Skip to content

Skip to table of contents

Fano he Puhala he Mahani Fakamoli

Fano he Puhala he Mahani Fakamoli

Fano he Puhala he Mahani Fakamoli

‘Ka ko au nai, to fano au mo e haku a mahani fakamoli.’​—SALAMO 26:11.

1, 2. (a) Ko e ha e mahani fakamoli he tagata ko e vala aoga he matakupu he pule katoatoa he Atua? (e) Fakatata fefe he tau mena momoui lotomatala ko lautolu he fahi he pule katoatoa ha Iehova?

KO E magaaho ne totoko a Satani he kaina ko Etena, ne fakatu e ia e matakupu he lalolagi mo e lagi katoatoa ne tonuhia ke he pule katoatoa he Atua ke he tau mena momoui oti kana Hana. Falu magaaho fakamui, ne paleko e ia e tau tagata ka fekafekau ke he Atua ka eke ke fai aoga ni ki a lautolu. (Iopu 1:9-11; 2:4) Ti, ko e mahani fakamoli he tagata kua eke mo vala aoga he matakupu he pule katoatoa ha Iehova he lalolagi mo e lagi katoatoa.

2 Ha kua nakai falanaki e pule katoatoa he Atua ke he mahani fakamoli he tau mena momoui hana, ko e tau tagata mo e tau tama he Atua kua fakatata e tuaga ha lautolu ke he matakupu nei. Fefe? He fifili ke muitua e puhala he mahani fakamoli po ke nakai. Ko e mahani fakamoli he tagata, mogoia, ko e fakaveaga malolo ke fakafili ki ai a ia.

3. (a) Ko e heigoa ne manako a Iopu mo Tavita ki a Iehova ke kitekite mo e fakafili? (e) Ko e heigoa e tau huhu ne laga hagaao ke he mahani fakamoli?

3 Ne pehe a Iopu mo e mauokafua: ‘Kia fafati ai au ke he fua tautau tonu, kia iloa ai he Atua haku a mahani fakamoli.’ (Iopu 31:6) Ko e mahani fakamoli e mena ne ole e Patuiki ko Tavita ha Isaraela i tuai ki a Iehova ke kitekite he liogi a ia: ‘Iehova na e, kia fakafili mai kia au; ha ko au nai kua fano au mo e haku a mahani fakamoli; kua tua foki au kia Iehova; to nakai heke au.’ (Salamo 26:1) Ko e aoga ha ia ke o foki a tautolu he puhala he mahani fakamoli! Ka ko e heigoa e mahani fakamoli, ti ko e heigoa e kakano ke o he puhala ia? Ko e heigoa ka lagomatai a tautolu ke tumau he puhala he mahani fakamoli?

‘Kua Fano Au mo e Haku a Mahani Fakamoli’

4. Ko e heigoa e mahani fakamoli?

4 Kua fakakite he mahani fakamoli e manatu he mahani hakohako, nakai fai ila, tututonu mo e nakai hepehepe. Pete ia, kua lahi e mena ne putoia he mahani fakamoli he taute ni he mena hako. Ko e nonofo fakalatalata he mahani po ke katoatoa he loto ke he Atua. Ne tuaha e Satani e tau manatu ha Iopu he tala age a ia ke he Atua: “Ka e fakaolo atu e koe hau a lima mo e piki atu ke he hana [Iopu] tau hui motua mo e hana kakano, po ke vagahau kelea atu nakai a ia kia koe ki mua hau?” (Iopu 2:5) Fakalataha mo e gahua mitaki, kua lata e mahani fakamoli mo e omoomoiaga he loto hako.

