Genda ha biroho

Ebyamahano Bya Yesu Nibikwegesa Ki?

Ebyamahano Bya Yesu Nibikwegesa Ki?

Ebyamahano Bya Yesu Nibikwegesa Ki?

NIKISOBORA kukuhuniiriza kumanya ngu ebyahandiikirwe ebirukubazaaho obwomeezi bwa Yesu obw’abakaba ali omu nsi tibikozesa ekigambo kyonyini eky’Oruyonaani “ebyamahano.” Ekigambo ky’Oruyonaani (dyʹna·mis) obwire obumu ekihindurwa nka “ebyamahano” nikimanyisa ‘amaani.’ (Luka 8:46) Nikisobora n’okuhindurwa ‘nk’obusobozi’ rundi ‘eby’amaani.’ (Matayo 11:20; 25:15) Kusigikirra ha museruliizi omu, ekigambo ky’Oruyonaani ekikozesebwa “kiteeka muno omutima ha bintu ebirukuhuniiriza ebikozerwe kandi kukira muno amaani agabisobozese kubaho. Ekintu ekiba kibaireho kibazibwaho kwoleka amaani ga Ruhanga nigakora.”

Ekigambo ekindi eky’Oruyonaani (teʹras) kikira kuhindurwa ‘nk’akokurorraho’ rundi “ebyamahano.” (Yohana 4:48; Engeso Ezabakwenda 2:19) Ekigambo kinu nikyolekwa enyehurra y’omuntu ow’arukukirora nikibaho. Obwire oburukukira obwingi, ekitebe ky’abantu hamu n’abegeswa bahunirraga habw’ebyamahano bya Yesu.​—Marako 2:12; 4:41; 6:51; Luka 9:43.

Ekigambo kyakasatu eky’Oruyonaani (se·meiʹon) ekikozesebwa kubazaaho ebyamahano bya Yesu nikisobora kumanyisa “akokurorraho.” Omuseruliirizi arukwetwa Robert Deffinbaugh nagamba ati: Ekigambo kinu “kiteeka muno omutima h’amakuru gonyini ag’ebyamahano.” Ayongera agamba ati: “Akokurorraho kiri kyamahano ekirukwoleka amananu agarukukwata hali Mukama waitu Yesu.”

Byali Birooto Kwonka Rundi Gakaba Gali Maani ga Ruhanga?

Baibuli tegamba ngu ebyamahano Yesu yakozere bukaba buli nk’obuzaano rundi obukodyo obuteekaniziibwe kusemeza abantu. Bikaba nibyoleka amaani ‘n’obukuru bwa Ruhanga’ nk’oku kyayolekerwe ha mwojo Yesu ouyabingiremu daimoni. (Luka 9:37-43) Ruhanga ow’arukubazibwaho “okuba wamani omu busobozi” akaba n’asobora kulemwa kukora ebyamahano nk’ebi? (Isaya 40:26) Amananu agali nangwa!

Ebitabu eby’Enjiri nibibazaaho ebyamahano Yesu yakozere ebirukuhika omu 35. Baitu omuhendo gwonyini gw’ebyamahano ebiyakozere tigwolekerwe omu Baibuli. Ekyokurorraho, Matayo 14:14 nihagamba ngu: “[Yesu] yarora ekitebe kingi, yabaganyira nakiza abarwaire babu.” Omuhendo gw’abantu abayakirize omu kasumi ako tigwolekerwe.

Ebyamahano binu bikaba nibigumya Yesu ekiyagambaga ngu akaba ali Mwana wa Ruhanga, kandi Masiya ow’akaba araganiziibwe. Ebyahandiikirwe nibyoleka ngu amaani ga Ruhanga nugo gasobozesaaga Yesu kukora ebyamahano. Omukwenda Petero akabazaaho Yesu ngu “omuntu Ruhanga ouyabarangiire inywe omu bigambo byamani nebyamahano nobwokurorraho, Ruhanga ebiyamukoleze hagati omuliinywe nkokumumanyire.” (Engeso Ezabakwenda 2:22) Omurundi ogundi Petero akooleka ngu ‘Ruhanga akaseesaho [Yesu] omwoyo ogurukwera n’amaani: yagendagendaga nakora okurungi, n’akiza boona abayendereziibwe Sitaani; baitu Ruhanga akaba ali nauwe.’​—Engeso Ezabakwenda 10:37, 38.

