Aver yem sha atineakaa

Aver yem sha mver u atineakaa

U Saven Ôron Asember ken Takerada u Duteronomi

U Saven Ôron Asember ken Takerada u Duteronomi

Mkaanem ma Yehova Ma Uma Je

U Saven Ôron Asember ken Takerada u Duteronomi

HII shighe u Yehova yima ônov mba Iserael due a ve ken uikyangen ken Igipiti la zan zan ar ken inyom i 1473 C.S.W. la, anyom kar kuma akunduahar. Er Mbaiserael tsa ken taaikyôngo anyom imôngo nahan kpa, í lu a na̱ ikyurior ne tar ú u lu u ve ga. Nahan kpa, hen shighe ne ve mgbôghom a kpi i Tar u Ityendezwa la. Lu nyi i lu keghen ve ken tar laa? Vea tagher a mbamzeyol mba nyiivi, man vea nôngo a mbamzeyol mba shon nena?

Cii man Iserael per Ifi u Yordan nyôr ken tar u Kanaan yô, Mose wa nongoior la cii ago iyol sha zege tom u lu ve ken hemen la. Á er kwagh ne nena? Á ôr ve akaa kpishi a aa taver ve ishima shi aa lu ve kwaghwan man icintan kpaa yô. Á umbur Mbaiserael ér gba u vea civir Yehova Aôndo a ishima i môm, shi á ta ve icin ér mayange ve de dondon ieren i akuraior a a kase ve a wa atô la ga. Ka akaaôron na ne a hembe ngeen ken takerada u Bibilo u Duteronomi ye. Man akaawan a i we ker la ka akaa a kwagh a gbe se a mi jighilii je la, gadia se kpa se mba ken tar u u̱ civir Yehova a ishima i môm la i lu kwagh u ican kpishi yô.—Mbaheberu 4:12.

Dugh ityough ki masetyô ki takerada u Duteronomi ki í lu orgen kposo nan nger la sha yô, lu Mose nger takerada ne ye. Kwagh u í nger ken takerada ne cii war aver iwer ihiar ken inya kpuaa tsô. * (Duteronomi 1:3; Yosua 4:19) De se nenge er kwagh u i nger ker la una na Yehova Aôndo una seer doon se ishima a ishima yase cii, shi se er un tom sha jighjigh kpaa yô.

‘AKAA A ASHE OU A NENGE A MI LA, A̱ DE HUNGUR WE GA’

(Duteronomi 1:1–4:49)

Ken kwaghôron u hiihii u Mose ôr Mbaiserael la, á pase akaa agen a ve tagher a mi ken taaikyôngo la vighe vighe—hemban je yô, akaa a aa wase ve er ve lu kohol iyol u nyôron ken Tar u Ityendezwa la yô. Á ôr ve kwagh u mbaajiriv mba un tsuwa un ver la, nahan ve kpa kwagh ne umbur ve er Yehova a kohol ior nav a veren ve sha inja, sha er a nenge sha a ve doo doo yô. Mose shi pase ve er akaavihin a mbamkerev mba puev mbara hide mker ve va ôr la yàngè uter vev mba ve hia ve wa ikyondo sha shighe shon la cii u nyôron ken Tar u Ityendezwa la yô. Hen ase ken ishima tsô ú nenge er icintan ne yange ia bende a mba ve lu ungwan a Mose la yô, gadia ve lu tan ashe nengen a tar la.

M-umbur u ônov mba Iserael hide umbur mbamhembe mba Yehova na ve zum u ve lu a̱ per Yordan ga la seer taver ve ishima, er ve wa iyol u za ngohol tar u ú lu yande ifi keera la kpaa nahan. Tar u ve lu zan u za nyôron ker la iv a akombo a civir kpishi. Nahan icin i Mose ta ve sha kwagh u akombo a civir la lu sha inja kpen kpen!

Mbamlumun sha Mbampin mba Í Pin ken Ruamabera La:

2: 4–6, 9, 19, 24, 31–35; 3: 1–6—Hii nan ve Mbaiserael yange ve tim ior mba ve lu ken vegher u sha ityoughkitaregh ki Yordan la, kpa mbagenev mba ve lu hen ningir la yô, ve tim ve ga? Yehova yange kaa a Iserael ér a̱ de nenge num a ônov mba Isou ga. Sha ci u nyi? Lu sha ci u ve lu tsombor u anngô u Yakob. Shi lu u Mbaiserael vea bam Mbamoabi man Mbaamon ga, shi vea nôngo num a ve kpaa ga, sha ci u ve lu tsombor u Loti, wan u anngô u Aberaham. Nahan kpa, ator a Mbaamor, Shihon kua Ogo yô, ve lu ken tsombor ne ga, nahan lu u vea fatyô u kaan ér tar u ve lu ker la ka u ve ga. Ka nahan ve er Shihon venda u nan Mbaiserael ian ér ve̱ kar ken tar na, shi Ogo kpa va ta num sha a ve yô, Yehova kaa a Mbaiserael ér ve̱ hembe agar ve gburu gburu, ve̱ de deen ér or ve môm nana war ga ye.

