Tuatua i Ta te Atua Tuatua ma te Mataku Kore
Tuatua i Ta te Atua Tuatua ma te Mataku Kore
“Ka aere, ka totou ki toku au tangata kia Iseraela.”—AMOSA 7:15.
1, 2. Koai ra a Amosa, e eaa ta te Pipiria e akakite maira no runga iaia?
I TE rave anga i te angaanga orometua, kua akaaoia tetai kite o Iehova e tetai taunga. Kua kapiki atu te taunga e: ‘Akamutu i te tutu aere! Akaruke i teia ngai!’ Eaa ta te kite i rave? Kua tuku ua atu ainei aia ki te maroanga, me kua tamou atu rai aia i te tuatua i ta te Atua tuatua ma te mataku kore? Ka rauka ia koe i te kite no te mea kua tata taua kite ra i te au mea i tupu kiaia i roto i te puka e apai ra i tona ingoa. Ko te puka Pipiria te reira a Amosa. Inara, i mua ake ka apii maata atu ei tatou no runga i te aravei anga ki te taunga, ka akamanako tatou i tetai au tuatua no runga ia Amosa.
2 Koai ra a Amosa? No naea aia i noo ei e kiea? Ka kite tatou i te au pauanga ki taua au uianga ra ia Amosa 1:1, i reira ka tatau tatou: “Te tuatua a Amosa, tei no roto i te au tiaki anana i Tekoa ra, . . . i te au rā o Uzia ariki no Iuda, e i te au rā o Ieroboama te tamaiti a Ioasa ariki no Iseraela.” E tangata a Amosa no Iuda. Ko Tekoa tona oire, e 16 kiro mita i te tua tonga o Ierusalema. Kua noo ana aia i te openga o te iva anere mataiti M.T.N. i te Ariki ko Uzia e tutara ra i Iuda e ko Ieroboama II te ariki no te patireia tai ngauru kopu o Iseraela. E tangata angai mamoe a Amosa. Ko te tika, te karanga ra Amosa 7:14 e kare aia i te “tiaki puakatoro” ua mari katoa ra “e akaputuputu sukamino oki.” No reira e akapou ana aia i tetai tuanga o te mataiti ei tangata angaanga i te tuatau kokotianga. E akaputuputu ana, me kore e koputaputa ana aia, i te au tukamino. E raveia ana teia angaanga ei akaviviki i te para anga o te au tukamino. E angaanga roiroi tikai te reira.
“Ka Aere, ka Totou”
3. Akapeea te apiianga no runga ia Amosa i te tauturu anga ia tatou me te manako tukatau kore ra tatou i te tutu aere?
3 Kua akakite tika mai a Amosa e: “Kare au i te peroveta; kare katoa oki au i te tamaiti a te peroveta.” (Amosa 7:14) Kare aia i anauia ei tamaiti na te peroveta e kare katoa i tereniia ei peroveta. I roto ra, i te au tangata katoatoa i Iuda, ko Amosa ta Iehova i iki kia rave i tana angaanga. I taua tuatau ra, kare te Atua i iki i tetai ariki mana, i tetai taunga kite, me kore i tetai mataiapo apinganui. Te oronga maira teia i tetai apiianga akamaroiroi no tatou. Penei e meangiti ua ta tatou i te pae turanga teitei me kore i te apiianga matauia. Inara ka akatupu ainei te reira i te manako tukatau kore kia tatou i te tutu anga i te tuatua a te Atua? Kare rava! Ka rauka ia Iehova i te akateateamamao ia tatou kia akakite i tana karere—e i roto katoa i te au ngai ngata. I te mea ko ta Iehova tikai tera i rave no Amosa, ka riro te reira ei apiianga no te katoatoa tei inangaro i te tuatua i ta te Atua tuatua ma te mataku kore kia akamanako i te akaraanga tei akanooia e te peroveta ngakau toa.
