi va swi lavaka loko ku nga ri na nawu wo karhi lowu humaka eka Xikwembu, va tekelele rirhandzu ra Yehovha ni ra N’wana wa yena hi ku kambisisa ndlela leyi swiboho swa vona swi nga va khumbaka ha yona vanhu van’wana hi tlhelo ra moya.

Anakanya hi Yesu Kreste, la nga xikombiso xa hina lexikulu. EDyondzweni yakwe ya le Ntshaveni, u swi hlamusele kahle leswaku loyi a twisisaka moya wa milawu ya Xikwembu u ta yi yingisa ni le ka swiyimo swin’wana leswi yi nga vulavuliki hi ku kongoma ha swona. (Matewu 5:21, 22, 27, 28) Yesu, Pawulo, Timotiya kumbe Yosefa a va vanga na yona mianakanyo ya leswaku munhu a nga tiendlela leswi a swi lavaka loko ku nga ri na nawu lowu hlamuseriweke hi ku kongoma hi Xikwembu. Leswaku va pfumelelana ni ndlela leyi Xikwembu xi anakanyaka ha yona, vavanuna lava a va hanya hi leswi Yesu a swi hlamuseleke swi ri swileriso swimbirhi leswikulu eka hinkwaswo—ku nga ku rhandza Xikwembu ni ku rhandza munhu-kuloni.—Matewu 22:36-40.

Ku Vuriwa Yini Hi Vakreste Namuntlha?

Swi lo dla, leswaku a hi nge teki Bibele hi yi fanisa ni buku ya milawu—hi langutela leswaku xileriso xin’wana ni xin’wana xi hlamuseriwa hi ku kongoma. Hi tsakisa mbilu ya Yehovha swinene loko hi hlawula ku endla leswi fambisanaka ni ku rhandza ka yena, hambiloko ku nga ri na nawu lowu kongomeke lowu seketelaka swiendlo swa hina. Hi marito man’wana, ematshan’weni yo lava ku byeriwa minkarhi hinkwayo leswi Xikwembu xi lavaka swona emhakeni yo karhi, hi nga “twisisa leswi ku rhandza ka Yehovha ku nga swona.” (Vaefesa 5:17; Varhoma 12:2) Ha yini sweswo swi tsakisa Yehovha? Hikuva swi kombisa leswaku hi khathala ngopfu hi ku tsakisa yena ku ri na ku endla leswi rhandziwaka hi hina vini. Nakambe swi kombisa leswaku ha ri tlangela swinene rirhandzu ra yena lerova hi lava ku ri tekelela, hi fumiwa hi rona. (Swivuriso 23:15; 27:11) Ku engetela kwalaho, ku endla leswi seketeriwaka hi Matsalwa swa tiyisa emoyeni naswona hakanyingi swi hi nyika rihanyo ro antswa.

A hi voneni ndlela leyi nsinya lowu wa nawu wu nga tirhisiwaka ha yona etimhakeni ta munhu hi yexe.

Ku Hlawula Vuhungasi

Anakanya hi jaha leri lavaka ku xava albamu yo karhi ya vuyimbeleri. Tinsimu leti ri ti tweke eka albamu leyi ti ri tsakisile swinene, kambe ri karhatiwa hileswi xifunengeto xa le ndzhaku xi kombisaka leswaku marito ya kona ma fambisana ni timhaka ta rimbewu ni nhlambha. Nakambe ri xiye leswaku vunyingi bya tinsimu ta xiyimbeleri lexi byi ni moya wa vukarhi ni rivengo. Leswi ri rhandzaka Yehovha, jaha leri ri khathala hi ndlela leyi A anakanyaka ha yona ni ndlela leyi a titwaka ha yona hi mhaka leyi. Ri nga swi  tiva njhani leswi Xikwembu xi rhandzaka swona emhakeni leyi?

Epapileni rakwe leri yaka eka Vagalatiya, muapostola Pawulo u xaxamete mintirho ya nyama ni mihandzu ya moya wa Xikwembu. Kumbexana wa swi tiva leswi katsiweke eka mihandzu leyi tisiwaka hi moya wa Xikwembu: rirhandzu, ntsako, ku rhula, ntwela-vusiwana, musa, vunene, ripfumelo, ku olova, ku tikhoma. Kambe hi yihi mintirho ya nyama? Pawulo wa tsala: “Kutani mintirho ya nyama ya vonaka, yona i vumbhisa, thyaka, ku tikhoma ko biha, ku gandzela swifaniso swa hava, xiendlo xa vungoma, vulala, dzolonga, mavondzo, swifafa, ku kanetana, ku avana, mimpambukwa, mona, minkarhi ya ku dakwa, minkhuvo ya huwa, ni swilo swo fana ni sweswo. Malunghana ni swilo leswi ndza mi lemukisa, hilaha ndzi mi lemukiseke hakona, leswaku lava hanyaka hi swilo swo tano a va nge dyi ndzhaka ya mfumo wa Xikwembu.”—Vagalatiya 5:19-23.

