Tinikeni pa kuti muye ku filimo

Tinikeni pa kuti mumone imitwe iilimo

“Umusha” Uwa Cishinka Kabili Uwashilimuka

“Umusha” Uwa Cishinka Kabili Uwashilimuka

“Umusha” Uwa Cishinka Kabili Uwashilimuka

“Nga kanshi nani umusha wa cishinka kabili uwashilimuka uo shikulu wakwe alaashike pa ba mu ng’anda yakwe?”—MATEO 24:45.

1, 2. Mulandu nshi cacindamina pali leelo ukuti tulepokelela ifya kulya fya ku mupashi lyonse?

PALI Cibili akasuba, pa Nisani 11, 33 C.E., abasambi ba kwa Yesu baipwishe ilipusho lyatukuma sana pali leelo. Bamwipwishe ati: “Cinshi cikaba icishibilo ca kubapo kwenu ne ca mpela ya bwikashi?” Pa kwasuka, Yesu aseseme ifintu ifyaibela. Alandile pa nshita ya cimfulumfulu umukaba inkondo, ifipowe, ifinkukuma, na malwele. Kabili ifyo fyali no kuba fye “e kutendeka kwa kucululuka kwa kupaapa.” Ifintu fyali no kubipilako. Mwandini ico cilatiinya!—Mateo 24:3, 7, 8, 15-22; Luka 21:10, 11.

2 Ukutula 1914, ifingi ifyo Yesu alandilepo mu kusesema fyalifishiwapo. Abantunse bali mu “kucululuka kwa kupaapa” ukwine kwine. Na lyo line, Abena Kristu ba cine tabafwile ukutiina. Yesu alaile ukuti akabapeela ifya kulya fya ku mupashi ifisuma. Apo Yesu nomba aba mu muulu, bushe ateyanya shani ukuti fwe baba pe sonde tulekwata ifya kulya fya ku mupashi?

3. Bushe Yesu ateyanya shani ukuti tulepokelela ifya kulya “pa nshita yalinga”?

3 Yesu umwine alyaswike lilya lipusho. Ilyo alelanda ifyebo fya kusesema ukushaikulila, aipwishe ati: “Nga kanshi nani umusha wa cishinka kabili uwashilimuka uo shikulu wakwe alaashike pa ba mu ng’anda yakwe, ku kubapeela ifya kulya fyabo pa nshita yalinga?” Lyene atile: “Wa nsansa ulya musha nga shikulu wakwe pa kwisa amusanga alecita ifyo! Ndemwebe cine cine nati, akamulaasa pa fikwatwa fyakwe fyonse.” (Mateo 24:45-47) Cine fye, kwali no kuba “umusha” uwapeelwe umulimo wa kupekanya ifya kulya fya ku mupashi, “umusha” uwali no kuba uwa cishinka kabili uwashilimuka. Bushe uyo musha aali muntu umo, nelyo bantu balekanalekana abalepyanana, atemwa fimbi fye? Apo umusha wa cishinka e upekanya ifya kulya fya ku mupashi ifyo tufwaisha, kuti cawama twaishiba ilyasuko.

Bushe Muntu Umo Nelyo Libumba?

4. Twaishiba shani ukuti “umusha wa cishinka kabili uwashilimuka” te kuti abe umuntu umo?

4 “Umusha wa cishinka kabili uwashilimuka” te kuti abe umuntu umo. Mulandu nshi? Pantu umusha atendeke ukuteyanya ifya kulya kale sana mu mwanda wa myaka uwa kubalilapo, kabili ukulingana na Yesu, umusha alitwalilile ukucite co ilyo Shikulu afikile mu 1914. Nga muntu umo ninshi ali no kubomba mu busumino pa myaka 1900. Nangu fye ni Metusela taikele imyaka yafule fyo pa calo.—Ukutendeka 5:27.

5. Londololeni ico amashiwi ya kuti “umusha wa cishinka kabili uwashilimuka” yashilosesha ku Mwina Kristu umo umo.

5 Lyene, bushe amashiwi ya kuti “umusha wa cishinka kabili uwashilimuka” kuti yalosha ku Mwina Kristu umo na umo? Ca cine ukuti Abena Kristu bonse bafwile ukuba aba cishinka kabili abashilimuka; Lelo, pali na cimbi ico Yesu aletontonkanyapo ilyo alandile ati “umusha wa cishinka kabili uwashilimuka.” Twaishiba shani ico? Pantu atile “shikulu wakwe pa kwisa” akalaasa umusha “pa fikwatwa fyakwe fyonse.” Bushe Umwina Kristu umo umo kuti bamulaasa shani pali fyonse, e kuti pa fikwatwa “fyonse” ifya kwa Shikulu? Te kuti cicitike!