4. Eaa i ngata ai no Amosa i te totou i roto ia Iseraela?
4 Kua akaue a Iehova ia Amosa: “Ka aere, ka totou ki toku au tangata kia Iseraela.” (Amosa 7:15) E ngata taua tukuanga angaanga ra. I taua tuatau, te rekareka ra te patireia tai ngauru kopu o Iseraela i te au, te tinamou, e te puapinga i te pae apinga kopapa. E manganui tei patu i te ‘au are paroro’ pera katoa te ‘au are akaū,’ kare ki te piriki vari, mari ra ki te ‘toka oko maata taraiia.’ Ko tetai papaki kua tu i te apinga ngutuare taurekareka tei akamaneaia ki te nio erepani e kua inu i te uaina tei maaniia i roto i te “kainga vine memeitaki.” (Amosa 3:15; 5:11) Tei tupu, e manganui te tangata tei noo manako kore ua. E tika, ko te ngai tei tukuia kia Amosa penei kua aiteite rai ki te ngai e rave ra tetai papaki ia tatou i ta tatou angaanga orometua i teia tuatau.
5. Eaa te au apinga tau kore tei raveia e tetai papaki ngati Iseraela?
5 Kare i te tarevake no te ngati Iseraela kia tu i te au apinga pae kopapa. Inara, te akaputunga ra tetai papaki ngati Iseraela i te au apinganui na roto i te au tu tiratiratu kore. Te riro ra te aronga apinganui i te “takinga-kino i te tangata rikiriki” e te “taotaomi i te aronga putaua.” (Amosa 4:1) Kua kimi ravenga te aronga oko puapinga, te au akava, e te kau taunga i te keia i te aronga putaua. Ka oki ana tatou ki te tuatau i topa ka akara e eaa ta teia au tangata e rave ra.
Kua Aatiia te Ture a te Atua
6. Akapeea te aronga oko ngati Iseraela i te aru anga i tetai ke?
6 Ka aere tatou na mua ki te makete. Tei reira te aronga oko pikipikikaa i “te akaiti anga mai i te epha” e “te sekela kia maata” e kua oko i tei “akarukeia ra” ei titona. (Amosa 8:5, 6) Kua pikikaa te aronga oko i ta ratou aronga okooko i roto i te maata o ta ratou i oko atu, e maata roa te tutaki, e te kino tikai o te tu. I muri ake i te akavare anga te aronga oko i te aronga putaua e na te pou roa anga, kua oko atu taua aronga manuia kore ia ratou uaorai ei au tavini. Aru mai, kua oko mai te aronga oko ia ratou “no te tutaki o nga tamaka e rua.” (Amosa 8:6, NW) Ka akamanako ana ra! Kua manako taua aronga oko noinoi ra e kare i maata atu te puapinga o to ratou au taeake ngati Iseraela i te tamaka ua nei! E taakamaanga tikai i tei ngere, e e aati anga pakari tikai i te Ture a te Atua! I na, te akono ra taua aronga oko ra i “te sabati.” (Amosa 8:5) Ae, e tutu akono atua ua to ratou kareka ra tei vao ua.
7. Eaa i rauka ai i te aronga oko o Iseraela i te aati i te Ture a te Atua?
7 Akapeea te aronga oko i kore ei i akautungaia no te aati i te Ture a te Atua, ko tei akaue mai: “E aroa ra koe i to tangata tupu mei toou aroa ia koe uaorai”? (Levitiku 19:18) Kua puapingaia ratou no te mea ko te aronga tikai tei tau kia akamana i te Ture—ko te au akava—to ratou au patana i te rave i te kino. I te ngutupa o te oire, te ngai e raveia ra te au mea i te pae ture, kua ‘rave te au akava i te oko, e te akaoki anga i te tangata rikiriki i te ngutupa ra.’ Kare i paruru atu i te tangata rikiriki, kua pikikaa te au akava ia ratou no tetai tutaki. (Amosa 5:10, 12) No reira te kopae katoa ra rai te au akava i te Ture a te Atua.
