Cindikeni Kabumba Wenu pa Kuba na Mabuyo ya ku Mupashi

“UMUNTU uli no bwato uushishibe ukubelele icabu, kuti aya fye iciyeyeye.” Uwalandile aya mashiwi mwina Roma uwasambilile sana amano ya bantunse uwaliko mu nshita ya batumwa. Kabili aya mashiwi yalanga ukuti pa kutila imikalile ya muntu ibe bwino, afwile ukuba na mabuyo.

Mu Baibolo mwaba ifilangililo fya bantu abali sana na mabuyo. Ilyo Noa abombeshe pa myaka nalimo 50, ‘akuulile icibwato ku kupususha aba mu ng’anda yakwe.’ Kasesema Mose “atontele amenso ku kupoka icilambu.” (AbaHebere 11:7, 26) Lesa apeele Yoshua, impyani ya kwa Mose, ubuyo bwa kucimfya icalo ca Kanaani.—Amalango 3:21, 22, 28; Yoshua 12:7-24.

Mu mwanda wa mwaka uwa kubalilapo C.E., amabuyo ya ku mupashi aya mutumwa Paulo ukwabula no kutwishika yakumine ku amashiwi ya kwa Yesu ayatila “ne mbila nsuma iyi ya bufumu ikashimikilwa pano isonde ponse ku kubo bunte ku nko shonse.” (Mateo 24:14) Pa kukoseleshiwa ne fyebo e lyo ne fimonwa fyalefuma kuli Shikulu Yesu pamo no mulimo apeelwe uwa “kutwala ishina [lya kwa Yesu] ku bena fyalo,” Paulo alibombeshe ukupanga ifilonganino fya Bena Kristu ifingi nga nshi mu Asia Minor monse na mu Bulaya monse.—Imilimo 9:15; Abena Kolose 1:23.

Ca cine, ababomfi ba kwa Yehova ukutula na kale balacindika Lesa pa kuba na mabuyo yasuma no kuyafishapo. Bushe ifwe kuti twaba shani na mabuyo ya ku mupashi? Mabuyo nshi ayo twingakonkelela, kabili cinshi twingacita pa kufishapo amabuyo?

Imitima Yalungama Ilakabilwa

Amabuyo kuti yabikwa mu mikalile yonse, kabili muli ici calo mwaliba abantu abakwata sana amabuyo. Lelo, amabuyo ya ku mupashi tayaba nga mabuyo ya ici calo. Icilenga sana abantu ukuba na mabuyo muli ici calo, kufwaisha ukuba ne cuma no kufwaisha ukwishibikwa sana mu bwikashi. Mwandini tacawama ukukonkelela ubuyo bwa kwishibikwa sana mu bwikashi! Amabuyo ayacindika Yehova Lesa ni yalya ayakuma ukupepa kwesu kabili ni yalya ayatungilila Ubufumu bwa kwa Lesa. (Mateo 6:33) Icilenga ukuba na mabuyo ya musango uyo kutemwa Lesa na bantu banesu kabili yalenga umuntu ukuipeelesha kuli bukapepa.—Mateo 22:37-39; 1 Timote 4:7.

E ico ilyo tulebika no kukonkelela amabuyo ya ku mupashi, nampo nga ya kufwaya ukubombesha mu mulimo nelyo ukulunduluka ku mupashi, imitima yesu ifwile ukuba iya cishinka. Na lyo line, nangu umuntu abe no mutima walungama limo limo amabuyo tayafishiwapo. E ico kuti twaba shani na mabuyo no kubombesha pa kuyafishapo?

Tulingile Ukupampamina pa Kuyafishapo

Tontonkanyeni pa fyo Yehova apwishishishe ukubumba ububumbo bonse. Amashiwi ya kuti “kwali ne cungulo, kwali no lucelo,” yalanga ukuti Yehova alyakenye inshita alebumbamo ifintu. (Ukutendeka 1:5, 8, 13, 19, 23, 31) Ilyo iciputulwa ca nshita cimo cimo ica kubumbamo ifintu caletendeka, alishibe bwino ifyo ali no kubumba, nelyo ifyo ali no kupwishishisha, pali ubo bushiku. Kabili Lesa alipwishishishe umulimo wakwe uwa kubumba ifintu. (Ukusokolola 4:11) Yobo icikolwe atile: “Ne co umutima [wa kwa Yehova] wafwaya, e co acita.” (Yobo 23:13) Mwandini Yehova afwile alyumfwile bwino ukumona “conse ico acitile” no kusosa ati “naciwamisha”!—Ukutendeka 1:31.

