A chhûng thu-ah lût rawh

A chhûnga thuawmte-ah lût rawh

Deuteronomy Bu Aṭanga Thu Pawimawh Hrilhfiahna

Deuteronomy Bu Aṭanga Thu Pawimawh Hrilhfiahna

Jehova Thu Chu A Nung

Deuteronomy Bu Aṭanga Thu Pawimawh Hrilhfiahna

AHUN chu B.C.E. 1473 a ni a. Jehova’n Aigupta sal tânna aṭanga Israel fate a chhuahtîrna pawh kum sawmli lai a liam tawh a. Thlalêra kum heti zozai an thang hnu pawhin, Israelte chuan ram luah tûr an la nei lo cheu va. Mahse, a tâwpah chuan Ram Tiam ramri chu an thleng ta a ni. Chu ram an lâk hunah an chungah eng thil nge lo thleng dâwn? Eng buainate nge an tawh ang a, chûng chu engtin nge an chinfel ang?

Kanaan ram luh nâna Jordan Lui an kân hmain, Mosia chuan pung khâwmho chu an hmaa an tih tûr hna lian tak atân a buatsaih a. Engtin nge? Anmahni fuihtu leh tih tak zeta ngêntu, zilhhautu leh vaukhântu thusawi engemaw zât hmangin a buatsaih a ni. Pathian Jehova’n inpêkna pumhlûm a phuzia Israelte a hriattîr bâkah an hual vêl hnamte nun kawng zui lo tûrin a hriattîr bawk a. Bible-a Deuteronomy bu hi hêng a thusawite deuh vek hlîr a ni. Tin, a thusawia zilhna thu awm chu tûn laia kan mamawh tak a ni bawk; keini pawh Jehova hnêna inpêk pumhlûm a harsatna khawvêla kan awm avângin.​—⁠Hebrai 4:⁠12.

A tâwp ber bung tiam lohvin Mosia ziah vek a ni a, Deuteronomy bu hian thla hnih chuang awrh chhûnga thilthlengte a huam a ni. * (Deuteronomy 1:3; Josua 4:19) Chu ta thute’n Pathian Jehova hmangaih tûr leh kan thinlung zawng zawnga a rawng rinawm taka bâwl tûra min ṭanpui dân i lo en ang u.

‘IN MITIN A HMUHTE CHU THEIHNGHILH SUH U’

(Deuteronomy 1:1–​4:​49)

A thusawi hmasa berah, Mosia chuan thlalêra thilthleng ṭhenkhatte​—⁠a bîk takin Israelte’n Ram Tiam luah tûra an inbuatsaihna kawnga an ṭangkaipui tûrte​—⁠chu chipchiar takin a sawi a. Rorêltute ruatna chanchin hian Jehova’n a mite hmangaih taka enkawlin a buatsaih a ni tih a hriat nawntîr ngei ang. Mosia chuan enthlatu sâwmte pêk chanchin ṭha lo tak avânga chhuan hmasate’n ram tiam an luh loh phah thu a sawi bawk a. Ram tiam chu an mit ngeia an hmuh avângin, chu vaukhânna entîrna chuan Mosia thusawi ngaithlatute chunga ngawng a neih dân tûr han ngaihtuah teh.

Jehova’n Jordan an kân hmaa Israel fate hnêna hnehna a pêkte ngaihtuahna chuan, lui râl lehlama ram la ṭan tûrin huaisenna a pe ngei ang. An va luah tûr ramah chuan milem biakna a hluar êm êm a. Mosia’n milem biakna laka vaukhânna khauh tak a pe chu a va inâwm tak êm!

Bible Chungchâng Zawhnate Chhânna:

2:​4-6, 9, 19, 24, 31-​35; 3:​1-6​—⁠Engvângin nge Israelte khân Jordan chhak lama awm hnam ṭhenkhatte an tihmang vek a, a dangte chu an tihmang loh? Jehova’n Israelte chu Isauva thlahte bei lo tûrin thu a lo pe tawh a ni. Engvângin nge? Jakoba unaupa thlahte an nih avângin. Israelte chuan Moab-ho leh Amonho chu Abrahama tupa Lota thlahte an nih avângin an tibuai tûr emaw, an do tûr emaw a ni lo. Amaherawhchu, Amor Lal Sihona leh Oga chuan Israelte nêna inchhûnna an neih loh avângin, an ram luah chu nei hlen thei an ni lo. Chuvângin, Sihona’n a rama Israelte kal tlangtîr a phal loh khân, leh Oga’n Israelte do tûra a lo kal khân, Jehova chuan Israelte hnênah an khuate tichim a, tumah dam khawchhuak awmtîr lo tûrin thu a pe a ni.

