Mwet ngeni masouan

Mwet ngeni tettelin menlapen masouan

Menlapen Poraus Seni ewe Puken Lifitikos

Menlapen Poraus Seni ewe Puken Lifitikos

An Jiowa we Kapas mi Manau

Menlapen Poraus Seni ewe Puken Lifitikos

EU IER esaamwo lulo mwirin an chon Israel ngaselo seni fotek lon Isip. Iei a fen pwonuta eu kokkot, kokkotun ar repwe wiliiti eu minefoon muu, iwe, ra feffetal ngeni ewe fonu Kenaan. Letipen Jiowa pwe epwe wor eu muu mi fel an epwe nonnom ikewe ie. Iwe nge, a fokkun ngau nonnomun me fofforun chon Kenaan, fofforur lon pekin lamalam. Ina minne, ewe Kot mi enlet a ngeni ewe mwichen chon Israel ewe pinukun alluk an epwe epiniirelo fan iten an angang. A mak ekkena alluk lon ewe puken Paipel itan Lifitikos. Ewe soufos Moses a wiiisen makkei ena puk lon fonupoonun Sinai, neman lon 1512 B.C.E., iwe, masouan a kapas ussun minne a fis lon ukuukun eu chok maram. (Ekistos 40:17; Numperis 1:1-3) Fan chommong Jiowa a pesei noun kana aramas mi fel ngeni i pwe repwe pin.​—Lifitikos 11:44; 19:2; 20:7, 26.

Lon ei fansoun, Chon Pwarata Jiowa rese nom fan ewe Alluk Moses a angei seni Kot. Maloon Jises Kraist a amoielo ena Alluk. (Rom 6:14; Efisus 2:11-16) Iwe nge, ekkewe alluk mi mak lon Lifitikos repwe tongeni alisikich, pun ra kan aiti ngenikich chommong mettoch ussun ach feffel ngeni ach we Kot, Jiowa.

ASOR MI PIN​—EWE SOKKUN ARAMAS REPWE PWISIN MEEFATA ME EWE SOKKUN MI LONGOLONG WON ALLUK

(Lifitikos 1:1–7:38)

Fitu me lein ekkewe liffang me asor lon ewe Alluk ra longolong won an aramas pwisin meefata, nge fitu mi longolong won alluk. Ren chok awewe, kaworen ewe asorun kek pwisin filien aramas. Aramas ra mwei ngeni Kot unusen ena asor, pwe a ina ussun an Jises Kraist tipemecheresin asoresini unusen manauan fan iten ewe moon kepich. Filien emon me emon ika epwe awora ewe asorun mongofengen, nge fitemon repwe aeafengenni ena asor. Och kinikin a mwei ngeni Kot won ewe roong, me ewe samol fel epwe aea och, iwe, ewe emon mi awora epwe aea och. Iwe, pwal ussun chok, Achechchemenien maloon Kraist, ina eu fansoun mongofengen ren chon Kraist mi kepit.​—1 Korint 10:16-22.

Mi alluk kaworen ewe asorun tipis me ewe asorun pupungau. Ena aewin asor a kawor fan iten omusomusen an emon mwaallilo, weween, esap filian pwe epwe tipis. Ena oruuen tipis a chaari Kot lupwen emon a ipweri an emon pwuung, are a aliwinato ekkoch pwuung fan iten ewe chon tipis mi aier​—are fen ir me ruu. A pwal wor asorun uwaan atake fan iten pwarataan kilisou ren kisaseun Jiowa. Ekkena poraus meinisin ra lamot ngenikich pun ekkena asor fan pwungun ewe Alluk ra aiti ngeni aramas ussun warotoon Jises Kraist me an we asor are ngeni ekkewe feioch mi toto seni.​—Ipru 8:3-6; 9:9-14; 10:5-10.

Poluen Kapas Eis Ussun Minne a Mak lon Paipel:

2:11, 12—Pwata Jiowa esap pwapwaiti chonun chunen fan iten “eu asorun kek”? Ena sokkun asor esap wesewesen chonun chunen. Inaamwo ika ese mumuta ena mettoch fan iten “eu asorun kek,” nge a kapachelong lein “mwen uan . . . iran lemal meinisin.” (2 Kronika 31:5) Neman ena kapas chonun chunen a wesewesen wewe ngeni chonun foun ira. Pokiten an a tongeni mwanilo, esap och fan iten an aramas repwe asoresini won ewe roong.

