Bann Pwen enteresan dan Liv Zenez—1
Parol Bondye i vivan
Bann Pwen enteresan dan Liv Zenez—1
“ZENEZ” i vedir “lorizin” oubyen “nesans.” Sa i en non apropriye pour en liv ki dekrir ki mannyer liniver ti vin an egzistans, ki mannyer later ti ganny prepare pour imen reste lo la, e ki mannyer imen ti vin lo later. Moiz ti ekrir sa liv dan dezer Sinai. I kapab ki i ti fini ekrir sa liv an 1513 A.N.L.
Liv Zenez i koz konsernan sa lemonn ki ti egziste avan Deliz, ki ti arive apre Deliz, e sa ki Zeova ti fer dan letan Abraam, Izaak, Zakob ek Zozef. Dan sa lartik nou pou egzamin bann pwen enteresan depi Zenez 1:1–11:9, savedir ziska konmansman listwar patrias Abraam.
LEMONN AVAN DELIZ
Sa premye mo dan Zenez, setadir “okonmansman,” pe refer avek plizyer bilyon lannen lepase. Bann levennman ki ti arive pandan sa sis “zour” kreasyon oubyen peryod letan kreasyon, i ganny dekrir dan en fason ki en imen ti pou vwar keksoz si i ti lo later sa letan. Alafen sa sizyenm zour, Bondye ti kree zonm. Menm si en pe letan apre Paradi ti perdi akoz zonm ti dezobei, Zeova ti donn en lespwar. Premye profesi Labib i koz lo en “semans” ki ti pou retir lefe pese e kraz Satan.
Pandan sa 1,600 lannen ki ti pase apre sa, Satan ti reisi elwanny preski tou imen avek Zeova. Zis detrwa ki ti reste fidel, tel parey Abel, Enok, ek Noe. Par egzanp, Kaen ti touy son frer Abel, ki ti en zonm drwat. Bann dimoun ti konmans envok non Zeova, me i paret ki zot ti pe fer sa avek mank respe. Lamek ti konpoz en poenm lo ki mannyer i ti touy en zennonm. Dapre li, i ti fer sa pour defann son lekor. Me sa i montre sa leta lespri vyolan ki ti egziste sa letan. Kondisyon ti vin pli pir ler bann lanz dezobeisan ti pran bann fanm konman zot madanm e fer bann zanfan zean ki ti vyolan, apele Nefilim. Malgre tousala, Noe ti konstri lars, avek kouraz i ti averti lezot konsernan sa Deliz ki ti pe aprose, e li ek son fanmiy ti sov destriksyon ki sa Deliz ti anmennen.
Larepons pour bann Kestyon lo Labib:
1:16—Ki mannyer Bondye ti prodwir lalimyer premye zour si zetwal, soley ek lalin ti ganny fer katriyenm zour? Sa mo Ebre ki ganny tradwir “fer” dan verse 16 i pa menm mo ki ganny servi pour sa mo “kree” dan Zenez sapit 1, verse 1, 21, ek 27. “Lesyel” ki ti enkli soley, lalin ek lezot ankor ti ganny kree byen avan sa “premye zour” ti konmanse. Me zot lalimyer pa ti penetre ziska lo sirfas later. Premye zour, “lalimyer ti aparet” akoz sa lalimyer soley ti penetre sa bann lepeser nyaz e i ti vizib lo later. Alor, vi ki later i vir lo li menm, i ti annan lizour ek aswar. (Zenez 1:1-3, 5) Me sours sa lalimyer pa ti ankor vizib lo later. Pandan sa katriyenm peryod letan kreasyon, en sanzman remarkab ti arive. Soley, lalin, ek bann zetwal ti aprezan “klere lo later.” (Zenez 1:17) “Bondye ti fer” zot dan lesans ki si ou ti lo later ou ti pou kapab vwar zot aprezan.
3:8—Eski Zeova ti koz direkteman avek Adan? Labib i montre ki ler Bondye ti koz avek imen, souvan i ti fer li atraver en lanz. (Zenez 16:7-11; 18:1-3, 22-26; 19:1; Ziz 2:1-4; 6:11-16, 22; 13:15-22) Portparol prensipal Bondye ti son sel Garson, apele “Laparol.” (Zan 1:1) I tre probab ki Bondye ti koz avek Adan ek Ev atraver “Laparol.”—Zenez 1:26-28; 2:16; 3:8-13.
3:17—Dan ki fason later ti ganny modi, e pour konbyen letan? Sa malediksyon ki ti ganny prononse kont later ti vedir ki i ti pou tre difisil pour kiltiv later aprezan. Bann desandans Adan ti sitan santi lefe sa malediksyon ki papa Noe, Lamek ti koz lo ‘douler zot lanmen akoz sa later ki Zeova in modi.’ (Zenez 5:29) Apre Deliz, Zeova ti beni Noe ek son bann garson, e i ti dir zot Son plan, se ki zot ranpli later. (Zenez 9:1) I paret ki malediksyon Bondye lo later ti’n ganny retire aprezan.—Zenez 13:10.