4:15–20, 23, 24—Er yange i wa tindi ér i̱ de gbe eev ga yô, ngula tese ér u gban akaa shin kperan ufoto mbahweev mba doonashe veren ken iyou kpa ka sha mi ga shinii? Ei, ka nahan ga. Ka eev mbu gban ér a civir mbu la tindi ne venda ér i̱ de gbe ga ye—tindi ne kaa ér i̱ de ‘guren i̱ civir eev’ ga. Ruamabera venda ér se de gbe akaa shin kper ufoto mbahweev mba doonashe veren ken iyou ga ze.—1 Utor 7:18, 25.

Ityesen hen Avese:

1:2, 19. Shin er “u moughon hen Horebi [tar u iwoogh u ú kase Uwo u Sinai hen ape i na Atindi a Pue la] karen gbenda u sha uwo u Seir zan” hen Kadeshi-barnea la, lu zende u “tsan gbenda ayange pue kar môm” tseegh nahan kpa, ônov mba Iserael zende wue wue ken taaikyôngo anyom 38. Nenge injar i bo i ve zua a mi sha u hemban Yehova Aôndo ato la sha wono!—Numeri 14:26–34.

1:16, 17. Nyian kpa, gbenda u Aôndo a er ijir la kaha ga. Nahan gba u mba i ne ve tom u lun ken kômatii u ôron ijir la vea de ér ieren i sangen a sange la shin mciem ma yàngè ve u ôron ijir sha mimi ga.

4:9. Lu hange hange u Iserael una ‘hungur akaa a ashe na nenge a mi la ga,’ ka nahan ve una za ikyura ye. Er se kpa tar u he u i tende zwa a vese la ú mgbôghom yô, ka hange hange u se ver ishima sha aeren a Yehova a kpilighyol la, man se er kwagh ne sha u henen Mkaanem nam nduuruu.

YEHOVA A̱ DOO Ú ISHIMA, SHI KURAN ATINDI NA KPAA

(Duteronomi 5:1–26:19)

Mose pase ken kwaghôron na u sha uhar la er yange i na Atindi sha Uwo u Sinai yô, shi á hide á kimbir ôron Atindi a Pue la kpaa. Shi á ter ityar itiankarihiar sha ati ati í gba u a tim í cica cii yô. Kwaghôron la shi umbur ônov mba Iserael kwagh ugen u injaa u ve hen ken zende u ve zende ken taaikyôngo la, ve kav: “Er i lu sha kwaghyan tseegh man or a lu uma ga yô, kpa i lu sha hanma kwaghôron u a dugh ken zwa u TER man or a lu uma sha mi yô.” Er ve nyôr ken mlu u he la nahan, lu u vea ‘waan atindi a i wa ve la cii ikyô.’—Duteronomi 8:3; 11:8.

Mbaiserael vea teman ken tar u ityendezwa la yô, a gba u a na ve atindi sha kwagh u mcivir tseegh ga, kpa, a na ve atindi sha kwagh u ijirôron man hemen man sha kwagh u ityav mbi nôngon man ieren ve a mbagenev man sha akaa a ve eren ken iuv kpaa. Mose yange hide tér atindi ne shi pase var var er i gbe u Yehova una doo ve ishima shi vea kuran atindi na kpaa yô.

Mbamlumun sha Mbampin mba Í Pin ken Ruamabera La:

8:3, 4—Ka sha nyi gbenda nahan akondo a Mbaiserael a huan iyol la bee iyol ga, shi angahar ve kpa mura sha zende u ve zende ken taaikyôngo la ga? Kwagh ne lu ivande i Aôndo er yô, di er mana u naan ve ayange ayange la kpa lu ivande nahan. Lu akondo man kweakôvough á ve hii zende a mi la ve lu a mi her ye, shi alaghga je yô, er mbayev hingir mbaganden kar kpe kera yô, maa i gema á i na mbagenev mba ve lu hian a hia wan ikyondo la. Er iyengeôron i yange í ôr ken mhii u zende ve man ken mkur u zende ve la tese ér iyenge i Mbaiserael seer ga yô, akondo man akôv a shin angahar aa ve mough zende ve a mi la yange aa yina ve ga.—Numeri 2:32; 26:51.

