Ze Zwile Mubano mwa Liñolo la Livitike
Linzwi la Jehova Ki Le Li Pila
Ze Zwile Mubano mwa Liñolo la Livitike
HA KU si ka fela kale silimo ku zwa fo ba lukululelwa Maisilaele mwa butanga bwa Maegepita. Cwale se ba ezizwe sicaba se sinca mi ba mwa musipili wa ku ya kwa naha ya Kanana. Mulelo wa Jehova kikuli sicaba sa hae se si kenile si yo yaha teñi k’o. Kono mupilelo ni likezo za bulapeli bwa Makanana li silafezi hahulu. Kacwalo, Mulimu wa niti u fa kopano ya Isilaele litaelo z’e ka i bisa sicaba se si mu sebeleza. Litaelo zeo li ñozwi mwa buka ya mwa Bibele ya Livitike. Buka yeo ne i ñozwi ki mupolofita Mushe mwa lihalaupa la Sinai, mwendi ka 1512 B.C.E., mi i talusa ze n’e ezahezi mwa mazazi a’ kwana fela kweli. (Exoda 40:17; Numere 1:1-3) Jehova u kuta-kutela ku susueza balapeli ba hae kuli ba be ba ba kenile.—Livitike 11:44; 19:2; 20:7, 26.
Kacenu Lipaki za Jehova ha ba yo mwatas’a Mulao o n’o filwe ki Mulimu ka Mushe. Lifu la Jesu Kreste ne li felisize Mulao w’o. (Maroma 6:14; Maefese 2:11-16) Kono litaelo ze mwa Livitike z’a kona ku lu tusa, ili ku lu luta ze ñata ka za bulapeli bwa Mulimu wa luna, Jehova.
LINUBU ZE KENILE —ZA KA KU ITATELA NI ZE TAMEHILE KU EZIWA
Linubu ze ñwi ni matabelo a mwa Mulao ne li za ka ku itatela, kono ze ñwi ne li ze tamehile ku eziwa. Ka mutala, sitabelo sa ku cisa ne si fiwa ka ku itatela. Ne si fiwa kaufel’a sona ku Mulimu, sina Jesu Kreste ha n’a itatezi ku fana bupilo bwa hae ka ku tala sina sitabelo sa tiululo. Sitabelo sa ka ku itatela sa buitumelo ne si ikabelwa. Kalulo ye ñwi ya sitabelo ne i fiwa ku Mulimu fa aletare, ye ñwi ne i ciwa ki muprisita, mi ye ñwi ne i ciwa ki ya tahisa sitabelo. Ka ku swana, Bakreste ba ba tozizwe b’a nga Kupuzo ya lifu la Kreste ku ba sico sa ku ikabela.—1 Makorinte 10:16-22.
Matabelo a sibi ni matabelo a milatu n’a li a tamehile ku eziwa. Matabelo a sibi n’a lifela libi ze eziwa ka ku sa ziba, kamba isi ka mulelo. A milatu n’a ombalisa Mulimu muta mutu n’a foselize yo muñwi, kamba n’a kutiseza litukelo ze ñwi ku sifosi y’a bakile—kamba n’a peta sibeli sa zeo. Hape ne ku na ni linubu za bupi za ku itumela kwa kutulo ye tuna ye zwa ku Jehova. Zeo kaufela ki litaba z’e lu ama kakuli matabelo a n’a eziwa ka taelo ya bulikani bwa Mulao n’a supa ku Jesu Kreste ni sitabelo sa hae kamba kwa lituso ze n’e ka tiswa ki sona.—Maheberu 8:3-6; 9:9-14; 10:5-10.
Lipuzo Za mwa Mañolo Za Alabiwa:
2:11, 12—Ki kabakalañi Jehova ha n’a sa amuheli nubu ya linosi za ku cisa? Linosi ze taluswa fa haki linosi za limuka. Niha ne li sa lumelelwi ku fiwa sina nubu ya ku cisa, ne li balelwa kwa “mitamuno . . . [ya] ze mela mwa masimu.” (2 Makolonika 31:5) Ka mo ku bonahalela, linosi zeo ne li milo ya litolwana. Bakeñisa kuli ne i kona ku shasha, ne i sa amuhelwi sina nubu fa aletare.
