Ges-y sẽn be pʋgẽ wã

Ges-y sẽn be sebrã pʋgẽ

Tõod sebrã tags-kãsemse

Tõod sebrã tags-kãsemse

A Zeova Gomdã vɩɩme

Tõod sebrã tags-kãsemse

YAA yʋʋmd 1473 sẽn deng Kirist zãmaanã. Yʋʋm 40 n loog woto a Zeova sẽn yiis Israɛll kambã Ezipt yembdẽ wã. Wakat kãngã fãa b sẽn zĩnd rasempʋɩɩgẽ wã tɩ b ra ket n nan pa tar tẽng ye. La masã, b yaa n baas n taa Kãabg tẽngã noore. Bõe n na n paam-b tẽngã reegr sasa? Yel-bʋs la b na n sege, la wãn to la b segd n welg-ba?

Nand tɩ Israɛll nebã pasg Zʋrdẽ kʋɩlgã n tɩ kẽ Kanaã soolmẽ wã, a Moiiz segla kʋʋngã yam tʋʋm-kãseng ning sẽn da gũud-bã yĩnga. Wãn-wãn la a maan rẽ? A sõsa sõss n pʋgl taab n keng b raoodo, n sagl-b la a keoog-ba. A tẽega Israɛll nebã tɩ Wẽnnaam a Zeova segda ne sakr zãng-zãnga, la tɩ b pa segd n dɩk tẽns a taabã sẽn karg n gũbg-bã togs-n-taar ye. Yaa sõs-kãens n yaa Tõod sebrã sẽn be Biiblã pʋgẽ wã bab-kãsenga. La sagls nins b sẽn kõ beenẽ wã yaa sagls sẽn tar yõod wʋsg ne tõnd me rũndã-rũndã, bala a Zeova sakr zãng-zãng dũni ning pʋgẽ d sẽn vɩ wã sɩd yaa toog wʋsgo.—Hebre rãmba 4:12.

Tõod sebrã yaoolem sak toor sẽn ka be, a fãa la bal yaa a Moiiz n gʋlse. A gomda yɛl sẽn zĩnd kiis a yiib pʋgẽ la sẽn yɩɩd rẽ bilf yelle. * (Tõodo 1:3; Zozue 4:19) Bɩ d ges sagls nins b sẽn kõ beenẽ wã sẽn tõe n sõng-d to-to tɩ d nong a Zeova ne d sũur fãa la d balem-a ne kɩs-sɩda.

‘RA YĨM-Y BŨMB NINS Y NIN SẼN YÃ WÃ YELL YE’

(Tõodo 1:1–4:49)

A Moiiz pipi sõsgã pʋgẽ, a sõdga yɛl kẽer sẽn maan rasempʋɩɩgẽ wã ball-balle, sẽn yɩɩd fãa, a goma b rãmb nins sẽn da na n sõng Israɛll nebã, b sẽn da wa n segend b mens n na n tɩ reeg Kãabg tẽngã yelle. Tõe tɩ kɩbar ning sẽn gomd bʋ-kaoodbã yãkr yellã tẽeg-b lame t’a Zeova sẽn sigind a nin-buiidã to-to wã, yaa sẽn na yɩl tɩ b ges b yell ne nonglem. A Moiiz leb n wilgame tɩ yaa kɩba-wẽng ning tẽn-gũusdb piigã sẽn da wa ne wã n kɩt tɩ zãmaan ning sẽn deng-a bãmbã pa na n paam n kẽ tẽng ning Wẽnnaam sẽn da pʋlem t’a na n kõ-b lame wã pʋgẽ ye. Tags-y n ges-y keoog-kãngã sẽn da tog n tall pãn-tusdg ning a Moiiz kɛlgdbã zutu, b sẽn da ne Kãabg tẽngã sẽn be b taoorã.

