Eaha to roto?

Tapura tumu parau

Manaˈo faufaa o te Levitiko

Manaˈo faufaa o te Levitiko

Mea ora te parau a Iehova

Manaˈo faufaa o te Levitiko

AITA i matahiti atura mai to Iseraela faaoraraahia mai te faatîtîraa Aiphiti. Ei nunaa apî faanahohia, te haere ra ratou i te fenua Kanaana. Ta Iehova opuaraa, ia parahi te hoê nunaa moˈa i reira. Mea ino roa râ te huru oraraa e te mau peu faaroo a to Kanaana. No reira te Atua mau i horoa ˈi na te amuiraa o Iseraela i te mau faatureraa o te faataa ê ia ratou no ta ˈna taviniraa. Ua papaihia te reira i roto i te buka bibilia o te Levitiko. Papaihia e te peropheta Mose i te medebara i Sinai, e au ra i te matahiti 1512 H.T.T., e puohu te buka hoê noa avaˈe o te tuatapaparaa o Iseraela. (Exodo 40:17; Numera 1:1-3) Ua faaitoito noa Iehova i to ˈna feia haamori ia moˈa.—Levitiko 11:44; 19:2; 20:7, 26.

Aita te mau Ite no Iehova no teie tau i raro aˈe i te Ture ta te Atua i horoa na roto ia Mose. Ua faaore te pohe o Iesu Mesia i taua Ture ra. (Roma 6:14; Ephesia 2:11-16) E faufaahia râ tatou i te mau faatureraa o te Levitiko, o te haapii rahi maira no nia i te haamoriraa a to tatou Atua ra o Iehova.

TUSIA MOˈA—HOROA NOA E TE FAAHEPO

(Levitiko 1:1–7:38)

E mea horoa noa te tahi mau ô e tusia o te Ture, area te tahi atu, mea faahepo ïa. Ei hiˈoraa, mea horoa noa te tusia taauahi. E pûpû-taatoa-hia te tusia na te Atua, mai ia Iesu Mesia tei farii i te horoa taatoa i to ˈna ora ei tusia taraehara. E tuhahia te tusia no te maitai aore ra no te hau horoa noa. Hoê tuhaa o te pûpûhia na te Atua i nia i te fata, e te tahi atu tuhaa, e amuhia ïa e te tahuˈa, e te tahi atu na te taata pûpû. No te mau Kerisetiano faatavaihia atoa, e amuraa no te hau te Oroa haamanaˈoraa i te poheraa o te Mesia.—Korinetia 1, 10:16-22.

Mea faahepo te mau tusia no te hara e te mau tusia taraehara. E pûpûhia te tusia matamua no te mau hara ravehia ma te hape, aore ra ma te ite ore. E te piti, no te tamǎrû ïa i te Atua ia ofatihia te hoê tiaraa, aore ra no te faahoˈi i te tahi mau tiaraa i te taata rave hara tatarahapa—aore ra no na tupuraa e piti. Te vai atoa ra te tusia huero maa e pûpûhia ei haamauruururaa no to Iehova aau horoa. Mea faufaa teie mau mea atoa no tatou, no te mea te faahohoˈa ra te mau tusia faauehia i raro aˈe i te faufaa o te Ture ia Iesu Mesia e ta ˈna tusia aore ra i te mau maitai ta te reira e horoa mai.—Hebera 8:3-6; 9:9-14; 10:5-10.

Uiraa bibilia pahonohia:

2:11, 12—No te aha Iehova i ore ai i farii i te meli ei ‘tusia taauahi’? E ere te meli faahitihia i ta te manu meli. Aita i fariihia te meli i roto i te ‘tusia taauahi,’ to roto râ i “te oho matamua o . . . tei tupu atoa i nia i te fenua.” (Paraleipomeno 2, 31:5) E au ra e e vaiharo maa hotu tera meli. I te mea e e nehenehe te meli e faahopue, eita ïa e tano e pûpû atu ei tusia i nia i te fata.

2:13—No te aha e pûpû ai i te miti e te mau “tusia atoa”? E ere no te faanoˈanoˈa ˈtu â i te mau tusia. I te ao nei, e faaohipahia te miti no te rapaau i te maa. E pûpûhia te miti e te mau tusia ei taipe o te ereraa i te viivii e te tahuti.

Haapiiraa no tatou:

3:17. I te mea e e vaehaa maitai roa ˈˈe aore ra numera hoê te toâhua, ua haapapu maitai te opaniraa i te mau Iseraela ia amu i te reira e na Iehova te tuhaa maitai roa ˈˈe. (Genese 45:18) Te haamanaˈo maira te reira e e mea tano ia horoa tatou i te mea maitai roa ˈˈe na Iehova.—Maseli 3:9, 10; Kolosa 3:23, 24.

7:26, 27. Eiaha te mau Iseraela e amu i te toto, e ora hoi te reira i te aro o te Atua. “Tei te toto . . . te maa ora e ora ˈi te mau mea atoa,” ta te Levitiko 17:11 ïa e parau ra. Te titauhia râ ia haapae te feia haamori mau no teie tau i te toto.—Ohipa 15:28, 29.

