San̄a Ke Usụn̄ Mfọnmma
San̄a Ke Usụn̄ Mfọnmma
“Ami nyasan̄a ke mfọn-mma [m̀mê, nsọn̄ọnda] mi.”—PSALM 26:11.
1, 2. (a) Ntak emi mfọnmma oro owo enyenede edide akpan ikpehe eneni oro abuanade unen Abasi nte andikara? (b) Didie ke mme edibotn̄kpọ emi ẹnyenede mbufiọk ẹkeme ndiwụt ke mmimọ ida ke n̄kan̄ Jehovah ke eneni emi?
KE INI Satan ọkọsọn̄de ibuot ke In̄wan̄ Eden, enye ama edemede eneni oro abuanade ofụri ekondo aban̄a unen oro Abasi enyenede ndikara ofụri edibotn̄kpọ Esie. Nte ini akakade, enye ama ọdọhọ ke mme owo ẹdinam n̄kpọ Abasi n̄kukụre edieke oro adade ufọn ọsọk mmọ. (Job 1:9-11; 2:4) Ntem, owo ndifọn mma ama akabade edi akpan ikpehe eneni oro abuanade unen oro Jehovah enyenede ndikara ofụri ekondo.
2 Okposụkedi ukara Abasi mîkọn̄ọke ke mme edibotn̄kpọ esie ndidi mfọnmma, edi nditọ Abasi ẹdide owo ye nditọ esie eke spirit ẹkeme ndiwụt n̄kan̄ emi mmimọ idade ke eneni emi. Didie? Ke ndimek ndisan̄a m̀mê nditre ndisan̄a ke usụn̄ mfọnmma. Do, ẹda mfọnmma oro owo kiet kiet enyenede ẹbiere ikpe ẹnọ owo.
3. (a) Nso ke Job ye David ẹkeyom Jehovah odụn̄ọde onyụn̄ ekpe? (b) Mme mbụme ewe ẹdemerede ẹban̄a mfọnmma?
3 Job eketịn̄ uko uko ete: ‘Yak Jehovah odomo mi ke balance eke enende: yak Abasi onyụn̄ ọfiọk mfọn mma mi.’ (Job 31:6) David, kpa edidem Israel eset ọkọdọhọ Jehovah odụn̄ọde mfọnmma imọ ke ini enye ọkọbọn̄de akam ete: “Kpe ikpe mi, O Jehovah, koro nsan̄ade ke mfọn-mma mi: mmonyụn̄ mbuọt idem ye Jehovah; ndifebekede.” (Psalm 26:1) Edi akpan n̄kpọ didie ntem nnyịn n̄ko ndisan̄a ke usụn̄ mfọnmma! Edi nso ke mfọnmma oro itịn̄de iban̄a mi edi, ndien nso ke ndisan̄a ke usụn̄ mfọnmma ọwọrọ? Nso idin̄wam nnyịn ndika iso nsan̄a ke usụn̄ mfọnmma?
‘Ami Nsan̄a ke Mfọnmma Mi’
4. Nso ke mfọnmma oro inemede mi ọwọrọ?
4 Ikọ Hebrew oro Edisana Ŋwed Abasi Ibom akabarede mfọnmma ọwọrọ ndisọn̄ọ nda, ndifọn, ndinen nnyụn̄ nnana ndo. Nte ededi, mfọnmma oro inemede mi idịghe ikpîkpu edinam se inende. Enye ọwọrọ ndinyene eti ido uwem m̀mê ndituak ibuot nnọ Abasi ke ofụri esịt. Satan okowụt ke Job ikanamke n̄kpọ Abasi ke ofụri esịt ke ini enye ọkọdọhọde Abasi ete: “Edi kam nyan ubọk fo tụk ọkpọ esie, ye obụkidem esie: enye iditreke ndikpọn̄ fi an̄wa-an̄wa.” (Job 2:5) Ke adianade ye edinam se inende, mfọnmma emi oyom owo enyene nnennen esịt.