8. Eaa te tu ta te kau taunga kino kare i kopae?
8 I taua taime ra, eaa te tuanga a te kau taunga o Iseraela e rave ra? Kia kite ei, ka ariu ana tatou i to tatou manako ki tetai ngai ke mai. E akara ana ra e eaa te au ara tei akatikaia e te kau taunga “ki roto i te are o to ratou au atua”! Na roto ia Amosa, kua akakite te Atua: “E te aere nei te tangata ma tona uaorai metua tane ki roto ki te vaine okotai, ei akaviivii anga i toku ingoa tapu.” (Amosa 2:7, 8) Ka akamanako ana ra i tera! Ko tetai metua tane ngati Iseraela e tana tamaiti kua rave i te ainga tau kore ma te vaine akaturi okotai i ko i te iero. E kare taua kau taunga kino ra i kopae atu i taua tu akonoanga tau kore ra!—Levitiku 19:29; Deuteronomi 5:18; 23:17.
9, 10. Eaa te au aatianga Ture a te Atua tei apa te ngati Iseraela, e eaa te tu aiteite ka rauka kia akaaiteia ki to tatou tuatau?
9 I te tou anga ki tetai tu ara ke mai, kua akakite a Iehova: “Te akāvai ra ratou ki raro ki runga i te kakau tutaki ki vaitatao i te au atarau katoa; e te wina a tei akautungaia ra, te inu nei ratou ki roto i te are o to ratou au atua.” (Amosa 2:8) Ae, kua kopae katoa te kau taunga e te tangata ravarai i te ture tei tataia ia Exodo 22:26, 27, tei tuatua e ko tetai kakau tei apaiia ei koreromotu kia akaokiia mai i mua ake ka poiri ei. Inara, kua rave ratou i te reira ei kakau noo anga ki runga i te tuatau e kaikai ra e e inu ra ki to ratou au atua pikikaa. E ki te au tutakianga utunga tei raveia mai e ratou mei te putaua, kua oko ratou i te uaina ei inu i ko i te au oroa akonoanga pikikaa. Mei teaa tikai ra te mamao o to ratou aere ke anga mei te arataa o te akamorianga mou!
10 E akama kore tikai to te ngati Iseraela i te aati anga i nga akauenga maata roa atu e rua o te Ture—kia inangaro atu ia Iehova e kia inangaro atu i to ratou au taeake tangata. No reira kua tono te Atua ia Amosa kia akaapa ia ratou no to ratou tu tiratiratu kore. I teia tuatau, te akaata maira te pa enua o te ao nei, kapiti mai ia Kerititome, i te turanga kino o Iseraela i taito. I tetai au tangata e puapingaia ra, e manganui te aronga tei takinoia i te pae moni e tei takinoia i te pae manako ngakau e te au ravenga tau kore a te au arataki pikipikikaa o te pitiniti mamaata, poritiki, e te akonoanga pikikaa. Inara te manako oonu maira a Iehova no runga i te aronga e mamae ra e tei akakeuia kia kimi iaia. No reira, kua tuku mai aia i tona au tavini i teia tuatau kia rave i te angaanga mei ta Amosa rai—kia tutu i Tana tuatua ma te mataku kore.
11. Eaa ta tatou ka kite mai mei te akaraanga a Amosa?
11 No te au tu aiteite ua i rotopu i ta tatou angaanga e ta Amosa, ka puapinga maataia tatou i te akamanako anga i tana akaraanga. Ko te tika, te akaari maira Amosa kia tatou (1) eaa ta tatou ka tutu, (2) akapeea tatou me tutu, e (3) no teaa ra i kore ei e rauka i te aronga patoi i te tapu i ta tatou angaanga tutu anga. Ka akamanako ana tatou i teia au manako e okotai i te taime.
Akapeea e Rauka ai ia Tatou i te Aru ia Amosa
12, 13. Akapeea a Iehova i te akaari anga e kua mareka kore tikai aia ia Iseraela, e mei teaa ra to ratou tu?
