Dilongi ya Nge Lenda Baka na Mambu ya Kuyituka Yina Yezu Salaka

ZIKU nge lenda yituka kana bo songa nge nde masolo ya Biblia ya ke tubilaka luzingu ya Yezu awa na ntoto, me sadila ve ata fioti bangogo “mambu ya kuyituka” ya bo sadilaka na ndinga ya kisina. Ngogo ya Kigreki (dunamis) yina bo me balula nde “mambu ya kuyituka” ke tendulaka bantangu ya nkaka “ngolo.” (Luka 8:46) Yo lenda tendula mpi “mayele” to ‘bidimbu ya nkumbwa.’ (Matayo 11:20; 25:15) Muntu mosi ya mayele ke tuba nde ngogo yai ya Kigreki “ke monisa mpenza kima mosi ya kuyituka yina me salama mpi mingi-mingi ngolo yina me sala nde yo salama. Bo me sadila bangogo ya ke monisa nde yo ke salamaka na ngolo ya Nzambi.”

Mbala mingi, ngogo ya nkaka ya Kigreki (téras) ke tendulaka “bidimbu” to “mambu ya kuyituka.” (Yoane 4:48; Bisalu 2:19) Yo ke monisaka mpenza mutindu bantu yina me mona mambu yango ke kudiwaka. Mbala mingi, mambu ya kuyituka to bidimbu ya nkumbwa yina Yezu vandaka kusala, vandaka kuyitukisa mingi mpenza bimvuka ya bantu mpi balongoki na yandi.—Marko 2:12; 4:41; 6:51; Luka 9:43.

Bo ke sadilaka ngogo ya tatu ya Kigreki (sêméïon) sambu na kutubila mambu ya kuyituka ya Yezu salaka, disongidila “kidimbu” ya ke monisa ngolo yina Nzambi pesaka yandi. Robert Deffinbaugh, muntu mosi ya mayele, ke tuba nde: “Yo ke monisaka mingi-mingi ntendula ya mbote kibeni ya bangogo mambu ya kuyituka.” Yandi ke yika nde: “Kidimbu kele mambu ya kuyituka yina ke longaka beto kieleka sambu na Mfumu na beto Yezu.”

Keti Yo Kele Mambu ya Luvunu to Ngolo Yina Katukaka na Nzambi?

Biblia ke tubaka ve nde mambu ya kuyituka ya Yezu vandaka kusala kele mambu ya luvunu yina bo me yidikaka sambu na kukusa bantu to kaka sambu na kusepedisa bo. Kansi yo vandaka kumonisa “ngolo ya nene ya Nzambi,” mu mbandu ntangu Yezu basisaka demo na kati ya mwana-bakala mosi. (Luka 9:37-43) Keti kusala mambu yai ya kuyituka lenda vanda mpasi sambu na Nzambi Nkwa-Ngolo Yonso yina Biblia ke tubaka nde yandi kele “ngolo . . . mingi kibeni”? (Yezaya 40:26) Ata fioti ve!

Baevanzile ke tubilaka masolo ya mambu ya kuyituka kiteso ya 35 yina Yezu salaka. Ata mpidina, Biblia ke tubilaka ve mambu ya kuyituka yonso ya yandi salaka. Mu mbandu, Matayo 14:14 ke tuba nde: “Yandi [Yezu] monaka kimvuka mosi ya nene ya bantu, yandi wilaka bo mawa, mpi yandi belulaka bantu na bo yina vandaka na maladi.” Biblia ke songa beto ve ntalu ya bantu yina Yezu belukaka na dibaku yina.

Mambu yai ya kuyituka vandaka mfunu mingi sambu yo vandaka kundimisa bantu nde yandi vandaka Mwana ya Nzambi, Mesia yina Nzambi silaka kaka mutindu yandi vandaka kutuba yo. Ya kieleka, Ndinga ya Nzambi vandaka kumonisa nde ngolo yina katukaka na Nzambi vandaka kusadisa Yezu na kusala mambu ya kuyituka. Ntumwa Polo tubaka nde Yezu kele “muntu yina Nzambi monisilaka beno pwelele na nzila ya bidimbu ya nkumbwa, mambu ya kuyituka, mpi bidimbu yina Nzambi salaka na nzila na yandi na kati na beno, mutindu beno mosi me zaba.” (Bisalu 2:22) Na dibaku ya nkaka, Piere tubaka nde “Nzambi tulaka yandi [Yezu] mafuta ti mpeve santu mpi pesaka yandi ngolo, mpi yandi tambulaka na insi ya mvimba sambu na kusala mambu ya mbote mpi kubelula bantu yonso yina Diabulu vandaka kumonisa mpasi, sambu Nzambi vandaka ti yandi.”—Bisalu 10:37, 38.