5. Nso iwụt ke mfọnmma oro ẹnemede mi iwọrọke nnyịn ndifọn mma ke kpukpru usụn̄?
5 Nte ededi, mfọnmma oro inemede mi iwọrọke ndifọn mma ke kpukpru usụn̄. Edidem David ekedi anana-mfọnmma owo oro akanamde ediwak ikpọ ndudue ke eyouwem esie. Kpa ye oro, Bible ọdọhọ ke enye ekedi owo emi ‘asan̄ade ke iso Abasi ke ofụri esịt.’ (1 Ndidem 9:4) Ntak-a? Koro David akamade Jehovah. Enye akanam n̄kpọ Abasi ke ofụri esịt. Enye ama enyịme ndudue esie ke ofụri esịt, ọbọ nsuannọ, onyụn̄ enen̄ede usụn̄ esie. Ke akpanikọ, ẹkụt nsọn̄ọnda David ke uten̄e ye ima ofụri esịt oro enye ekenyenede ọnọ Abasi esie, Jehovah.—Deuteronomy 6:5, 6.
6, 7. Nso ke ndisan̄a ke mfọnmma abuana?
6 Mfọnmma inyeneke n̄kpọ ndinam ye ndusụk edinam uwem owo kpọt, utọ nte edinam ido ukpono. Enye abuana ofụri usụn̄ uwem owo. David ama ‘asan̄a’ ke usụn̄ mfọnmma. The New Interpreter’s Bible ọdọhọ ete: “Ikọedinam oro ‘san̄a’ ọnọ ekikere aban̄a ‘nte owo odude uwem.’” Ke etịn̄de aban̄a mmọ eke “usụn̄ mmọ ọfọnde ama,” andiwet psalm ọkọkwọ ete: “Ọfọfọn ọnọ mmọ eke ẹnịmde uyo [Abasi], eke ẹyomde enye ke ofụri esịt. Eke mînyụn̄ inamke ukwan̄-n̄kpọ: edi ẹsan̄a ke usụn̄ [Abasi].” (Psalm 119:1-3) Ndifọn mma oyom owo aka iso odụn̄ọde oyom ndinam uduak Abasi nnyụn̄ nsan̄a ke usụn̄ Esie.
7 Ndisan̄a ke mfọnmma oyom owo ọsọn̄ọ ada eten̄e Abasi, idem ke mme idiọk idaha. Mfọnmma nnyịn ayana in̄wan̄-in̄wan̄ ke ini nnyịn iyọde mme idomo, isọn̄ọde ida kpa ye afanikọn̄, m̀mê ikande mme idomo ke idiọk ererimbot emi. Nnyịn imanam ‘esịt Jehovah adat’ ke ndinam enye okụt se adade ọbọrọ owo oro osụn̄ide enye. (Mme N̄ke 27:11) Do, ye eti ntak, nnyịn imekeme ndibiere nte Job ekebierede: “Ndisioho mfọn-mma ke idem mi mfep tutu ndikpa.” (Job 27:5) Psalm ọyọhọ 26 owụt se idin̄wamde nnyịn ndisan̄a ke mfọnmma.
“Nam Ekpụt ye Esịt Mi Ẹsana”
8. Nso ke afo ekpep oto David ndikeben̄e Jehovah odụn̄ọde ekpụt ye esịt imọ?
8 David ọkọbọn̄ akam ntem ete: “O Jehovah, domo mi, nyụn̄ se mi; [“nam ekpụt mi ye esịt mi ẹsana,” NW].” (Psalm 26:2) Ekpụt esịne ke ata esịtidem owo. Ekpụt ada aban̄a ata ndedịbe ekikere ye ntụk owo. Ndien ndamban̄a esịt edi ofụri owo esịtidem—uduak, ekikere, ye ikike esie. Ke ini David ọkọdọhọde Jehovah odụn̄ọde imọ, enye okoyom ẹdụn̄ọde ndedịbe ekikere ye ntụk imọ.
9. Didie ke Jehovah anam ndamban̄a ekpụt ye esịt nnyịn ẹsana?
9 David ekeben̄e ete ẹnam ekpụt ye esịt imọ ẹsana. Didie ke Jehovah anam nnyịn isana ke esịtidem? David ọkọkwọ ete: “Nyọkọm Jehovah emi ọnọde mi item: esịt mi n̄ko eteme mi ke ini okoneyo.” (Psalm 16:7) Nso ke oro ọwọrọ? Oro ọwọrọ ke item Abasi ama osụhọde odụk David ata esịtidem onyụn̄ odu do, enen̄erede ata ndedịbe ekikere ye ntụk esie. Ntre ke ekeme ndidi ye nnyịn ke ini idade esịtekọm itie ikere item oro ibọde ito Ikọ Abasi, ye enye oro mme andida ke ibuot Abasi ye esop esie ẹnọde, inyụn̄ iyak enye osụhọde odụk nnyịn esịt. Ndibọn̄ akam kpukpru ini mben̄e Jehovah anam nnyịn isana ayan̄wam nnyịn isan̄a ke mfọnmma.