12 Ei Au Kite o Iehova, te akamou ra tatou i ta tatou angaanga orometua Kerititiano ki te angaanga tutu anga i te Patireia e te akariro i te tangata ei pipi. (Mataio 28:19, 20; Mareko 13:10) Inara, te akakite katoa ra tatou i te au akamatakiteanga a te Atua, mei ta Amosa katoa i akakite e ka apai mai a Iehova i te akavaanga pakari ki rungao i te aronga kino. Ei akatauanga, te akaari maira Amosa 4:6-11 e kua taokioki ua a Iehova i te akataka meitaki anga i tona mareka kore ia Iseraela. Kua oronga aia i “te kai kore” ki te tangata, kua ‘tapu i te ua mei ia [ratou],’ kua papa ia ratou ki te “pueka e te veravera,” e kua akaunga atu i “te maki mate” ki rotopu ia ratou. Kua akakeu ainei teia au apinga nei ia Iseraela kia tataraara? “E kare rai kotou i oki mai kiaku nei,” i akakite ei te Atua. E tika e, kua kopae putuputu ua rai te ngati Iseraela ia Iehova.
13 Kua akautunga a Iehova i te ngati Iseraela tataraara kore. Inara, ko te mea mua, kua tae tetai totou akamatakite anga kia ratou. Kia tau ki teia, kua akakite te Atua: “Kare a te Atu ra a Iehova mea i rave, mari ra kia akakite i tana tuatua ngaro ki tona ra au tavini ki te au peroveta.” (Amosa 3:7) Kua akakite te Atua kia Noa e ka tae mai te Vaipuke e kua ikuiku iaia kia oake i tetai akamatakiteanga. Mei te reira rai, kua akakite a Iehova kia Amosa kia oake i tetai akamatakiteanga openga. Ma te mii, kua kopae te ngati Iseraela i taua karere tu-Atua ra e kare i rauka i te rave i te mea tika.
14. Eaa te au tu aiteite e vai ra i rotopu i te tuatau o Amosa e to tatou tuatau?
14 Kare e ekoko anga ka akatika koe e e au tu aiteitei tikai tetai i rotopu i te tuatau o Amosa e to tatou uaorai nei tuatau. Kua totou a Iesu Karaiti e e maata ua atu te au tumatetenga ka tupu i te tuatau openga. Kua totou katoa aia i tetai angaanga tutu anga i te ao katoa. (Mataio 24:3-14) Inara, mei te tuatau rai ia Amosa, te kopae nei te maataanga o te tangata i te au akairo o te au tuatau e te karere o te Patireia. No taua aronga ra, ka aiteite rai te au tupuanga ki ta te ngati Iseraela tataraara kore i aro atu ana. Kua akamatakite a Iehova ia ratou: “E akateateamamao koe i te aravei anga i to Atua.” (Amosa 4:12) Kua aravei ratou i te Atua na te kite anga i tana akavaanga pakari i te akavi anga a Asura ia ratou. I teia tuatau, ko teia ao akono kore i te Atua ka ‘aravei i te Atua’ i Aramakito. (Apokalupo 16:14, 16) Inara, me ka vai ua atu to Iehova akakoromaki, ka ako tatou kia maata ua atu te tangata ka rauka: “E kimi kotou ia Iehova, e e ora ïa kotou.”—Amosa 5:6.
Aro Anga Atu i te Patoianga Mei ia Amosa
15-17. (a) Koai ra a Amazia, e i akapeea ra aia i te ariu anga atu ki te au akakiteanga a Amosa? (e) Eaa te au akaapaanga ta Amazia i tapepe atu ia Amosa?
15 Ka rauka ia tatou i te aru ia Amosa kare i roto anake ua i ta tatou e tutu ra mari katoa ra i roto i te mataara e tutu ra tatou. Te akaketaketaia maira taua tumu ra i roto i te pene 7, te ngai ka kite tatou i te taunga tei taikuia mai i te akamata anga i ta tatou uriurianga. Ko “Amazia [aia], te taunga i Betela.” (Amosa 7:10) Te oire ko Betela te ngai putuputuanga no te akonoanga apoteiti o Iseraela, tei o mai te akamorianga punua puakatoro. No reira ko Amazia te taunga no te akonoanga a te Au-Enua. I akapeea ra aia i te ariu anga atu ki te akakiteanga mataku kore a Amosa?