Xiya marito yo hetelela lama nga enxaxamelweni wolowo—“swilo swo fana ni sweswo.” Pawulo a nga swi hlamuselanga hinkwaswo swilo leswi faneleke ku tekiwa tanihi mintirho ya nyama. A swi vuli swona leswaku munhu a nga tibyela a ku, ‘Matsalwa ma ndzi pfumelela ku endla swilo leswi Pawulo a nga swi xaxametangiki eka mintirho ya nyama.’ Ematshan’weni ya sweswo, vahlayi va fanele ku tirhisa matimba ya vona ya ku twisisa leswaku va kota ku vona swilo leswi nga boxiwangiki eka nxaxamelo lowu kambe swi ri swilo “swo fana ni sweswo.” Lava hanyaka hi ku endla swilo leswi nga xaxametiwangiki kambe swi ri “swo fana ni sweswo” a va nge yi kumi mikateko leyi tisiwaka hi Mfumo wa Xikwembu.

Xisweswo, hi fanele ku vona kumbe ku twisisa swilo leswi nga n’wi tsakisiki Yehovha. Xana sweswo swa tika? A hi nge dokodela wa wena u ku byela leswaku u dya mihandzu yo tala ni matsavu kambe u papalata ku dya swikonso ni ayisi khrimi swin’we ni swilo swo fana na swona. Xana a swi ta ku tikela ku vona leswaku makhekhe ma wela eka nxaxamelo wihi? Sweswi tlhela u languta mihandzu leyi tisiwaka hi moya wa Xikwembu u tlhela u languta mintirho ya nyama. Xana albamu leyi boxiweke laha henhla yi wela eka nxaxamelo wihi? Swi le rivaleni leswaku a yi hlangani helo ni rirhandzu, vunene, ku tikhoma, kumbe timfanelo tin’wana leti fambisanaka ni mihandzu leyi tisiwaka hi moya wa Xikwembu. Munhu a nga lavi nawu lowu kongomeke leswaku a xiya leswaku muxaka lowu wa vuyimbeleri a wu fambisani ni mianakanyo ya Xikwembu. Misinya ya milawu leyi fanaka ya tirha niloko munhu a hlaya tibuku to karhi, a hlalela tifilimi, minongonoko ya thelevhixini, mintlango ya khompyuta, Internet ni swin’wana.

Ku Languteka Ka Munhu Loku Amukelekaka

Nakambe, Bibele yi ni misinya ya milawu leyi vulavulaka hi maambalelo ni ku tisasekisa. Sweswo swi pfuna Mukreste leswaku a tshama a ri karhi a languteka hi ndlela leyinene. Kambe ni le mhakeni leyi, munhu la rhandzaka Yehovha a nga tiendleli ku rhandza kambe u ta endla leswi tsakisaka Tata wakwe wa le tilweni. Hilaha ana se hi swi voneke hakona, ku va Yehovha a nga nyiki milawu leyi kongomeke emhakeni yo karhi, a swi vuli swona leswaku a nga na mhaka ni leswi vanhu va yena va swi endlaka. Maambalelo ya hambana hi ku ya hi tindhawu, naswona hambi ku ri endhawini yin’we ma tshama ma ri karhi ma cinca-cinca. Hambiswiritano, Xikwembu xi nyikele misinya ya milawu ya xisekelo leyi faneleke yi kongomisa vanhu va xona nkarhi ni nkarhi endhawini yin’wana ni yin’wana.

