Mga Pakiana Tikang ha mga Magbarasa

Kinakarawat ba han mga Saksi ni Jehova an bisan ano nga gutiay nga bahin han dugo?

An masunod nga baton igin-imprinta utro tikang ha Hunyo 15, 2000 nga gowa.

An importante nga baton amo nga an mga Saksi ni Jehova diri nakarawat hin dugo. Natoo gud kita nga an balaud han Dios ha dugo diri mababag-o basi sumunod ha nagbabag-o nga mga opinyon. Kondi, binangon an bag-o nga mga isyu tungod kay an dugo mahimo iproseso na yana ngadto ha upat importante nga sangkap ngan gudtiay nga mga bahin hito. Ha pagdesisyon kon kakarawaton ito, sadang usisahon han Kristiano diri la an magigin mga kapulsanan ngan mga peligro ha pagtambal. An iya sadang tagdon amo an ginsisiring han Biblia ngan an magigin epekto ha iya relasyon ha Makagarahum-ha-ngatanan nga Dios.

An importante nga isyu simple la. Sugad nga bulig basi hisabtan kon kay ano nga ito an kahimtang, tagda an pipira nga impormasyon ha Biblia, kasaysayan, ngan mediko.

Hi Jehova nga Dios nagsiring ha aton kaapoy-apoyan nga hi Noe nga kinahanglan tagdon hin labaw an dugo. (Genesis 9:3, 4) Ha urhi, an balaud han Dios ngadto ha Israel nagpakita han pagkasagrado han dugo: “Ngan bisan hin-o nga lalaki dida ha balay ni Israel, o han mga dumuruong . . . nga kumaon hin bisan ano nga dugo, igbubutang ko an akon bayhon patok hadton tawo nga kumaon hin dugo.” Tungod ha pagtalapas ha balaud han Dios, an Israelita nakakadaot ha iba; salit an Dios nagdugang: “Papaiwason ko hiya tikang ha butnga han iya katawohan.” (Lebitiko 17:10) Ha urhi, ha usa nga katirok ha Jerusalem, an mga apostol ngan an tigurang nga kalalakin-an nagsugo nga kita kinahanglan ‘maglikay ha dugo.’ An pagbuhat hito sugad ka importante ha paglikay han seksuwal nga imoralidad ngan idolatriya.—Buhat 15:28, 29.

Ano an iginpapasabot han ‘paglikay’ hadto nga panahon? An Kristiano diri nakaon hin dugo, presko man o ginpabagtik; diri man hira sadang kumaon hin karne han waray-padugoa nga hayop. Igindidiri liwat an mga pagkaon nga may-ada dugo, sugad han mga longganisa nga may-ada dugo. An pagkaon hin dugo ha bisan ano hito nga paagi natalapas ha balaud han Dios.—1 Samuel 14:32, 33.

Kadam-an han mga tawo ha kadaan nga mga panahon diri nababaraka ha pagkaon hin dugo, sugad han aton hibabaroan tikang ha mga sinurat ni Tertullian (ikaduha ngan ikatulo ka siglo K.P.) Ha pagbaton han palso nga mga akusasyon nga an mga Kristiano nakaon hin dugo, gin-unabi ni Tertullian an mga tribo nga nagsiselyo han mga kauyonan pinaagi ha pagtilaw han dugo. Naobserbahan liwat niya nga “kon may-ada pasalida ha arena, an [pipira] nga may-ada hakugnon nga kauhaw nakaon han presko nga dugo han makasasala . . . sugad nga tambal han ira buntog.”

Adto nga mga buhat (bisan kon ginbuhat adto han pipira nga mga Romano tungod han panlawas) sayop para ha mga Kristiano: “Diri namon igin-uupod bisan an dugo han mga hayop ha amon natural nga pagkaon,” nagsurat hi Tertullian. Ginagamit han mga Romano an pagkaon nga may-ada dugo sugad nga pagsari ha integridad han totoo nga mga Kristiano. Hi Tertullian nagdugang: “Yana, nagpapakiana ako ha iyo, kon paonan-o nagin sugad hito, nga samtang ginsisiguro niyo [nga an mga Kristiano] nangingil-ad ha dugo han mga hayop, ginhuhunahuna niyo hira nga hakog ha dugo han tawo?”

Yana nga adlaw, ginhuhunahuna han pipira nga mga tawo nga an mga balaud han Makagarahum-ha-ngatanan nga Dios nahidadabi kon an doktor nagsusugyot nga karawaton nira an dugo. Samtang an mga Saksi ni Jehova sigurado nga karuyag mabuhi, obligado kita nga sundon an balaud ni Jehova ha dugo. Ano an iginpapasabot hini may kalabotan ha moderno nga pagtambal?