2:13—Ki kabakalañi lizwai ha ne li fiwa ‘hamoho ni linubu kaufela’? Seo ne si sa ezezwi ku natifaza matabelo. Mwa lifasi kaufela, lizwai li itusiswa kwa ku tibela lico ku bola. Ku bonahala kuli ne li fiwanga ni matabelo kakuli li yemela ku sa silafala ni ku sa bola.
Ze Lu Ituta:
3:17. Bakeñisa kuli mafula n’a ngiwa ku ba kalulo ye nde ka ku fitisisa, kaniso ya ku sa ca mafula mwendi n’e bonisa Maisilaele kuli nto ye nde ka ku fitisisa ki ya Jehova. (Genese 45:18) Seo si lu bonisa kuli lu swanela ku fa Jehova ze nde ka ku fitisisa.—Liproverbia 3:9, 10; Makolose 3:23, 24.
7:26, 27. Maisilaele ne ba hanisizwe ku ca mali. Ku Mulimu, mali a yemela bupilo. Livitike 17:11 i li: “Bupilo bwa nama bu mwa mali.” Ni kacenu le balapeli ba niti ba sa ikambusa kwa mali.—Likezo 15:28, 29.
BUPRISITA BO BU KENILE BW’A TOMIWA
Ki bomañi be ne ba filwe musebezi wa ku fa matabelo ni linubu? N’o filwe baprisita. Sina mwa n’a laelezi Mulimu, Mushe n’a ezize mukiti wa ku keta Aruni ku ba mupirisita yo mutuna, ni bana ba hae ba bane ba bashimani, be ne ba ka ba baprisita ba banyinyani. Ka mo ku bonahalela mukiti w’o n’o tandile mazazi a’ supile, mi buprisita ne bu kalile ku sebeza lizazi le ne li tatami.
Lipuzo Za mwa Mañolo Za Alabiwa:
9:9—Ki bufi butokwa bwa ku sela mali kwatas’a aletare ni ku a sasa fa libyana ze shutana-shutana? Seo ne si bonisa kuli Jehova n’a amuhela mali ka mulelo wa swalelo ya libi. Tukiso kaufela ya swalelo ya libi ne i tomile fa mali. Muapositola Paulusi n’a ñozi kuli: “Ka Mulao, i bata ku ba lika kaufela li keniswa ka mali; mi fo ku si na Suluho ya mali, ha ku na Swalelo ya libi.”—Maheberu 9:22.
10:1, 2—Ki lifi ze n’e kana li fosahalile ka za sibi sa bana ba Aruni, bo Nadabi ni Abihu? Bo Nadabi ni Abihu ba sa feza fela ku eza sebelezo ya bona ya buprisita isi ka swanelo, Jehova a hanisa baprisita ku nwa veine kamba bucwala ha ba nze ba sebeleza kwa tabernakele. (Livitike 10:9) Taba yeo i akaleza kuli bana ba Aruni ba babeli bao mwendi ne ba kozwi ka nako ya kezahalo ye bulezwi fa. Kono libaka luli le ne ba shwezi ne li ku fa kwa bona “mulilo u sili w’a n’a si ka ba laela [Jehova].”
Ze Lu Ituta:
10:1, 2. Batanga ba Jehova ba ba inzi fa buikalabelo kacenu ba lukela ku latelela mw’a tokwela Mulimu. Hape, ha ba lukeli ku ikanyisa ha ba nze ba peta za buikalabelo bwa bona.
10:9. Ha lu swaneli ku eza misebezi ye lu filwe ki Mulimu inze lu kozwi.
BULAPELI BWA MULIMU BU TOKWA BUKENI
Taelo ya lico ye n’e ama lifolofolo ze kenile ni ze masila ne i tusa Maisilaele mwa miinelo ye mibeli. Litaelo zeo ne li ba sileleza kwa ku yambula matuku mi ne li bonisa butuna bwa shutano mwahal’a bona ni macaba e ne ba yahile ni ona. Litaelo ze ñwi ne li ama masila a’ zwa kwa situpu, ku keniswa kwa basali ha ba zwa fa ku pepa, miezezo ya za mbingwa, ni ku sa kena ko ne ku taha ka ze zwa kwa lilama za lupepo za munna ni musali. Baprisita ne ba na ni ku talima litaba ze n’e ama batu be ne ba na ni masila.