Ebyamahano bya Yesu bikaba biine akakwate n’obutumwa obuyatebezaaga. Marako 1:21-27 niholeka omulingo abantu bayetwaizemu obukirukuhika ha biyayegeseze hamu n’ebyamahano ebiyakozere. Marako 1:22 nihagamba ngu abantu “bahunirra obwokwegesa kwe” kandi omu rukarra rwa 27 niholeka ngu abantu ‘bakahunirra boona’ obuyabingire daimoni. Ebyamahano Yesu ebiyakozere n’obutumwa obuyatebiize byona bikakigumya ngu nuwe Masiya ow’akaba araganiziibwe.

Yesu atagarukire ha kugamba ngu nuwe akaba ali Masiya. Baitu ebigambo bye, ebikorwa bye, n’ebyamahano ebiyakozere nakonyerwa amaani Ruhanga ag’akaba amuhaire, bikakigumya ngu nuwe Masiya. Obubaamukagwize ekiikaro kye hamu n’omulimo ogw’akaba ahairwe, n’obumanzi Yesu akagarukamu ati: “Okumanyisibwa okunyina kukuru okukira okwa Yohana [Omubatizi]: baitu emirimo Isenyowe eiyiyampaire okugihikiriza, niyo yonka einkora niyo emanyisa ebyange, Isenyowe nuwe yantumire.”​—Yohana 5:36.

Obwakaiso Oburukugumya ngu Bikabaho Kwo

Habwaki nitusobora kukigumya ngu ebyamahano bya Yesu bikabaho kwo? Teekerezaaho ensonga ezirukukigumya ngu bikabaho kwo.

Yesu obuyabaga nakora ebyamahano, tiyaleteraga abantu kumuteekaho omutima. Yakoraga kyona ekirukusoboka kurora ngu buli kyamahano ekiyakora, Yahwe nuwe yaheebwa ekitiinisa. Ekyokurorraho, Yesu obw’akaba atakakirize omusaija ow’akaba afiire amaiso, akagamba ngu akaba nagenda kumukiza nukwo “emirimo ya Ruhanga eyolekerwe haluwe.”​—Yohana 9:1-3; 11:1-4.

Kwahukanaho n’abantu abakora eby’amasano, eby’oburogo, n’abandi abefoora ngu nibakora ebyamahano, Yesu atakozese obukodyo, ebintu ebirukujagaraza, ebirukubuzaabuza rundi amasano. Atakozese emingenzo rundi ebintu ebya kara. Wetegereze omulingo omurungi oguyakirizeemu abasaija babiri abaka bafiire amaiso. Baibuli egamba ngu “Yesu yakwatwa embabazi, nakora ha maiso gabu: ahonaho bakarora, bamukuratira.” (Matayo 20:29-34) Busaho emigenzo, emikoro, rundi okweyoleka ebyabaireho. Yakoraga ebyamahano bye omu rwijwire, kandi obwire oburukukira obwingi habaga haroho abakaiso baingi niberorra namaiso gaabo. Tiyakozesaaga ebitaara eby’embaganiza, kwemerra ha kituuti eky’amaani rundi kwekonyeza ebintu ebindi. Okwahukanaho, ebyamahano ebigambwa ngu nibikorwa omu kasumi kanu tibyolekwa omu bihandiiko byona.​—Marako 5:24-29; Luka 7:11-15.

Obwire obumu Yesu yabazaahoga okwikiriza kw’abantu abayabaga akoliire ekyamahano. Baitu omuntu n’obuyabaga ataine okwikiriza tikyatangaga Yesu kumukorra ekyamahano. Obwakaba ali Kaperenaumu omu Galiraya, ‘bakamuletera baingi abakwasirwe badaimoni, yabinga badaimoni n’ekigambo, n’abakiza boona abakaba barwaire.’​—Matayo 8:16.

Yesu akakora ebyamahano habw’okugonza kukonyera abantu, hatali kweyoleka. (Marako 10:46-52; Luka 23:8) Kandi atabikole habw’okugonza kwegasira wenka.​—Matayo 4:2-4; 10:8.

Nitusobora Kwesiga Ebiri omu Bitabu by’Enjiri?

