Go na content

Go na table of contents

Edepenti fu a buku Lefitikus

Edepenti fu a buku Lefitikus

A Wortu fu Yehovah de libilibi

Edepenti fu a buku Lefitikus

A NO doro wán yari ete, sensi den Israelsma komoto na ini katibo na Egepte. Now di den seti kon tron wan nyun nâsi, den de na pasi fu go na a kondre Kanan. Yehovah abi na prakseri fu meki wan santa nâsi tan drape. Ma a fasi fa den Kanansma ben e libi èn fa den ben e anbegi no bun srefisrefi. Fu dati ede, a tru Gado e gi a nâsi Israel wet di sa meki den tan aparti fu du diniwroko gi en. Den wet disi skrifi na ini a Bijbel buku Lefitikus. A profeiti Moses skrifi a buku disi na ini a gran sabana fu Sinai, èn soleki fa a sori, dati ben de na ini 1512 b.G.T. A heri tori na ini a buku disi pasa na ini wán mun nomo di e teri 30 dei (Exodus 40:17; Numeri 1:1-3). Ibri tron baka Yehovah e taigi den anbegiman fu en fu de santa.—Lefitikus 11:44; 19:2; 20:7, 26.

Na ini a ten disi, Kotoigi fu Yehovah no e hori densrefi na a Wet di Gado ben gi nanga yepi fu Moses. A dede fu Yesus Krestes tyari wan kaba kon na a Wet disi (Romesma 6:14; Efeisesma 2:11-16). Ma den wet di skrifi na ini Lefitikus kan gi wi wini, fu di den e leri wi furu fu a fasi fa wi musu anbegi wi Gado Yehovah.

SANTA OFRANDI DI SMA BEN DE FRI FU TYARI ÈN SANTA OFRANDI DI SMA BEN DE FRUPLEKTI FU TYARI

(Lefitikus 1:1–7:38)

Soleki fa a Wet sori, dan sma ben de fruplekti fu tyari sonwan fu den ofrandi èn sonwan fu den srakti-ofrandi, ma den ben de fri fu tyari trawan fu den ofrandi disi. Fu eksempre, sma ben de fri fu tyari a bron-ofrandi. Sma ben e tyari a heri ofrandi disi gi Gado, neleki fa Yesus Krestes ben de klariklari fu gi en libi leki wan frulusu-ofrandi. Wan tra ofrandi di sma ben de fri fu tyari, ben de a gemeenschap-ofrandi, èn na ofrandi disi ben e prati na mindri difrenti sma. Wan pisi fu na ofrandi disi ben poti na tapu na altari gi Gado, a priester ben e nyan wan tra pisi, èn a sma di ben tyari na ofrandi ben e nyan wan pisi tu. Gi den salfu Kresten, a Memrefesa fu a dede fu Krestes na wan fesa pe den e nyan nanga makandra tu.—1 Korentesma 10:16-22.

Sma ben de fruplekti fu tyari sondu-ofrandi nanga paiman-ofrandi. Sondu-ofrandi ben de gi sondu di sma ben du, aladi den no ben du dati fu espresi. Paiman-ofrandi ben de fu plisi Gado te wan sma no ben lespeki den reti fu wan trawan. Boiti dati, wan sma di ben abi berow ben musu tyari na ofrandi disi tu, so taki a ben kan kisi den reti noso den grani baka, di a ben lasi. Wan sma ben kan tyari a paiman-ofrandi na ini den tu afersi disi. Yu ben abi sosrefi siri-nyanyan ofrandi di sma ben e tyari fu sori taki den ben de nanga tangi fu di Yehovah ben e gi den bogobogo san den abi fanowdu. A de prenspari taki wi e poti prakseri na den afersi disi, fu di den srakti-ofrandi di sma ben musu tyari akruderi a Wetfrubontu e sori go na Yesus Krestes nanga a srakti-ofrandi fu en, èn sosrefi na den winimarki di wi kan kisi fu a srakti-ofrandi dati.—Hebrewsma 8:3-6; 9:9-14; 10:5-10.