4:​15-20, 23, 24—⁠Milem siam khapna avângin in cheimawi nâna milem siam chu thil sual a ni em? Ni lo. Heta khapna hi chibai bûk atâna milem siam a ni a​—⁠milemte ‘biaa, a rawngbâwl’ hi khap a ni. Bible chuan in cheimawi nâna milem chher emaw, milem ziah emawte chu a khap lo.​—⁠1 Lalte 7:​18, 25.

Kan Zir Tûrte:

1:​2, 19. “Horeb tlâng [Thu Sâwm Pêk an dawnna Sinai tlâng vêla tlâng ram] aṭangin Kades-barnea chu Seir tlâng lam kawngah ni sâwm leh ni khat kal” lek mah ni se, Israel thlahte kha thlalêrah kum 38 lai an thang a ni. Pathian Jehova thuâwih lohna rah chhuah lungngaihthlâk tak a va ni êm!​—⁠Number 14:​26-34.

1:​16, 17. Rorêlna kawnga Pathian tehna chu tûn laiah pawh a la ngai reng a. Judicial committee-a telte chuan duhsak bîkna emaw, mihring hlauhna emawin an thurêl a khawihbuai chu an phal tûr a ni lo.

4:9. Israelte hlawhtlin nân ‘an mita an thil hmuhte theihnghilh loh’ chu a pawimawh a. A tiam khawvêl thar kan hnaih rual hian, kan tân pawh a Thu taima taka zirna hmanga Jehova thiltih ropuite thlîr reng chu a pawimawh a ni.

JEHOVA HMANGAIH LA, A THUPEKTE ZAWM RAWH

(Deuteronomy 5:1–​26:19)

A thusawi ṭum hnihnaah chuan, Mosia chuan Sinai Tlânga Dân thupêk an dawn dân leh Thu Sâwm Pêk chungchâng a sawi a. Hnam sarihte chu tihboral phiar atâna sawi lan fak an ni. Israel fate chu thlalêra an awm laia an thil zir pawimawhte chu hriatnawntîr an ni: “Mihring hi chhang chauhvin an nung lo va, LALPA kâa thu tin chhuakin an nung zâwk a ni,” tih hi. An hmun tharah chuan, “thupêk zawng zawngte” chu an zâwm tûr a ni.​—⁠Deuteronomy 8:3; 11:⁠8, 9.

Ram tiama awmhmun an khuar hian, Israel fate chuan biakna chungchângah chauh ni lovin rorêlna lamah te, sawrkârna lamah te, indona lamah te, leh nî tin khawtlâng leh mi mal nun lamah te kaihhruaina dân an mamawh dâwn a. Mosia chuan chûng dânte sawi nawnin, Jehova hmangaih leh a thupêkte zawm a ṭûlzia a sawi uar a ni.

Bible Chungchâng Zawhnate Chhânna:

8:​3, 4—⁠Israelte thlalêra an kal chhûng khân eng kawngin nge an silhfênte an sin chul loh va, an kete pawh a vûn loh? Hei hi mannaa châwmna ang bawkin thilmak tih awm chhunzawm reng a ni a. Israelte chuan an lo chhuahtirha an hâk silhfên leh pheikhawkte chu an hmang reng a, naupangte an ṭhan chhova, puitlingte an thihin an inpe chhâwng zêl a nih ngei a rinawm. Thlalêra an kal ṭantirha chhiarpui leh a tâwpa chhiarpui chuan Israelte chu an pung lo tih a târ lan avângin, atîra silhfên leh pheikhawk an neih zât chuan a daih tâwk hle a ni ang.​—⁠Number 2:32; 26:51.

