Na Totoka ni Veika e Bulia o Jiova

‘E Sega ni Mudu na Vulaikatakata kei na Vulaililiwa’

E WARUMISA na cila ni siga ena vanua dravuisiga. Ia ena so tale na yasa i vuravura, e totoka na katakata ni siga, vakauasivi ke se qai vakanadakui ga na batabata taratarasui ni vulaililiwa. Io, na katakata ni siga e dua na ka e vakavuna na veiveisau ni draki.

E duidui na draki e veiyasa i vuravura. E tarai iko vakacava na veiveisau oqo? Ni donui na vulaitubutubu, sega li ni vakabulabulataki iko na nomu raica na tubu bulabula ni vunikau kei na kena se na kau salusalu? Vakaevei ni malumu na siga ni lutu na yakavi ena vulaikatakata, sega beka ni o marautaka oya? Qai vakacava li na daumaka ni draki ena vulaibotabota, qai rairai totoka na rarabota ni draunikau? Vakacava ke o sarava e dua na loga ni veikau e ubia tu na ucacevata, sega li ni o vakila ni vinaka kina na yalomu?

Na cava e vakavuna na veisau ni draki? E vu vakatabakidua mai na vakalakala ni vuravura. Rauta ni 23.5 na dikiri na kena vakalakala toka ni sowiri wavolita tiko na matanisiga. Ke sega gona ni vakalakala na vuravura, ena sega ni veiveisau na draki, ena duadua tu ga. Macala ni oqo ena vakaleqa na bula ni kau e tei me laukana kei na kau drokadroka tale e so.

Eda raica gona na liga i koya na Dauveibuli ena veiveisau ni draki. Sa rauta me lagata na daunisame vua na Kalou o Jiova na qaqanisame oqo: “O ni a lesia nai yalayala kecega kei vuravura: o ni a lesia na vula i katakata kei na vula i liliwa.”​—Same 74:17. *

Vei keda e vuravura, na veika buli mai lomalagi e ivakatakilakila ni veiveisau ni draki, me wasea tale ga na toso ni gauna. Sa rauta me vaka oya, ni gauna a bulia kina na Kalou na maliwalala, a lewa “me tu na vu-ni-rarama e na maliwa lala kei lomalagi, . . . mei vakatakilakila . . . ni tabayabaki, kei na siga, kei na yabaki.” (Vakatekivu 1:​14) Vakarua gona ena dua na yabaki, ni donuya na sigalevu tutu, ena tudonu na matanisiga ena equator. Ni yaco oya, e dau vakatokai me equinox, e itekitekivu tale ga ni vulaitubutubu kei na vulaibotabota ena vuqa na vanua. Donuya tale ga na equinox, ena vovoleka ni tautauvata na balavu ni siga kei na bogi e veiyasa i vuravura.

Ia, e sega ni vu vakatabakidua na draki kei na kena veiveisau mai na veitosoyaki ni veika buli mai lomalagi. Na draki e veisemati vinaka tu kei na so tale na ituvatuva matailalai qai vereverea e rawa kina na bula. Donu vinaka kina na nodrau kaya na yapositolo lotu Vakarisito o Paula kei na nona i tokani o Panapasa vei ira mai Esia Lailai​​—e levu era kila vinaka na teitei se kena vakarautaki na vua ni itei me laukana​​—ni Kalou e “solia mai vei keda na uca mai lomalagi, kei na yabaki e levu kina na vuata, a sa vakamamautaka na lomada e na kakana kei na marau.”​​—Cakacaka 14:​14-​17.

Na photosynthesis, e dua na ituvatuva vakasakiti e cakacaka ena katakata ni siga, e bula rawa kina na kau ni vanua kei na kau ni waitui. Na rawati gona ni kedra kakana na veika bula kei na nodra cakacaka vata vakavoleka na ka buli kece e semati ena veiveisau ni draki. Sa rauta me kaya o Paula ni kune kina na maweniliga i Jiova: “Sa vakalougatataka na Kalou na qele sa dau gunuva na uca ka dau tau wasoma kina, ka vakatubura na veimataqali kau sa yaga vei ira sa tei e na vukudra.”​​—Iperiu 6:​7, VV.

E dina na vosa ‘veivakalougatataki’ ke da vakasamataka vata kei na ka e dau yaco ena so na vanua ni donui na vulaitubutubu. Ena vakilai na daumaka ni draki, cila tale na siga, e dau siga balavu qai tau vakarauta ga na uca. Ena se na kau salusalu, ra biuta na nodra ivunivuni ni vulaililiwa na manumanu lalai mera veivukayaki ena nodra kania ra qai  kaburaka na se ni itei. E so vei ira na manumanu vuka, me vaka na blue jay, e laurai e ke, e dau lalata na loga ni veikau na voqa ni nodra sere. Qai kuria, ni lai rairai vinaka wale na veikau ena rokadra, io, e sa bulabula tale na vanua. Sa tekivu yavala na veika bula, me tomani tale na veitaravi ni ka e dau yaco​​—oya na bucibucini, lai kadre, me bula sara. (Sere i Solomoni 2:​12, 13) Na kena yaco oqo e lai rawa kina na tatamusuki ena icavacava ni vulaikatakata se vulaibotabota.​​—Lako Yani 23:16.

Na vakatubuqoroqoro ni cakacaka i Jiova e votu ena sala e vakala toka kina na vuravura, ni oqo na ka e vakavuna na siga kei na bogi, vaka kina na draki, e lai rawa kina na kabukaburaki kei na tatamusuki. Io, eda kila deivaki ni na yaco ga na vulaililiwa, qai tarava na vulaikatakata. Me vaka ga na ka a yalataka na Kalou: “Sa tiko ko vuravura, ena sega ni mudu na vula i teitei kei na vula i kelikeli, kei na liliwa kei na katakata, kei na vula i katakata kei na vula i liliwa, kei na siga kei na bogi.”​​—Vakatekivu 8:​22.

[iVakamacala e ra]

[Kato ena tabana e 9]

Na Yaga ni Vula ena Noda Bula

Ena veitabagauna, na vula e dua na ka e qoroya na tamata, e uqeti koya tale ga. Ia, o kila li ni vula e vakavuna tale ga na veiveisau ni draki? Na vula e ivakadei ni vuravura, vakauasivi ni sowiri vakalakala toka. Dua “na itavi levu e cakava na vula, e vakavuna me veiraurau na draki me rawa kina na bula e Vuravura,” e kaya o Andrew Hill, e dua na dauvolaivola vakasaenisi. Ke sega na ka buli vakaitamera oqo me ivakadei ni vuravura ni sowiri vakalakala toka, ena sivia sara na katakata qai sega ni rawa ni bula e dua na ka e vuravura. Sa rauta mera tukuna e dua na ilawalawa kenadau ni veika buli ni lomalagi: “E rawa ni tukuni ni Vula e ivakarau ni draki e Vuravura.”​​—Same 104:19.

[Credit Line]

Vula: U.S. Fish & Wildlife Service, Washington, D.C./Bart O’Gara

[iYaloyalo ena tabana e 9]

Na kameli, ena vualiku kei Aferika kei na iyarabale e Arapea