2:13—Pwata soon epwe kapachelong lon “iteiten asor meinisin”? Sap minne epwe kapachelong fan iten an epwe nenneoch ekkewe asor. Won unusen fonufan, aramas ra akkaea soon pwe esap ngauolo mongo. Neman a kapachelong lon ekkewe asor pun a liosueta minne esap tongeni ngauolo are machelo.

Ikkeei Ekkoch Lesen Fan Itach:

3:17. Pokiten ewe kiris a nampa eu murinnoon are aucheaan, neman ewe alluk mi pinei an aramas aea a affata ngeni chon Israel pwe ewe kinikin mi nampa eu murinnoon epwe imulo fan iten Jiowa. (Keneses 45:18) A achchema ngenikich pwe sipwe ngeni Jiowa minne mi nampa eu lon manauach.​—An Salomon Fos 3:9, 10; Kolose 3:23, 24.

3:17; 7:26, 27. Chon Israel resap aea chcha. Me ren Kot, chcha a liosueta manau. Lifitikos 17:11 a apasa pwe “Manauen monumanau meinisin a nom lon cha.” Lon ei fansoun, ekkewe mi enletin fel ngeni Kot ra nom fan ewe alluk mi pinei aean chcha.​—Fofor 15:28, 29.

A FORUTIU KKOTUN EWE MWICH MI PIN, MWICHEN SAMOL FEL

(Lifitikos 8:1–10:20)

Io kkan repwe wiisen fori ewe angang mi weneiti ekkewe asor me liffang? Ina wiisen ekkewe samol fel. Fan an Kot emmwen, Moses a fori eu fansoun seikita ren Aaron, ewe samol fel mi lapalap, me pwal ren noun kewe fomon mwan, nge wiiser ar repwe kisin samol fel. Neman ena fansoun seikita a ukuukun fisu ran, me ewe kokkotun samol fel a poputa lon ewe ran mwirin ewe efisuen ran.

Poluen Kapas Eis Ussun Minne a Mak lon Paipel:

9:9—Met lamoten ewe fofforun ninatiu chchaan ewe asor le popun ewe roong me ewe fofforun tofi ngeni ekkoch pisek ena chcha? Ena foffor a pwarata pwe chcha a tipeeu ngeni letipen Jiowa fan iten omusomusen tipis. Unusen ewe kokkotun omusomusen tipis a longolong won chcha. Ewe aposel Paul a makkei pwe “Arapakan . . . mettoch meinisin ra alimochu ngeni cha; are ika ese wor kusukusun cha, esap i wor musulon tipis.”​—Ipru 9:22.

10:1, 2—Neman mei fet tipisin Natap me Apihu, noun Aaron kewe mwan? Ekiselo mwirin pupungauen Natap me Apihu lupwen ra angang lon wiiser we, wiisen samol fel, Jiowa a pinei seni ekkewe samol fel ar repwe ukun wain are sakau lupwen ra angang lon ewe imwen fel mangaku. (Lifitikos 10:9) Iwe, eli noun Aaron kewe ruuemon mwan ra sakau lon ena atun. Iwe nge, wesewesen popun ar we ra nninniilo, pun ese pwung ar walong “asorun ekkei, pun [Jiowa] ese awiisa ngeniir ar repwe walong.”

Ikkeei Ekkoch Lesen Fan Itach:

10:1, 2. Lon ei fansoun, noun Jiowa kewe chon angang mi wor wiiser repwe tipeeu ngeni minne Kot a alluku ngeniir. Pwal och, resap lamalam tekia lupwen repwe apwonueta wiiser kewe.

10:9. Sisap un sakau mwen ach sipwe fori ekkewe angang Kot a awiisa ngenikich.

CHON EWE LAMALAM MI FEL REPWE LIMOCH

(Lifitikos 11:1–15:33)

Chon Israel ra kuna ruu sokkun feioch seni ekkewe allukun mongo fan iten met sokkun man a limoch me limengau. Ekkena alluk ra tumunuur seni monun samau me ra apochokkula ewe ussun ita ttit mi aimuurelo seni ekkewe muun lukun. Ekkewe pwal fitu alluk ra weneiti an aramas limengauolo ren soma, fofforun alimelim ren fefin mi keran nounou, ewe kokkot fan iten chon uriir rupwun pwotur, me an mwan me fefin limengauolo ren kusukusuun pisekin fan meser. Ekkewe samol fel repwe wiisen angang fan iten aramas mi limengauolo ren ekkena mettoch.