Piki tapu den aksi fu Bijbel:

2:11, 12—Fu san ede Yehovah no ben feni en bun taki sma ben e gi oni „leki wan ofrandi nanga faya”? Na oni fu san Bijbel e taki dyaso no ben kan de na oni fu wasiwasi. Aladi a no ben bun taki sma ben e gi oni leki „wan ofrandi nanga faya”, toku den ben kan gi en leki wan fu „den fosi froktu . . . di a gron e gi” (2 Kroniki 31:5). Soleki fa a sori, dan na oni disi ben kan de a watra fu froktu. Fu di a watra fu froktu kan kon swa, meki a no ben bun fu tyari en leki wan ofrandi tapu na altari.

2:13—Fu san ede sma ben musu gi sowtu „na ibri ofrandi”? Disi no ben de fu meki den ofrandi tesi moro bun. Sma na heri grontapu e gebroiki sowtu fu no meki sani pori. A kan taki sowtu ben musu gi na den ofrandi fu di dati e sori taki na ofrandi no pori.

Sani di wi kan leri:

3:17. Fu di a fatu ben de a moro bun pisi, meki den Israelsma no ben mag nyan dati, èn disi ben meki den frustan krinkrin taki a moro bun pisi na fu Yehovah (Genesis 45:18). A sani disi e memre wi taki wi musu gi Yehovah den moro bun sani fu wi.—Odo 3:9, 10; Kolosesma 3:23, 24.

7:26, 27. Den Israelsma no ben mag nyan brudu. Gi Gado brudu e prenki libi. „A sili [libi] fu a skin de na ini a brudu” na so Lefitikus 17:11 e taki. Na ini a ten disi, a de so ete taki tru anbegiman no musu gebroiki brudu na nowan enkri fasi.—Tori fu den Apostel 15:28, 29.

A SETI FU A SANTA PRIESTERGRUPU

(Lefitikus 8:1–10:20)

Suma ben kisi a frantwortu fu den wroko di ben musu du te sma ben e tyari srakti-ofrandi nanga tra ofrandi? Den priester ben kisi a frantwortu dati. Soleki fa Gado ben taki, dan Moses ben hori wan seremonia pe a ben poti Aron leki granpriester èn den fo manpikin fu en leki priester. Soleki fa a sori, dan a seremonia ben hori seibi dei, èn a priestergrupu ben bigin wroko na a di fu aiti dei.

Piki tapu den aksi fu Bijbel:

9:9—Fu san ede a ben de prenspari fu trowe brudu na a futu fu na altari èn fu poti brudu na tapu difrenti sani di ben de na a altari? Disi ben sori taki Yehovah ben feni en bun taki sma ben e gebroiki brudu fu meki sani kon bun baka nanga en. A heri seti disi di ben e gi sma okasi fu meki sani kon bun baka nanga Gado, ben abi fu du nanga brudu. „Pikinmoro ala sani e kon krin nanga brudu akruderi a Wet”, na so na apostel Paulus ben skrifi, „èn efu brudu no trowe, dan nowan pardon no de.”—Hebrewsma 9:22.

10:1, 2—San ben de a sondu di Nadab nanga Abihu, den manpikin fu Aron, ben du? Syatu baka di Nadab nanga Abihu ben tyari densrefi na wan fasi di no fiti di den ben e du a priesterwroko fu den, dan Yehovah no ben wani kwetikweti taki den priester musu gebroiki win noso tra sopi te den ben e wroko na a tabernakel (Lefitikus 10:9). Disi e sori taki kande den tu manpikin fu Aron ben drungu na a okasi fu san wi taki dyaso. Ma a trutru reide fu san ede den lasi den libi, na fu di den ben tyari wan ofrandi „fu faya di den no ben abi primisi fu tyari, wan sani di [Yehovah] no ben taigi den fu du”.

Sani di wi kan leri:

10:1, 2Na ini a ten disi futuboi fu Yehovah di abi frantwortu, musu hori densrefi na den markitiki fu Gado. Boiti dati, den no musu prefuru fu tyari den frantwortu fu den soleki fa densrefi wani.

10:9. Te wi e du a wroko fu Gado, dan a no musu de so taki sopi abi krakti tapu wi frustan.

SMA DI E ANBEGI GADO MUSU DE KRIN

(Lefitikus 11:1–15:33)

Wet di abi fu du nanga meti di krin fu nyan nanga meti di no krin fu nyan, ben tyari wini gi den Israelsma na tu fasi. Den wet disi ben kibri den fu no kisi siki, èn den ben e yepi den Israelsma fu tan aparti fu den sma fu den nâsi lontu den. Tra wet ben taki fu sma di no ben krin fu di den ben fasi dedeskin, fu umasma di ben musu kon krin te den ben meki wan pikin, fu sani di wan sma ben musu du te a ben abi gwasi, èn fu sma di no ben krin fu di den ben abi seks demakandra. Den priester ben musu seti den afersi di ben abi fu du nanga sma di no ben de krin.

