Ana Tukulijiganya Chichi pa Yakusimonjesya Yaŵatesile Yesu?

Mpaka asimonje kumanyilila kuti m’Baibulo nganakamulichisya masengo liloŵe lya Chigiliki lyakuti “yakusimonjesya” pa ngani ja umi wa Yesu ali pachilambo chapasi. Liloŵe lya Chigiliki (dyʹna·mis) lyalikusagopoleledwa ndaŵi sine kuti “yakusimonjesya” likusajimila “machili.” (Luka 8:46) Mpaka lijimilesoni kutenda “yindu yamachili” kapena ‘mwalunda.’ (Mateyu 11:20; 25:15) Jwamlijiganye jwine jwasasile kuti liloŵe lya Chigilikili “likusagombolechesya yamachili gagatendekasisye kuti masengo ganegakwe gatendekwe. Nganiji jikusasala mwele mwagakusakamulila masengo machili ga Mlungu.”

Liloŵe line lya Chigiliki (teʹras) likusagopolela “yimanyisyo” kapena kuti “yakusimonjesya.” (Yohane 4:48; Masengo 2:19) Yeleyi yikusagombelecheya umi soni masengo gaŵakamwile Yesu Klistu. Ndaŵi syejinji ŵandu soni ŵakulijiganya ŵakwe ŵaliji mkusimonga ni masengo gamachili gaŵalakamulaga Yesu.—Maliko 2:12; 4:41; 6:51; Luka 9:43.

Liloŵe lyatatu lya Chigiliki (se·meiʹon) lyalikusasala ya yakusimonjesya yaŵatesile Yesu likusagopolela kuti “chimanyisyo.” Jwamlijiganye jwine lina lyakwe Robert Deffinbaugh jwaŵechete kuti liloŵe lyeleli “likusasala ya ngopolelo jisyesyene ja chakusimonjesya. Chimanyisyo chili chakusimonjesya chachikusatukamuchisya kupikanichisya usyesyene wakwamba Ambuje ŵetu Yesu.”

Ana Machili Giŵatendelaga Yesu Yakusimonjesya Ŵagajigele Kwapi?

Baibulo jangasala kuti Yesu ŵatendaga yakusimonjesya mwaukalamusi soni mwachinyengo pakusaka kwasangalasya ŵandu. Yeleyi yalosyaga “machili ga Mlungu.” Mwachisyasyo, mpela muyaŵelele ni mnyamata jwele Yesu ŵamkopwesye yiŵanda. (Luka 9:37-43) Ana yeleyi mpaka yimleme Mlungu Jwamachiligosope jwakusakolanjidwa kuti akwete ‘machili gekulungwa’? (Yesaya 40:26) Yeleyitu ngakomboleka.

Ngani syambone sikusasala yakusimonjesya 35 yaŵatesile Yesu. Nganisi syangasala yakusimonjesya yosope. Mwachisyasyo, pa Mateyu 14:14 pakusati, Yesu “ŵatendele chanasa ni ŵatandite kwaposya ŵiŵalwalagawo.” Palilembali ngakusala winji ŵa ŵandu ŵaŵaposisye.

Yakusimonjesya yeleyi, yikusalosya kuti Yesu jwaliji Mesiya soni Mwanache jwa Mlungu. Malemba gakusasimichisya kuti Mlungu ni juŵampele Yesu machili gakutendela yakusimonjesya. Ndumetume Petulo jwaŵechete kuti Yesu jwaliji ‘mundu jwele juŵamtumile Mlungu kwa jemanja. Mlungu ŵasimichisye yeleyi ya machili, yakusimonjesya ni yimanyisyo yiŵapanganyisye mwa Yesu pasikati penu, mpela yimkuti pakumanyilila.’ (Masengo 2:22) Petulo jwaŵechetesoni kuti “Mlungu ŵampungulile [Yesu] msimu weswela ni machili. Ŵapite kumalo galigose ali mkutenda masengo gambone ni kwaposya ŵandu wosope ŵiŵaliji m’myala mwa Satana, ligongo Mlungu ŵaliji najo.”—Masengo 10:37, 38.

Yakusimonjesya yaŵatendaga Yesu yakamulanaga ni utenga wakwe. Lilemba lya Maliko 21-27 likusasala yaŵatesile ŵandu ni yaŵajiganyaga Yesu soni yakusimonjesya yaŵatendaga. Pa Maliko 1:22 pakusati “Wiganye wakwe wakamwile ŵandu mtima. Ndime  27 jikusati ŵandu wosope “ŵasimonjile mnope” paŵakoposyaga yiŵanda. Yakusimonjesya yaŵatendaga Yesu soni utenga wuŵajiganyaga, yikusasimichisya kuti jwalakwe jwalijidi Mesiya.

