Bai na kontenido

Bai na kontenido

Pregunta di Lektor

Pregunta di Lektor

Pregunta di Lektor

Testigunan di Yehova ta aseptá kualke frakshon chikitu di sanger?

E siguiente kontesta a ser reimprimí for di e edishon di 15 di yüni 2000.

E contesta básico ta cu Testigonan di Jehova no ta aceptá sanger. Nos ta kere firmemente cu Dios su ley relacioná cu sanger no ta duna lugá pa cambio pa asina pon’é pas cu opinionnan cu ta varia. Sin embargo, ta surgi cuestionnan nobo, pasobra awor por procesá sanger den cuater componente principal i den fraccionnan dje componentenan aki. Ora di dicidí si e ta tuma esakinan, un cristian mester wak mas ayá cu posibel beneficio i riesgonan médico. E mester ta interesá den loke Bijbel ta bisa i e efecto cu e decision aki lo por tin riba su relacion cu Dios Todopoderoso.

E cuestionnan clave ta basta simpel. Como un yudansa pa mira di con ta asina, considerá algun antecedente bíblico, histórico i médico.

Jehova Dios a bisa e antepasado di nos tur, esta, Noe, cu mester trata sanger como algu special. (Génesis 9:3, 4) Despues, Dios su ley na Israel a reflehá e santidad di sanger: “En cuanto cualkier hende dje cas di Israel of un residente stranhero . . . cu come cualkier tipo di sanger, lo mi pone mi cara sigur contra e alma cu ta come sanger.” Dor di rechasá e ley di Dios, un israelita por a contaminá otronan; p’esei, Dios a agregá: “Lo mi cort’é kita afó for di entre su pueblo.” (Levítico 17:10) Despues, den un reunion na Jerusalem, e apostelnan i e ancianonan a decretá cu nos tin cu ‘abstené di sanger.’ Esei ta mes vital cu abstené di inmoralidad sexual i idolatria.—Echonan 15:28, 29.

Kico “abstené” a nificá e tempu ei? Cristiannan no a come sanger, sea frescu of cu a cuaha; tampoco nan no a come carni di bestia cu no a sangra. Tambe e decreto lo a prohibí cuminda na cua a agregá sanger, por ehempel bloedworst. Ingerí sanger den cualkier dje formanan aki lo a violá Dios su ley.—1 Samuel 14:32, 33.

Manera nos por saca afó for di loke Tertuliano a skirbi (siglo 2 i 3 E.C.), mayoria hende den tempu di antigwedad lo no tabatin problema pa come of bebe sanger. Reaccionando riba acusacionnan falsu di cu cristiannan a come of bebe sanger, Tertuliano a mencioná tribunan cu tabata seya nan tratadonan dor di dal un slok di sanger. Tambe el a remarcá cu “ora tabatin show den arena, cu un anhelo ardiente [algun hende] a bebe sanger frescu di esun culpabel . . . pa cura nan epilepsia.”

Cristiannan a considerá e prácticanan aki como incorecto (aunke algun romano tabata haci nan pa motibu di salú): “Ni sanger di bestia mes nos no ta come,” Tertuliano a skirbi. E romanonan a usa cuminda cu ta contené sanger pa test e integridad di cristiannan berdadero. Tertuliano a agregá: “Awor mi ta puntra boso, con por ta cu boso ta convencí [cu cristiannan] lo rechasá cu un asco sanger di bestia, pero boso ta pensa cu nan ta golos pa sanger di hende?”

Awe, poco hende lo pensa cu e leynan di Dios Todopoderoso ta den cuestion si un dokter sugerí pa nan tuma sanger. Aunke Testigonan di Jehova sin duda kier sigui biba, nos ta keda fiel na obedecé Jehova su ley tocante sanger. En bista di prácticanan actual di medicina, kico esaki ta nificá?