6. Bushe uluko lwa bena Israele lwali no kubomba shani ngo “mubomfi” nelyo “umusha” wa kwa Lesa?

6 Ico twingasondwelela ca kuti, Yesu alelanda pe bumba lya Bena Kristu ukuti e “musha wa cishinka kabili uwashilimuka.” Bushe abantu abengi kuti baitwa ati umusha? Ee. Imyaka 700 ilyo Kristu ashilaisa pe sonde, Yehova aitile uluko lonse ulwa bena Israele ukuti “inte shandi” kabili “[umubomfi wandi, NW] uo nasala.” (Esaya 43:10) Onse uwali mu luko lwa bena Israele ukufuma mu 1513 B.C.E., ilyo Ifunde lya kwa Mose lyapeelwe, ukufika pa Pentekoste wa mu 33 C.E. ali mwi bumba lya uyu mubomfi. Abena Israele abengi tabaletungulula uluko nelyo ukuliisha bambi ifya ku mupashi mu kulungatika. Yehova alebomfya ishamfumu, abapingushi, bakasesema, bashimapepo, na bena Lebi ku kubomba iyo milimo. Na lyo line, pamo ngo luko, Israele ali no kulaimininako bumulopwe bwa kwa Yehova no kumulumbanya mu nko. Umwina Israele umo na umo ali no kuba inte ya kwa Yehova.—Amalango 26:19; Esaya 43:21; Malaki 2:7; Abena Roma 3:1, 2.

“Umusha” Bamukaana

7. Mulandu nshi uluko lwa bena Israele ulwa pa kale lwapokeelwe ishuko lya kuba “umusha” wa kwa Lesa?

7 Apo Israele ali “mubomfi” wa kwa Lesa kale sana, bushe na o ali musha Yesu alandilepo? Iyo, pantu ku ca bulanda, Israele wa pa kale alekele ukuba uwa cishinka nelyo uwashilimuka. Paulo asupawila ifyo cali ilyo ayambula ifyo Yehova aebele ulu luko, atila: “Ishina lya kwa Lesa lilepontelwa mu bena fyalo pa mulandu wa imwe mwe bantu.” (Abena Roma 2:24) Na cine, bucipondoka bwa bena Israele bwabipishe ilyo bakeene Yesu. Ilyo bacitile ici, Yehova na o alibakeene.—Mateo 21:42, 43.

8. Ni lilali “umusha” asontelwe ukupyana Israele, kabili cali shani?

8 Uku kubulwa bucishinka ukwa uyu “musha,” Israele, takwalolele mu kuti bakapepa ba cishinka tabakabale abakwata ifya kulya fya ku mupashi. Pa Pentekoste wa mu 33. C.E., inshiku 50 ukutula apo Yesu abuushiwe, umupashi wa mushilo walipongolwelwe pa basambi 120 abali mu muputule wa pa muulu mu Yerusalemu. Pali ilya nshita, uluko lupya lwalifyelwe. Ukufyalwa kwa ulu luko kwalyananishiwe ilyo aba muli lulya luko batendeke ukweba abekashi ba mu Yerusalemu “ifyapuulama fya kwa Lesa no kushipa.” Ne ci cali icayana. (Imilimo 2:11) E ico, lulya luko lupya, ulwa ku mupashi lwaishileba “umusha” uwali no kubila ubukata bwa kwa Yehova ku nko e lyo no kuteyanya ifya kulya pa nshita yalinga. (1 Petro 2:9) Kanshi calilingile ukutendeka ukwitwa ati “Israele wa kwa Lesa.”—Abena Galatia 6:16.

9. (a) Ni bani baba mwi bumba lya “musha wa cishinka kabili uwashilimuka”? (b) “Aba mu ng’anda” ni bani?

