Ajawule pa ndandanda

Ana Ndaŵi Syosope Akusasosekwa Lilamusi lya M’Baibulo?

Ana Ndaŵi Syosope Akusasosekwa Lilamusi lya M’Baibulo?

Ana Ndaŵi Syosope Tukusasosechela Lilamusi lya M’Baibulo?

Paŵaliji mwanache komboleka achinangolo ŵawo ŵapele malamusi gejinji. Kaneko paŵakulaga, ŵatandite kuyamichila kuti achinangolo ŵawo akusiŵanonyela mnope. Nambope pakusile akusapitilisyape kukuya yindu yine yaŵasalile achinangolo ŵawo atamose kuti nganaŵasoni pasi pa ulamusi wawo.

Atati ŵetu ŵakwinani Yehofa ŵatupele malamusi gejinji kupitila m’Baibulo. Mwachisyasyo, jwalakwe akusaŵengana ni kulambila mafano, chikululu soni wiyi. (Ekisodo 20:1-17; Masengo 15:28, 29) Nambo ‘patukukula mu yosope’ mwausimu tukusamyamichila Yehofa kuti akusatunonyela mnope soni malamusi gakwe nganigaŵa gakusawusya kugapikanila.​—Aefeso 4:15; Yesaya 48:17, 18; 54:13.

Nambope pana yakutendekwa yejinji yele Mlungu nganatupa malamusi gakwe. Mwamti ŵane akusaganisya kuti, pakuŵa pangali lilamusi lya m’Baibulo lyakumanyika pa yakutendekwa yine yakwe nikuti mpaka atende yiliyose yakusaka. Jemanjajo akusaganisya kuti, yikaŵe kuti Mlungu jwayiweni kuti pakusosekwa lilamusi nikuti akapeleche lilamusi lyakupikanika chenene panganijo.

Ŵandu ŵakusaganisya chamti myiyi akusasagula yindu mwangali lunda yele panyuma pakwe akusalijimba nayo magambo. Jemanjaji akusalepela kumanyilila kuti Baibulo jangagamba kusala malamusipe nambo jikwetesoni yindu yine yayikusatukamuchisya kumanyilila kaganisye ka Mlungu. Patukulijiganya Baibulo soni kwika pakumanyilila mwakusayiwonela yindu Yehofa, ni patukusawujiganya mtima wetu kuti usaguleje yindu chenene. Yeleyi yikusatukamuchisya kusagula yindu mwakamulana ni kaganisye ka Mlungu. Patukutenda yeleyi jwalakwe akusasangalala mnope, soni yindu yikusatujendela chenene ligongo lyakusagula mwalunda.​—Aefeso 5:1.

Yisyasyo ya M’Baibulo Yampaka Yitukamuchisye

Patukulijiganya ngani sine sya m’Baibulo syakwamba ŵakutumichila ŵakala ŵa Mlungu, tukusapata yisyasyo yine ya ŵandu ŵaŵakamulichisye masengo kaganisye ka Yehofa payakutendekwa yine yanganiyikola malamusi. Aganichisye chisyasyo cha Yosefe. Pandaŵi jele ŵamkwakwe Potifala ŵamnyenjelelaga kuti atende najo chikululu, Yosefe jwakanile atamose kuti paliji pali pangali lilamusi lyakulekasya chikululu. Jwalakwe jwakanile kutenda yeleyi ngaŵa ligongo lyakwamba kusaka kuti akadandawulaga mumtima nambo jwamanyililaga kuti kutenda yeleyo kuli “kumlemwechesya Mlungu.” (Genesesi 39:9) Mwangakayichila, Yosefe jwamanyilile kuti kutenda chikululu kwaliji kwakutindana ni yakusasaka Mlungu pangani ja ulombela, soni yeleyi yawonechele mumgunda wa Edeni.​—Genesesi 2:24.

Kwende tulolesoni chisyasyo chine. Pa Masengo 16:3, pana ngani jakuti Paulo mkanaŵe kumjigala Timoteo pamaulendo gakwendajenda ŵatandite kumwumbasya kaje. Mundime 4 tukusaŵalanga kuti kaneko Paulo ni Timoteo ŵajesile m’misinda jejinji ni ‘kwasalilaga malamusi ŵandu ŵakulupilila ŵala, gele ŵandumetume pampepe ni achakulungwa ŵa mpingo ŵa ku Yelusalemu ŵapanganyisye, kuti agasunjeje.’ Pa malamusi gelego, ŵasasilesoni yakuti Aklistu ngakusosekwasoni kukuya lilamusi lyakwamba kuwumbala. (Masengo 15:5, 6, 28, 29) Ligongo chichi Paulo jwayiweni kuti mpaka yiŵe chenene kumwumbasya Timoteo? Jwatesile yeleyi “ligongo lyakuti Ayuda ŵaŵaliji kweleko, ŵamanyililaga kuti baba ŵawo Timoteo ali Mgiliki.” Paulo nganasaka kwakuŵasya jemanjajo. Nambo jwasakaga kuti Aklistu ‘alijitichisye achimsyene m’mitima jawo kwa ŵandu wosope pameso pa Mlungu.’​—2 Akolinto 4:2; 1 Akolinto 9:19-23.