5. Ko e heigoa ne fakakite ko e fakatumau ke he mahani fakamoli kua nakai lata ma e mitaki katoatoa he vala ha tautolu?

5 He fakatumau e mahani fakamoli, mogoia, kua nakai lata mo e mitaki katoatoa. Ko e Patuiki ko Tavita ne nakai mitaki katoatoa mo e loga e hehe lalahi ne taute he moui hana. Ka e, kua vagahau e Tohi Tapu hagaao ki a ia ko e tagata ne faifano ‘mo e loto mahani fakamoli.’ (1 Tau Patuiki 9:4) Ko e ha? Ha kua fakaalofa a Tavita ki a Iehova. Kua fakamoli e loto hana ke he Atua. Ne talahau moli e ia e tau hehe hana, talia e akonakiaga, mo e fakahako hana tau puhala. Moli, ko e mahani fakamoli a Tavita kua kitia ke he loto katoatoa hana mo e fakaalofa ma e hana Atua, ko Iehova.​—Teutaronome 6:5, 6.

6, 7. Ko e heigoa kua putoia he fano he mahani fakamoli?

6 Nakai fakakaupa e mahani fakamoli ke he vala pauaki he mahani he tagata, tuga e fakamoli fakalotu. Kua putoia e moui katoa ha tautolu. Ne ‘fano’ a Tavita ke he hana mahani fakamoli. Kua hagaao e vepi ‘fano’ ke he ‘puhala he moui’ he talahau he The New Interpreter’s Bible. Hagaao ki a lautolu kua “hakohako ha lautolu a puhala,” ne lologo e salamo: “Uhoaki a lautolu kua omaoma ke he hana [Atua] tau talahau, ko lautolu kua kumi kia ia mo e loto katoa; kua nakai eke e lautolu ha mena kelea; kua o a lautolu ke he hana tau puhala.” (Salamo 119:1-3) Kua lata e mahani fakamoli mo e kumi tumau ke taute e finagalo he Atua mo e o he hana puhala.

7 He o he mahani fakamoli kua lata mo e pipiki fakamoli ke he Atua, ke he tau tutuaga nakai mitaki foki. Ka fakauka a tautolu ke he tau kamatamata, mauokafua pete e tau mena uka, po ke totoko e tau kamatamata mai he lalolagi nakai mahani Atua, to kitia moli mogoia e mahani fakamoli ha tautolu. Maeke a tautolu ke ‘fakafiafia e loto ha Iehova’ ati maeke a ia ke fai tali ki a ia ne fakafiu mai a ia. (Tau Fakatai 27:11) Mo e kakano mitaki, mogoia, kua maeke ia tautolu ke fifili tuga ne taute e Iopu: “Ato hoko ke he aho ke mate ai au nakai toka e au haku a mahani hakohako.” (Iopu 27:5) Kua fakakite he Salamo 26 e mena ka lagomatai a tautolu ke o he mahani fakamoli.

‘Kia Fakamea Hoku Tau Fuaifi mo e Hoku Loto’

8. Ko e heigoa hau ne ako mai he ole ha Tavita ke kumikumi e Iehova hana tau fuaifi mo e loto hana?

8 Ne liogi a Tavita: ‘Kia kumikumi mai a koe kia au, mo e kamatamata au; kia fakamea hoku tau fuaifi mo e hoku loto.’ (Salamo 26:2) Ha ha i ai e tau fuaifi he lotouho he tino. Fakatai ai, ko e tau fuaifi kua hukui he tau manatu mo e tau logonaaga hokulo. Ti ko e loto ko e tagata katoa he fatuakiloto​—ko e hana omoomoiaga, tau logonaaga, mo e lotomatala. He magaaho ne huhu a Tavita ki a Iehova ke kumikumi a ia, ne liogi a ia ko e tau manatu mo e tau logonaaga he fatuakiloto hana ke kumikumi mo e fokifoki.

9. Ko e heigoa e puhala kua fakamea e Iehova e tau fuaifi fakatai mo e loto ha tautolu?

9 Ne ole a Tavita ke fakamea e tau fuaifi hana mo e loto hana. Fakamea fefe e Iehova a loto ha tautolu? Ne lologo e Tavita: “To fakamonu atu e au kia Iehova, ko ia ne fakatonu mai kia au; kua fakaako mai foki kia au haku a manamanatu ke he tau po.” (Salamo 16:7) Ko e heigoa e kakano he mena ia? Kua kakano ko e fakatonuaga faka-Atua ne hokotia ke he tau vala hokulo he moui ha Tavita mo e takele i ai, he fakahako e tau manatu mo e tau logonaaga he fatuakiloto. Ti pihia foki mo tautolu ka fakaata loto fakaaue e tautolu e fakatonuaga kua moua e tautolu mai he Kupu he Atua, hana tau hukui, mo e hana fakatokatokaaga mo e tokanoa ai ke takele hifo muatua i loto ha tautolu. Ko e liogi tumau ki a Iehova ke fakamea a tautolu ke he puhala nei ka lagomatai a tautolu ke o he mahani fakamoli.