Yesu nganalitendela umboni kuti ŵaliji Mesiya ni maloŵepe soni yaŵatendaga nambosoni ni machili giŵampele Mlungu kuti atendeleje yakusimonjesya. Paŵamwusye jwalakwe pakwamba ya udindo soni masengo gakwe, mwakulimba mtima jwajanjile kuti “ngwete umboni wakupunda wele uŵapeleche Yohane [M’batisi], welewu ni umboni wa yingutenda, yayili yitendo yiŵambele Atati ŵangu kuti nayitendeje, yeleyi yikuŵecheta ni kulosya kusyesyene mumbelele une, soni yingutendayo yikulosya kuti ndumidwe ni Atati ŵangu.”—Yohane 5:36.

Umboni Wakulosya kuti Yaŵatendaga Yesu Yaliji Yisyene

Ana chichi chachikulosya kuti yakusimonjesya yaŵatendaga Yesu yaliji yisyene? Kwende tulole maumboni gakwe.

Yesu paŵakamulaga masengo gakwe gakusimonjesya nganalilapililaga. Jwalakwe jwalolechesyaga kuti yakuyichisya ya masengo gakwe yipelecheje uchimbichimbi soni lumbili kwa Mlungu. Mwachisyasyo, Yesu mkanamposye mundu jwangalola jwaŵechete mwakusimichisya kuti “jwalakweju ali jwangalola myiyi kuti ŵandu agalole machili ga Mlungu gali mkutenda masengo mwa jwalakwe.”—Yohane 9:1-3; 11:1-4.

Mwakulekangana ni yakusatenda ŵandu ŵa unami, asing’anga soni ŵandu ŵakusiŵaposya ŵandu ŵane mwakwapopelela, Yesu nganiŵaloŵesya ŵandu, kwalambusya, soni kutenda yindu yakuti amlapilileje. Jwalakwe nganatengaga yamasenga, kapenasoni kutenda yindu yakuti ŵandu ajigaliche nayo mtima. Jwalakwe nganakuyaga yindu yaŵakulupililaga ŵandu kapena yindu yaŵayiwonaga ŵanduwo kuti yaliji yakusosekwa mnope. Alole umboni wakuti Yesu jwaliji jwakulinondiya. Pandaŵi jaŵaposyaga ŵandu ŵaŵili ŵangalola, Baibulo jikusaŵecheta kuti, “ Yesu ŵatendele chanasa ni ŵakwayiye meso ga jemanjajo. Mwa ndaŵi jijojo, papopo ŵatandite kulola, kaneko ni ŵamkuyaga Yesu.” (Mateyu 20:29-34) Pelepatu nganatenda mwambo uliwose kapena kulilochesya ni yaŵatesileyi. Yesu jwatendaga yindu yakusimonjesya pakuwonechela soni ŵandu ŵayiwonaga ali mkutenda. Jwalakwe nganatendelaga yakusimonjesya pamalo ganegakwe gagataŵigwaga mwapadela soni nganakamulichisyaga masengo yida yine yakwe. Mwakulekangana ni mwaŵatendelaga yindu Yesu, yakusimonjesya yakusatendaga ŵandu masiku agano yikusaŵa yangali umboni.—Maliko 5:24-29; Luka 7:11-15.

Ndaŵi sine Yesu jwaŵechetaga kuti mundujo aposile ligongo lya chikulupi chakwe. Ŵandu ŵangali chikulupi nganamlepelekasyaga Yesu kutenda yakusimonjesya. Jwalakwe paŵaliji ku Kapelenawumu soni ku Galileya, ŵandu “ŵayiche kwa Yesu ni ŵandu ŵajinji ŵaŵakamwilwe ni misimu ja kusakala. Yesu ŵajikopwesye misimujo ni maloŵepe, nipo ŵaposisye wosope ŵiŵalwalaga.”—Mateyu 8:16.

Yesu jwatendaga yakusimonjesya kuti ŵakamuchisye ŵandu pa yindu yaŵasosechelaga. Jwalakwe nganatendaga pakusaka kwasangalasya ŵandu. (Maliko 10:46-52; Luka 23:8) Yesu nganatendaga yakusimonjesya kuti apate kanekakwe.—Mateyu 4:2-4; 10:8.

Nambi Uli Pakwamba Ngani Syambone?