Syelesi ni nganisyo syaŵakwete Paulo ni Timoteo. Pakuŵalanga malemba aga, Aloma 14:15, 20, 21 soni 1 Akolinto 8:9-13; 10:23-33, alole yaŵatiga Paulo pakulosya kwaganichisya ŵane, mnopemnope ŵandu ŵakakuŵele ni yindu yele kuyitenda nganikuŵa kulemwa. Paulo ŵamlembelesoni Timoteo kuti, “Pakuti pangalisoni jwine jwakwete mtima wakusamalila kusyene ya jemanja. Ŵane wosopewo agamba kusosa yakwanonyelesya achimsyene pewo, ngaŵaga yakumnonyelesya Yesu Klistu. Nambo jemanja mkujimanyilila ndamo ja Timoteo kuti jili jambone. Jemanja mkumanyililasoni kuti jwalakwejo jwakamwile masengo gakwenesya Ngani Syambone mwakamulana ni une, mpela mwanache ni babagwe.” (Afilipi 2:20-22) Kusala yisyene, Paulo ni Timoteo ali chisyasyo chambone kwa m’weji masiku agano. Mmalo mwakwamba ganichisya yakusaka yawo, jemanjaji ŵakuyiye chinonyelo cha Yehofa soni mwanache jwakwe, mwakuganichisya mwampaka yakwayile ŵane mwausimu yakusagula yawo atamose kuti paliji pangali lilamusi lyakupikanika chenene.

Aganichisyesoni ya Yesu Klistu jwali chisyasyo chetu chekulungwa. Pa Ulaliki wa Petumbi jwalakwe jwasasile kuti mundu jwakusapikanila malamusi ga Mlungu chachitenda yindu yakupunda kwamba kupikanila malamusigo. (Mateyu 5:21, 22, 27, 28) Yesu, Paulo, Timoteo soni Yosefe, nganaganisya kuti pakuŵa pangali lilamusi pangani jine jakwe, agambe kutenda yakusaka. Pakuŵa jemanjaji ŵayiwonaga yindu mpela mwakusayiwonela Mlungu, yaŵatendaga yalosyaga kuti akukuya malamusi gekulungwakulungwa gaŵili gaŵasasile Yesu. Malamusiga galiji gakuti mumnonyeleje Mlungu soni mwanonyeleje achimjenu.​—Mateyu 22:36-40.

Nambi Wuli Pakwamba ya Aklistu Masiku Agano?

Kusala yisyene ngatukusosekwa kujiwona Baibulo mpela chikalata cha malamusi, ni kwembecheyaga kuti mbali jili jose chajilondesye chenene. Tukusamsangalasya Yehofa naga tukutenda yindu mwakamulana ni nganisyo syakwe, atamose yili mkuti pangali lilamusi lyakupikanika chenene lyakulondesya yatukusaka kutenda. Kuŵecheta kwine mpaka tujile kuti mmalo mwakwembecheya kuti Mlungu atusalileje yakutenda, mpaka ‘tumanyilile yele yakusaka Ambuje kuti tuyitendeje.’ (Aefeso 5:17; Aloma 12:2) Ligongo chichi yeleyi mpaka yimsangalasye Yehofa? Ligongo kutenda yeleyo kukusalosya kuti tukusaganichisya mnope yakumsangalasya Mlungu mmalo mwakwamba kulisangalasya jika. Yikusalosyasoni kuti tukusayamichila chinonyelo cha Mlungu soni kusaka kutenda yindu mpela mwakusatendela jwalakwejo. (Misyungu 23:15; 27:11) Konjechesya pelepa, kutenda yindu mwakamulana ni malemba kukusatutendekasya kuŵa paunasi wambone ni Mlungu soni tukusakola chilu chambone.

Kwende tulole mwampaka mfundo jeleji jikamulile masengo pa yindu yine yampaka asagule kutenda mundu.

Kusagula Yakusangalasya

Aganichisye ya jwachinyamata jwine jwakusaka kusuma disiki ja nyimbo sine syakwe. Yapikene pakwamba disikijo yili yakusangalasya, nambo maloŵe galembile pa disikijo gakulosya kuti mu nyimbomo akusalamo yagonana. Yeleyi yikumkayikasya jwachinyamata jula. Kupwatika pelepa, mbali jekulungwa ja nyimbosyo jikupikanika kuti jwakwimbajo akwimba mwaukali. Ligongo lyakumnonyela Yehofa, jwachinyamataju akuganichisya mwakusajiwonela Mlungu nganijo. Ana jwalakwe mpaka amanyilile chamtuli yampaka yimsangalasye Mlungu panganiji?