Nand tɩ Israɛll nebã pasg Zʋrdẽ kʋɩlgã, a Moiiz tẽeg-b-la zab nins a Zeova sẽn da sõng-b tɩ b zab n tõogã. Woto ra segd n kõ-b-la raoodo, b sẽn da segl n sa n na n sɩng tẽns nins sẽn be kʋɩlgã rʋʋndã reegrã. bõn-naandsã baleng yaa bũmb sẽn da wae tẽng ning b sẽn da segend n na n tɩ reegã pʋgẽ. Ad a Moiiz sẽn deng n keoog-b hal sõma tɩ b ra wa saag n balem bõn-naandsã sɩd ra zemsame!

Sogsg sẽn tik verse rãmb zut n paam leokre:

2:4-6, 9, 19, 24, 31-35; 3:1-6—Bõe yĩng tɩ Israɛll nebã sãam buud nins sẽn da be Zʋrdẽ kʋɩlgã yaangã sãnda n yaool n bas kẽere? A Zeova kõo Israɛll nebã noor tɩ b ra zab ne a Ezayu yagensã ye. Bõe yĩnga? Bala b ra yaa a Zakoob ba-biig yagense. B ra leb n pa segd n nams bɩ n zab ne Moaab la Amo nebã ye, bala b yaa a Abrahaam kẽem biig a Lot yagense. La Amoor dĩm dãmb a Sihõ ne a Oog sẽn da pa kĩ ne Israɛll nebã yĩng kɩtame tɩ b ra pa tar sor n na n zĩnd tẽngẽ wã ye. Rẽ n so t’a Sihõ sẽn tõdg t’a kõn bas tɩ Israɛll nebã pɩʋʋg a tẽngã, t’a Oog yi n na n zab ne-bã, a Zeova kõ Israɛll nebã noor tɩ b sãam b tẽnsã gill n da kell yõor ye.

4:15-20, 23, 24—B sẽn gɩdg tɩ b ra pees bõn-naandsã rat n yeelame tɩ b pa segd n maan bõn-naandg n nags zĩig bɩ? Ayo. Zĩ-kãensã, bũmb ning b sẽn gɩdgã yaa maan bõn-naands n tarẽ n balemdẽ wã, sẽn dat n yeel tɩ ‘wõgemd b taoor n waoog-bã’ bala. Gʋlsg Sõamyã pa gɩdg tɩ b ra pees wall b gʋl bõn-naand sebr bɩ peend zug n tall n nags zĩis ye.—1 Rĩm dãmba 7:18, 25.

Zãmsg tõnd yĩnga:

1:2, 19. Israɛll kambã yeeba rasempʋɩɩgẽ wã yʋʋm 38, baa Kadɛs-barneya ne Horɛb [tãensã sẽn karg n gũbg Sinayi tãngã sẽn yaa zĩig ning b sẽn deeg Tõod Piigã] sẽn da yaa ‘rasem piig la a yembr kẽnd’ bala, b sã n da ‘tũ Seiir tãngã sɛɛgã.’ Ad b sẽn kɩɩs a Zeova wã sɩd wa ne toog b zutu!—Sõdbo 14:26-34.

1:16, 17. Noy nins Wẽnnaam sẽn kõ bʋ-kaoorã wɛɛngẽ wã pa toeem ye. Neb nins b sẽn yãk tɩ b segd n zĩnd bʋ-kaoodb sull pʋgẽ dũndã-rũndã wã pa segd n tall bak-n-sõng yam wall b zoe ninsaal nifu, tɩ gɩdg-b tɩ b pa kao bʋʋd tɩrg ye.

4:9. Sẽn na yɩl n tõog n kẽ Kãabg tẽngẽ wã, ra tara yõod ne Israɛll nebã tɩ b ‘ra yĩm bũmb nins b nin sẽn da yã wã yell ye.’ Sẽn mik tɩ dũni-paalgã b sẽn kãabã waoong kolgdame wã, tara yõod ne tõnd me tɩ d karemd a Zeova Gomdã wakat fãa sẽn na yɩl n da yĩm a tʋʋm-kãsemsã ye.