‘Ha i Mua Haku e Fakaalofa-Totonu’

10. Ko e heigoa ne lagomatai a Tavita ke fano he kupu moli he Atua?

10 ‘Ha i mua haku e fakaalofa-totonu,’ he matutaki e Tavita, ‘kua fano foki au ke he kupu moli hau.’ (Salamo 26:3) Ne iloa mitaki e Tavita e tau gahua he Atua he fakaalofa-totonu, ti manamanatu loto fakaaue a ia ki ai. ‘Haku solu na e, kia fakamonu atu kia Iehova,’ ne lologo e ia, “aua foki neke nimo ia koe ha mena taha he hana tau mena fakaalofa.” He manatu e taha he “tau mena fakaalofa” he Atua, ne matutaki a Tavita: “Kua eke e Iehova e tau mena tonu, mo e fakafiliaga ma lautolu oti kua pehia he favale. Ne fakailoa e ia hana tau puhala kia Mose; mo e hana tau gahua ke he fanau a Isaraela.” (Salamo 103:2, 6, 7) Liga ne manamanatu a Tavita ke he pehiaaga he tau Isaraela ha ko e tau Aikupito he vaha a Mose. Ka pihia, he fakaata e puhala ne fakailoa e Iehova hana tau puhala he laveakiaga ki a Mose kua maeke ke amotia e loto ha Tavita mo e fakamalolo hana fifiliaga ke fano he kupu moli he Atua.

11. Ko e heigoa ka lagomatai a tautolu ke o he puhala he mahani fakamoli?

11 Ko e fakaako tumau ke he Kupu he Atua mo e manamanatu hokulo ke he mena ne ako e tautolu mai i ai ka lagomatai foki a tautolu ke o he puhala he mahani fakamoli. Ma e fakatai, he manatu a Iosefa ne hola he tau tuaga mahani faivao he hoana ha Potifara ka fakamalolo moli a tautolu ke fehola kehe mai he tau tuaga pihia he gahuaaga ha tautolu, he aoga, po ke ha matakavi. (Kenese 39:7-12) Ka e kua ka kamatamata a tautolu ke he tau magaaho mautu ke he tau koloa po ke talahaua mo e pule he gahuaaga ke he lalolagi? Ha ha ia tautolu e fakafifitakiaga ha Mose ne tiaki e tau lilifu ha Aikupito. (Heperu 11:24-26) He tokaloto e fakauka ha Iopu ka lagomatai moli a tautolu ke fakamalolo e fifiliaga ha tautolu ke fakatumau e mahani fakamoli ki a Iehova pete e tau gagao mo e nakai muhu koloa. (Iakopo 5:11) Ka e kua kaeke ko tautolu ne moua he favale? Liu ke manatu e mena ne tupu ki a Tanielu he ana leona ne fakatupu ki a tautolu e malolo!​—Tanielu 6:16-22.

“Nakai Nofo Au mo e Tau Tagata Matahavala”

12, 13. Ko e heigoa e tau vahega feoakiaga kua lata ia tautolu ke fehola kehe mai i ai?

12 Hagaao ke he taha puhala foki ne fakamalolo e mahani fakamoli hana, ne pehe a Tavita: “Nakai nofo au mo e tau tagata matahavala; ti nakai fano au mo e tau tagata pikopiko. Kua fakavihia e au e fakapotopotoaga he tau tagata mahani kelea; kua nakai nofo foki au mo e tau tagata mahani hepehepe.” (Salamo 26:4, 5) Ne nakai nofo a Tavita mo e tau tagata kelea. Ne vihiatia e ia e tau feoakiaga kelea.