9 Onse uwaba muli “Israele wa kwa Lesa” Mwina Kristu waipeela uwabatishiwa kabili uwasubwa no mupashi wa mushilo. E lyo kabili akwata isubilo lya kuya ku muulu. E co, amashiwi ya kuti “umusha wa cishinka kabili uwashilimuka” yalosha kuli bonse aba mu luko lwa ku mupashi ulwa basubwa ababa pe sonde pa nshita iili yonse ukutula 33 C.E. ukufika pali nomba. Caba nga filya fine cali ku bena Israele. Umwina Israele onse uwaliko ukutula mu 1513 B.C.E ukufika pa Pentekoste wa mu 33 C.E. ali mwi bumba lya musha ilyaliko ilyo kushilaba ubuKristu. Lelo, bushe “aba mu ng’anda,” abo umusha aliisha ifya kulya fya ku mupashi ni bani? Mu mwanda wa myaka uwa kubalilapo, Umwina Kristu onse alikwete isubilo lya kuya ku muulu. E co, aba mu ng’anda na bo bali Bena Kristu basubwa, umo umo, te pamo nge bumba iyo. Bonse fye, pamo na baletungulula mu cilonganino, balekabila ifya kulya fya ku mupashi ukufuma ku musha.—1 Abena Korinti 12:12, 19-27; AbaHebere 5:11-13; 2 Petro 3:15, 16.

“Cila Muntu Umulimo Wakwe”

10, 11. Twaishiba shani ukuti te bonse aba mwi bumba lya musha abakwata imilimo imo ine?

10 Nangu line “Israele wa kwa Lesa” e musha wa cishinka kabili uwashilimuka uwapeelwa umulimo, onse uwaba muli ili ibumba alikwata imilimo yakwe. Amashiwi ya kwa Yesu ayalembwa pali Marko 13:34 e yalangilile ici. Yatila: “Cili kwati muntu uwaleya ku calo ca kutali uwashile ng’anda yakwe no kupeela amaka ku basha bakwe, cila muntu umulimo wakwe, aebele uwa pa mwinshi ukuti alole.” E co, onse uwaba mwi bumba lya musha alipeelwa umulimo wa kulundulula ifikwatwa fya kwa Kristu ifya pano isonde. Abomba uyu mulimo ukulingana na maka yakwe ne nshita akwata.—Mateo 25:14, 15.

11 Kabili umutumwa Petro aebele Abena Kristu basubwa aba mu nshiku shakwe ati: “Ifyo umo na umo apokelela ica bupe, fibomfyeni ku kupyungilana nga bakangalila basuma aba cikuuku ca bupe fye ica kwa Lesa ica misango misango.” (1 Petro 4:10) E ico, balya basubwa balikwata umulimo wa kupyungilana ukubomfya ifya bupe Lesa abapeela. Na kabili, amashiwi ya kwa Petro yalangilila ukuti te Bena Kristu bonse bakakwata amaka, imilimo nelyo amashuko yamo yene. Lelo, umo na umo uwa mwi bumba lya musha, kuti acitako fimo ifingalenga uluko lwa ku mupashi ukukula. Kuti acita shani ifyo?

12. Bushe onse uwa mwi bumba lya musha, nampo nga mwaume nelyo mwanakashi, cinshi alecita pa kuti lilya ibumba lilunduluke?

12 Intanshi, cila muntu alekabila ukuba inte ya kwa Yehova, ukulashimikila imbila nsuma iya Bufumu. (Esaya 43:10-12; Mateo 24:14) Ilyo Yesu ali mupepi no kuya ku muulu, aebele abasambi bakwe bonse aba busumino, abaume na banakashi, ukuba bakasambilisha. Atile: “E ico kabiyeni, kalengeni aba nko shonse ukuba abasambi, mulebabatishisha mwi shina lya kwa Tata ne lya Mwana ne lya mupashi wa mushilo, mulebasambilisha ukubaka fyonse ifyo namwebele. Kabili, moneni! nakulaba na imwe inshiku shonse ukufika na ku mpela ya bwikashi.”—Mateo 28:19, 20.

13. Milimo nshi abasubwa bonse baipakishe ukubomba?

13 Ilyo abasambi bapya basangilwe, bali no kusambilishiwa bwino ukubaka fyonse ifyo Kristu aebele abasambi bakwe. Mu kulekelesha, abapokelele icine balefikapo ukusambilisha bambi. Ifya kulya fya ku mupashi ifishaiwamina fyalepeelwa ku bali no kuba mwi bumba lya musha mu fyalo ifingi. Abena Kristu basubwa bonse, abaume na banakashi, balibombeleko umulimo wa kupanga abasambi. (Imilimo 2:17, 18) Uyu mulimo wali no kutwalilila ukutula ilyo umusha atendeke umulimo wakwe ukufika fye na ku mpela ya buno bwikashi.