14:21—Hii nan ve yange zendenya u Mbaiserael una gba kpen tsô, asôngo a sôngo ga, nahan a lu u vea ya ga ve, ve gema ve na shiror shin ve tee or u ken nongo ugene? Ken Bibilo yô, ishemberti i “shiror” la, a fatyô u lun or u nan lu Oriserael ga kpa nan nyer nongo a Mbaiserael yô, shi a fatyô u lun or u nan lu ken tar la, nan kor atindi a ú kpa nan gem nan lu or u civir Yehova ga yô. Or u ken nongo ugen u nan nyer nongo a Mbaiserael ga yô, nan lu sha ikyev i tindi ga, shiror u nan nyer ve ga la kpa nan lu sha ikyev i tindi ga, nahan lu u nana fatyô u yan zendenya u kpen, u í senge ga yô, shin eren kwagh u nan soo u eren a mi cii. Nahan i na Mbaiserael ian i nan ve shin teen ve imba zendenya u kpen la. Kpa gema di or u nan nyer nongo a Mbaiserael yô, Tindi u ikyuryan la kange nan. Nahan er i tese ken Levitiku 17:10 nahan, tindi yàngè imba or la u yan awambe a zendenya.

24:6—Hii nan ve yange i kaa ér u “ngohol nase shin anishwa sha ityungu” la ka kwagh môm a u ngohol ‘uma u oro’? Nase shin anishwa tile sha “uma” u or, shin gbenda u nan zough a kwaghyan yô. Nahan yange or a̱ ngohol orgen nase shin anishwa yô, nan yàngè tsombor u or la jimin cii kwaghyan u ayange ayange.

25:9—Ieren i tsuwan or u nan vende u tôôn kwase u anngô u nan la ikyôvough shin nguhar, shi haan nan ijer sha ishi la i̱ lu a inja nena? ‘Ieren i ngise ior i Iserael eren sha kwagh u ipaan’ yô tese ér yange i gba u ‘or nana tsuwa ikyôvough ki nan, nana na orgen.’ (Rutu 4:7) U tsuwan or u nan vende u tôôn kwase u anngô u nan la ikyôvough shin nguhar la lu ikyav i tesen ér nan venda ian i nan i veren tse u anngô u nan u a kpe la. U eren a or nahan ne lu kwagh u kunya kpishi. (Duteronomi 25:10) Yange i haa nan ijer sha ishi, sha u heen nan.—Numeri 12:14.

Ityesen hen Avese:

6:6–9. Er yange i wa Mbaiserael tindi ér ve̱ fa Atindi a Aôndo nahan, se kpa gba kpee u se fa atindi a Aôndo, aa lu se ken ishima, se umbur á hanma shighe, shi se tesen ônov asev á kpaa. Gba u se ‘zer a sha uwe, aa lu se ikyav,’ inja na yô gba u aeren ase, aa uwegh ku til sha ityough ki á la, aa tese ér se mba ior mba ungwan imo i Yehova. Shi gba u se kuran á, ior cii vea nenge, inja er se “zer á sha icul sen hen kungwa” nahan.

6:16. Mayange se mee Yehova er Mbaiserael mba banen a jighjigh mee un hen Masa, hen ape ve gba ahon sha ikyaa i mnger la nahan ga.—Ekesodu 17:1–7.

8:11–18. U soon yôughyôugh la una na se hungur a Yehova.

9:4–6. Gba u se kura ayol ase sha ieren i tesen ser se mba perapera la.

13:6. Gba u mayange se de ser or nana mee se nana due a vese ken mcivir u Yehova kera ga.

14:1. Avav a gberen iyol la tese m-ban u ikyo i wan sha iyol i or, shi alaghga kwagh ne gba bende a kwaghaôndo u aiegh kpaa, nahan gba u se palegh imba ieren ne. (1 Utor 18:25–28) Ishimaverenkeghen i se lu a mi sha kwagh u mnder u shin ku la i̱ na yô, aluer shi se mba zungwen ku kpoghuloo imba ne nahan yô, a lu sha mi ga.

20:5–7; 24:5. Aluer kwagh u se lu eren zan a mi ave la una lu hange hange je kpa, doo u se wa ior mba mlu ve a kaha kposo la ikyo.

22:23–27. Kwagh u a hembe doon u kwase nana er ve nana war zum u or nan soo u kighir nan sha apera yaven a nan yô, ka u gbiren vaa.