Piki tapu den aksi fu Bijbel:

12:2, 5—Fu san ede wan uma „no ben de krin” baka te a ben meki wan pikin? Fu taki en leti, libisma ben meki fu kisi volmaakti pikin. Ma fu di wi e ondrofeni den bakapisi fu sondu, meki libisma e kisi pikin di no de volmaakti èn di abi sondu. Den pisi ten di wan sma no krin baka te a meki wan pikin, sosrefi te wan uma abi en munsiki èn te skiti e komoto fu wan man en syen presi, ben memre den Israelsma taki den gebore nanga sondu (Lefitikus 15:16-24; Psalm 51:5; Romesma 5:12). Den sani di den Israelsma ben musu du fu kon krin, ben o meki den frustan taki den ben abi wan frulusu-ofrandi fanowdu di sa tapu a sondu fu a libisma famiri èn di sa meki libisma kon volmaakti baka. Na so fasi, a Wet ben tron ’a leriman fu den di ben e tyari den go na Krestes’.—Galasiasma 3:24.

15:16-18—San na a „skiti di e komoto fu wan man en syen presi” soleki fa a skrifi na ini den vers disi? Soleki fa a sori dan disi abi fu du nanga a skiti di e komoto fu wan man en syen presi te a e sribi èn sosrefi te a abi seks demakandra.

Sani di wi kan leri:

11:45. Yehovah Gado santa èn a wani taki den sma di e du santa diniwroko gi en musu de santa tu. Den musu meki muiti fu de santa èn fu tan krin na skin fasi èn na yeye fasi.—2 Korentesma 7:1; 1 Petrus 1:15, 16.

12:8. Yehovah ben gi pasi taki den pôtiwan ben tyari pikin fowru leki srakti-ofrandi, na presi fu wan skapu di ben de moro diri. Yehovah e hori den pôtiwan na prakseri.

GADO PIPEL MUSU TAN SANTA

(Lefitikus 16:1–27:34)

Sma ben e tyari den moro prenspari sondu-ofrandi na a alayari Verzoen-dei (a dei fu meki sani kon bun baka nanga Gado). Wan mankaw ben gi leki ofrandi gi den priester èn gi a lo Leifi. Wan bokoboko ben gi leki srakti-ofrandi gi den lo fu Israel di no ben de priester. Wan tra bokoboko ben seni gowe libilibi na ini a sabana, baka te sma ben poti den sondu fu a pipel tapu a bokoboko disi. Sma ben e si den tu bokoboko leki wán sondu-ofrandi. Ala den sani disi e sori taki Yesus Krestes ben o de leki wan srakti-ofrandi èn taki a ben o teki sondu puru sosrefi.

Wet di ben abi fu du nanga meti di sma ben kan nyan èn sosrefi nanga tra afersi, e meki wi frustan krin taki a de prenspari fu de santa te wi e anbegi Yehovah. Fu dati ede, a fiti taki den priester ben musu tan hori densrefi santa. Den dri fesa di den Israelsma ben e hori ala yari, ben de okasi pe den ben abi bigi prisiri èn pe den ben e gi a Mekiman fu den tangi. Yehovah ben gi en pipel wet tu di ben e sori taki den no ben musu gebroiki en santa nen na wan fasi di no fiti, a ben gi den wet di ben abi fu du nanga den Sabat èn nanga a Yubelyari di den ben musu hori. A ben gi den sosrefi wet di ben e sori den fa den ben musu handri nanga den pôtiwan, èn fa den ben musu handri nanga den srafu. Den ben o kisi blesi efu den ben e gi yesi na Gado, ma te den no ben o gi yesi, dan den ben o kisi fluku. Wet ben de tu di abi fu du nanga sani di sma ben gi te den ben meki sweri, èn te a priester ben luku omeni waarde den sani dati ben abi. Yu ben abi sosrefi wet di abi fu du nanga a fosi geborewan fu den meti di ben musu gi leki ofrandi, èn nanga a gi di sma ben musu gi ibri tin pisi leki „wan sani di santa gi Yehovah”.