Mambu ya kuyituka yina Yezu vandaka kusala vandaka na kuwakana ya ngolo ti nsangu ya mbote yina yandi vandaka kulonga. Marko 1:21-27 ke monisa mpila bimvuka ya bantu kudiwaka ntangu Yezu katukaka kulonga mpi ntangu yandi salaka diambu mosi ya kuyituka. Marko 1:22 ke tuba nde bimvuka ya bantu “vandaka kuyituka mingi na mutindu na yandi ya kulonga” mpi verse 27 ke tuba nde bantu “yitukaka mingi” ntangu yandi basisaka demo. Bidimbu ya nkumbwa to mambu ya kuyituka yina Yezu vandaka kusala mpi nsangu yina yandi vandaka kulonga, vandaka kumonisa nde yandi vandaka Mesia yina Nzambi silaka.

Yezu vandaka ve kaka kutuba nde yandi vandaka Mesia yina Nzambi silaka. Kansi mambu yina yandi vandaka kutuba mpi kusala mpi ngolo ya Nzambi yina vandaka kumonana na mambu ya kuyituka yina yandi vandaka kusala, vandaka kumonisa pwelele nde yandi vandaka Mesia. Ntangu bo yulaka Yezu bangiufula sambu na kisalu mpi mukumba na yandi, yandi tubaka ti kikesa yonso nde: “Mono kele ti kimbangi ya nene kuluta kimbangi ya Yoane [Mbotiki], sambu bisalu yina Tata na mono pesaka mono na kusala, bisalu yina mono ke sala, yo ke ta kimbangi nde Tata tindaka mono.”—Yoane 5:36.

Mambu ya Ke Monisa Nde Yo Vandaka ya Kieleka

Inki ke ndimisaka beto nde ya kieleka Yezu salaka mpenza mambu ya kuyituka? Beto tala mwa mambu ya ke ndimisa yo.

Ntangu Yezu vandaka kusala bidimbu ya nkumbwa to mambu ya kuyituka, yandi vandaka ve ata fioti kubenda dikebi ya bantu na kimuntu na yandi. Yandi vandaka kusala yonso sambu Nzambi kubaka lukumu mpi nkembo. Mu mbandu na ntwala ya kubelula kifwa-meso mosi, Yezu monisaka pwelele nde yandi ke belula muntu yina “sambu bisalu [ngolo] ya Nzambi kumonana na mbandu na yandi.”—Yoane 9:1-3; 11:1-4.

Yezu vandaka ve kusala mambu bonso bantu yina vandaka kutuba kaka nde bo kele ti ngolo ya kusala mambu ya kuyituka. Yandi vandaka ve nganga to muntu mosi ya mazi. Yandi vandaka ve kusala mambu sambu na kukusa bantu to sambu na kuyitukisa bo. Yandi vandaka mpi ve ata fioti kubwisa bantu mpeve to kusadila bisalu ya bampeve ya mbi sambu na kubelula bantu. Yezu monisaka mpenza kudikulumusa na mutindu yandi belulaka bifwa-meso zole ya babakala. Disolo yango ke tuba nde: “Yezu wilaka bo mawa, ebuna yandi simbaka meso na bo, mpi na mbala mosi bo monaka diaka, mpi bo landaka yandi.” (Matayo 20:29-34) Ntangu Yezu vandaka kusala mambu ya kuyituka, yandi vandaka ve kusala yo sambu na kuyitukisa bantu to sambu na kudisonga. Yezu vandaka ve kusala mambu ya kuyituka na kinsweki. Mbala mingi, yandi vandaka kusala yo na meso ya bantu mingi. Yandi vandaka ve kusadila nsemo mosi buna ya ngolo. Diaka, yandi vandaka ve kutanda bima na mutindu mosi buna sambu na kuyitukisa bantu. Kansi mbala mingi, mambu yina bantu ke bingaka bubu yai nde mambu ya kuyituka ke vandaka ve ti mambu ya ke monisaka nde yo ke salamaka mpenza.—Marko 5:24-29; Luka 7:11-15.

Bantangu ya nkaka, Yezu vandaka kuzaba nde bantu yina yandi vandaka kusadila mambu ya kuyituka vandaka ti lukwikilu. Kansi ata ntangu muntu vandaka ve ti lukwikilu, yo vandaka ve kukanga Yezu nzila ya kusadila yandi mambu ya kuyituka. Ntangu Yezu vandaka na Kapernaumi na Galilea, “bo natilaka yandi bantu mingi yina vandaka ti bademo; mpi yandi basisaka bampeve ti ngogo mosi mpamba, mpi yandi belulaka bantu yonso yina vandaka kubela.”—Matayo 8:16.

Yezu vandaka kusala mambu ya kuyituka sambu na kusadisa bantu sambu bo wa mbote na nitu kansi ve sambu na kubenda dikebi ya bantu yina vandaka na mfunu ya kumona yo. (Marko 10:46-52; Luka 23:8) Diaka, Yezu vandaka kusala ve ata fioti mambu ya kuyituka sambu na kubaka mambote ya mutindu mosi buna.—Matayo 4:2-4; 10:8.

Keti Mambu ya Baevanzile Ke Tubaka Kele ya Kieleka?

Baevanzile yonso iya ke sadisaka beto na kuzaba masolo ya ke tubilaka mambu ya kuyituka yina Yezu salaka. Keti beto kele bikuma ya kundima mpenza nde masolo ya ke tubilaka mambu ya kuyituka yina Yezu salaka kele ya kieleka? Ee, yo kele.