Ora transfusion di sanger completo a bira comun despues di Segundo Guera Mundial, Testigonan di Jehova a comprendé cu esaki tabata contra Dios su ley—i ainda nan ta kere esei. Pero, atrabes di tempu medicina a cambia. Awendia, mayoria transfusion no ta consistí di sanger completo sino di un di su componentenan principal: (1) cel corá, (2) cel blancu, (3) plaketa, (4) plasma (suero), esta e parti líkido. Dependiendo dje condicion dje pashent, dokternan kisas ta prescribí cel corá, cel blancu, plaketa of plasma. Transfusion dje componentenan principal aki ta haci posibel cu por parti un solo unidad di sanger entre diferente pashent. Testigonan di Jehova ta di opinion cu aceptá sanger completo of cualkier dje cuater componentenan principal aki ta violá Dios su ley. Ta notabel cu dor di a mantené e posicion aki basá riba Bijbel nan a ser protehá di hopi rísico, incluso di malesanan manera hepatítis i AIDS cu hende por contraé via sanger.

Sin embargo, como cu por sigui procesá sanger mas aleu di e componentenan principal aki, ta lanta pregunta tocante e fraccionnan derivá for dje componentenan principal di sanger. Con ta usa e fraccionnan aki, i kico un cristian mester tene cuenta cuné ora di tuma decision tocante nan?

Sanger ta complicá. Asta e plasma cu ta consistí di 90 porciento di awa, tin un gran cantidad di hormon, salu inorgánico, enzima i substancianan nutritivo manera mineral i sucu. Den plasma tin tambe proteinanan manera albumina, substancianan cu ta cuaha i anticurpa cu ta bringa contra malesa. Técniconan ta isolá i usa hopi proteina di plasma. Por ehempel, a yega di duna hende cu ta sufri di hemofilia i cu ta sangra lihé, e factor di cuaha VIII. Of si un persona tin chens di haña cierto malesa, por sosodé cu dokternan ta prescribí inyeccion di gama globulina, cu ta ser extraé for di plasma di un persona cu ya caba tabatin inmunidad. Tin mas proteina di plasma cu dokternan ta usa, pero loke a ser mencioná ariba ta pa mustra con ta procesá un componente principal di sanger (plasma) pa obtené otro fraccion. *

Mescos cu plasma di sanger por ta fuente di vários fraccion, e otro componentenan principal (cel corá, cel blancu i plaketa) por ser procesá pa isolá partinan mas chikitu. Por ehempel, cel blancu lo por ta un fuente di interferon i interleukina, fraccionnan cu nan ta usa pa trata cierto vírus i cancer. Por procesá plaketa pa extraé for di dje un substancia cu ta cura herida. I nan ta desaroyando otro remedinan cu ta encerá (por lo ménos na inicio) extractonan for di componentenan di sanger. Terapianan asina no ta consistí di transfusion dje componentenan principal di sanger; generalmente ta trata di parti of fraccionnan di e componentenan aki. Cristiannan mester aceptá e fraccionnan aki den tratamentu médico? Nos no por bisa. Bijbel no ta duna detaye, pues un cristian mester tuma su mes decision dilanti Dios basá riba su concenshi.

Algun lo nenga tur cos cu ta derivá for di sanger (asta fraccionnan cu tin e meta di percurá inmunidad pasivo temporalmente). Ta asina nan ta comprendé e mandamentu di Dios pa ‘abstené for di sanger.’ Nan ta razoná cu e ley di Dios na Israel a manda pa drama sanger sacá for di un criatura ‘riba suela.’ (Deuteronomio 12:22-24) Pakico esei ta relevante? Wel, pa prepará gama globulina, substancianan cu ta cuaha cu un base di sanger, etcétera, ta rekerí pa colectá sanger i proces’é. P’esei, algun cristian ta nenga e productonan ei, mescos cu nan ta nenga transfusion di sanger completo of di su cuater componentenan principal. Mester respetá nan posicion sincero basá riba nan concenshi.

Otro cristiannan ta dicidí otro. Nan tambe ta nenga transfusion di sanger completo, di cel corá, cel blancu, plaketa of plasma. Pero, kisas nan ta permití un dokter duna nan un tratamentu cu un fraccion extraé for dje componentenan principal. Asta den e caso aki por tin diferencia. Un cristian kisas ta aceptá un inyeccion di gama globulina, pero kisas e ta eens of por laga di ta eens cu un inyeccion cu ta contené algu sacá for di cel blancu of corá. Pero generalmente, kico lo por pone algun cristian concluí cu nan lo por aceptá fraccionnan di sanger?