Poluen Kapas Eis Ussun Minne a Mak lon Paipel:

12:2, 5—Pwata fefin ra “limengauolo” ren ar nounou? Ekkewe pisekin nounou ra foruta pwe repwe nounatiu aramas mi unusoch. Iwe nge, pokiten pwunungauen ewe tipis aramas ra alemwiri, ra amwirimwir ngeni nour kewe ewe sokkun manau mi tipis me ese unusoch. Ekkewe fansoun mi mwoch, fansoun an aramas ‘limengauolo’ ren ar nounou me pwal ren fitu sokkun mettoch, awewe chok ren semmwenin maram me kusukusun mongomongen ekinisou, ra achchema ngeniir ussun alemwirier, alemwirin tipis. (Lifitikos 15:16-24; Kol Fel 51:5; Rom 5:12) Ekkewe alluk fan iten alimelim repwe alisi chon Israel pwe repwe miritiiti lamoten an epwe wor eu moon kepich fan iten an epwe amoielo tipisin aramas me atotosefalli manauen aramas mi unusoch. Ina popun ewe Alluk a wiliiti ewe “sou alillis mi emmwen ngeniir Kraist.”​—Kalesia 3:24, NW.

15:16-18—Met weween ewe “chan mwan” ekkeei wokisin ra kapas ussun? Neman ena mettoch a wewe ngeni kusukusun mongomongen ekinisoun mwan le pwin me ewe fofforun chufengen lefilen chon pupulu.

Ikkeei Ekkoch Lesen Fan Itach:

11:45. Jiowa Kot a pin me a alluku pwe ir kewe mi fori angang mi fel fan asengesin i repwe pin. Repwe akkachocho ngeni ar repwe aramas mi pin me repwe limoch lon pekin aion me pekin ngun.​—2 Korint 7:1; 1 Piter 1:15, 16.

12:8. Jiowa a mut ngeni aramas mi woungau ar repwe eani asor matchang ren siwilin emon siip fan iten asorun tipis pun siip a mommong mwen matchang. A kan tongei aramas mi mwelele.

MANAUENI MANAU MI PIN FANSOUN MEINISIN

(Lifitikos 16:1–27:34)

Aramas ra uwou ekkewe asor mi lamot seni meinisin fan iten tipis lon ewe Ranin Omusomusen Tipis, ewe mi fis fan eu iteiten ier. Emon atemwanin kowu a asor fan iten ekkewe samol fel me ewe einangen Lifai. Emon siike a asor fan iten ekkewe einangen Israel, nge esap ir einangen samol fel. Pwal emon siike a titiilo ngeni fonu mi poon mwirin ar ra apasata won tipisin ekkewe aramas. Ekkena ruuemon siike ra wewe ngeni eu chok asorun tipis. Ekkena mettoch meinisin och liosun an Jises Kraist we asor, iwe, epwap pwal uweialo tipis.

Ekkewe alluk ussun an aramas ochoch futuk me allukun ekkewe pwal fitu mettoch ra menlapei lamoten ach sipwe aramas pin lupwen sipwe fel ngeni Jiowa. A pwung pwe ekkewe samol fel repwe pin fansoun meinisin. Ekkewe ulungat fansoun achechchem mi fis iteiten ier, ir fansoun mi apwapwa me fansoun an aramas pwarata kilisou ngeni ewe Chon Foriir. Jiowa a pwal ngeni noun kewe aramas alluk mi weneiti ewe fofforun otteki itan we mi pin, ekkewe fansoun Sapat me ewe Jupili, fofforur ngeni chon osupwang, me fofforur ngeni chon kichiniwel. A mak mwaalfesenin ekkewe feioch repwe toto seni rongosich me ekkewe anumamau repwe toto pokiten rongolap. A pwal wor alluk ussun ekkewe asor fan iten pwon me kaukuun aucheaan aramas, ewe mweinou lein ekkewe man, me ewe liffangen eu le engolun pwe epwe “och mettoch mi pin fan asengesin Jiowa.”