NONG-Y A ZEOVA LA Y SAK A TÕODÃ

(Tõodo 5:1–26:19)

A Moiiz sõsg a yiib-n-soabã pʋgẽ, a tẽega nin-buiidã Tõogã reegr Sinayi tãngẽ wã sẽn yɩ to-to wã, la a leb n wilg-b Tõod piigã. A wilg-b-la tẽns a yopoe takɩ b sẽn segd n sãam fasɩ. B tẽega Israɛll kambã bũmb sẽn tar yõod wʋsg b sẽn da zãms rasempʋɩɩgẽ wã: “Ninsaal ka na n vɩ ne rɩɩb bal ye, la b tog n vɩɩmda ne goam nins sẽn yit Zusoaba noorẽ wã.” B sã n da tɩ kẽ Kãabg tẽngã pʋgẽ, b ra segd n ‘saka tõodã fãa.’—Tõodo 8:3; 11:8.

Israɛll nebã sã n da wa tɩ kẽ Kãabg tẽngã, b na n data noy b sẽn na n tũ yɛl toɛy-toɛy pʋsẽ wala balengã, bʋʋdã kaoobo, naamã, zabã, nebã ne taab zĩid-n-taarã, la ned kam fãa sẽn segd n vɩɩmd to-to wã wɛɛngẽ. A Moiiz leb n wilga no-kãensã la a wilg-b vẽeneg tɩ b segd n nonga a Zeova la b sak a noyã.

Sogsg sẽn tik verse rãmb zut n paam leokre:

8:3, 4—Bõe yĩng tɩ Israɛll nebã sẽn yeeb rasempʋɩɩgẽ wã, b futã pa ki la b naoã pa mode? Tũu ne yel-solemd Wẽnnaam sẽn maane, wa mannã a sẽn da kõt-b wakat fãa wã. Israɛll nebã kell n talla b futã la b neooda nins b sẽn yi ne wã. Tõe tɩ kãsembã kiime n bas fu-kãens la neood-kãens ne b kambã. Sẽn mik tɩ sõdb a yiibã b sẽn sõd rasempʋɩɩgã pʋgẽ kẽndã sɩngr la a baasgẽ wã wilgame tɩ nin-buiidã sõor pa paasã, fut la neooda nins b sẽn da yi ne wã ra tõe n sekame.—Sõdbo 2:32; 26:51.

14:21—Bõe yĩng tɩ Israɛll nebã ra tõe n kõ sãan sẽn zĩ b tẽngẽ wã rũng sẽn ki gɩf wall b koos-a ne bu-zẽng neda, tɩ bãmb mensã yaool n da pa na n sak n dɩ-a? Biiblã pʋgẽ, gom-biig ning b sẽn lebg tɩ ‘sãan sẽn be yãmb tẽngã pʋgẽ’ wã tõe n yɩɩ ned sẽn pa Israɛll buudã ned sẽn tuub n sak b tũudmã, wall ned sẽn wa n zĩ tẽngẽ wã n sakd tõodã noy kẽer la a yaool n pa balemd a Zeova ye. Ra pa tɩlae ne sãan bɩ bu-zẽng ned sẽn be tẽngẽ wã n yaool n pa tuub n sak tẽngã tũudum t’a tũ Tõogã ye. A ra tõe n dɩka rũng sẽn ki gɩf n maan a sẽn dat fãa. Israɛll nebã ra tõe n kõome wall b koos rũng sẽn ki gɩf ne-ba. La Tõogã kaool ra paka sãan fãa sẽn tuub n sak Israɛll nebã tũudum. Wala Maankʋʋre 17:10 sẽn wilgdã, nin-kãens ra pa segd n dɩ rũng zɩɩm ye.

24:6—Bõe yĩng tɩ “ned sã n dɩk neer bɩ a ne-biig n wa n na n gãneg ne foom n deeg bũmbu,” yaa wa a sẽn dɩk “a vɩɩm” n wa gãneg ne-fo? Neer la ne-biig makda ned “vɩɩm” bɩ bũmb nins fãa sẽn yaa tɩlae ne a vɩɩmã. Bõn-kãensã a yembr deegr tõe n yɩɩ sabab tɩ zakã neb fãa gãand kom.