Yakusimonjesya yaŵatesile Yesu yikusasimanikwa m’mabuku mcheche ga ngani syambone. Ana pana umboni wakututendekasya kukulupilila kuti yakusimonjesya yaŵatesile Yesu yaliji yisyene? Elo upali.

Mpela mutuyiwonele kala, Yesu ŵatendaga yakusimonjesya pamalo gakuwonechela soni ŵandu ŵaliji mkulola ni meso gawo. Mabuku gandanda galembedwe ŵandu ŵaŵamweni Yesu ali mkutenda yakusimonjesya alichiŵela umi. Pangani jakuti ŵaŵalembaga mabukuga ŵaliji ŵakuwona mtima, buku ja The Miracles and the Resurrection notes jatite, “kuli kulemwa kuŵecheta kuti ŵaŵalembaga mabuku ga ngani syambone ŵalembaga melepe ngani syejinji syakwamba yakusimonjesya pakusaka kusisa yayatendekwe nichakulinga chakuti alembe yachikulupi chawo. . . . Jemanjanji ŵalembile yakuwona.”

Ayuda ŵaŵasisyaga ya Chiklistu nganakayichila masengo gakwamba Ngani Syambone. Jemanjaji ŵagamba kukayichila ya machili gagatendekasya kuti yakusimonjesyayi yitendekwe. (Maliko 3:22-26) Ŵandu ŵaŵaliji ŵakusisya ŵalepele kusisya yakusimonjesya yaŵatesile Yesu. Mmalo mwakwe mkaniyikwane yaka 100 soni panyuma pa yaka 100 Yesu ali ayiche papali maumboni ga yakusimonjesya yaŵatesile Yesujo. Kusala yisyene pana maumboni gakututendekasya kukulupilila kuti yakusimonjesya yaŵatesile Yesu yaliji yisyesyene.

Mundu Juŵatendaga Yakusimonjesya

Kuti tupikanichisye yakwamba yakusimonjesya yaŵatesile Yesu ngatukusosekwa gamba kukulupilila kuti yaliji yisyesyene. Pakulondesya ya masengo gekulungwa gaŵatesile Yesu, mabuku ga Ngani Syambone gakusasala ya mundu juŵakwayidwaga kutyochela pasi pa mtima, jwachanasa soni juŵatendaga chidwi ni umi ŵa ŵandu ŵane.

Alole ngani ja mundu jwaŵalwalaga matana jwele ŵayiche kwa Yesu ni kuŵecheta kuti, “Naga akusosa, atakomboleka kuswejesya.” Ndaŵi jijojo Yesu ŵamtendele chanasa soni ŵamkwayiye mundujo ni kumsalila kuti, “ Une ngusaka, swejelani.” Ndaŵi jijojo mundu jula jwaposile. (Maliko 1:40-42) Pelepa yikulosya kuti chanasa ni chachamtendekasyaga Yesu kuti akamulichisyeje machili ga Mlungu kuti atendeje yakusimonjesya.

Ana Yesu jwatesile chichi paŵasimangene ni ŵandu ali anyakwile malilo mumsinda wa Naini? Mwanache jwajwawileju jwaliji mwanache jwamlume jwa msimayi jwamasije. Yesu ŵamsalile msimayiju kuti, “mkalila.” Jwalakwe jwaŵechete maloŵega ligongo lya “chanasa.” Kaneko Yesu ŵamjimwisye mwanacheju kuti aŵesoni ni umi.—Luka 7:11-15.

Pelepa tukulijiganya kuti “chanasa” ni chachamtendekasyaga Yesu kuti ŵakamuchisyeje ŵandu mwakutenda yakusimonjesya. Yakusimonjesyayi nganiyigamba kuŵa mbili chabe. Lilemba lya Ahebeli 13:8 likusati, “Yesu Klistu ali jujojo liso, lelo ni kundaŵi jangali pambesi. Jwalakwe akulamulila mpela Mwenye kwinani soni ali jwakoseka kutenda yakusimonjesya yejinji pakukamulichisya masengo machili ga ŵampele Mlungu. Pachangakaŵapa Yesu chachikamulichisya masengo machili gelega pakwaposya ŵandu ŵali ŵakusampikanila Mlungu. Ŵamboni sya Yehofa mpaka asangalale kwajiganya ya chembecheyo chambone chelechi.

[Chiwulili pa peji 4, 5]

Yakusimonjesya yaŵatendaga Yesu yalosyaga “machili ga Mlungu”

[Chiwulili pa peji 7]

Yesu ali mundu juyamkwayaga mnope yindu mumtima