4:15—Dan ki sans Zeova ti “etablir en siny pour Kaen”? Labib pa dir ki en siny ti ganny mete lo lekor Kaen dan okenn fason. I probab ki sa siny ti en lord ki ti ganny pase ki tou dimoun ti konnen e swiv. I ti pou anpes okenn dimoun revanz lo Kaen.
4:17—Kote Kaen ti ganny son madanm? Adan ti “vin papa bann garson ek fiy.” (Zenez 5:4) Alor Kaen ti pran enn son ser oubyen enn son nyes konman son madanm. Plitar, Lalwa ki Bondye ti donn bann Izraelit pa ti permet en frer ek en ser marye avek kanmarad.—Levitik 18:9.
5:24—Dan ki fason Bondye ti ‘pran Enok’? I paret ki lavi Enok ti an danze. Me Bondye pa ti permet ki bann lennmi Enok i fer li soufer. Zapot Pol ti ekrir ‘Enok ti ganny anleve pour ki i pa pas par lanmor.’ (Ebre 11:5) Sa pa vedir ki Bondye ti pran li dan lesyel, kot i ti kontinyen viv. Zezi ti premye dimoun pour mont dan lesyel. (Zan 3:13; Ebre 6:19, 20) Ler Labib i dir ki Enok ti ganny ‘anleve pour ki i pa pas par lanmor,’ sa i kapab vedir ki Bondye ti met li dan en nespes rev profetik e apre termin son lavi ler i ti ankor dan sa kondisyon. Anba en tel sirkonstans, Enok pa ti soufer, oubyen son bann lennmi pa ti fer li “pas par lanmor.”
6:6—Dan ki sans ki Zeova ti “santi regre” ki i ti’n fer zonm? Sa mo Ebre ki’n ganny tradwir “santi regre” i annan pour fer avek en sanzman latitid oubyen lentansyon. Zeova i parfe, alor i pa ti fer en fot ler i ti kree zonm. Me son fason panse ti sanze an rapor avek sa move zenerasyon avan Deliz. Bondye ti sanz son latitid. I ti’n kree bann imen me aprezan i ti pou detri zot akoz i pa ti kontan zot mesanste. Lefe ki i ti prezerv serten imen, i montre ki i ti santi regre anver zis bann ki ti’n vin mesan.—2 Pyer 2:5, 9.
7:2—Lo ki baz en zannimo ti pir oubyen enpir? I paret ki i ti refer avek ki zannimo ki kapab ganny servi konman sakrifis dan ladorasyon, me non pa avek ki zannimo ou kapab manze oubyen pa manze. Imen pa ti manz lavyann zannimo avan Deliz. Se dan Lalwa Moiz ki ti annan manze “pir” e “enpir,” e plitar sa bann restriksyon ti fini ler sa Lalwa ti ganny aboli. (Akt 10:9-16; Efezyen 2:15) Aparaman, Noe ti konnen kwa ki ti apropriye pour sakrifye dan ladorasyon Zeova. Dek ki i ti sorti dan lars, i ti “konmans fer en lotel pour Zeova e pran en pe dan tou zannimo pir ek tou zwazo pir e ofer konman lofrann brile lo lotel.”—Zenez 8:20.
7:11—Kote sa delo ki ti fer Deliz ti sorti? Pandan sa dezyenm peryod letan kreasyon, setadir sa dezyenm “zour,” kan latmosfer later oubyen letandi ti ganny formen, ti annan delo “par anba sa letandi” e delo “parlao sa letandi.” (Zenez 1:6, 7) Sa delo “par anba” ti sa bann delo ki ti deza lo later. Sa delo “parlao” ti sa gran kantite lavaper delo anler parlao later ki ti form en gro mas delo. Sa bann delo ti tonm lo later dan letan Noe.
Leson pour nou:
1:26. Vi ki nou’n ganny kree dan resanblans Bondye, imen i annan sa abilite pour reflekte bann kalite ki Bondye i annan. Sirman nou devret fer zefor pour devlop bann kalite parey lanmour, pitye, labonte, ek pasyans, andotmo reflekte sa Enn ki’n fer nou.
2:22-24. Maryaz i laranzman Bondye. Maryaz i permanan e sakre. Mari i sef lafanmiy.
3:1-5, 16-23. Nou boner i relye avek rekonnet drwa Zeova pour diriz nou lavi.
3:18, 19; 5:5; 6:7; 7:23. Tou sa ki Zeova i dir i arive.
4:3-7. Zeova ti kontan lofrann ki Abel ti fer akoz i ti en zonm drwat ki ti annan lafwa. (Ebre 11:4) Parkont, sa ki Kaen ti fer ti montre ki i mank lafwa. Son aksyon ti move, ki ti evidan par son zalouzi, laenn, ek mert ki i ti komet. (1 Zan 3:12) Deplis, i tre probab ki i pa ti reflesir oprofon lo son lofrann e i ti fer li san okenn lentere. Eski pa nou devret ofer Zeova nou sakrifis louanz avek tou nou leker, e avek en latitid apropriye ek en bon kondwit?