‘Ima Fo Odu Mi ke Iso’
10. Nso ikan̄wam David ndisan̄a ke akpanikọ Abasi?
10 David ama aka iso ete: “Koro ima fo odude mi ke iso: ndien nsan̄a ke akpanikọ fo.” (Psalm 26:3) David ama enen̄ede ọfiọk ima Abasi, ndien enye ama ada esịtekọm etie ekere aban̄a mmọ. David ọkọkwọ ete: “O ukpọn̄ mi, kọm Jehovah, kûnyụn̄ ufre kpukpru [“edinam,” NW] esie.” Ke etide kiet ke otu mme “edinam” esie, David ama aka iso ete: “Jehovah ekpe edinen ikpe ọnọ kpukpru mmọ eke owo ẹfịkde. Enye ama asian Moses usụn̄ esie, asian nditọ Israel se enye anamde.” (Psalm 103:2, 6, 7) Ekeme ndidi David ekekere aban̄a nte nditọ Egypt ẹkefịkde nditọ Israel ke eyo Moses. Ke edide ntre, anaedi David ndiketie n̄kere nte Jehovah akanamde Moses ọfiọk usụn̄ edinyan̄a Esie ama enen̄ede otụk enye esịt onyụn̄ ọsọn̄ọ enye idem ndika iso nsan̄a ke usụn̄ akpanikọ Abasi.
11. Nso ikeme ndin̄wam nnyịn isan̄a ke usụn̄ mfọnmma?
11 Ndikpep Ikọ Abasi kpukpru ini nnyụn̄ ntie n̄kere se nnyịn ikpepde ẹyen̄wam nnyịn n̄ko ndisan̄a ke usụn̄ mfọnmma. Ke uwụtn̄kpọ, nditi ke Joseph ama efehe ke ini n̄wan Potiphar akatapde enye eyenen̄ede esịn udọn̄ ọnọ nnyịn ndifehe mbọhọ mme utọ etabi oro ke itieutom, ufọkn̄wed, m̀mê ke ebiet en̄wen. (Genesis 39:7-12) Nso edieke mme ifet ediforo m̀mê ediwọrọ iso nnyụn̄ nnyene odudu ke ererimbot ẹsịnde nnyịn ke udomo? Nnyịn imenyene uwụtn̄kpọ Moses, emi ekesịnde ubọn̄ Egypt. (Mme Hebrew 11:24-26) Nte eyịghe mîdụhe, nditi ime Job ayan̄wam nnyịn ndinen̄ede mbiere ndisọn̄ọ nda nnam akpanikọ nnọ Jehovah kpa ye udọn̄ọ ye afanikọn̄. (James 5:1) Nso edieke ẹkọbọde nnyịn? Kamse, nditi se iketịbede inọ Daniel ke obube lion ọyọnọ nnyịn uko!—Daniel 6:16-22.
“Ami Ntiehe ye Mbon Nsu”
12, 13. Nso orụk nsan̄a ke nnyịn ikpefep?
12 Ke etịn̄de aban̄a n̄kpọ efen oro akanamde enye ọfọn ama, David ọkọdọhọ ete: “Ami ntiehe ye mbon nsu; nnyụn̄ nsan̄ake ye mbon mbubịk. Mmasua esop mme anam idiọk, ndinyụn̄ ntiehe ye mme oburobụt owo.” (Psalm 26:4, 5) David ikakam itiehe ye mme oburobụt owo. Enye ama asua ndiọi nsan̄a.