16 Kua akakite a Amazia kia Amosa e: “E tera ra Akara e, ka aere, ka rere ke atu koe ki te enua ra o Iuda, ka kaikai ei ki reira, e ei reira ka totou ei. Auraka ra koe e totou akaou i Betela nei, no te mea ko te ngai-tāpu teia no te ariki, e ko te kainga teia no te au.” (Amosa 7:12, 13) Te tika anga, te karanga ra a Amazia e: ‘Aere ki te kainga! E akonoanga rai ta matou.’ Kua titau katoa aia i te akanauru i te kavamani kia arai i te au angaanga a Amosa, te na ko anga ki te Ariki ko Ieroboama II: “Kua kotikoti kupengā Amosa nei ia koe, i rotopu i te ngutuare o Iseraela nei.” (Amosa 7:10) Ae, kua akaapa a Amazia ia Amosa no te ravenga pikikaa! Kua akakite aia ki te ariki e: “Te na ko maira oki a Amosa: Ka mate a Ieroboama ki te koke; e e arataki tuikaaia Iseraela mei roto atu i tona uaorai enua.”—Amosa 7:11.
17 Ki roto i taua au tuatua ra, kua tauru atu a Amazia e toru au akakiteanga akavare pikikaa. Kua akakite aia: “Te na ko maira Amosa.” Inara, kare rava a Amosa i tuatua ana e koia te tumu o te totouanga. Kareka ra, kua tuatua ua ana rai aia e: “Te na ko mairā Iehova.” (Amosa 1:3) Kua akaapa katoaia a Amosa no tei karanga e: “Ka mate a Ieroboama ki te koke.” Inara, mei tei tataia ia Amosa 7:9, kua totou a Amosa e: “E tu oki au [Iehova] e rave i te ngutuare o Ieroboama ki te koke.” Kua totou te Atua i taua tumatetenga ra no te “ngutuare” o Ieroboama, tona uanga. Pera katoa, kua akaapa a Amazia e kua karanga a Amosa e: ‘E arataki tuikaaia a Iseraela.’ Inara kua totou katoa a Amosa e ka rauka te au akameitakianga i tetai ua atu ngati Iseraela tei oki ki te Atua ra. Te taka meitaki ra e, kua tuatua a Amazia i te au tuatua taviriviri kare i te tika i te titau anga kia rauka tetai araianga a te ture i te angaanga tutu anga tei raveia e Amosa.
18. Eaa te au tu aiteite i rotopu i te au ravenga ta Amazia i taangaanga e ta te au orometua e rave ra i teia tuatau?
18 Te kite ra ainei koe i te au tu aiteite i rotopu i te au ravenga ta Amazia i taangaanga e te au mea e raveia ra e te aronga patoi ki te iti tangata o Iehova i teia tuatau? Mei ia Amazia i titau i te akamuteki ia Amosa, te titau nei rai tetai au taunga, te au epitikopo, e te au pateriareka i to tatou tuatau i te arai i te angaanga tutu anga a te au tavini o Iehova. Kua akaapa pikikaa ua a Amazia ia Amosa no te ravenga pikikaa. I teia tuatau, te akaapa pikikaa ra rai tetai au orometua i te Au Kite o Iehova e e tamatakuanga ki te tu tinamou o te enua. E mei ia Amazia i aere ki te ariki no te tauturu i te tamaki atu ia Amosa, te aere putuputu ra rai te orometua ki te au turuturu poritiki no te tauturu i te takinokino anga i te Au Kite o Iehova.
Kare e Rauka i te Aronga Patoi i te Tapu i ta Tatou Angaanga Tutu
19, 20. I akapeea ra a Amosa i te ariu anga atu ki te patoianga mei ko ia Amazia?