14:21—⁠Engvângin nge Israelte khân anmahni ngeiin an ei loh tûr a thisen chhuah loh ran thite chu an awmpui ram dang mite an pe emaw, hnam dang mite hnênah an hralh emaw theih? Bible-a “awmpui ram dang mite” tih hian Israel mi ni lo saphun lo nite emaw, a ram dân bulpuite zâwma Jehova betu ni lote emaw a kâwk thei ve ve a. Hnam dang mi leh an awmpui ram dang mi saphun ni lote chu Dân hnuaiah an awm lo va, a thisen chhuah loh sa amaha thi chu kawng chi hrang hrangin an hmang thei a ni. Israelte chu an hnêna pêk emaw, hralh emaw phalsak an ni. Kawng leh lamah chuan, saphunte chu Dân thuthlungin a phuar tlat a. Leviticus 17:​10-in a târ lan angin, chutiang mite tân ran thinsen ei chu khap a ni.

24:6—⁠Engvângin nge “buh râwtsawmna emaw, a chung lam lung emaw” hrênsak chu “nunna” hrênsak nêna tehkhin a nih? Buh râwtsawmna leh a chung lam lung chuan mi “nunna,” a nih loh leh a nun châwmna ber ai a awh a ni. Hêngte zînga a pakhat khat hrênsak chu chhûngkaw chaw chhuhsak ang a ni.

25:9—⁠Pasal unaupa tih tûr ti duh lotu mipa pheikhawk hlihsak leh a hmaia chil chhâk chu eng tihna nge ni? ‘Hmân lai Israelte zînga . . . an in tlan dân chu pheikhawk an hlîp a, an vêngte pêk’ a ni a. (Ruthi 4:⁠7) Chuvângin, pasal unaupa tih tûr ti duh lotu pheikhawk hlihsakna chuan a unaupa thi tawh tâna ro luahtu tûr hrinsak a hnâwl tih nemngheh nân a ni. Chu chu thil zahthlâk tak a ni. (Deuteronomy 25:​10) A hmaia chil chhâk chu tihmualphona a ni.​—⁠Number 12:14.

Kan Zir Tûrte:

6:​6-9. Israelte chu Dân hre tûra thupêk pêk an nih ang chiahin, keini pawhin Pathian thupêkte chu kan hriat a, engtik lai pawha hre reng a, chûng chu kan fate thinlungah kan tuh tûr a ni. ‘Chhinchhiahna atân kan bâna zem’ ang maiin, kan kutin a entîr kan thiltih chuan Jehova thu kan awih tih a târ lang tûr a ni. “Mit leh mit inkâra chalhrênna” angin kan thuâwihna chu mi zawng zawng hmuh theih a ni tûr a ni.

6:​16. Israelte’n tui an neih loh avânga an phunnawina hmun, Masa-a an tih angin, Jehova chu i fiah ngai lo vang u.​—⁠Exodus 17:​1-7.

8:​11-​18. Hausak âtchilhna chuan Jehova min theihnghilhtîr thei a ni.

9:​4-6. Mahni intihfelna lakah kan invêng tûr a ni.

13:6. Jehova biakna lak ata tuma hruaipênin i awm lo vang u.

14:1. Mahni inzaina chuan mihring taksa zah lohna a lantîr a, biakna dik lo nên a inkûngkaih mai theih avângin, kan pumpelh ngei ngei tûr a ni. (1 Lalte 18:​25-28) Kan thawhleh beiseina avângin chutiang a hlei a hluaka mitthi sûnna lantîr chu thil tihâwm a ni lo.

20:​5-7; 24:⁠5. Dinhmun engemaw bîka dingte chungah ngaihhnathiamna lantîr tûr a ni, thil tih mêk hi eng anga pawimawh pawh ni se.

22:23-​27. Pâwngsual hlauhawma an awm hunah, hmeichhiate invênna ṭha ber chu au chhuah vak hi a ni.

“NUNNA CHU THLANG RAWH”

(Deuteronomy 27:1–​34:12)

A thusawi pathumnaah, Mosia chuan Jordan an kân hnuah Israelte chuan Dân chu lung phêkah an ziak tûr a ni tih a sawi a, thuâwih lote tâna anchhia leh thuâwihte tâna malsâwmnate pawh a sawi tel bawk. A thusawi palina chu Jehova leh Israel inkâra thuthlung tihthar lehna nên a inṭan a. Mosia’n thuâwih lohna lakah a vaukhân leh a, mite chu ‘nunna thlang’ tûrin a fuih a ni.​—⁠Deuteronomy 30:19.