Lipuzo Za mwa Mañolo Za Alabiwa:
12:2, 5—Ki kabakalañi musali ha n’a li ya si ka kena ha pepa? Lilama za lupepo ne li ezelizwe ku shimbulula ka zona bupilo bo bu petehile bwa mutu. Kono bakeñisa ze tiswa ki sibi se si hozizwe, bupilo bo bu si ka petahala ili bwa sibi ne bu yambukezi bana. Ku silafala kwa ka nakonyana ko ku tiswa ki ku pepa, ni litaba ze ñwi, ze cwale ka ku keluha kwa musali ni ku zwa kwa lupepo lwa sinna, ne li hupulisa mutu za sibi sa sihozo seo. (Livitike 15:16-24; Samu 51:5; Maroma 5:12) Litaelo ze n’e tokwahala za ku keniswa ne li ka tusa Maisilaele ku utwisisa butokwi bwa sitabelo sa tiululo sa ku lifela libi za batu ni ku kutiseza batu kwa bupetehi. Kacwalo Mulao n’o bile ‘muhulisi o isa ku Kreste.’—Magalata 3:24.
15:16-18—‘Ku zwa lupepo lwa sinna’ ko ku bulezwi mwa litimana ze ku talusañi? Ka mo ku bonahalela, ku talusa ku zwa lupepo lwa sinna busihu h’a lobezi hamohocwalo ni h’a kopana ni musal’a hae ka linyalo.
Ze Lu Ituta:
11:45. Jehova Mulimu ki ya kenile mi u tokwa kuli ba ba mu sebeleza ba be ba ba kenile. Ba lukela ku itiisa ni ku zwelapili ku ba ba ba kenile kwa mubili ni kwa moya.—2 Makorinte 7:1; 1 Pitrosi 1:15, 16.
12:8. Jehova n’a lumeleza babotana ku fa matabelo a libi a linyunywani isi a lingu ze n’e tula. W’a iyakatwa babotana.
BUKENI BU LUKELA KU BULUKIWA
Matabelo a butokwa hahulu a libi n’a fiwanga fa Lizazi la Swalelo ya Libi ka silimo. Baprisita ni ba lusika lwa Malivi ne ba tabelwanga poho. Masika a Maisilaele a’ si a buprisita n’a tabelwanga sicembwe. Sicembwe se siñwi ne si isiwa kwa lihalaupa inze si pila, libi za batu ha se li beilwe ku sona. Licembwe ze peli zeo ne l’i ngiwa ku ba nubu i liñwi ya libi. Zeo kaufela ne li supa kwa taba ya kuli Jesu Kreste n’a ka fiwa sina sitabelo mi ni yena n’a ka zwisa libi za batu.
Litaelo ka za ku ca nama ni ka za litaba ze ñwi li lu bonisa butokwa bwa ku ba ya kenile ha lu lapela Jehova. Ka swanelo, baprisita ne ba na ni ku ba ba ba kenile. Mikiti ye milalu ya ka silimo ne i banga linako za ku nyakalala hahulu ni za ku itumela ku Mubupi. Jehova hape n’a file batu ba hae litaelo ka za ku nyefula libizo la hae le li kenile, ku mamelwa kwa Lisabata ni Jubile, mwa ku ezeza babotana, ni mwa ku ezeza batanga. Limbuyoti ze n’e zwa mwa ku ipeya ku utwa Mulimu li bonisizwe hamoho ni likuto ze n’e ka zwa mwa ku sa ipeya ku utwa. Hape ku na ni litaelo ka za linubu ze ama buitamo ni litikanyezo, lifolofolo za maizibulo, ni ku fiwa kwa nto i liñwi ku ze lishumi sina ye “beezwi [Muñ’a] Bupilo.”
Lipuzo Za mwa Mañolo Za Alabiwa:
16:29—Maisilaele ne ba ka ‘swaba mwa lipilu za bona’ kamukwaufi? Tukiso yeo, ye n’e ezwanga fa Lizazi la Swalelo ya Libi, ne i ezezwanga ku bata swalelo ya libi. Ku bonahala kuli ku itima lico ka nako yeo ne ku zamaelela ni ku itumelela bufosi. Ku lukela ku ba kuli ‘ku swaba mwa lipilu’ ne ku talusa ku itima lico.