Byona ebirukukwata ha byamahano Yesu ebiyakozere nitusobora kubisanga omu bitabu bbina eby’Enjiri. Nk’oku tuliyo nitwekebiija amananu agarukukwata ha byamahano Yesu ebiyakozere, haroho ensonga habwaki tusemeriire kwesiga ebitabu by’Enjiri? Ego, ziroho.

Nk’oku tusangirwe turozere, Yesu yakoraga ebyamahano omu rwijwire, omu maiso g’abakaiso baingi. Ekitabu ky’Enjiri eky’okubanza kikahandiikwa abakaiso abo abarukukira obwingi bakyali bomeezi. Obukirukuhika ha bwesigwa bw’abahandiiki b’Enjiri, ekitabu The Miracles and the Resurrection nikigamba kiti: “Okujunaana abahandiiki b’Enjiri n’ekigendererwa eky’okusereka amananu agarukukwata ha byamahano bingi ebyakozwerwe, nibuba butali bwinganiza. . . . Bakaba baine ekigendererwa eky’okuba abahandiiki abesigwa.”

Abayudaaya abaakhakanizaaga Abakristaayo, batahakanize ebyamahano ebiri omu bitabu by’Enjiri. Oihire bakahakaniza endugirro y’amaani agakonyeraga Yesu kukora ebyamahano. (Marako 3:22-26) N’abahakaniza abaahondireho, nabo batasobole kusingura omu kuhakaniza ebyamahano bya Yesu. Oihireho, omu kyasa ky’okubanza n’ekyakabiri C.E., hakaba haroho ebihandiiko bingi ebirukubazaaho ebyamahano bya Yesu. Hataroho kugurukyagurukya, haroho ensonga nyingi habwaki tusemeriire kurora ebiri omu bitabu by’Enjiri nk’ebihikiire kimu.

Omusaija Ayakoraga Ebyamahano

Kwekebiija ebyamahano Yesu ebiyakozere tikisemeriire kugarukira ha bwakaiso oburukugumya ngu bikabaho kwo. Ebitabu by’Enjiri obubiba nibibazaaho ebyamahano Yesu yakozere, byoleka ngu akaba muntu w’embabazi nyingi, ayasaalirirwaga abandi, kandi ayagonzaga kukonyera abantu.

Teekerezaaho omugenge ayaizire hali Yesu namwesengereza amukize, akamugambira ati: “Obwaraba nogonza nosobora okunsemeza.” Yesu ‘akakwatwa embabazi,’ yagorra omukono gwe yakwata ha mugenge n’agamba ati: “Ningonza; semezebwa.” Ahanonaaho omusaija akakira. (Marako 1:40-42) Yesu akooleka ngu embabazi nizo zaamuleteraga kukozesa amaani Ruhanga yamuhaire kukora ebyamahano.

Kiki ekyabaireho Yesu obuyatangatangaine abantu abaali nibaruga omu rubuga rwa Naini nibarra habw’okufeerwa? Omusigazi ow’akaba afiire akaba nuwe mwana wenka ow’omufaakati. Yesu ‘akaganyira’ omukazi yamwirra haihi yamugambira ati: “Otarra.” Hanyuma Yesu akahumbuura mutabani we.​—Luka 7:11-15.

Isomo erirukuhuumuza eriturukwegera omu byamahano bya Yesu niryo ngu yakwatirwaga abandi “embabazi” kandi yabakonyeraga. Baitu ebyamahano nk’ebi tibiri byafaayo kwonka. Abaheburaniya 13:8 nihagamba ngu “Yesu Kristo nasisana okumu ijo, na hati, nebiro byona.” Hati ali omu iguru n’alema nk’Omukama, kandi ayetekaniize kukozesa amaani Ruhanga agayamuhaire kukora Ebyamahano ebirukukirra hara ebiyakozere obw’akaba ali omu nsi. Omu kasumi akatali ka hara, Yesu naija kukozesa amaani ago kukiza abantu boona abarukworobera Ruhanga. Abakaiso ba Yahwe nibaija kusemererwa kukukonyera kumanya ebirukukiraho ha busumi bunu obw’omu maiso oburungi muno.

[Ebisisani]

Ebyamahano bya Yesu bikaba nibyoleka amaani ‘n’obukuru bwa Ruhanga’

[Ekisisani]

Yesu akaba ali musaija owaine enyehurra z’amaani