A thusawi palina chu belhchhahin, Mosia chuan hruaitu inthlâkna thu a sawipui a, Israelte chu Jehova chawimawina hla mawi tak a zirtîr a, rinawm lohna sawhkhâwk chungpikna thu sawiin a vaukhân bawk. Hnamte chu mal a sâwm hnuah, Mosia chu kum 120 mi niin a thi ta a, phûm a ni ta a ni. A sûnna hun chu ni 30 chhûng a ni a, Deuteronomy huam chhûng hun chanve vêl a luah a ni.

Bible Chungchâng Zawhnate Chhânna:

32:13, 14—Israelte tân eng thau pawh ei khap a ni si a, “berâm no thaute” an ei tih kha engtihna nge ni ta ang? Heta thau tih ṭawngkam hman hi berâm rual zînga ṭha ber sawi nâna hman a ni. Chu mi châng vêka hman “buh kal thaute” leh “grêp thisen” tih ṭawngkamte hian hla thu, tehkhin thua hman a nihzia a hril a ni.

33:​1-​29—⁠Engvângin nge Mosia’n Israel hnamte mal a sâwmnaah Simeona hnam chu a sawi lan loh? Simeona leh Levia chuan ‘nun chhe taka’ thil an tih vâng leh an thinurna chu “kawlh tak” a nih vâng a ni. (Genesis 34:​13-31; 49:​5-7) An ro chan chu hnam dangte ro chan nên a inang chiah lo va. Levia chuan khawpui 48 a chang a, Simeona hmun chan chu Juda bial chhûngah a awm a ni. (Josua 19:9; 21:​41, 42) Chuvângin, Mosia chuan Simeona chu mal a sâwm lo. Mahse, Simeona malsâwmna dawn chu Israelte a tlângpuia mal a sâwmna zînga mi a ni.

Kan Zir Tûrte:

31:12. Naupangte chuan kohhran inkhâwmnaah puitlingte nêna ṭhutlângin, ngaihthlâk leh zir an tum tûr a ni.

32:4. Jehova’n a mizia rorêl dikna te, finna te, hmangaihna te, leh thiltihtheihnate chu inbûk tâwk takin a lantîr avângin a thiltih zawng zawng chu a fel famkim a ni.

Kan Tân A Hlu Hle

Deuteronomy hian Jehova chu “Pathian chauh” tiin a târ lang a. (Deuteronomy 6:⁠4) He lehkhabu hi Pathian nêna inlaichînna ṭha bîk tak nei mite chanchin chuanna a ni. Deuteronomy bu hian milem biakna laka vaukhânna thu a târ chhuah bâkah, Pathian dik hnêna inpumpêk pumhlûm a ngaihzia a sawi uar bawk.

Chiang takin, Deuteronomy bu hi kan tân a hlu hle a ni! Dân hnuaiah awm tawh lo mah ila, he bu aṭang hian ‘Jehova kan Pathian chu kan thinlung, kan rilru, leh kan chakna zawng zawnga hmangaih tûrin’ nasa takin min ṭanpui thei a ni.​—⁠Deuteronomy 6:⁠5. (w04 9/15)

[Footnote]

^ par. 3 A bung tâwp ber, Mosia thih chungchâng telna chu Josua emaw, Puithiam Lal Eleazara emaw ziah belh a nih a rinawm.

[Phêk 28-naa map]

(A lan dân tûr dik tak hriat nân, a lehkhabu en rawh)

SEIR

Kades- barnea

Sinai Tlâng (Horeb)

Tuifinriat Sen

[Milem Hawhtîrtu]

Based on maps copyrighted by Pictorial Archive (Near Eastern History) Est. and Survey of Israel

[Phêk 28-naa milem]

Deuteronomy bu hi Mosia thusawite deuh vek hlîr a ni

[Phêk 30-naa milem]

Jehova pêk manna aṭangin eng nge zirtîr a nih?

[Phêk 30-naa milem]

Buh râwtsawmna emaw, a chung lam lung emaw hrênsak chu “nunna” hrênsak nêna tehkhin a ni