Say Karakpan na Palsa nen Jehova

Say “Daakan a Kayamanan na Saray Dayat”

DIAD iseselek na agew, say dayat so pagagalawen na mapalnan siplog na dagem, tan kalkalnan onlelepwas iray daluyon ed gilig na dayat. Say makaparelaks a tanol na daluyon so pirmin pakasasagyatan na dakel ya ondadagsa ed baybay pian manpainawa tan mananap na pakaligenan. *

Say karukey na amin a baybay ed interon mundo so onnanatnat na anggad nilibolibon kilometro. Sayan lawas manguman-uman a ketegan na buer tan danum so manatanda ed anggaan na saray aagusan na dayat. Ontan so impandesinyo ed satan na Manamalsa. Diad panutukoy to ed inkasikato, inkuan na Dios ya ‘inyan to so buer a ketegan na baybay.’ Inkuan to ni: “Anggan saray daluyon to ombuntatok ira, anggan ontan ag-ira ontalona, anggan manungol ira, anggan ontan ag-ira makalabas ed tagey to.”​—Jeremias 5:22; Job 38:8; Salmo 33:7.

Talagan napno na danum so planeta tayo, aliwan singa say arum a planeta diad solar system. Masulok a 70 porsiento na globo so sasakbongan na danum. Sanen imparaan nen Jehova so dalin pian panayaman na too, oniay ingganggan to: “Saray danudanum ed silong na tawen natipon ira komon ed sakey a pasen, tan ompatnag komon so amaga a dalin.” Et “onman so agawa.” Inyarum ni na salaysay: “Say Dios inngaran to so amagan pasen a Dalin, tan say nandaragupan na saray danudanum inngaran to a Kadayatan; et say Dios anengneng to a sikatoy maong.” (Genesis 1:9, 10) Anto so nagagawaan na kadayatan?

Diad pigaran makapakelaw a paraan, say danum ed kadayatan so denesinyo a manustuni ed bilay. Alimbawa, say danum so walaan na kapasidad a mantipon na petang. Kanian, say kadayatan so maaw-awang a pakatitiponan na petang, a mamabalansi ed makapakektel a panaon na ambetel.

Wala ni sananey a kapasidad na danum a manustuni na bilay. Dakel a substansia so mainomay a natunaw na satan nen say dinanman niran likido. Lapud saray proseso na bilay so magmamaliw a posible panamegley na saray reaksion na kemikal, makana so danum ta pian natunaw iray substansia tan pian manlalaok iray molekula na saratan. Dakel ed saray nanlalaok a kemikal (chemical compound) a naromog ed mabilay iran tissue so nandanum. Oniay inkuan na libron The Sea: “Amin a mabilay so mankaukolan na danum​—a say ultimon lapuan na satan et diad kadayatan, anggan say danum ya onkakana ed saray tanaman tan ayayep a manbibilay diad dalin.”

Walaan met na importantin betang so kadayatan diad pakalilinis na atmospera. Sesepsepen na plankton (angkekelanting ya ayayep tan tanaman) ed dayat so carbon dioxide tan mangipapaway ira na oksiheno. Unong ed sakey a managsukimat, say “70 porsiento na oksiheno a niaarum ed atmospera kada taon so manlalapu ed plankton ed dayat.”

Saray dayat so mangitatarya met na natural iran tambal ed sakit. Diad loob na nilasus lan taon, walaray uusaren a tambal ya aalaen ed sira. Abayag lan uusaren so apdo na siran bakalaw (codfish). Aganggano ni, saray kemikal ya inala ed sira tan arum niran pinalsa ed dayat so uusaren a pantambal ed uyek (asthma) tan pangontra ed saray virus tan kanser.

Walaray impansagpot pian kalkulaen so kablian ed ekonomya na saray nagugunggona ed dayat. Anggaman anggapo so nibaga ran  eksakto, papadesiran na saray managsukimat a ngalngalin duaran-kakatlo ed kablian a nagugunggona ed sistemay ekolohya ed sankamundoan so manlalapu ed kadayatan. Satan so mamepekder ed katuaan a pinalsa iray dayat lapud sakey a gagala​—pian naasikaso tan nasustuni so bilay. Agaylan mitukoyan itan ed say impanawag na Biblia a “daakan a kayamanan na saray dayat”!​—Deuteronomio 33:19, NW.

Si Jehova so nidadayew bilang Matalonggaring a Desinyador tan Managgawa ed satan a kayamanan. Apakiwas si Nehemias a mangidayew ed sikato panamegley na saray onggendan a salita: “Sika so Jehova, sika lambengat a saksakey; sika ginawam so tawen, . . . saray dayat tan amin a wala ed sikara, tan yagel mo ra ya amin.”​—Nehemias 9:6.

[Paimano ed leksab]

[Kahon/Saray litrato ed pahina 9]

Danum, Dagem, tan Saray Daluyon

Say danum tan dagem so mamapawala na angkakabaleg a daluyon a maungol ya ombabasig ed mabaton kelakelas, a singa sayan dayat ed California, Estados Unidos. Saray daluyon so lawas lan makapadinayew a kabiangan na dayat, a mangipapatnag na pirmin inkabiskeg na satan. Saratan met so makapakelaw a mangipapanonot ed matalonggaring a pakapanyari na Manamalsa. Si Jehova so ‘manaakar ed tapew na saray palong na dayat.’ “Pakebbiewen to so dayat ed pakayari to, tan lapu ed pakatalos to kabilen to so Rahab.” (Job 9:8; 26:12) On, “diad tapew na ungol na saray amayamay a danum, saray makapanyari a daldaluyon na dayat, si Jehova ed tagey so makapanyari.”​—Salmo 93:4.

Saray Aporman Kabueran

Panapanaon, saray gilig na dayat so magmamaliw a background na saray makapadinayew ya aporman kabueran, a singa saray nipukpukdol a kabueran a nanengneng diad baybay na Namibia, diad mamaabalaten ya Aprika. Say dagem so manunan puersa a mangiiter na nikaduman uhas ed buer. Anggaman ompatnag a singa labat angkekelag a pukdol so arum a kabueran, arum so onaabot ed 400 metro a kaatagey. Say ontan a kinarakel na buer so ontutulong ed sikatayon natalosan so balikas ed Biblia a “saray buer a wala ed gilig na dayat.” Uusaren itan pian tukoyen so bengatlan agnabilang tan mairap a nasukat. (Genesis 22:17) Pandinayewan tayon tuloy so Manamalsa, ya angitarya ed saratan ya alay abig a mabuer a balwarte a manasamper ed angkakabaleg a daluyon na dayat.

[Litrato ed pahina 9]

Sunset coast, Bight of Biafra, Cameroon