6:22. Menm si ti pran li bokou lannen pour konstri lars, Noe ti fer tou sa ki Bondye ti demann li. Alor Noe ek son fanmiy ti ganny sove ler Deliz ti arive. Zeova i koz avek nou atraver son Parol e donn nou gidans atraver son lorganizasyon. Se nou menm ki pou benefisye ler nou ekoute e obeir.
7:21-24. Zeova pa detri bann bon dimoun ansanm avek sa ki move.
EN NOUVO LEPOK DAN LISTWAR LIMANITE TI KONMANSE
Apre ki sa zenerasyon ki ti egziste avan Deliz ti’n ganny detri, en nouvo lepok dan listwar limanite ti konmanse. Imen ti ganny permisyon pour manz lavyann me avek lord pour pa manz disan. Zeova ti otoriz santans lanmor pour bann ki komet mert. I ti etablir lalyans larkansyel e promet pour pa zanmen anmenn en lot Deliz. Sa trwa garson Noe ti vin zanset laras imen. Me Nimrod aryer pti zanfan Noe ti vin “en gran saser e en lennmi Zeova.” Olye fannen pour peple later, bann imen ti deside pour fer en lavil apele Babel ek en latour pour fer en gran non pour zot menm. Zeova ti anpes zot fer sa ki zot ti anvi fer, par fer zot koz diferan langaz e fer zot disperse partou lo later.
Larepons pour bann Kestyon lo Labib:
8:11—Si bann pye dibwa ti ganny detri par Deliz, kote ki sa tourtrel ti ganny sa fey zoliv? I annan de posibilite. Vi ki pye zoliv i en pye dibwa dirab, i’n kapab reste vivan anba delo pour detrwa mwan pandan Deliz. Anmezir ki nivo delo ti desann, en pye zoliv ki ti anba delo ti pou lo later sek e raport fey ankor. I probab osi ki sa tourtrel ti pran en fey avek en pti pye zoliv apre ki nivo delo ti’n desann.
9:20-25—Akoz Noe ti modi Kanaan? I tre probab ki Kanaan ti’n komet serten labi kont son granper Noe. Menm si Kam, papa Kanaan, ti vwar sa ki ti arive, i pa ti anpes sa arive me i paret ki i ti al fann sa zistwar partou. Me sa de lezot garson Noe, Sem ek Zafet ti pran aksyon pour kouver zot papa. Zot ti ganny beni pour sa ki zot ti fer, me Kanaan ti ganny modi e Kam ti soufer akoz laont ki sa ti anmenn lo son desandans.
10:25—Dan ki fason later ti ganny “divize” dan letan Peleg? Peleg ti viv depi 2269 ziska 2030 A.N.L. Ti “dan son letan” ki Zeova ti fer en gran divizyon par fer bann ki ti pe konstri Babel koz diferan langaz e dispers zot partou lo later. (Zenez 11:9) Alor, “later [oubyen, popilasyon later] ti ganny divize” dan letan Peleg.
Leson pour nou:
9:1; 11:9. Napa nanryen ki imen i kapab fer oubyen plàn pour fer ki kapab anpes Zeova akonpli son plan.
10:1-32. Sa de lalis laliny desandans ki trouve avan e apre resi lo Deliz dan sapit 5 ek 10, i relye tou laras imen avek sa premye zonm Adan, atraver trwa garson Noe. Bann Asiryen, Kaldeen, Ebre, Siryen, ek serten tribi Arab i bann desandans Sem. Etyopyen, Ezipsyen, Kananeen, ek serten tribi Afriken ek Arab i bann desandans Kam. Endyen e Eropeen i bann desandans Zafet. Tou imen i fanmiy avek kanmarad, e nou tou nou egal devan Bondye. (Akt 17:26) Sa laverite i devret fer lefe lo fason ki nou vwar e tret lezot.
Parol Bondye i pwisan
Sa sel resi egzakt lo listwar imen depi okonmansman i trouve dan sa premye parti liv Zenez. Ler nou lir sa porsyon nou konpran rezon ki Bondye ti met imen lo later. I donn nou lasirans ki napa nanryen ki imen i kapab fer, parey sa ki Nimrod ti fer, ki kapab anpes plan Bondye ganny akonpli!
Ler ou lir Labib pour lasemenn pour prepar Lekol Minister Teokratik, egzamin sa bann lenformasyon ki trouve dan sa seksyon “Larepons pour bann Kestyon Labib.” Sa pou ed ou konpran serten verse Labib ki difisil. Komanter dan seksyon “Leson pour nou” pou montre ou ki mannyer ou kapab benefisye atraver lektir Labib pour lasemenn. Ler i apropriye, zot kapab ganny servi konman en baz pour en bezwen lokal dan Renyon Servis. Parol Bondye i vreman vivan e i kapab annan en pouvwar dan nou lavi.—Ebre 4:12.