UA HAAMAUHIA TE AUTAHUˈARAA MOˈA

(Levitiko 8:1–10:20)

Ua horoahia ia vai ra te hopoia e haapao i te mau tusia e te mau ô? I te mau tahuˈa ïa. Ia au i te faaueraa a te Atua, ua peretiteni Mose i te oroa nominoraa o Aarona ei tahuˈa rahi e ta ˈna na tamaiti e maha ei tahuˈa apiti. E au ra e e hitu mahana te maoro o te oroa, e e ua haamata te autahuˈaraa i te mahana i muri mai.

Uiraa bibilia pahonohia:

9:9—Eaha te auraa o te niniiraa i te toto i te tumu o te fata e te tuuraa maa toto i nia i na tara o te fata? E faaiteraa te reira e ua farii Iehova i te toto no te taraehara. Ua niuhia te faanahoraa o te taraehara taatoa i nia i te toto. “E aita rea hoi e mea toe i te tamâhia i te toto i ta te ture ra,” ta te aposetolo Paulo ïa i papai, “e aore e toto i faatahehia ra, aita roa e faaoreraa hara.”—Hebera 9:22.

10:1, 2—Eaha paha te hara a Nadaba e a Abihu, na tamaiti a Aarona? I muri rii aˈe i to Nadaba e to Abihu haapao-ore-raa i ta raua hopoia autahuˈa, ua opani Iehova i te mau tahuˈa ia inu i te uaina aore ra te ava taero a haa ˈi ratou i te sekene. (Levitiko 10:9) Te auraa ïa e ua taero paha na tamaiti a Aarona i to raua haaraa i te sekene. Te tumu mau râ i pohe ai raua, no to raua ïa pûpûraa i te ‘auahi moˈa ore, tei ore i faauehia mai e Iehova.’

Haapiiraa no tatou:

10:1, 2. E mea tia i teie tau ia haapao te mau tavini a Iehova e hopoia ta ratou i te mau titauraa a te Atua. Eiaha atoa ratou ia teoteo ia rave ratou i ta ratou mau hopoia.

10:9. Eiaha tatou e rave i te mau hopoia ta te Atua i horoa mai e ua taero tatou.

E TITAU TE HAAMORIRAA MOˈA I TE VAI-MÂ-RAA

(Levitiko 11:1–15:33)

E piti ravea i faufaahia ˈi te mau Iseraela i te mau faatureraa maa no nia i te mau animara viivii ore e te viivii. Ua paruru te reira ia ratou i te mau tirotiro atâta e ua haapapu i te taa-ê-raa i rotopu ia ratou e te feia o te mau nunaa tapiri. No nia te tahi atu mau faatureraa i te viiviiraa i te mau tino pohe, te tamâraa o te mau vahine i fanau, te mau faanahoraa no nia i te maˈi lepera, e te taheraa te melo taatiraa o te tane e o te vahine. Ua titauhia ia haapao te mau tahuˈa i te mau taata tei viivii.

Uiraa bibilia pahonohia:

12:2, 5—No te aha te fanauraa i te tama e ‘haaviivii’ ai i te hoê vahine? Ua hamanihia te mau melo taatiraa no te horoa mai i te ora taata tia roa. No te faahopearaa râ o te hara, ua raea te huaai i te ora tia ore e te hara. E haamanaˈoraa te tau poto o te ‘viiviiraa’ tei taaihia i te fanauraa, e te tahi atu mau mea, mai te maˈi avaˈe e te taheraa tatea, i te ora hara i tutuuhia mai. (Levitiko 15:16-24; Salamo 51:5; Roma 5:12) Ua tauturu te mau faatureraa tamâraa titauhia i te mau Iseraela ia taa i te faufaaraa o te hoê tusia taraehara no te tapoˈi i te tiaraa hara o te huitaata e no te faahoˈi mai i te tia-roa-raa. Mea na reira te Ture i riro ai ei ‘orometua e aratai ia ratou i te Mesia ra.’—Galatia 3:24.

15:16-18—Eaha “te isa” faahitihia i roto i teie na irava? E au ra ïa e o te taheraa tatea i te po e te taotoraa te tane i ta ˈna vahine.

Haapiiraa no tatou:

11:45. E Atua moˈa o Iehova e te titau ra oia ia moˈa te feia e tavini ia ˈna. E mea tia ia tapi ratou i te moˈaraa e ia vai mâ noa i te pae tino e i te pae varua.—Korinetia 2, 7:1; Petero 1, 1:15, 16.

12:8. Ua faatia Iehova ia pûpû te feia riirii i te manu eiaha te mamoe moni aˈe ei tusia. E mea haapao oia i te feia riirii.

IA ATUATUHIA TE MOˈARAA

(Levitiko 16:1–27:34)

E pûpûhia te mau tusia faufaa roa ˈˈe no te hara i te Mahana taraehara matahiti. E pûpûhia te hoê puaatoro oni no te tahuˈa e te opu o Levi. E pûpûhia te hoê puaaniho no te mau opu e ere i te tahuˈa o Iseraela. E e tuuhia te tahi atu puaaniho ora i roto i te medebara ia oti te mau hara a te nunaa i te faˈihia i nia iho. E hiˈohia na puaaniho e piti ei hoê tusia no te hara. Te faaite anaˈe ra te reira e e pûpûhia Iesu Mesia ei tusia e e hopoi ê oia i te mau hara.