Poluen Kapas Eis Ussun Minne a Mak lon Paipel:

16:29—Ifa ussun chon Israel repwe ‘pwisin eriaffouur’? Ena kokkot mi pwonuta lon ewe Ranin Omusomusen Tipis a weneiti ewe fofforun kutta omusomusen tipis. Neman echikifel lon ena fansoun a pacheri an aramas weweiti pwe ir chon tipis. Ina minne, neman ena kapas ‘pwisin eriaffouur’ a wewe ngeni echikifel.

19:27—Ifa weween ewe alluk mi era pwe esap ffich ‘meten mokurer asen selinger’ are ‘resap amwocha eniser’? Neman a forutiu ena alluk pwe epwe pinei chon Jus seni ar repwe ffichi eniser are mokurer lon och lapalap mi appiru fofforun chon lukun. (Jeremaia 9:25, 26; 25:23; 49:32) Iwe nge, sap minne an Kot alluk a wewe ngeni pwe chon Jus resap tongeni ffichi eniser are meten won meser.​—2 Samuel 19:24.

25:35-37—Mei mwaal fansoun meinisin an chon Israel pacheta moon liwinimmang? Ika emon a paro ewe moni fan iten angangen sopai, ewe emon mi awora ewe moni epwe tongeni pacheta moon liwinimmang. Iwe nge, ewe Alluk a pinei pachetaan moon liwinimmang ika ewe moni a kawor fan iten alillisin chon mwelele. Mei mwaal an aramas angei winner seni chon orur kewe mi fen osupwangelo.​—Ekistos 22:25.

26:19—Ifa ussun ‘ekkewe lang repwe ussun ita wiliiti ewe mecha airon me fonufan epwe ussun kapa’? Pokiten an ese pung ut, ekkewe lang asen ewe fonu Kenaan repwe ussun lapalapen ewe mecha airon, weween, repwe pochokkul me chemau ussun ewe mecha airon. Ika ese pung ut, anuwen fonufan epwe ussun anuwen kapa me epwe cherueru ussun ena sokkun mecha.

26:26—Met weween an a mak pwe ‘engol fefin repwe umuni ener pilawa lon eu chok um’? Ita uruurun pwe emon me emon epwe umuni anan lon en me an um. Nge ena kapas a pwarata pwe epwe kon nafangau mongo pwe iwe minne engol fefin repwe umuni epwe kuch lon eu chok um. Ina eu me lein pwunungauen an aramas rese chuen manaueni manau mi pin.

Ikkeei Ekkoch Lesen Fan Itach:

20:9. Ngauen ewe mettoch oput me ningeringer a ussun ngauen ewe mettoch nni manau mwen mesen Jiowa. Ina popun, a apasa pwe epwe wewe chok liwinin an emon otteki seman me inan me liwinin an wesewesen nniirelo. Ena poraus esap amwokutukich pwe sipwe pwarata tong ngeni chienach kewe chon luku?​—1 John 3:14, 15.

22:32; 24:10-16, 23. Aramas resap esiita iten Jiowa we. Nge, sipwe mwareiti itan we me iotek pwe epwe pinilo.​—Kol Fel 7:17; Mattu 6:9.

Ifa Ussun Lifitikos a Kku Ach Fel ngeni Kot

Lon ei fansoun Chon Pwarata Jiowa rese nom fan ewe Alluk. (Kalesia 3:23-25) Iwe nge, pokiten minne a mak lon Lifitikos a affata ekiekin Jiowa ussun mettoch mi sokkopat, iwe, epwe tongeni kku ach fel ngeni i.

Lupwen kopwe fiffiti ewe kkotun allean Paipel iteiten wiik ren mmonletaan ewe Theocratic Ministry School, ese mwaal epwe wenewenen ffat ngonuk pwe wiisen noun Kot kewe chon angang ar repwe pin mwen mesan. Ena puk lon Paipel epwe pwal tongeni amwokutuk pwe kopwe angang ngeni ewe Emon mi Unusen Tekia ren unusen letipom fan manauom mi pin fansoun meinisin ngeni lingen Kot.

[Sasing lon pekin taropwe 27]

Ekkewe asor fan ewe Alluk ra paani aramas ngeni Jises Kraist me an we asor

[Sasing lon pekin taropwe 28]

Ewe Fetellapen Pilawa ese Lefen

[Sasing lon pekin taropwe 29]

Ekkewe fetellap mi fis iteiten ier, awewe chok ren ewe Fetellapen Nikachoch, ir fansoun mi apwapwa me fansoun pwarataan kilisou ngeni Jiowa