14. Ni bani fye bapeelwe umulimo wa kusambilisha mu cilonganino, kabili abanakashi basubwa ababusumino baumfwile shani pali co?

14 Abapya ababatishiwe no kusubwa baleba mwi bumba lya musha, kabili te mulandu no wabasambilishe pa kubala, balitwalilile ukutungululwa na ba mu cilonganino, abo ukulingana na Malembo, bafikilepo ukuba baeluda. (1 Timote 3:1-7; Tito 1:6-9) Aba baume basontelwe bali ne shuko lya kwafwa uluko ukukula mu nshila yaibela. Abanakashi ba Bwina Kristu aba busumino, abasubwa tabakalipe ukuti abaume fye e bapeelwe umulimo wa kusambilisha mu cilonganino. (1 Abena Korinti 14:34, 35) Lelo, balicankilwe pa kubombesha kwa baume mu cilonganino uko banonkelemo kabili balitashishe pa mashuko ya mulimo ayo abanakashi bakwete, pamo nge shuko lya kutwala imbila ya mutende kuli bambi. Pali leelo, bankashi ba busumino abasubwa balangilila ubufuuke bumo bwine, nampo baeluda basontwa balisubwa nelyo iyo.

15. Ni bani bali pa baleteyanya sana ifya kulya fya ku mupashi mu mwanda wa myaka uwa kubalilapo, kabili ni bani baleananya ifi fya kulya?

15 Ifya kulya fya ku mupashi ifyacindama ifyaleananishiwa mu mwanda wa myaka uwa kubalilapo fyalefuma mu fyalembwa fya batumwa na basambi bambi abaletungulula. Amakalata balelemba—maka maka ayaba pa mabuuku 27 ayapuutwamo, ayapanga Amalembo ya Bwina Kristu aya ciGriki—yalyananishiwe mu filonganino kabili ukwabula no kutwishika ifyalembelwemo e fyo baeluda pa filonganino balesambilisha. E co, abeminishi ba musha wa cishinka ba-anenye ifya kulya fya ku mupashi ifisuma ku Bena Kristu ba cine. Ibumba lya musha wa cishinka ilya mu mwanda wa myaka uwa kubalilapo lyabombele umulimo na bucishinka.

“Umusha” pa Numa ya Myaka 1,900

16, 17. Cinshi calangilile ukuti ibumba lya musha wa cishinka lyabombele umulimo lyapeelwa muli bucishinka muli ilya myaka ukufika mu 1914?

16 Nga leelo caba shani? Ilyo Yesu aishile mu 1914, bushe alisangile ibumba lya Bena Kristu basubwa abalepekanya ifya kulya pa nshita yayana? Alibasangile. Ili bumba kuti lyaishibikwa bwino bwino pa mulandu wa fisabo fisuma ifyo lyaleeta. (Mateo 7:20) Ifyacitika ukutula kale filangilila ukuti ibumba Yesu asangile lyali libumba lya musha.

17 Ilyo Yesu afikile, aba mu ng’anda 5,000 bali abapimpa ukusabankanya icine ca mu Baibolo. Ababomfi bali abanono, lelo, umusha abomfeshe inshila shisuma ukwananye mbila nsuma. (Mateo 9:38) Ku ca kumwenako, balipekenye ukuti amalyashi ya mu Baibolo yalelembwa mu manyunshipepala mupepi na 2000. Ici calengele bakabelenga bashaifulila ukuumfwa icine ca mu Cebo ca kwa Lesa pa muku umo. Na kabili balipekenye ukutambisha ifikope fisela kabili ifyabalabata pa maawala 8. Ifi fikope fyalengele abantu ukucila pa mamilioni 9 muli bakontinenti batatu ukuumfwa ubukombe bwa mu Baibolo, ukutendekela pa nshita ya Kubumba ifintu ukufika na ku Kuteeka kwa Myaka Ikana Limo Ukwa kwa Kristu. Impapulo na sho shalebomfiwa. Ku kulangilila, mu 1914, uno magazini alipulintilwe ukufika kuli 50,000.