M’chikalata chaŵalembele Agalatiya, Paulo jwasalile ya yitendo yayili masengo ga chilu soni chisogosi cha msimu weswela wa Mlungu. Mwangakayichila akumanyilila kuti msimu weswela wa Mlungu ukusatukamuchisya kuti tukole ndamo mpela chinonyelo, kusangalala, mtendele, kuwusimana mtima, umbone mtima, kwatendela ŵane yambone, kulupichika, kufasa soni kuligosa. Nambi uli pakwamba ya yitendo yayili masengo ga chilu? Paulo jwalembile kuti, “Yitendo ya ndamo syakunonyela yakusakala yayikusawonechela pakulanguka yili ayi: Chikululu, kuganisya yakusakala, ni kutenda yakutesya sooni, kujipopelela milungu jakupanganyidwa, usaŵi, uŵengani, ungakamulana, wiwu, kupya mtima, kulinonyela, kungapikanganana ni kugaŵikana m’magulu pasikati pawo, litima, kukolelwa ni yine yejinji. Sambano ngumkalamusya jemanja, mpela munatendelesoni kala, kuti ŵandu ŵakusatenda yamti myiyiŵa ngasapochela Uchimwene wa Mlungu.”​—Agalatiya 5:19-23.

Ana ayiweni kuti Paulo amalisisye ni maloŵe gakuti “ni yine yejinji.” Pelepatu jwalakwe nganamalisya kusala yindu yosope yampaka tuyiŵiche m’gulu ja yitendo ya masengo ga chilu. Sonitu yeleyi ngayikumtendekasya mundu kuganisyaga kuti, ‘Malemba gakungunda kutenda yiliyose yanganasala Paulo yayili masengo ga chilu.’ Mmalo mwakwe ŵakuŵalanga akusosekwa kuganichisya mwakusokoka kuti amanyilile yindu yine yanganayikolanga Paulo nambo yayili m’gulu ja yitendo ya masengo ga chilu. Ŵandu ŵakusapitilisya kutenda yindu yanganayikolanga Paulo nambo yayili mbali ja masengo ga chilu, ngasajinjila mu Uchimwene wa Mlungu.

Myoyo tukusosekwa kumanyilila yindu yakusaŵengana nayo Yehofa. Ana kutenda yeleyi kuli kwakusawusya? Tuwanichisye kuti dokotala ŵasalile kuti alyeje mnope yisogosi soni mboga sya liponda, nambo aŵambaleje yindu yakulyolyopela mpela maswiti ni yine yejinji. Ana mpaka alaje kumanyilila kuti mabisiketi gali mgulu japi? Sambano kwende tuganichisye ya ndamo syatukusakola ni chikamuchisyo cha msimu weswela soni yitendo ya masengo ga chilu. Ana disiki ja nyimbo jatujikolasile jila jili m’gulu ja ndamo syatukusakola ni chikamuchisyo cha msimu weswela, kapena yitendo ya masengo ga chilu? Kusala yisyene disiki jila ngajikulosya ndamo mpela chinonyelo, kwatendela ŵane yambone, kuligosa, kapena ndamo sine syakusakola mundu ni chikamuchisyo cha msimu wa Mlungu. Ŵane nganaŵa asosekwe lilamusi lyakwakamuchisya kumanyilila kuti nyimbo sya mtundu welewo sili syakutindana ni kaganisye ka Mlungu. Mfundo jeleji mpaka jikamulesoni masengo pakuŵalanga mabuku, kulolela ma filimu, ma pologalamu ga pa TV, magemu ga pa kompyuta, pa intaneti soni yindu yine.

Kawoneche Kambone

Baibulo jikwetesoni mfundo syampaka situkamuchisye pangani ja kawale soni kulisalalisya. Mfundosi sikusamkamuchisya Mklistu jwalijose kumanyilila yakutenda kuti awaleje soni alisamalileje chenene. Pangani jelejisoni, mundu jwakusamnonyela Yehofa akusatenda yampaka yasangalasye Atati ŵakwe ŵakwinani, ngaŵaga kupatilapo upile wakutenda yiliyose yakusaka. Mpela mwatuyiwonele kala, naga Yehofa nganapeleka malamusi pa ngani jine jakwe, yangagopolelaga kuti yachatendeje ŵandu jwalakwe nganakola nayo masengo. Masitayilo ga kawale gakusalekangana mwakamulana ni madela. Atamose mudela jimpepe mpaka galekanganesoni. Nambope Mlungu akusapeleka mfundo syakuti akuyeje ŵandu ŵakwe kulikose kwali.