13 Ka e kua a tautolu? Fakaheu kia e tautolu he nonofo mo e tau tagata matahavala he puhala he tau fakaholoaga televisoni, tau vitio, tau kifaga, tau fahi Internet, po ke falu puhala. Nonofo kehe kia a tautolu mai ia lautolu ne ufiufi e moli ha lautolu? Falu he aoga po ke gahuaaga ha tautolu ne fakatupua ke kapitiga mo tautolu ma e tau puhala eke lagatau. Manako moli kia a tautolu ke feaki e pipiaga tata mo lautolu kua nakai o he kupu moli he Atua? Pete he talahau a lautolu ke fakamoli, kua ufiufi foki he tau tagata tiaki taofiaga e pulega ha lautolu ke uhu kehe a tautolu mai he fekafekau ki a Iehova. Ko e heigoa kaeke ke fai he fakapotopotoaga Kerisiano kua moui puhala ua? Kua ufiufi foki e lautolu e moli ha lautolu. Ko Jayson, kua eke mogonei mo fekafekau lagomatai, ne fai kapitiga pihia fakamua he vaha fuata hana. Hagaao ki a lautolu, ne pehe a ia: “Taha aho ne pehe taha ia lautolu ki a au: ‘Ai fai kelea e tau mena ka taute e tautolu mogonei ha ko e mena ka hoko mai e fakatokaaga fou, to mamate ni a tautolu. Ti nakai iloa e tautolu kua fai mena ne tonoa ai a tautolu.’ Ko e vahega tutala pihia ne fakamataala aki au. Nakai manako au ke mate ka hoko mai e fakatokaaga fou.” Ne fakapulotu a Jayson he fakagata e feoakiaga mo lautolu ia. “Aua neke fakahehe ai a mutolu,” he hataki he aposetolo ko Paulo. “Ko e feoaki mo lautolu kua mahani kelea kua kelea ai e tau mahani mitaki.” (1 Korinito 15:33) Ko e aoga ha ia ke fehola kehe a tautolu he tau feoakiaga kelea!

‘To Talahau e Au Hau a Tau Gahua Oti’

14, 15. Maeke fefe a tautolu ke ‘o takai ke he fatapoa a Iehova’?

14 “Kua holoholo haku tau lima ke eke mo fakamailoga kua nakai hala au; ti fano takai au ke he hāu a fatapoa Iehova na e,” he matutaki e Tavita. Ko e ha? ‘Kia logona atu e leo he fakahekeaga; kia talahau atu foki hau a tau gahua oti kana.’ (Salamo 26:6, 7) Ne manako a Tavita ke fakatumau e mea he mahani ke maeke ia ia ke tapuaki a Iehova mo e fakapuloa hana katoatoa ke he Atua.

15 Ko e tau mena oti ne matutaki mo e tapuakiaga mea he fale utafano mo e fakahiku he faituga ko e “mena fakafifitaki mo e ata he tau mena he lagi.” (Heperu 8:5; 9:23) Ko e fatapoa ne fakatino e finagalo ha Iehova he talia e poa ha Iesu Keriso ma e lukutoto he tau tagata. (Heperu 10:5-10) Kua fakamea e tau lima ha tautolu he nakai hala mo e ‘o takai ke he fatapoa a Iehova’ he fakagahua e tua ke he fatapoa ia.​—Ioane 3:16-18.