Mutindu beto me tubila yo dezia, Yezu vandaka kusala mambu ya kuyituka na meso ya bantu mpi na ntwala ya bantu mingi. Bo sonikaka Baevanzile ya ntete ntangu bantu mingi, yina monaka mambu ya kuyituka yina Yezu salaka, vandaka ntete na luzingu. Sambu na kumonisa kieleka ya bantu yina sonikaka Baevanzile, mukanda Mambu ya Kuyituka mpi Lufutumuku (na Kingelesi) ke tuba nde: “Yo ta vanda mbi mpenza kana muntu mosi kutuba nde bantu yina sonikaka Baevanzile yikaka na luzolo na bo mosi mambu mingi na masolo ya mambu yina bo ke bingaka nde mambu ya kuyituka kaka sambu na kumwanga malongi ya dibundu na bo. . . . Bantu yina sonikaka Baevanzile vandaka mpenza bantu ya masonga.”

Bayuda yina vandaka bambeni ya dibundu ya Bakristu, vandaka ve ata fioti kutula ntembe sambu na mambu ya kuyituka yina Baevanzile vandaka kutubila. Bo vandaka kaka kutula ntembe na ngolo yina vandaka kusala yo. (Marko 3:22-26) Nkutu ata bantu yina vandaka kutuba mambu ya mbi sambu na Yezu, kukaka ve kubuya mambu ya kuyituka yina yandi vandaka kusala. Diaka, mikanda ya mvu-nkama ya ntete mpi ya zole ya ntangu na beto ke tubilaka mpi mambu ya kuyituka yina Yezu salaka. Ya kieleka, beto kele ti bikuma mingi ya ke pusa beto na kundima nde masolo ya Baevanzile ya ke tubilaka mambu ya kuyituka yina Yezu salaka kele ya kieleka.

Bikalulu Yina Vandaka Kupusa Yezu na Kusala Mambu ya Kuyituka

Yo me fwana ve na kutubila kaka mambu ya kuyituka yina Yezu salaka kana beto suka kaka na kutubila mambu ya ke ndimisa nde yo kele ya kieleka. Ntangu Baevanzile ke tubilaka mambu ya kuyituka to bidimbu ya nkumbwa yina Yezu salaka, yo ke monisaka nde yandi vandaka mpenza muntu ya ntima-mawa. Yandi vandaka kuditula na kisika ya bantu ya nkaka kuluta bantu yonso na ntoto mpi yandi vandaka kusosa mpenza mambote ya bantu ya nkaka.

Beto tadila mbandu ya muntu mosi ya lepre yina bondilaka Yezu nde: “Kana nge me zola, nge lenda kumisa mono bunkete.” “Yezu waka mawa,” yandi tandulaka diboko, simbaka yandi, mpi tubilaka yandi nde: “Mono me zola! Kuma bunkete.” Na mbala mosi, yandi belukaka. (Marko 1:40-42) Na mutindu yai, Yezu monisaka nde yandi vandaka kuditula na kisika ya bantu ya nkaka mpi nde kikalulu yai vandaka kupusa yandi na kusadila ngolo yina Nzambi me pesaka yandi sambu na kusala mambu ya kuyituka.

Inki salamaka ntangu Yezu kutanaka ti kimvuka mosi ya nene ya bantu ya mbanza Naini yina vandaka kukwenda kuzika mvumbi? Mwana-bakala yina fwaka vandaka mwana mosi kaka ya mama mosi ya mufwidi. ‘Yezu wilaka nkento yina mawa’ mpi yandi tubilaka yandi nde: “Bika kudila.” Na nima, Yezu futumunaka mwana na yandi.—Luka 7:11-15.

Dilongi ya mfunu mpi ya ke pesa kikesa yina nge lenda baka na mambu ya kuyituka yina Yezu vandaka kusala, yo yai: Yandi vandaka ‘kuwila bantu mawa’ mpi kusala mambu sambu na kusadisa bo. Kansi mambu ya kuyituka yango kele ve kaka mambu ya ntangu ya ntama. Baebreo 13:8 ke tuba nde: “Yezu Kristu kele mutindu mosi mazono, bubu yai, mpi [mvula na mvula].” Bubu yai Yezu kele Ntotila na zulu, yandi kele ya kuyilama mpi yandi kele ti makuki ya kusadila ngolo yina Nzambi me pesaka yandi sambu na kusala mambu ya kuyituka mingi kibeni kuluta mutindu yandi salaka yo ntangu yandi vandaka na ntoto. Kubika fioti, Yezu ta sadila ngolo yango sambu na kubelula bantu ya bulemfu. Bambangi ya Yehowa ta vanda na kiese ya kusadisa nge na kuzaba mambu mingi ya kitoko yina ta salama na bilumbu ke kwisa.

[Bifwanisu]

Mambu ya kuyituka ya Yezu vandaka kusala, vandaka kumonisa “ngolo ya nene ya Nzambi”

[Kifwanisu]

Yezu vandaka mpenza muntu ya ntima-mawa mpi yandi vandaka kuditula na kisika ya bantu ya nkaka