“TSUWA UMA”

(Duteronomi 27:1–34:12)

Ken kwaghôron u Mose u sha utar la, á pase Mbaiserael ér zum u vea per Yordan yô ve̱ nger Atindi cii sha uzegembaawenev, shi á pase afan a vea wa Atindi a Aôndo ikyo ga ve, aa kôr ve man averen a vea zua a mi aluer ve wa á ikyo yô. Á hii kwaghôron na u sha unyiin la sha kwagh u ikyuryan i Mbaiserael hide shi sôr ya a Yehova la. Mose shi ta ior mban icin sha kwagh u ihembeato, shi taver ve asema ér ve “tsua uma.”—Duteronomi 30:19.

Dugh akaaôron a anyiin a Mose ôr la sha yô, Mose shi pase ve ér i musan hemen, shi á tese ve icam i dedoo i wuese Yehova, í í ta ve icin sha akaatseren a aa tser ve aluer ve ban a jighjigh u nan yô. Mose veren ikwe i Iserael cii doo doo been yô, maa a kpe, i ii un, lu anyom 120. Mbaiserael vaa un ayange 30, man ayange shon á ve vaa un ne war kuman tiôn u iaven i takerada u Duteronomi ú pase akaa a yange er ker la.

Mbamlumun sha Mbampin mba Í Pin ken Ruamabera La:

32:13, 14—Yange i venda a Mbaiserael ér ve̱ de ye ahôm ga, nahan inja i u yan “ahôm a aniyôngov” la yô ér nyi? Í ter ishemberkwaghôron ne heen sha injakwagh man i̱ tile sha ilev mbi hemban doon la. Ishemberkwaghôron ne ka i̱ sha injakwagh, sha ci u ken ivur shon i môm môm ne, í ôr kwagh u “homon alakema” man “awambe a atam a wain kpaa.”

33:1–29—Hii nan ve yange i tér Shimeon sha iti jighilii zum u Mose lu nan ônov mba Iserael iveren la ga? Ityôkyaa yô, Shimeon man Levi ve er kwagh sha ishimavihin ‘taver gande,’ man ishimanyoon ve kpaa i̱ “vihi” kpishi. (Genese 34:13–31; 49:5–7) Dyako ve lu kwagh môm a ikwe i Iserael igen la ga. I na Levi agar 48, man gema Shimeon di yô, kwar na lu ken dyako u í na Yuda la. (Yosua 19:9; 21:41, 42) Ka nahan ve Mose kpa kera na Shimeon iveren jighilii ga ye. Nahan cii kpa, Shimeon kpa kwar na lu ken iveren i í na Mbaiserael jimin cii la.

Ityesen hen Avese:

32:12. Doo u zum u se ze mbamkombo ken tiônnongo yô, mbayev mba kiriki vea tema vea mbaganden, vea ver ato sha akaa a i lu ôron la sha er vea hen kwagh yô.

32:4. Ityom i Yehova cii ngi vough, sha ci u í tese er á eren tom a aeren a na a perapera man kwaghfan man dooshima man tahav sha inja yô.

Takerada u Duteronomi Ngu Se a Inja Kpishi

Takerada u Duteronomi ôr kwagh u Yehova ér un ngu “[Yehova] tswen Je!” (Duteronomi 6:4) Ka takereda ú ú pase kwagh u ior mba ve lu ken mlu u injaa vea Aôndo yô. Takerada u Duteronomi shi ta icin sha kwagh u akombo a civir shi ú pase var var ér gba u se civir Aôndo a ishima yase i môm.

Sha kpôô yô, takerada u Duteronomi ngu a inja hen a vese kpishi! Se mba sha ikyev i Tindi u Mose la hegen ga, kpa, se hen akaa ken takerada ne kpishi a a na ‘TER Aôndo una hemba doon se ishima a ishima yase cii man a uma wase cii man a agee ase cii’ yô.—Duteronomi 6:5.

[Footnote]

^ A shi nan kpa lu Yosua nger ityough ki masetyô ki takerada u Duteronomi ki ki er kwagh u ku u Mose la ye, ga yô lu Pristi u Tamen, Eleasar.

[Map on page 6]

SEIR

Kadeshi- barnea

Uwo u Senai (Horebi)

Zegemnger u Nyian

[Credit Line]

I Har sha foto u taregh u i lu Pictorial Archive (Near Eastern History) Est. man Survey of Israel a lu a ian i eren la

[Picture on page 6]

Akaaôron a Mose na la hemba ngeen ken akaa a i nger ken Duteronomi la

[Picture on page 8]

Ka ityesen i nyi se hen sha mne u Yehova naan Mbaiserael mana laa?

[Picture on page 8]

U ngohol or nase shin anishwa sha ityungu la ka kwagh môm a u ngohol “uma u or”