13 Nso kaban̄a nnyịn? Nte nnyịn imesitre nditie ye mbon nsu ke mme edinam ekebe ndise, vidio, mme ndise senima, Intanet, m̀mê mme usụn̄ en̄wen? Nte nnyịn imọsọn mbon mbubịk? Ndusụk owo ke ufọkn̄wed m̀mê ke itieutom ẹkeme ndinam nte idi mme ufan nnyịn man ẹbian̄a nnyịn. Nte nnyịn imenen̄ede iyom ndidi ufan ye mbon oro mîsan̄ake ke akpanikọ Abasi? Okposụkedi mbon mfiakedem ẹsinamde nte ke imenyene esịt akpanikọ, mmọ ẹkeme ndidịp ata uduak mmọ, emi edide ndiwọn̄ọde nnyịn n̄kpọn̄ edinam n̄kpọ Jehovah. Nso kaban̄a mbon oro ẹdude uwem esịt iba ke esịt esop Christian? Mmọ n̄ko ẹdedịp se mmọ ẹnen̄erede ẹdi. Jayson, emi edide asan̄autom unamutom idahaemi, ama enyene mme utọ ufan oro ke ini enye ekedide uyen. Enye etịn̄ ntem aban̄a mmọ: “Usen kiet, owo mmọ kiet ama ọdọhọ mi ete: ‘Se nnyịn inamde idahaemi idịghe akpan n̄kpọ koro ke ini obufa editịm n̄kpọ edide, nnyịn iyakpan̄a. Ndien nnyịn idifiọkke m̀mê imataba n̄kpọ ndomokiet.’ Orụk ikọ oro ama anam mi ndu ke edidemede. Ami nyomke ndikpa ke ini obufa editịm n̄kpọ edide.” Jayson ama ada eti ibuot etre nsan̄a ye mme utọ owo oro. Apostle Paul okodụri nnyịn utọn̄ ete: “Ẹkûbian̄a idem mbufo ke n̄kpọ emi. Idiọk nsan̄a ababiat eti ido.” (1 Corinth 15:33) Edi akpan n̄kpọ didie ntem nnyịn ndifep ndiọi nsan̄a!
‘Nyobụk Kpukpru Mme Utịbe N̄kpọ Fo’
14, 15. Didie ke nnyịn ikeme ‘ndikanade itie-uwa Jehovah n̄kụk’?
14 David ama aka iso ete: “Nyeyet ubọk mi ẹsana: ndien nyakanade itie-uwa fo n̄kụk, O Jehovah.” Ntak-a? “Man nda uyo ekọm n̄kwọrọ, nnyụn̄ mbụk kpukpru mme utịbe n̄kpọ fo.” (Psalm 26:6, 7) David okoyom ndisana ke ido uwem man enye ekpekeme ndituak ibuot nnọ Jehovah nnyụn̄ ntan̄a uten̄e oro enye eten̄ede Abasi.
15 Kpukpru n̄kpọ oro ẹkenyenede ebuana ye utuakibuot akpanikọ ke ataya ndien ekem ke temple ẹkedi “ukpọn̄-ukpọn̄ n̄kpọ eke ẹdide mbiet ye mfụt n̄kpọ heaven.” (Mme Hebrew 8:5; 9:23) Itieuwa akada aban̄a uduak Jehovah ndibọ uwa Jesus Christ nda nnyan̄a ubonowo. (Mme Hebrew 10:5-10) Nnyịn imeyet ubọk nnyịn ẹsana inyụn̄ ‘ikanade itie-uwa Jehovah ikụk’ ke ndinyene mbuọtidem ke uwa Eyen esie.—John 3:16-18.
16. Didie ke nditan̄a mme utịbe utom Abasi nnọ mbon en̄wen ọnọ nnyịn ufọn?
16 Ke ini nnyịn ikerede iban̄a kpukpru se ufak anamde, nte nnyịn inen̄ekede iwụt esịtekọm inọ Jehovah ye ikpọn̄-ikpọn̄ edibon Eyen esie? Mmọdo, sia ekọm ọyọhọde nnyịn esịt ntem, ẹyak nnyịn isian mbon en̄wen mme utịbe utom Abasi—ọtọn̄ọde ke ini enye okobotde owo ke In̄wan̄ Eden tutu esịm ini emi enye edinamde kpukpru n̄kpọ ẹfiak ẹfọn ẹma ke obufa ererimbot Esie. (Genesis 2:7; Utom 3:21) Nso ukpeme eke spirit ke utom edikwọrọ Obio Ubọn̄ ye edinam mbet ọnọ ntem! (Matthew 24:14; 28:19, 20) Ndisịn idem ke utom emi an̄wam nnyịn inam idotenyịn ini iso nnyịn aka iso ayama, anam mbuọtidem nnyịn ke mme un̄wọn̄ọ Abasi ọsọn̄, onyụn̄ anam nnyịn ika iso ima Jehovah ye mme ekemmọ owo.