25:9—Pidg ned neoodr la f tʋbs a neng kolkood a sẽn tõdg t’a kõ kẽ kãadem ne a ba-biig pʋg-kõorã yõod yaa bõe? “Kʋdemd wakate, rag n yaa Israɛll nebã minung tɩ ned sã n dat n yao n deeg bũmbu . . . , yẽ pidgda a neoodr n kõ ned a to wã.” (Rut 4:7) Pidg ned neoodr a sẽn tõdg t’a kõ deeg pʋg-kõorã wilgdame t’a sɩd tõdga zɩɩb la sor ning a sẽn tar n na n kẽ ne pagã n dog kamb kiidã yʋʋr yĩngã. Woto ra yaa yãnde. (Tõodo 25:10) Tʋbs a soabã neng kolkoodã ra yaa paoogre.—Sõdbo 12:14.

Zãmsg tõnd yĩnga:

6:6-9. Wala b sẽn da kõ Israɛll nebã noor tɩ b bao n bãng Wẽnnaam noyã sõma wã, tõnd me segd n bãng-b-la woto n tẽegd-b yell wakat fãa la d rɩk-b n zãms d kambã. D segd n ‘pid-b-la d nugẽ tɩ b yɩ wa bãnde,’ sẽn dat n yeel tɩ tõnd tʋʋmã b sẽn mak ne nug kaanẽ wã segd n wilgdame tɩ d sakda a Zeova. La wa ‘peend sẽn teeg dĩir’ sẽn pa solgã, tõnd sakrã segd n yɩɩ vẽeneg nebã fãa nifẽ.

6:16. Bɩ d ra wa tol n mak a Zeova wala Israɛll nebã sẽn pa tall tẽebã sẽn mak-a Masa, n yẽgem koom kaalem yĩngã ye.—Yikri 17:1-7.

8:11-18. Laog nonglem tõe n kɩtame tɩ d yĩm a Zeova yelle.

9:4-6. D segd n gũusame n da bao n yɩ tɩrs d mens nifẽ ye.

13:6. D pa segd n bas tɩ ned ba a ye kɩt tɩ d bas a Zeova baleng ye.

14:1, Sebr Sõngo. Ned sẽn bogd a yĩng wilgdame t’a pa nand a yĩngã ye. Yĩng bogb tõe n tara loees ne ziri balengo, tɩ d segd n zãag d mens ne rẽ maanego. (1 Rĩm dãmba 18:25-28) Tõnd sẽn saagd tɩ kũum na n vʋʋgame wã yĩnga, pa zems tɩ d wilg d sũ-sãang ne manesem sẽn loog noor woto ye.

20:5-7; 24:5. Baa d sã n tar tʋʋm-kãseng n na n maane, d segd n basa neb nins sẽn be yel-gɩdgdɩ pʋsẽ wã taale.

22:23-27. Bũmb a yembr sẽn yaa sõma hal wʋsg pag sẽn tõe n maan n kogl a menga, b sã n wa rat n yõg-a, yaa kɛlenga.

“BƖ Y YÃK VƖƖM”

(Tõodo 27:1–34:12)

A Moiiz sõsg a tãab-n-soabã pʋgẽ, a wilga Israɛll nebã tɩ b sã n wa pasg Zʋrdẽ kʋɩlgã, b segd n gʋlsa Tõodã kug-bɛd zutu, la b togs yel-beed nins sẽn na n wa b zut b sã n kɩɩse, la bark nins b sẽn na n paame, b sã n sakã. Sõsg a naas-n-soabã sɩngrẽ, a Moiiz lebg n tẽega Israɛll nebã kaool ning a Zeova sẽn maan ne-bã. A leb n keoog-b lame tɩ b ra wa kɩɩs kaoolã ye, la a sagl-b tɩ b “yãk vɩɩm.”—Tõodo 30:19.

A Moiiz sõss a naasã poore, a wilga Israɛll nebã tɩ taoor lʋɩtã na n toeemame, la a zãms-b yɩɩll sẽn tar pãng sẽn pẽgd a Zeova la a keoog-b ne wẽn-kɩɩsg sẽn wat ne yel-beed ninsã. A Moiiz sẽn ning buudã bark n sa wã zugẽ, a kiime tɩ Wẽnnaam soalg-a, la rẽ t’a tara yʋʋm 120. Nin-buiidã rɩka rasem 30 n yãb-a. Rẽ sẽn kaoos wakat ningã kolga Tõod sebrã sẽn gomd wakat ning yellã pʋɩ-sʋka.