19 I akapeea ra a Amosa i te ariu anga atu ki te patoianga a Amazia? Te mea mua, kua ui a Amosa ki te taunga e: “Te tuatua ra koe, Auraka e totou ia Iseraela” Ma te tapupu kore, kua tuatua atu i reira te peroveta ngakau toa o te Atua i te au tuatua kare tikai a Amazia i inangaro i te akarongo. (Amosa 7:16, 17) Kare roa a Amosa i mataku ana. E akaraanga umere tikai teia no tatou! No runga i te tuatua a te Atua, kare tatou e akarongo kore i to tatou Atua, i roto katoa i te au enua e akakeu ra te au tangata mei ia Amazia i teia tuatau i te takinga kinoanga pakari. Mei ia Amosa rai, ka tamou atu rai tatou i te akakite anga e: “Te na ko mairā Iehova.” E kare rava e rauka i te aronga patoi i te tapu i ta tatou angaanga tutu anga, no te mea tei ia tatou oki ‘te rima o Iehova.’—Angaanga 11:19-21.
20 Tika anga ka kite a Amazia e ka puapinga kore ua tana au tamatakuanga. Kua oti ke ana ia Amosa i te akamarama e no teaa i kore ei e rauka i tetai tangata i te enua nei i te tapu iaia mei te tuatua anga—e ko te toru ia o to tatou manako ka akamanako atu. Kia tau kia Amosa 3:3-8, kua taangaanga a Amosa i tetai au uianga e te au akatutuanga i te akaari e e tumuanga to te au tupuanga ravarai. E oti kua taangaanga aia i teia aiteanga: “Kua ngunguru te liona, koai te ka kore e mataku? kua tuatua te Atu ra ko Iehova, koai te ka kore e totou?” Tera te aiteanga, kua akakite a Amosa ki tona aronga e akarongo maira e: ‘Mei ia koe rai kare e rauka kia kore e mataku me rongo koe i te ngunguru a te riona, kare rai e rauka iaku kia kore e tutu i te tuatua a te Atua, no te mea kua rongo au i te akauenga a te Atua kia akapera.’ Na te mataku i te Atua, me kore na te akatapuanga oonu no Iehova, i akakeu ia Amosa kia tuatua ma te mataku kore.
21. Akapeea tatou i te ariu anga atu ki te akauenga a te Atua e kia tutu tatou i te tuatua meitaki?
21 Te rongo katoa nei tatou i te akauenga a Iehova kia tutu. Akapeea tatou me ariu atu? Mei ia Amosa e mei te au pipi a Iesu i mua ana, ma te tauturu a Iehova ka tuatua tatou i Tana tuatua ma te mataku kore. (Angaanga 4:23-31) Kare te takinga kino e akakeuia ra e te aronga patoi e kare te tu manako kore ua e akaariia ra e te aronga e tutu atura tatou e rauka i te akamuteki ia tatou. Na te akaari anga i te totomapu mei to Amosa rai, te akakeuia ra te Au Kite o Iehova takapini i te ao katoa nei kia rave tamou atu rai i te akakite anga i te tuatua meitaki ma te mataku kore. Tei runga ia tatou te apainga no te akamatakite i te tangata i ta Iehova akavaanga e aere maira. Eaa te ka o mai ki taua akavaanga ra? Ka pauia te reira uianga i roto i te atikara e aru mai nei.
Akapeea Koe me Pau?
• I raro i teea au turanga i akatupu ei a Amosa i tana angaanga orongaia mai e te Atua?
• Mei ia Amosa ra, eaa ta tatou ka tutu?
• Mei teea ra to tatou tu me rave i ta tatou angaanga tutu anga?
• No teaa ra ka kore ei e rauka i te aronga patoi i te tapu i ta tatou angaanga akakitekite anga?
[Au Uianga Apii]
[Tutu i te kapi 10]
Kua iki te Atua ia Amosa, e tangata patiatia tukamino, kia rave i Tana angaanga
[Au Tutu i te kapi 13]
Mei ia Amosa ra, te akakitekite mataku kore ra ainei koe i te karere a Iehova?