“Mmama Idụn̄ Ufọk Fo”
17, 18. Nnyịn ikpese mme mbono esop Christian didie?
17 Ataya, ye itieuwa esie, ekedi akpan itie utuakibuot Jehovah ke Israel eset. Ke owụtde nte imọ ikokopde inemesịt iban̄a itie utuakibuot oro, David ama ọdọhọ ke akam esie ete: “O Jehovah, mmama idụn̄ ufọk fo, ye ebiet emi ubọn̄ fo odụn̄de.”—Psalm 26:8.
18 Ndi nnyịn imesima ndisop idem ke mme ebiet emi isikpepde n̄kpọ iban̄a Jehovah? Kpukpru Ufọkmbono Obio Ubọn̄, ye ndutịm unọ ukpep eke spirit oro ẹsinịmde do kpukpru ini, ẹdi ndutịm utuakibuot akpanikọ. Ke adianade do, nnyịn imesidụk ikpọ mbono, mme mbono circuit, ye mme usen akpan mbono kpukpru isua. Ẹsineme “ikọ ntiense” Jehovah ke mme utọ mbono oro. Edieke nnyịn ikpepde ‘ndima mmọ eti-eti,’ nnyịn iyenyene ọkpọsọn̄ udọn̄ ndisidụk mme mbono esop iyonyụn̄ inen̄ede ikpan̄ utọn̄ ke ini idụkde. (Psalm 119:167) Esinem didie ntem ndidu ye ekemmọ mme andinịm ke akpanikọ emi ẹnyenede udọn̄ ke mfọnọn̄kpọ nnyịn, emi ẹnyụn̄ ẹn̄wamde nnyịn ndika iso nsan̄a ke usụn̄ mfọnmma!—Mme Hebrew 10:24, 25.
‘Kûmen Uwem Mi Ufep’
19. Mme idiọkn̄kpọ ewe ke David mîkoyomke ndinam?
19 Ke etịmde ọfiọk mme utịp ediwọn̄ọde n̄kpọn̄ usụn̄ akpanikọ Abasi, David ama eben̄e ete: “Kûmen ukpọn̄ mi ufep udian ye mme idiọk owo, kûnyụn̄ udian uwem mi ye mbon afai; emi mme oburobụt ido ẹdude mmọ ke ubọk, inyene ndop-inua [m̀mê, ubọkedem] onyụn̄ ọyọhọ mmọ ke ubọk nnasia.” (Psalm 26:9, 10) David ikoyomke ẹbat imọ ẹsịn ke otu mme oburobụt owo m̀mê mbon oro ẹsibọde ubọkedem.
20, 21. Nso ikeme ndinam nnyịn idụk usụn̄ mbon oro mîten̄eke Abasi?
20 Mme oburobụt edinam ẹyọyọhọ ererimbot mfịn. Ekebe ndise, mme magazine, ye mme ndise senima ẹsịn udọn̄ ẹnọ oburobụt ido—“mbubiam ido, ye obukpo ido.” (Galatia 5:19) Ndusụk owo ẹdụk ufụn ẹnọ n̄wed ye ndise ẹban̄ade idan̄, emi ẹsiwakde ndida n̄kesịm oburobụt ido. Mme uyen akpan akpan ẹsisọp ndiduọ ndụk afanikọn̄ emi. Ndiwọrọ an̄wa ye owo isio uduot edi ọsọ n̄kpọ ke ndusụk idụt, ndien ẹsinam mme uyen ẹkere ke ana mmimọ iwọrọ an̄wa ye owo isio uduot. Ediwak uyen ẹsinam emi idem okposụkedi mmọ ẹkpride ẹkaha ndidọ ndọ. Man ẹyụhọ udọn̄ idan̄ oro ọkọride ke esịtidem mmọ, mmọ ẹsitọn̄ọ oburobụt ido ẹdade ẹkesịm edinam use.