Sogsg sẽn tik verse rãmb zut n paam leokre:

32:13, 14, NW—Sẽn mik tɩ b ra gɩdga Israɛll nebã tɩ b ra rɩ nem-kaamã, b sẽn yeel tɩ b rɩɩ ‘piis kaamã’ rat n yeelame tɩ bõe? Gomd ning b sẽn lebg tɩ ‘piis kaamã’ yaa makr goam sẽn dat n yeel tɩ b rɩɩ rũm-nobdse. Bũmb ning sẽn wilgd tɩ sɩd yaa makr goamã yaa verse kãng sẽn gomd “sib zɩɩm” (NW ) yellã.

33:1-29—Bõe yĩng t’a Moiiz sẽn na n ning Israɛll kambã barkã, a pa gom a Simeõ yell takɩ? Yaa a Simeõ ne a Levi sẽn da tʋm ne ‘sũ-tʋʋlem’ tɩ b sũ-yikrã yɩ “toogã” yĩnga. (Sɩngre 34:13-31; 49:5-7) Bãmb pʋɩɩrã ra pa tolg n zem buud a taabã rẽnd ye. A Levi paama tẽns 48, la a Simeõ zĩigã ra bee Zida buudã soolem pʋgẽ. (Zozue 19:9; 21:41, 42) Yaa rẽ n kɩt t’a Moiiz pa ning a Simeõ bark takɩ ye. Baasg zãnga, a Simeõ me paama bark ning b sẽn ning Israɛll kambã fãa wã.

Zãmsg tõnd yĩnga:

31:12. Tigingã tigissẽ, kom-bɩɩsã segd n zĩi ne kãsembã n modgd n kelgd n paamd zãmsgo.

32:4. A Zeova tʋʋmã fãa zemsa zãnga, bala b wilgda a tɩrlmã, a yamã, a nonglmã, la a pãngã tɩ zemsd kɛpɩ.

Tõod sebrã tara yõod wʋsg ne-do

Tõod sebrã goma a Zeova yell n yeel tɩ “tõnd Zusoab a Wẽnnaam yaa Zusoab a ye bala.” (Tõodo 6:4) Yaa sebr sẽn gomd nin-buiid sẽn tar zems-n-taar sẽn ka to ne Wẽnnaam yelle. Tõod sebrã leb n keoogda tõnd ne bõn-naandsã baleng la a wilgd vẽeneg tɩ d segd n saka sɩd Wẽnnaamã ne sakr zãng-zãnga.

Sãmbg sẽn kae, Tõod sebrã sɩd tara yõod wʋsg ne-do! Baa ne a Moiiz Tõogã tũub sẽn ye pa tɩlae ne-dã, d tõe n zãmsa yɛl wʋsg a pʋgẽ tɩ sõng-d tɩ d ‘nong a Zeova ne d sũur fãa la ne d yam fãa la ne d pãnga fãa.’

[Tẽngr note]

^ sull 5 Tõe tɩ yaa a Zozue bɩ maan-kʋʋd kãsem a Eleazaar n gʋls Tõod sebrã yaoolem sakã sẽn gomd a Moiiz kũumã yellã.

[Kart, seb-neng a 8]

(Sebrã meng pʋgẽ la y tõe n yã fãa)

SEIIR

Kadɛs-barneya

Sinayi tãngã (Horɛb)

Mog-miuugã

[Foto, seb-neng a 8]

Tõod sebrã sẽn waoog fãa yaa a Moiiz sõssã

[Kartã soaadbã]

Based on maps copyrighted by Pictorial Archive (Near Eastern History) Est. and Survey of Israel

[Foto, seb-neng 10]

Bõe la mannã a Zeova sẽn da kõtã zãmsd tõndo?

[Foto, seb-neng 10]

Ned sã n dɩk a neer bɩ a ne-biig n gãneg ne-f n deeg bũmbu, yaa wala a sẽn dɩk “a vɩɩm” n wa gãneg ne-fo