Pa kuti amabuyo yesu yakafikilishiwe, na ifwe tufwile ukupampamina pa kuyafishapo. Cinshi  cingatwafwa ukuba no yu mupampamina? Ilyo pano isonde pali fye kabili apashaba kantu, Yehova alemwena libela ifyo isonde lyali no kuba, e kutila icintu icayembesha mwi ulu, icimuletela ubukata no mucinshi. Na ifwe bene kuti twalundulula umupampamina wa kufwaisha ukufishapo ubuyo bwesu nga tuletontonkanya sana pa fikatumbukamo e lyo ne fyo cikawama nga twacite fyo. Ici e cacitikile Tony uwali ne myaka 19. Ifyo amwene ilyo atandalile amaofesi ya Nte sha kwa Yehova ku Western Europe fyamufikile pa mutima. Ukutula lilya, aleipusha ukuti, ‘Bushe cumfwika shani ukwikala no kubombela palya?’ Tony talekele ukutontonkanya ukuti akasuka ayapo, kabili atwalilile ukukonkelela ubuyo bwakwe. Pa numa ya myaka iingi balimwitile ukuya mu kubombela kulya. Ala mwandini alitemenwe icibi!

Ukwangala na bambi abafishapo kale ubuyo twakwatako kukatulenga ukupampamina pa kubufishapo. BaJayson, abali ne myaka 30, tabatemenwe ukubomba umulimo wa kubila ilyo bali umupungwe. Lelo ilyo bapwile isukulu lya ku sekondari, batendeke bupainiya bwa nshita yonse no kuba kabila wa Bufumu uwa nshita yonse. Cinshi calengele baJayson ukupampamina ukuba painiya wa nshita yonse? Bayasuka abati: “Ukulanshanya na bapainiya no kubomba na bo kwalincincishe ukutendeka bupainiya.”

Ukulemba Amabuyo Yesu Kuti Kwatwafwa Ukuyafishapo

Amapange tukwete yalanguka nga twayalemba. Solomone ailwike ukuti ifyebo fisuma fyalikwata amaka ya kutungulula imikalile ya muntu kwati fye ni filya ifya kusoswelako fyaba. (Lukala Milandu 12:11) Ifyebo fya musango uyo nga fyalembwa, filafika umuntu pa mutima kabili kuti alafibukisha lyonse. Uyu e mulandu wine Yehova aebele imfumu sha mu Israele ukuilembela ibuuku lye Funde! (Amalango 17:18) E ico kuti twalemba amabuyo yesu na mapange twakulakonka pa kuyafishapo. Kabili kuti twalemba na mafya ayo twingenekela ilyo tulekonkelela amabuyo yesu e lyo ne fyo twingayapwisha. Na kabili kuti cawama nga twaishiba ifintu ifyo twingeshiba bwino sana, ifyo tulefwaya ukucenjelamo, e lyo no kwishiba abengatwafwa nelyo ukututungilila muli fyo fintu.

Ukubika amabuyo ya ku mupashi kwalengele baGeoffrey ukushangila mu fya ku mupashi. BaGeoffrey balibomba bupainiya bwaibela pa myaka iingi kabili babombela mu cifulo mushafula baNte mu calo caba ku Asia. Ku ca bulanda, abakashi babo bafwile mu kupumikisha. Umulandu no kwaluka kwaliko, baGeoffrey babikile amabuyo ayabalengele ukulabombesha mu mulimo wabo uwa bupainiya. Lintu balembele ifyo balepanga ukucita, balipepelepo no kubika ubuyo bwa kutendeka amasambililo ya Baibolo ayapya yatatu mu kupwa kwa uyo mweshi. Cila bushiku, balepituluka mu fyo balebomba, kabili pa numa ya nshiku 10, balebebeta ifyo balebomba pa kuti bamone umo balelunduluka. Bushe balifishishepo ubuyo bwabo? Muli uyo wine fye mweshi, batendeke amasambililo ya Baibolo ayapya yane kabili balisansamwike icine cine!

Beni na Mabuyo ayo Mwingafishapo Bwangu nge fya Kwishibilako Ifyo Mulelunduluka

Amabuyo yamo nalimo kuti yamoneka ayayafya ukufishapo. Lintu Tony, uo tulandilepo pa kubala, alemona kwati teti cicitike ukuyabombela pa maofesi ya Nte sha kwa Yehova. Aletontonkanya ifyo pantu imisango yakwe yalibipile, kabili pali iyo nshita taipeele na kuli  Lesa. Lelo Tony apingwilepo ukuwamya imisango yakwe umwabele nshila sha kwa Yehova kabili abikile ubuyo bwa kubatishiwa. Ilyo afishishepo ubo buyo, abikile ubuyo bwa kutendeka bupainiya bwa kwafwilisha no bwa nshita yonse kabili alembele ne nshiku ali no kutendekelapo uyu mulimo pali kalenda wakwe. Ilyo abombeleko bupainiya pa nshita yalinga, ukubombela pa maofesi ya Nte sha kwa Yehova takwalemoneka nge ciloto fye.