Te haapapu ra te mau faatureraa no nia i te amuraa i te iˈo animara e i te tahi atu mau mea i te faufaaraa o te moˈaraa ia haamori tatou ia Iehova. Ua tano ia moˈa noa te mau tahuˈa. E taime oaoaraa rahi e haamauruururaa i te Atua Poiete na oroa matahiti e toru. Ua horoa atoa Iehova i te mau faatureraa na to ˈna nunaa no nia i te faaohipa-hape-raa i to ˈna iˈoa moˈa, te haapaoraa i te mau Sabati e te Iubili, te huru i nia i te feia riirii, e te mau tîtî. Mea taa ê roa te mau maitai e noaa mai i te auraroraa i te Atua, i te mau ati e noaa mai i te oreraa e auraro. Te vai atoa ra te mau faatureraa no nia i te mau ô tei taaihia i te mau euhe e te mau faaauraa, te fanauˈa matamua o te animara, e te horoaraa i te tufaa ahuru atoa ei mea “haamoˈahia na Iehova.”

Uiraa bibilia pahonohia:

16:29—Mea nafea to te mau Iseraela ‘faahaehaaraa ia ratou iho’? Ua taaihia teie faanahoraa ravehia i te Mahana taraehara i te imiraa i te faaoreraa hara. E au ra e ua tuati te haapaeraa maa i taua taime ra i te fariiraa i te tiaraa hara. Peneiaˈe ïa o te haapaeraa maa ‘te faahaehaaraa ia ratou.’

19:27—Eaha te auraa o te faaueraa eiaha ‘e ooti haaporotaa i te rouru o te upoo’ aore ra eiaha ‘e rave ino’ i te umiumi? E au ra e ua horoahia teie ture ia ore te mau ati Iuda e tâpû i to ratou huruhuru taa aore ra rouru ia au i te tahi mau peu etene. (Ieremia 9:25, 26; 25:23; 49:32) Aita râ te faaueraa a te Atua e opani ra i te mau ati Iuda ia tâpû i to ratou huruhuru taa aore ra rouru.—Samuela 2, 19:24.

25:35-37—Mea ino noa anei ia ani te mau Iseraela i te apî? Ia horoa te hoê taata i te moni no te tapihooraa, e nehenehe oia e ani i te apî. Ua opani râ te Ture ia ani i te apî i nia i te moni e horoahia no te tauturu i te feia veve. Mea ino ia imi i te apî i nia i te fifi o te taata-tupu veve i te pae moni.—Exodo 22:25.

26:19—E nafea “te raˈi” e nehenehe ai ‘e riro mai te auri e te fenua mai te veo’? No te ûa ore, e au te raˈi i nia ˈˈe i te fenua o Kanaana i te ario paari e te apoopoo ore. Aita anaˈe e ûa, e rave mai te fenua i te û anaana o te punu mai te û o te veo.

26:26—Eaha te auraa e ‘te eu ra e tino ahuru pue vahine i te pane i roto hoê umu’? Mea matauhia e e hinaaro te vahine taitahi hoê umu no te eu i te mau mea atoa. Ia au râ i teie mau parau, e navai hoê umu no hoê ahuru vahine no ta ratou euraa no te varavara o te maa. Hoê teie o te mau faahopearaa faaite-atea-hia o te oreraa e atuatu i te moˈaraa.

Haapiiraa no tatou:

20:9. I te aro o Iehova, hoê â ino to te manaˈo riri e te haavî e te taparahiraa taata. No reira oia i faataa ˈi hoê â utua to te faainoraa i te mau metua e te taparahiraa ia ratou. Eiaha anei te reira e turai ia tatou ia aroha i te mau hoa faaroo?—Ioane 1, 3:14, 15.

22:32; 24:10-16, 23. Eiaha te iˈoa o Iehova ia faahapahia. E mea tia râ ia arue tatou i to ˈna iˈoa e ia pure ia raa te reira.—Salamo 7:17; Mataio 6:9.

E nafea te Levitiko e ohipa ˈi i nia i ta tatou haamoriraa

Aita te mau Ite no Iehova i teie mahana i raro aˈe i te Ture. (Galatia 3:23-25) I te mea e te faataa maira tei parauhia i roto i te Levitiko i to Iehova manaˈo i te mau mea rau, e nehenehe te reira e ohipa i nia i ta tatou haamoriraa.

A rave ai outou i te taioraa bibilia tahebedoma no te faaineine i te Haapiiraa o te taviniraa teotaratia, aita e feaaraa e e taa ia outou e te titau ra to tatou Atua ia moˈa ta ˈna mau tavini. E nehenehe atoa teie buka bibilia e turai ia outou ia horoa i te mea maitai roa ˈˈe na tei Teitei, ma te atuatu noa i te moˈaraa a aruehia ˈtu ai oia.