Mwachisyasyo, pa 1 Timoteo 2:9, 10, pakusati, “Nombe nawo achakongwe awaleje mwakulichimbichisya, mwalunda ni mwakwenela. Elo, alisalalisye, nambo ngaŵaga ni kutiŵa umbo, kapena ni yakulisalalisya yakupanganyidwa ni golidi, kapena yuma ya mtengo wapenani, kapena yakuwala yamtengo wapenani. Mnopemnope jemanjaji alisalalisye pakutenda masengo gambone, mpela mwakwenela kutendela achakongwe ŵakusatiji kuti ali ŵakumlambila Mlungu.” Myoyo Aklistu wosope akusosekwa ganichisya mwakusamala pakwamba ya kawoneche kawo kwa ŵandu ŵa mudela jakusatamaga ligongo ali ŵandu “ŵakumlambila Mlungu.” Yili yakusosekwa mnope kuti Mklistu jwalijose aganichisyeje yakusati pakawoneche ligongo mpaka yikwaye Ngani Syambone syakusalalichila jwalakwejo. (2 Akolinto 6:3) Kusala yisyene Mklistu ngakusosekwa kwamba ganichisya yindu yayikusamnonyela jwalakwejo kapena ya ufulu wakwete, nambo jwalakwe akusosekwa ganichisya mnope yampaka atende pakuŵambala yindu yampaka yakuŵasye ŵane.​—Mateyu 18:6; Afilipi 1:10.

Naga Mklistu akuyiwona kuti kawoneche kakwe kakwakuŵasya ŵane mpaka atende chenene kumsyasya Paulo mwakuŵika yakusaka ya ŵane pandanda mmalo mwa yakwe. Paulo jwatite, “Musyasye une mpela none yingusati pakumsyasya Klistu.” (1 Akolinto 11:1) Soni pakwamba ya Yesu Paulo jwatite, “Pakuti Klistu nganatenda yindu pagamba kusaka kulisangalasya msyene.” Malangiso gaŵapeleche Paulo kwa Aklistu wosope gali gakupikanika chenene, jwalakwe jwatite, “Uwe ŵatukwete chikulupi chakulimbangana, tukwenela kwakamuchisya ŵakwete chikulupi changalimbangana mu yisawusyo yawo. Jwalijose jwa uweji amsangalasyeje mjakwe, ni kumtendela yambone, kuti pakutenda myoyo alimbikasye chikulupi cha jwalakwejo.”​—Aloma 15:1-3.

Tukusyeje Lunda Lwetu lwa Kaganisye

Ana mpaka tukusye chamtuli lunda lwetu lwa kaganisye kuti tukomboleje kumanyilila yindu yampaka yimsangalasye Yehofa atamose kuti jwalakwe nganapeleka malamusi gasyesyene panganijo? Patukulijiganya maloŵe ga Mlungu lisiku lililyosye soni ganichisya yatuŵalasileyo, yichitukamuchisya kukusya lunda lwetu. Yeleyi yikusatendekwa mwapanandipanandi. Mpela mwayikusaŵela kuti mwanache akusakula mwapanandipanandi, nombe kukula mwausimu kukusatendekwa mwapanandipanandi. Myoyo tuwusimaneje mtima, soni tukatengukaga naga kukula mwausimuko kukutendekwa mwapanandipanandi. Nambotu yeleyi ngayikugopolela kuti naga ndaŵi jejinji jikupita nikuti lunda pajika nombe chilukuleje. Mpela mwatuŵechetele kala, tukamulichisyeje masengo ndaŵi jeleji pakuganichisya Maloŵe ga Mlungu ndaŵi syosope soni kulingalinga kukuya yagakusala maloŵego.​—Ahebeli 5:14.

Mpaka tujile kuti malamusi ga Mlungu gakusalosya yatukusati pa kupikanila, pele mfundo syakwe sikusalosya mwawuŵelele usimu wetu soni kusachilila kwetu kumsangalasya jwalakwe. Patukukula mwausimu ni patukusapitilisya kutenda yindu mpela mwakusatendela Yehofa soni Mwanache jwakwe. Kutenda yeleyi kuchitukamuchisya kuti tusaguleje yindu mwakamulana ni kaganisye ka Mlungu mpela mwagakusaŵechetela Malemba. Patukutenda yindu yakwasangalasya Atati ŵetu ŵakwinani, yichitukamuchisya kuti tuŵeje ŵakusangalala mnope.

[Yiwulili pa peji 23]

Masitayilo ga kawale gakusalekangana mwakamulana ni kudela jatukutama, myoyo mfundo sya m’Baibulo situlongoleleje patukusagula yakuwala.