Na ifwe bene kuti cawama nga twayakanya amabuyo aya pa nshita ntali mu yo twingafishapo mu nshita inono. Amabuyo ya pa nshita inono kuti yaba nge fya kwishibilako ukuti tulekonkelela ubuyo bwesu ubwingasenda inshita ikalamba pa kubufishapo. Ukupituluka mu fyo tulebomba lyonse ilyo tulefishapo amabuyo ya pa nshita inono ku katwafwa ukutonta amenso pa buyo bwesu ubwingasenda inshita ikalamba pa kubufishapo. Ukupepa kuli Yehova libili libili pa kufishapo ifyo twapanga ukucita nako kukatwafwa ukutwalilila ukucita ifyo tulefwaya ukucita. Umutumwa Paulo atukonkomeshe ukuti: “Pepeni no kukanaleka.”—1 Abena Tesalonika 5:17.

Umupampamina no Mute Filakabilwa

Amabuyo yamo tatuyafishapo ne lyo tuyatontonkanyepo sana nelyo ukufwaisha ukuyafishapo. Umusambi Yohane Marko afwile tatemenwe ilyo umutumwa Paulo ashalefwaya ukumusenda pa lwendo lwa bubili ulwa bumishonari! (Imilimo 15:37-40) Marko ali no kusambilila kuli ici camucitikile no kwalula ubuyo bwakwe pa kuti alebombesha mu mulimo. Na kabushe alisambilile no kwalula ubuyo bwakwe. Pa numa, Paulo alandile bwino sana pali Marko kabili Marko aipakishe ukubombela pamo no mutumwa Petro mu Babiloni. (2 Timote 4:11; 1 Petro 5:13) Nalimo ishuko ilikalamba Marko akwete lyali lya kulemba kalata waputwamo pa mikalile ne mibombele ya kwa Yesu.

Ilyo tulekonkelela amabuyo ya ku mupashi limo limo na ifwe kuti twabwelela inuma. Lelo ukucila ukuleka, tufwile ukumona umo twalunduluka, ukupima nampo nga kuti twafika pa buyo, nelyo ukwalula ubuyo nga cakabilwa. Nga kwaba amafya, tukabila ukubombesha, ukuba no mute e lyo no mupampamina. Imfumu ya mano Solomone itweba ukuti: “Konkomwena pali Yehova imilimo yobe, e lyo yakapampamikwa amapange yobe.”—Amapinda 16:3.

Lelo, ifitucitikila limo limo filalenga twafilwa ukufika pa mabuyo yamo. Ku kulangilila, ukulwalilila nelyo ukusakamana aba pa ng’anda kuti kwatucilikila ukufika pa mabuyo yamo. Shi twilalaba icishinka ca kuti icilambu icikalamba bumi bwa muyayaya ku muulu nelyo muli Paradaise pano isonde. (Luka 23:43; Abena Filipi 3:13, 14) Bushe kuti twapoka shani ici cilambu? Umutumwa Yohane alembele ati: “Uucita ukufwaya kwa kwa Lesa ekalilila umuyayaya.” (1 Yohane 2:17) Nangu kuti kwaba ifingalenga ukukanafika pa buyo bumo, kuti ‘twatiina Lesa wa cine no kubaka amafunde yakwe.’ (Lukala Milandu 12:13) Amabuyo ya ku mupashi yalatwafwa ukutonta amenso pa kucita ubufwayo bwa kwa Lesa. E ico natulecindika Kabumba wesu pa kwimika no kufishapo amabuyo ya ku mupashi.

[Akabokoshi pe bula 22]

Amabuyo ya ku Mupashi ayo Tufwile Ukutontonkanyapo

○ Ukulabelenga Baibolo cila bushiku

○ Ukulabelenga Ulupungu lwa kwa Kalinda lonse ulwafuma na Loleni!

○ Ukuwamyako amapepo yesu

○ Ukuba ne fisabo fya mupashi

○ Ukulabombesha mu mulimo

○ Ukusambilisha no kushimikila bwino

○ Ukwishiba bwino ukushimikila pali lamya, mu lyashi, na mu fifulo fya makwebo