16. Aoga fefe ki a tautolu e fakailoa ke he falu e tau gahua homo ue atu he Atua?

16 Ka manamanatu a tautolu ke he tau mena oti ne maeke he lukutoto ke taute, nakai kia puke mogoia e tau loto ha tautolu ke he loto fakaaue ki a Iehova mo e hana Tama fuataha? Mo e fakaaue lahi he tau loto ha tautolu, mogoia, kia fakailoa e tautolu e tau gahua homo ue atu he Atua​—mai he tufugatia he tagata ke he kaina i Etena ke hoko ke he fakafouaga katoatoa he tau mena oti he lalolagi fou he Atua. (Kenese 2:7; Gahua 3:21) Ti ko e puipuiaga fakaagaga ha ia he gahua fakamatala he Kautu mo e taute tutaki! (Mataio 24:14; 28:19, 20) He lavelave ki ai kua lagomatai a tautolu ke fakatumau e amaamanakiaga ha tautolu ma e vaha homo ue atu anoiha, malolo foki e tua ha tautolu ke he tau maveheaga he Atua, mo e gahuahua e fakaalofa ha tautolu ma Iehova mo e tau matakainaga.

‘Fiafia Au ke he Mena ne Tu Ai Hau a Fale’

17, 18. Ko e heigoa e aga ha tautolu ke he tau feleveiaaga Kerisiano?

17 Ko e fale uta fano, mo e fatapoa ma e tau poa i ai, ko e lotouho he tapuakiaga a Iehova i Isaraela. He talahau e fiafia hana ke he matakavi ia, ne liogi a Tavita: “Iehova na e, kua fiafia na au ke he mena ne tu ai hāu a fale; ko e mena foki ne haele ai hāu a lilifu.”​Salamo 26:8.

18 Fiafia nakai a tautolu he fakapotopoto ke he tau matakavi ke ako hagaao ki a Iehova? Ko e tau Fale he Kautu takitaha mo e fakaholoaga tumau he fakaakoaga fakaagaga kua eke mo lotouho he tapuakiaga moli he maaga. Lafi ki ai, ha ha i ai mo tautolu e tau fonoaga he tau tau takitaha, tau toloaga he takaiaga, mo e tau aho toloaga pauaki. Ko e “tau talahau” a Iehova ne fakatutala he tau feleveiaaga pihia. Ka ako e tautolu ke “manako lahi ue atu . . . ki ai,” to makai a tautolu ke o atu ke he tau feleveiaaga mo e to fanogonogo a tautolu i ai. (Salamo 119:167) Ko e atihake ha ia ke fakalataha mo e tau matakainaga talitonu kua fiafia ke he tuaga fakatagata ha tautolu mo e lagomatai a tautolu ke tumau he puhala mahani fakamoli!​—Heperu 10:24, 25.

‘Aua Neke Tanaki e Koe Haku Moui’

19. Ko e heigoa e tau agahala ne nakai manako a Tavita ke agahala i ai?

19 He mailoga katoatoa e tau fua he fano kehe mai he o he kupu moli he Atua, ne ole a Tavita: “Aua neke tanaki e koe au mo e tau tagata hala, ko e haku moui foki neke fakalataha ia mo e tau tagata lima toto. Ha he lima ha lautolu e mahani kelea, kua puke foki ha lautolu a lima matau ke he mena fakaalofa.” (Salamo 26:9, 10) Nakai manako a Tavita ke fakalataha mo e tau tagata mahani kelea po ke puke ke he tau mena fakaalofa fakavaivai.

20, 21. Ko e heigoa ka takitaki a tautolu ke he puhala nakai mahani Atua?

20 Kua puke e lalolagi he vaha nei he tau mahani kelea. Ko e televisoni, tau mekasini, mo e tau kifaga kua fakatupu ki mua e mahani kelea​—“ko e faivao, ko e feuaki, ko e matahavala.” (Kalatia 5:19) Kua fakatupa e falu ke he tau fakatino telefua, ne fa takitaki atu ke he mahani kelea. Kua tuaha pauaki e tau fuata ke he tau fakaohoohoaga pihia. He falu motu, ko e fakamahani kapitiga ko e aga fakamotu, ti kua peehi e tau fuata mui ke manamanatu kua lata a lautolu ke fakamahani kapitiga. Tokologa e tau fuata ne putoia he loto fakavihi, pete ni he ikiiki a lautolu ke mau. Ke fakamakona e tau manako fakatane mo e fifine kua tupu i loto ha lautolu, ne nakai leva ti putoia a lautolu he mahani kelea ke hoko he taute e mahani feuaki.