Samtang komon an pag-abuno hin dugo katapos han Girra ha Kalibotan II, maaram an mga Saksi ni Jehova nga kabaliktaran ini ha balaud han Dios—ngan natoo pa gihapon kita hito. Kondi, nagbabag-o an medisina paglabay han panahon. Yana nga adlaw, kadam-an han mga pag-abuno diri ha kompleto nga dugo kondi ha usa han importante nga mga sangkap hito: (1) pula nga mga selyula; (2) busag nga mga selyula; (3) mga platelet; (4) plasma (serum), an likido nga bahin. Depende ha kahimtang han pasyente, bangin an mga doktor magriseta hin pula nga mga selyula, busag nga mga selyula, mga platelet, o plasma. An pag-abuno hinin importante nga mga sangkap nagtutugot nga mabahin an usa ka yunit han  dugo ha damu nga mga pasyente. Natoo an mga Saksi ni Jehova nga an pagkarawat han kompleto nga dugo o anoman hiton upat importante nga sangkap hito nagtatalapas ha balaud han Dios. Makatirigamnan, an pagsunod hinin basado-ha-Biblia nga pagtoo nagpapanalipod ha ira tikang ha damu nga mga peligro, upod na an mga sakit sugad han hepatitis ngan AIDS nga nakukuha tikang ha dugo.

Kondi, tungod kay an dugo mahimo iproseso lahos pa hiton importante nga mga sangkap, binangon an mga pakiana mahitungod han mga bahin nga ginkuha tikang ha importante nga mga sangkap han dugo. Paonan-o ginagamit an sugad nga mga bahin, ngan ano an sadang tagdon han usa nga Kristiano kon nagdidesisyon hito?

Damu an mga bahin han dugo. Bisan an plasma—nga 90 porsyento nga tubig—may-ada damu nga mga hormona, mga diri-organiko nga asin, mga enzyme, ngan mga sustansya, upod na an mga mineral ngan asukar. An plasma may-ada liwat mga protina sugad han albumin, nagpapabagtik nga sustansya, ngan mga antibody ha pagpugong han mga sakit. An mga teknisyan nagbubulag ngan nagamit hin damu nga mga protina ha plasma. Pananglitan, an clotting factor VIII iginhahatag ha mga hemophiliac, nga madagmit magdugo. O kon an usa may posibilidad nga mataponan han pipira nga mga sakit, bangin magriseta an mga doktor hin mga ineksyon nga gamma globulin, nga ginkuha tikang ha plasma han dugo han mga tawo nga may-ada na imyunidad. Ginagamit ha mediko an iba nga mga protina ha plasma, kondi an gin-unabi ha igbaw nagpapakita kon paonan-o an importante nga mga sangkap han dugo (plasma) mahimo iproseso basi makakuha hin gudtiay nga mga bahin. *

Sugad la nga an plasma han dugo mahimo magin surok han magkalainlain nga mga bahin, an iba importante nga mga sangkap (pula nga mga selyula, busag nga mga selyula, mga platelet) mahimo iproseso basi makuha an gudtiay nga mga bahin. Pananglitan, an busag nga mga selyula mahimo magin surok han mga interferon ngan mga interleukin, nga ginagamit ha pagtambal han iba nga mga impeksyon tungod han mga virus ngan mga kanser. An mga platelet mahimo iproseso basi makakuha hin bahin nga nakakatambal han samad. Ngan may-ada pa ginhihimo nga mga medisina nga (ha tinikangan) ginkuha tikang ha mga elemento han dugo. An sugad nga mga paagi diri pag-abuno han importante nga mga sangkap; agsob nga nag-uupod ito han mga bahin hito. Sadang ba karawaton han mga Kristiano inin gudtiay nga mga bahin ha medikal nga pagtambal? Diri naton mababaton. An Biblia waray maghatag hin mga detalye, salit an usa nga Kristiano kinahanglan magdesisyon ha atubangan han Dios sumala ha iya konsensya.

An iba nagdudumiri hin bisan ano nga tikang ha dugo (bisan gudtiay nga mga bahin basi magtagana hin temporaryo nga imyunidad pinaagi han pagbalhin hin mga antibody). Ito an ira pagsabot ha sugo han Dios nga ‘likyan an dugo.’ Nangangatadongan liwat hira nga an iya balaud ha Israel nagsusugo nga an dugo nga ginkuha tikang ha hayop ‘ilubong ha tuna.’ (Deuteronomio 12:22-24) Kay ano nga angayan ito? Bueno, ha pag-andam hin gamma globulin, mga elemento nga tikang ha dugo ha pagpabagtik, ngan an iba pa, nagkikinahanglan nga kuhaon an dugo ngan iproseso. Salit, an pipira nga mga Kristiano nagdudumiri ha sugad nga mga produkto, sugad la nga nagdudumiri hira ha mga pag-abuno han kompleto nga dugo o han upat importante nga mga sangkap hito. An ira sinsero, uyon ha konsensya nga pagtoo sadang tahuron.

Iba an desisyon han pipira nga mga Kristiano. Hira liwat nagdudumiri han mga pag-abuno han kompleto nga dugo o, pula nga mga selyula, busag nga mga selyula, mga platelet, o plasma. Kondi, bangin tugotan nira an doktor nga tambalon hira pinaagi han gudtiay nga bahin nga ginkuha tikang ha importante nga mga sangkap. Bisan dinhi bangin may-ada mga kaibahan. Bangin karawaton han usa nga Kristiano an ineksyon nga may-ada gamma globulin, kondi bangin karawaton niya o magdumiri ha ineksyon nga may-ada bahin tikang ha pula o busag nga mga selyula. Kondi, ha kabug-osan, ano an bangin magtugway han pipira nga mga Kristiano nga maghunahuna nga mahimo nira karawaton an mga gudtiay nga bahin han dugo?