21 Ndiọi odudu ẹsitụk ikpọ owo n̄ko. Edidia n̄wo ke mbubehe nnyụn̄ nnam mme ubiere oro ẹyụhọde udọn̄ idemowo ẹwụt ke owo isan̄ake ke usụn̄ mfọnmma. Ndisan̄a ke usụn̄ ererimbot edidadianade nnyịn ikpọn̄ Jehovah. Ẹyak nnyịn ‘isua idiọk, ima eti’ inyụn̄ ika iso isan̄a ke usụn̄ mfọnmma.—Amos 5:15.
“Fak Mi, Nyụn̄ Tua Mi Mbọm”
22-24. (a) Nso nsịnudọn̄ ke afo ọbọ oto akpatre ikọ Psalm 26? (b) Ewe afia ke idineme ke ibuotikọ oro etienede?
22 David ekeberi ikọ oro enye eketịn̄de ọnọ Abasi ntem: “Ami nyasan̄a ke mfọn-mma mi: fak mi, nyụn̄ tua mi mbọm. Ukot mi kada ke una-isọn̄: nyọkọm Jehovah ke otu mbon-esop.” (Psalm 26:11, 12) David ama eben̄e Abasi ete afak imọ man imọ ika iso isan̄a ke usụn̄ mfọnmma. Oro ọnọ nsịnudọn̄ didie ntem! Okposụkedi nnyịn idide mme anamidiọk, Jehovah ayan̄wam nnyịn edieke nnyịn ibierede ndisan̄a ke usụn̄ mfọnmma.
23 Usụn̄ uwem nnyịn akpakam owụt ke nnyịn imokpono inyụn̄ ima ukara Abasi ke kpukpru ikpehe uwem nnyịn. Kpukpru nnyịn imekeme ndibọn̄ akam mben̄e Jehovah odụn̄ọde onyụn̄ anam ndedịbe ekikere ye ntụk nnyịn ẹsana. Nnyịn imekeme ndiyak akpanikọ esie odu nnyịn ke iso kpukpru ini ebe ke ndisịn ifịk n̄kpep Ikọ Abasi. Mmọdo, ẹyak nnyịn ifep ndiọi nsan̄a nte ikekeme edi itoro Jehovah ke otu mbon esop. Nnyịn ikpakam ibuana ifịk ifịk ke utom edikwọrọ Obio Ubọn̄ ye edinam mbet, idehede iyak ererimbot abiat ọsọn̄urua itie ebuana nnyịn ye Abasi. Nte nnyịn isịnde ofụri ukeme ndisan̄a ke usụn̄ mfọnmma, nnyịn imekeme ndinyene mbuọtidem ke Jehovah ayatua nnyịn mbọm.
24 Sia mfọnmma abuanade kpukpru ikpehe uwem, odu enyene-ndịk afia oro anade ifep—edin̄wọn̄ ọkpọsọn̄ mmịn mbe ubọk. Iyeneme emi ke ibuotikọ oro etienede.
Nte Afo Emeti?
• Ntak emi enende ndida mfọnmma owo kiet kiet mbiere ikpe nnọ enye?
• Nso ke mfọnmma oro inemede mi ọwọrọ, ndien ndisan̄a ke usụn̄ mfọnmma abuana nso?
• Nso idin̄wam nnyịn isan̄a ke usụn̄ mfọnmma?
• Man ika iso isan̄a ke usụn̄ mfọnmma, mme n̄kpọndịk ewe ke ana nnyịn ifiọk inyụn̄ ifep?
[Mme Mbụme Ukpepn̄kpọ]
[Ndise ke page 14]
Nte afo emesidọhọ Jehovah kpukpru ini odụn̄ọde ndedịbe ekikere fo?
[Ndise ke page 14]
Nte ima Jehovah odu fi ke iso?
[Mme ndise ke page 15]
Ndisọn̄ọ nda ke ini isobode mme idomo adat Jehovah esịt
[Mme ndise ke page 17]
Nte afo ọmọbọ ufọn oto kpukpru ndutịm oro Jehovah anamde man an̄wam fi asan̄a ke usụn̄ mfọnmma?