21 Kua nakai hao e tau fuata ke he tau fakaohoohoaga kelea. Ko e tau gahua pisinisi nakai fakamoli mo e hihiga ke taute e tau fifiliaga lotokai fakatagata ko e tau fakamailoga he nakai mahani fakamoli. Ko e o he tau puhala he lalolagi ka fakamamao a tautolu mai ia Iehova. O mai a tautolu ke ‘fakavihia e kelea, ka e manako ke he mitaki’ mo e fakatumau ke o he puhala he mahani fakamoli.​—Amosa 5:15.

‘Kia Laveaki Au mo e Fakaalofa ki a Au’

22-24. (a) Ko e heigoa e fakamaloloaga kua moua e koe he tau kupu fakahiku he Salamo 26? (e) Ko e heigoa e matahele ka fakatutala he vala tala ka mui mai?

22 Ne fakahiku e Tavita hana talahauaga ke he Atua, he pehe: ‘Ka ko au nai, to fano au mo e haku a mahani fakamoli; kia laveaki e koe au, mo e fakaalofa kia au. Kua tu haku hui ke he mena molemole; to fakamonu au kia Iehova ki mua he fakapotopotoaga.’ (Salamo 26:11, 12) Ko e fifiliaga ha Tavita ke fakatumau e mahani fakamoli kua fakalataha mo e ole ma e fakamagaloaga. Ko e atihake ha ia he mena ia! Pete e tuaga agahala ha tautolu, to lagomatai e Iehova a tautolu kaeke ke fifili a tautolu ke o he puhala he mahani fakamoli.

23 Kia fakakite he mahani ha tautolu he moui kua fakalilifu mo e loto fakaaue a tautolu ke he pule katoatoa he Atua he tau fahi oti he moui. Igatia a tautolu mo e ole he liogi ki a Iehova ke kumikumi mo e kitekite e tau fatuakiloto mo e tau logonaaga ha tautolu. Maeke ia tautolu ke fakatumau e kupu moli hana i mua ha tautolu he fakaako fakamakutu e Kupu hana. Kakano ai, mogoia, kia fehola kehe a tautolu he tau feoakiaga kelea ka e fakamonu atu ki a Iehova he fakapotopotoaga. Kia fakalataha makai a tautolu he gahua fakamatala he Kautu mo e taute tutaki, he nakai tokanoa e lalolagi ke fakahagahagakelea e fakafetuiaga uho ha tautolu mo e Atua. He foaki e katoatoa ha tautolu ke o he puhala he mahani fakamoli, kua maeke ke mauokafua a tautolu to fakakite e Iehova e fiafia ki a tautolu.

24 Ha kua putoia e mahani fakamoli ke he tau fahi oti he moui, kua lata ia tautolu ke mataala ke he matahele he mate​—ko e hufia he kava. To fakatutala ke he mena nei ke he vala tala ka mui mai.

Manatu Nakai e Koe?

• Ko e ha kua tonuhia ke fakafili e tau mena momoui lotomatala he fakave ke he mahani fakamoli ha lautolu?

• Ko e heigoa e mahani fakamoli, ti ko e heigoa e fano he puhala ia ne putoia ai?

• Ko e heigoa ka lagomatai a tautolu ke o he puhala he mahani fakamoli?

• Ke fakatumau e mahani fakamoli, ko e heigoa e tau hagahagakelea kua lata ia tautolu ke mataala mo e fehola kehe i ai?

[Tau Huhu he Fakaakoaga]

[Fakatino he lau 23]

Ole tumau nakai a koe ki a Iehova ke kumikumi e tau fatuakiloto hau?

[Fakatino he lau 23]

Fakatumau nakai e koe e fakaalofa-totonu ha Iehova i mua hau?

[Tau Fakatino he lau 24]

Ko e fakatumau e mahani fakamoli ha tautolu ke he tau kamatamata kua fakafiafia e loto ha Iehova

[Tau Fakatino he lau 26]

Fakaaoga nakai e koe e tau foakiaga ha Iehova ke lagomatai a koe ke fano he puhala he mahani fakamoli?