“Pregunta di Lector” den E Toren di Vigilancia di 1 di juni 1990 [na spañó], a bisa cu proteinanan (fraccionnan) di plasma ta pasa for di un muher na estado su sanger bai den e sistema di sanger separá di su feto. Pues un mama ta pasa globulina inmunológico pa su yu, percurando asina pa inmunidad balioso. Separadamente, segun e celnan corá di un feto ta completá nan duracion di bida normal, e parti di nan cu ta transportá oxígeno, ta ser procesá. Un parti di dje ta bira bilirubina, cu ta pasa dor dje placenta bai cerca e mama i ta ser eliminá den e mama su sushi. Algun cristian kisas ta concluí cu nan por aceptá un fraccion derivá for di plasma of cel di sanger ya cu den e circunstancianan natural aki di embaraso fraccionnan di sanger por pasa pa un otro persona.

E echo cu opinion i decisionnan basá riba concenshi por diferenciá ta nificá cu e cuestion aki no ta importante? No. E ta algu serio. Pero básicamente, e ta algu simpel. E informacion ariba ta mustra cu Testigonan di Jehova ta nenga transfusion di tantu sanger completo como di componentenan principal di sanger, esta, cel corá, cel blancu, plaketa i plasma. Bijbel ta instruí cristiannan pa ‘abstené di cosnan sacrificá na ídolonan i di sanger i di fornicacion.’ (Echonan 15:29) Fuera di eseinan, ora ta trata di fraccionnan di cualkier dje componentenan principal, cada cristian tin cu dicidí pa su mes segun su concenshi i despues cu el a meditá cuidadosamente cu oracion.

Hopi hende lo ta dispuesto pa aceptá cualkier terapia cu ta parce di ofrecé beneficio mesora. Asta ora ta trata di un terapia di cua su rísiconan pa salú ta conocí, manera ta e caso cu productonan di sanger. E cristian sincero ta haci esfuerso p’e tin un punto di bista mas amplio i balansá cu ta bai mas ayá cu aspectonan físico so. Testigonan di Jehova ta apreciá esfuersonan cu hende ta haci pa percurá cuido médico di calidad, i nan ta evaluá e proporcion entre rísico i beneficio di tur tratamentu. Sin embargo, ora ta trata di productonan derivá for di sanger, nan ta evaluá cuidadosamente loke Dios ta bisa i nan relacion personal cu nos Dunador di Bida.—Salmo 36:9.

Ta ki un bendicion pa un cristian tin un confiansa manera e salmista cu a skirbi: “Jehova Dios ta un solo i un escudo; fabor i gloria ta loke e ta duna. Jehova mes lo no retené nada di loke ta bon for di esnan cu ta cana liber di falta. O Jehova . . . , felis ta e hende cu ta confia den bo”!—Salmo 84:11, 12.

[Nota]

^ par. 13 Mira “Pregunta di Lector” den E Toren di Vigilancia di 1 di november 1978 [na spañó] i 1 di october 1994 [na papiamentu]. Empresanan farmacéutico a desaroyá productonan sintético cu no ta ser sacá for di sanger i cu por ser prescribí na lugá di algun fraccion di sanger cu a usa den pasado.

[Kuadro na página 31]

PREGUNTANAN CU BO POR HACI DOKTER

Si bo tin cu haci un operacion of tuma un tratamentu den cua nan lo por usa un producto di sanger, puntra:

Henter e personal médico sa cu como un Testigo di Jehova, mi no kier pa duna mi transfusion di sanger (sanger completo, cel corá, cel blancu, plaketa of plasma di sanger) bou di ningun circunstancia?

Si cualkier remedi prescribí kisas ta trahá di plasma di sanger, cel corá of blancu, of di plaketa, puntra:

E remedi aki ta trahá di un dje cuater componentenan principal di sanger? Si ta asina, bo por splica di kico e ta consistí?

Cuantu dje remedi derivá di sanger aki tal bes mester tuma, i den ki forma?

Si mi concenshi ta permití mi aceptá e fraccion aki, kico ta e riesgonan médico?

Si debí na mi concenshi mi rechasá e fraccion aki, ki otro terapia por usa?

Despues cu mi caba di pensa riba e asuntu aki mas aleu, ki dia mi por informá bo di mi decision?