18. Ni lilali Yesu alaashile umusha pa fikwatwa fyakwe fyonse, kabili mulandu nshi?

18 Ca cine, ilyo Shikulu afikile, alisangile umusha wakwe uwa cishinka aleliisha aba mu ng’anda e lyo no kushimikila imbila nsuma. Nomba ulya musha ali no kukwata umulimo ushaikulila. Yesu atile: “Ndemwebe cine cine nati, akamulaasa pa fikwatwa fyakwe fyonse.” (Mateo 24:47) Yesu alicitile ci mu 1919, ilyo umusha aeshiwe. Lelo, cinshi calengele “umusha wa cishinka kabili uwashilimuka” ukupeelwa imilimo ishaikulila? Ni co ifikwatwa fya kwa Shikulu fyalilundulwike. Yesu alipeelwe ubufumu mu 1914.

19. Londololeni ifyo ifya kulya fya ku mupashi ifyo “ibumba likalamba” likabila fyapekanishiwa.

19 Bushe ifikwatwa ifyo Shikulu wabikilwe pa bufumu alaashilepo umusha wa cishinka e finshi? Fintu fyakwe fyonse ifya ku mupashi pano isonde. Ku ca kumwenako, imyaka 20 ukutula apo Kristu abikilwe pa bufumu mu 1914, “ibumba likalamba” ilya “mpaanga shimbi” lyalishibikwe. (Ukusokolola 7:9; Yohane 10:16) Aba tabaali bantu abasubwa aba muli “Israele wa kwa Lesa,” lelo baume na banakashi ba cishinka abali ne subilo lya kwikala pano calo abatemenwe Yehova no kufwaya ukumubombela nga filya fine abasubwa balecita. Ico calangile ukuti bale-eba “umusha wa cishinka kabili uwashilimuka” ati: “Tuleya na imwe, pantu natuumfwo kuti muli na Lesa.” (Sekaria 8:23) Aba bena Kristu babatishiwa abapya baalelya ifya kulya fyayemba ifyalelyako abasubwa, aba mu ng’anda, kabili aya mabumba yabili yalya pe tebulo lya ku mupashi limo line ukutula lilya. Mwandini ili lyaba lipaalo ku ba mwi “bumba likalamba.”!

20. Mulimo nshi “ibumba likalamba” lyabomba mu kulundulula ifikwatwa fya kwa Shikulu?

20 Aba mwi “bumba likalamba” balecankwa ukushimikila imbila nsuma pamo ne bumba lya musha. Ilyo baleshimikila, ifikwatwa fya kwa Shikulu ifya pano sonde fyalefulilako, icalengele imilimo ya “musha wa cishinka kabili uwashilimuka” ukufulilako. Ilyo abalesambilila icine balefulilako, bamashini ba kupulintilako balefwaikwa sana pa kuti impapulo sha Baibolo ishingi ishikabilwa shipulintwe. Amaofesi ya Nte sha kwa Yehova yalikuulilwe mu fyalo ifingi. Bamishonari balituminwe “ukufika ku mpela ya pano isonde.” (Imilimo 1:8) Abacindika Lesa balifulilako ukufuma pa basubwa napamo 5,000 abaliko mu 1914 ukufika ku mamilioni 6 pali leelo. Abengi pali aba, ba mwi “bumba likalamba.” Cine cine, ifikwatwa fya Mfumu fyalifula sana ukutula apo abikilwe pa bufumu mu 1914!

21. Milumbe nshi ibili iyo tukalandapo mwi sambililo likakonkapo?

21 Fyonse ifi filelangilila fye ukuti umusha, wa ‘cishinka kabili alishilimuka.’ Pa numa fye ya kulanda pa “musha wa cishinka kabili uwashilimuka,” Yesu alandile pa milumbe ibili iyakomaile pali iyo mibele. E kuti umulumbe wa banacisungu bashilimuka na bawelewele no mulumbe wa matalanti ikumi. (Mateo 25:1-30) Tulafwaisha ukwishiba umo yalola! Bushe finshi twingasambililako kuli iyi milumbe pali leelo? Tukalanda pali ili lipusho mu cipande cikonkelepo.

Muletipo Shani?

• Ni bani bapanga ibumba lya “musha wa cishinka kabili uwashilimuka”

• Bushe “aba mu ng’anda” ni bani?

• Ni lilali umusha wa cishinka alaashikwe pa fikwatwa fyonse ifya kwa Shikulu, kabili cinshi ici cacitikile pali iyo nshita?

• Ni bani balundululako ifikwatwa fya kwa Shikulu mu myaka ya nomba line, kabili bacita shani ifyo?

[Amepusho]

[Ifikope pe bula 10]

Ibumba lya musha ilya mu nshiku sha batumwa lyabombele umulimo lyapeelwe na bucishinka