19:27—Taelo ya ku sa “sekula litoho za mina” kamba ku “ipeula mahaha” a milelu ne i talusañi? Ka mo ku bonahalela mulao wo n’o tomezwi ku hanisa Majuda ku beula milelu kamba milili ya bona ka nzila ye n’e ka likanyisa mo ne ba ezeza bahedeni. (Jeremia 9:25, 26; 25:24; 49:32) Kono taelo ya Mulimu ne i sa talusi kuli Majuda ne ba si ke ba pumela milelu kamba milili ya kwa pata ya bona.—2 Samuele 19:24.
25:35-37—Kana kamita n’e banga ku fosa Maisilaele ha ne ba lifisanga mali a likekelezo? Haiba mali n’a kolotisizwe ka mulelo wa pisinisi, mukolotisi n’a kona ku lifisa mali a kekelezo. Kono Mulao n’o hanisa ku lifisa mali a kekelezo fa mali a kalimezwi ku tusa babotana. Ku bata kekelezo fa mali ku mutu y’a mwa butokwi ne ku fosahezi.—Exoda 22:25.
26:19—‘Lihalimu li eza inge sipi, ni naha inge kopa’ kamukwaufi? Bakeñisa kutokwa pula, mahalimu a’ fahalimw’a naha ya Kanana n’a ka bonahala inge sipi ye tiile, ye si na fo ku puya. Ha ku si na pula, lifasi ne li ka ba ni mubala o benya inge wa kopa.
26:26—Ku taluswañi ka ‘basali ba ba lishumi ba ba besa buhobe bwa bona mwa ovene i li ñwi’? Kamita, musali ni musali n’a ka tokwa ovene ya hae a nosi fa mubesezo ni mubesezo. Kono manzwi ao n’a bonisa ku fukuzeha kwa lico kuli mane ovene i li ñwi neikaba ye likani kuli basali ba ba lishumi ba beseze mwateñi. Yeo ne li ye ñwi ya ze n’e ka zwa mwa ku sa buluka bukeni.
Ze Lu Ituta:
20:9. Ku Jehova, moya wa sitoyo ni situhu n’o swana inge bubulai. Kacwalo, n’a tomile koto ye swana ku mutu ya shubula bashemi ba hae ni y’a ba bulaya luli. Taba yeo i swanela ku lu susueza ku bonisa lilato kwa balumeli ba bañwi.—1 Joani 3:14, 15.
22:32; 24:10-16, 23. Libizo la Jehova li si ke la tahisezwa nyazo. Se lu lukela ku eza ki ku lumbeka libizo la hae ni ku lapela kuli bukeni bwa lona bu boniswe.—Samu 7:17; Mateu 6:9.
M’O LIVITIKE I AMELA BULAPELI BWA LUNA
Kacenu Lipaki za Jehova ha ba yo mwatas’a Mulao. (Magalata 3:23-25) Kono bakeñisa kuli ze bulezwi mwa Livitike li lu fa monyehelo ka za mo Jehova a bonela litaba ze shutana-shutana, i kona ku ama bulapeli bwa luna.
Ha mu nze mu bala Bibele ka viki ni viki ili ku itukiseza Sikolo sa Bukombwa sa Teokratiki, kaniti mu ka susumezwa ki buniti bwa kuli Mulimu u tokwa kuli batanga ba hae ba be ba ba kenile. Buka ya mwa Bibele ye ya kona hape ku mi susueza ku fa Mwambakani-ya-Pahami linto ze nde ka ku fitisisa, kamita inze mu buluka bukeni kuli yena a lumbekwe.
[Siswaniso se si fa likepe 21]
Matabelo a n’a fiwa mwatas’a Mulao n’a supa ku Jesu Kreste ni sitabelo sa hae
[Siswaniso se si fa likepe 22]
Mukiti wa mahobe a si ka ya mumela ne li nako ya ku nyakalala hahulu
[Siswaniso se si fa likepe 23]
Mikiti ya ka silimo, ye cwale ka Mukiti wa Minganda, ne i banga linako za ku itumela ku Jehova