Hi xikombiso, 1 Timotiya 2:9, 10 yi ri: “Hilaha ku fanaka ndzi navela leswaku vavasati va tisasekisa hi swiambalo leswi langutekaka, hi xichavo ni mianakanyo yo hluteka, ku nga ri hi tindlela to horha misisi ni nsuku kumbe tiperela kumbe swiambalo leswi durhaka ngopfu, kambe hi ndlela leyi fanelaka vavasati lava vulaka leswaku va chava Xikwembu, hi mintirho leyinene.” Xisweswo, vavasati lava nga Vakreste—ni vavanuna—va fanele ku xiyisisa maambalelo lawa vanhu va le ndhawini ya ka vona va ma languteleke eka lava “vulaka leswaku va chava Xikwembu.” Ngopfu-ngopfu Mukreste u fanele a anakanyisisa hi ndlela leyi van’wana va nga ta ri teka ha yona rungula ra Bibele leri a ri tameleke, hikwalaho ka ndlela leyi a langutekaka ha yona. (2 Vakorinto 6:3) Mukreste la nga xikombiso lexinene a nge lavi ku rhangisa leswi rhandziwaka hi yena kumbe leswi a nga swi vulaka timfanelo takwe, kambe u ta khathala ngopfu hi ku ka a nga khunguvanyisi van’wana.—Matewu 18:6; Vafilipiya 1:10.

Loko Mukreste a vona leswaku maambalelo yo  karhi ma khunguvanyisa van’wana, a nga tekelela muapostola Pawulo hi ku khathala hi xiyimo xa moya xa van’wana ku ri ni ku khathala hi leswi rhandziwaka hi yena n’wini. Pawulo u te: “Mi va vatekeleri va mina, tanihi leswi mina ndzi nga mutekeleri wa Kreste.” (1 Vakorinto 11:1) Nakambe Pawulo u tsarile malunghana na Yesu a ku: “Hambi a ri Kreste a nga titsakisanga.” Xiletelo lexi Pawulo a xi nyikeke Vakreste hinkwavo xi le rivaleni: “Kambe hina lava hi tiyeke hi fanele ku tiyiselela ku tsana ka lava va nga tiyangiki, ku nga ri ku titsakisa hina vini. Un’wana ni un’wana wa hina a a tsakise warikwavo eka leswi nga swinene leswaku swi n’wi aka.”—Varhoma 15:1-3.

Ku Antswisa Matimba Ya Hina Ya Ku Twisisa

Xana hi nga ma antswisa njhani matimba ya hina ya ku twisisa leswaku hi tiva ndlela leyi hi nga n’wi tsakisaka ha yona Yehovha hambiloko a nga nyikelanga nawu lowu kongomeke etimhakeni to karhi? Loko hi hlaya Rito ra yena siku ni siku, hi ri dyondza minkarhi hinkwayo naswona hi anakanyisisa hi leswi hi swi hlayaka, hi ta kurisa matimba ya hina ya ku twisisa. Ku kula ko tano a ku ti hi ku copeta ka tihlo. Ku fana ni ndlela leyi n’wana a kulaka ha yona, ku kula hi tlhelo ra moya ku endleka hakatsongo-ntsongo naswona a ku vonaki hi ku hatlisa. Hikwalaho ku ni xilaveko xa ku lehisa mbilu, naswona a hi fanelanga hi hela matimba loko hi nga voni nhluvuko hi ku hatlisa. Hi hala tlhelo, ku hundza ka nkarhi wo tala a ku nge ma antswisi matimba ya hina ya ku twisisa. Nkarhi wolowo wu fanele wu tirhisiwa ku kambisisa Rito ra Xikwembu nkarhi ni nkarhi hilaha swi kombisiweke hakona laha henhla, naswona hi fanele hi lwela ku tirhisa Rito rero swinene evuton’wini bya hina.—Vaheveru 5:14.

Ku nga ha vuriwa leswaku milawu ya Xikwembu yi ringa ndlela leyi hi yingisaka ha yona, kambe misinya ya milawu ya xona yi ringa ndlela leyi hi tiyeke ha yona emoyeni ni ndlela leyi hi swi tsakelaka ha yona ku xi tsakisa. Loko hi ya hi kula emoyeni, hi ta ringeta hi matimba ku tekelela Yehovha swin’we ni N’wana wa yena. Hi ta hisekela ku endla swiboho hi ku landza ndlela leyi Xikwembu xi anakanyaka ha yona etimhakeni to karhi, hilaha swi kombisiweke hakona eMatsalweni. Loko hi tsakisa Tata wa hina la nge matilweni eka hinkwaswo leswi hi swi endlaka, ni ntsako wa hina wu ta engeteleka.

[Swifaniso leswi nga eka tluka 23]

Maambalelo ma hambana hi ku ya hi tindhawu, kambe emhakeni leyi hi fanele hi kongomisiwa hi misinya ya milawu ya Bibele