Skip to content

Skip to table of contents

Ikuyandaula Basololi Babotu

Ikuyandaula Basololi Babotu

Ikuyandaula Basololi Babotu

“Kozwa watucima. Muzina lya Leza, ndati koya!”—mbwakaamba Oliver Cromwel; aya makani akazubululwa a Leopold Amery, umwi wa Muŋanda Yamilawo yaku Britain.

Nkondo Yanyika Yabili yakatola myezi iili lusele, alimwi cakali kulibonya kuti Britain abasikugwasyilizya bazundwa. Mukuyeeya kwa Leopold Amery abamwi mumfwulumende, musololi mupya wakali kuyandika. Aboobo, mu May 7, 1940 Muŋanda Yamilawo, Ba Amery bakazubulwida Mweendelezi Neville Chamberlain majwi aali kumatalikilo. Nokwakainda mazuba otatwe, Ba Chamberlain bakagusyigwa mulimo alimwi bakanjililwa busena a Winston Churchill.

BUSOLOLI ncintu ciyandika kapati kubantu, pele tali musololi uli woonse uukonzya kweelela kweendelezya. Nomuba muŋanda, musankwa weelede kuti kakonzya kweendelezya kutegwa mukaintu abana bakkomane. Amuyeeye buyo, ncalangilwa kucita musololi waboonse! Tacigambyi kuti basololi babotu balakatazya kujana.

Aboobo, kwazyuulu-zyuulu zyamyaka, kubikkwa kwabami takubaliki, kulwanina kucinca bukkale bwamucisi, kubukila muleli wacisi, kuvwoota, kujaigwa kwabeendelezi alimwi akucinca kwamfwulumende kwacitika. Bami, beendelezi, baleli bacisi, balembi bapati alimwi beendelezi balunya bajana kuti bali kweendelezya kwaciindi cisyoonto bamana balazwa acuuno cabweendelezi. Kucinca ooku kutayeeyelwi, kwagusya nobaba beendelezi balaanguzu. (Amubone kabbokesi kakuti “Kuzwa Acuuno Cabweendelezi Cakutayeeyela” apeeji 5) Nokuba boobo, beendelezi beelela alimwi bakonzya kuzumanana kulela, balakatazya kujana.

“Tweelede Kuzumanana Amusololi Uuliko”—Naa Sena Kuli Uumbi?

Nkakaambo kaako banji batyompwa caboola kumakani aakuyandaula musololi mubotu. Mumasi aamwi, kutabikkila maano mbobalimvwa bamwi alimwi akutyompwa kulalibonya ikapati ciindi nobavwoota. Geoff Hill simubweza twaambo wamu Afulika wakati: “Kutabikkila maano naa kutatola lubazu mukuvwoota kulalibonya kuti bantu tabasyomi kuti ooyo uyoobikkwa uyoomana mapenzi aabo. . . . Mu Afulika, bantu nobatavwooti, tacaambi kuti balikkomene. Kanji-kanji, bayanda lugwasyo nokuba kuti kunyina ukonzya kubaswiilila kumapenzi aabo.” Mbubwenya buyo mulembi wamuteende wamakani ku United States, kuvwoota nokwakali afwaafwi wakalemba kuti: “Ndali kulombozya mweendelezi mubotu.” Wakayungizya kuti: “Kunyina mweendelezi uuli boobu. Taku naakaliko. Tweelede kuzumanana amusololi uuliko.”

Sena bantu mubwini banyina cakucita pele “kuzumanana” buyo abasololi batalondokede? Sena kwaalilwa kwabasololi kupa ziyandika kubalelwa babo catondezya kuti taaku nokuya kuba musololeli mubotu? Peepe. Busololi bubotu nkobuli. Cibalo citobela ciyoolanga-langa musololi mubotu wabantu alimwi bweendelezi bwakwe mbobukonzya kugwasya tuluunzuma twabantu bamisyobo yoonse kubikkilizya andinywe.

[Zifwanikiso izili apeeji 3]

Kulumwensyi atala: Neville Chamberlain

Kululyo atala: Leopold Amery

Ansi: Winston Churchill

[Kulumba]

Cakafwotolwa a Jimmy Sime/Central Press/Getty Images; Amery: Cakafwotolwa aba Kurt Hutton/Picture Post/Getty Images; Churchill: The Trustees of the Imperial War Museum (MH 26392)