Piki tapu den aksi fu Bijbel:

16:29—Na sortu fasi den Israelsma ben musu ’sari na ini den sili’? A sani disi ben pasa baka a Verzoendei èn a ben abi fu du nanga a suku di den ben musu suku pardon gi den sondu. Soleki fa a sori, dan a faste di sma ben e faste na a ten dati ben abi fu du nanga a sabi di sma ben sabi taki den abi sondu. Fu dati ede, a de krin taki a sari di den ben e ’sari na ini den sili’ ben wani taki dati den ben e faste.

19:27—San a komando wani taki fu no „koti a sei barba syatu” noso fu no „pori na ondrosei” fu a barba? Soleki fa a sori dan den Dyu ben kisi a wet disi fu di den no ben musu koti den barba, noso a wiwiri fu den, na wan fasi di ben o sori taki den ben teki spesrutu heiden gwenti (Yeremia 9:25, 26; 25:23; 49:32). Ma a komando fu Gado no ben wani taki dati den Dyu no ben mag koti den barba, noso a wiwiri di e gro na den fesi.—2 Samuel 19:24.

25:35-37—O ten a no ben de wan bun sani taki den Israelsma ben aksi rente? Wan sma ben kan aksi rente te a ben leni wan trawan moni fu du bisnis. Ma a Wet no ben gi pasi taki wan sma ben e aksi rente na wan pôtisma di ben leni moni na en. A no ben bun fu meki moni tapu wan pôtisma.—Exodus 22:25.

26:19—Fa ’a hemel kan tron leki isri èn a grontapu leki kopro’? Fu di alen no ben fadon, meki a ben o gersi leki a hemel fu a kondre Kanan ben tranga leki isri. Fu di alen no ben fadon, meki a gron ben o kisi wan frustu kloru èn a ben o brenki leki kopro.

26:26—San a wani taki dati ’tin uma e baka brede na ini wán onfu’? Fu taki en leti, ibri uma ben abi wán aparti onfu fanowdu gi ala den sani di a musu baka. Ma den wortu disi e sori taki nyanyan ben o mankeri so te taki wán onfu ben o sari gi tin uma fu baka ala den sani di den ben musu baka. Gado ben taki na fesi, taki disi na wán fu den sani di ben o pasa te a pipel no ben tan santa.

Sani di wi kan leri:

20:9. Gi Yehovah, wan sma di no wani si wan trawan na ai èn di wani du ogri-ati sani nanga a sma dati, na a srefi leki wan kiriman. Fu dati ede, Yehovah ben wani taki wan sma di ben kosi en papa nanga mama ben musu kisi a srefi strafu leki wan sma di ben kiri en papa nanga mama. Disi musu meki wi sori moro lobi gi wi Kresten brada nanga sisa, a no so?—1 Yohanes 3:14, 15.

22:32; 24:10-16, 23. Wi no musu pori Yehovah nen. Na presi fu dati, wi musu prèise en nen èn wi musu begi taki en nen kon santa.—Psalm 7:17; Mateyus 6:9.

A KRAKTI DI LEFITIKUS ABI TAPU NA ANBEGI FU WI

Na ini a ten disi, Yehovah Kotoigi no e hori densrefi na a Wet (Galasiasma 3:23-25). Fu di den sani di skrifi na ini Lefitikus e gi wi koni fu frustan fa Yehovah e si difrenti tori, meki a kan abi krakti tapu na anbegi fu wi.

Te yu sa leisi na alawiki leisipisi fu Bijbel fu sreka yusrefi gi a Theokrasia Diniwroko-skoro, dan a no de fu taki dati a sa naki yu ati te yu si taki wi Gado wani taki den futuboi fu en musu de santa. A Bijbel buku disi kan meki taki yu sa wani gi a Moro Heiwan den moro bun sani di yu abi, fu di yu sa tan santa fu man gi en prèise.

[Prenki na tapu bladzijde 21]

Den srakti-ofrandi di ben gi akruderi a Wet, ben sori go na Yesus Krestes nanga a srakti-ofrandi fu en

[Prenki na tapu bladzijde 22]

A Fesa fu den brede sondro srudeki ben de wan fesa fu bigi prisiri

[Prenki na tapu bladzijde 23]

Den alayari fesa, soleki a Wiwirikampu-fesa, ben de okasi fu tyari ofrandi fu gi tangi na Yehovah