An “Questions From Readers” ha The Watchtower han Hunyo 1, 1990, nagsiring nga an mga protina han plasma (mga gudtiay nga bahin) nababalhin tikang ha dugo han burod nga babaye ngadto ha nabubulag nga sistema han dugo han iya iginsasagpon. Salit iginbabalhin han iroy an mga immunoglobulin ha iya anak, nagtatagana hin maopay nga imyunidad. Samtang an pula nga mga selyula han iginsasagpon bulag nga nakukompleto an ira normal nga kahilawig han kinabuhi, ginpuproseso an ira nagdadara-hin-oksihina nga bahin. An iba hito nagigin bilirubin, nga naagi ha  inunlan ngadto ha iroy ngan igin-gagawas upod han iya mga hugaw ha lawas. Bangin hunahunaon han iba nga mga Kristiano nga tungod kay an gudtiay nga mga bahin han dugo mahimo ipasa ha iba nga tawo pinaagi hinin natural nga kahimtang, mahimo hira kumarawat hin gudtiay nga bahin han dugo nga tikang ha plasma o mga selyula.

An kamatuoran ba nga mahimo magkaiba an mga opinyon ngan uyon-ha-konsensya nga mga desisyon nangangahulogan nga diri importante an isyu? Diri. Seryoso ito. Kondi, may-ada matin-aw nga pagsaysay hini. An gin-unabi nga materyal nagpapakita nga an mga Saksi ni Jehova nagdudumiri han mga pag-abuno han kompleto nga dugo ngan han importante nga mga bahin han dugo. An Biblia nagsusugo ha mga Kristiano nga ‘likyan an mga butang nga iginhalad ha mga idolo ngan an dugo ngan an pakighilawas.’ (Buhat 15:29) Gawas hito, kon may kalabotan ha mga bahin han bisan ano importante nga mga sangkap, an tagsa nga Kristiano, katapos han maopay ngan mainampoon nga pamalandong, sadang magdesisyon uyon ha iya konsensya para ha iya kalugaringon.

Damu nga mga tawo an disidido kumarawat han bisan ano nga tambal nga baga hin magtatagana hin madagmit nga kapulsanan, bisan ha mga tambal nga hinbabaroan nga peligroso ha kahimsog, sugad han mga produkto han dugo. An sinsero nga Kristiano nangangalimbasog nga magkaada masinabuton, mas timbang nga panhunahuna nga nag-uupod hin labaw pa han pisikal nga mga kapulsanan. Gin-aapresyar han mga Saksi ni Jehova an mga pangalimbasog ha pagtagana hin de-kalidad nga pag-ataman han mediko, ngan ira gintitirotimbang an peligro ngan kapulsanan han anoman nga pagtambal. Kondi, kon may-ada kalabotan ha mga produkto nga ginkuha tikang ha dugo, ginpapabilhan nira hin maopay an ginsisiring han Dios ngan an ira personal nga relasyon ha aton Humaratag-han-Kinabuhi.—Salmo 36:9.

Usa gud nga bendisyon para ha Kristiano nga magkaada han pagsarig sugad han kanan salmista nga nagsurat: “Kay hi Jehova amo [an] adlaw ngan taming: hi Jehova mahatag hin grasya ngan hin himaya; waray maopay nga butang nga iya igpupugong ha ira hadton naglalakat hin matul-iron. O Jehova . . . , bulahan an tawo nga nasarig ha imo”!—Salmo 84:11, 12.

[Mga footnote]

[Kahon ha pahina 31]

SUHESTYON NGA MGA PAKIANA HA DOKTOR

Kon naatubang ka hin operasyon o pagtambal nga nagkikinahanglan hin produkto han dugo, magpakiana:

Maaram ba an ngatanan nga tawohan ha mediko nga, sugad nga usa han mga Saksi ni Jehova, karuyag ko nga waray mga pag-abuno hin dugo (kompleto nga dugo, mga pula nga selyula, mga busag nga selyula, mga platelet, o plasma han dugo) nga ihahatag ha akon anoman an mga kahimtang?

Kon an bisan ano nga medisina nga iririseta bangin tikang ha “plasma” han dugo, pula o busag nga mga selyula, o mga “platelet,” magpakiana:

An medisina ba tikang ha usa han upat importante nga mga sangkap han dugo? Kon amo, maisasaysay mo ba an sangkap hito?

Mationan-o kadamu hini nga medisina nga ginkuha ha dugo an gagamiton, ngan ha ano nga paagi?

Kon an akon konsensya natugot nga karawaton ko ini nga gudtiay nga bahin, ano an mga peligro ha mediko?

Kon an akon konsensya diri natugot hinin gudtiay nga bahin, ano an iba nga pagtambal nga mahimo gamiton?

Katapos ko hunahunaon hin maopay ini nga butang, san-o ko ipapasabot ha iyo an akon desisyon?