Fano he Puhala he Mahani Fakamoli
Fano he Puhala he Mahani Fakamoli
‘Ka ko au nai, to fano au mo e haku a mahani fakamoli.’—SALAMO 26:11.
1, 2. (a) Ko e ha e mahani fakamoli he tagata ko e vala aoga he matakupu he pule katoatoa he Atua? (e) Fakatata fefe he tau mena momoui lotomatala ko lautolu he fahi he pule katoatoa ha Iehova?
KO E magaaho ne totoko a Satani he kaina ko Etena, ne fakatu e ia e matakupu he lalolagi mo e lagi katoatoa ne tonuhia ke he pule katoatoa he Atua ke he tau mena momoui oti kana Hana. Falu magaaho fakamui, ne paleko e ia e tau tagata ka fekafekau ke he Atua ka eke ke fai aoga ni ki a lautolu. (Iopu 1:9-11; 2:4) Ti, ko e mahani fakamoli he tagata kua eke mo vala aoga he matakupu he pule katoatoa ha Iehova he lalolagi mo e lagi katoatoa.
2 Ha kua nakai falanaki e pule katoatoa he Atua ke he mahani fakamoli he tau mena momoui hana, ko e tau tagata mo e tau tama he Atua kua fakatata e tuaga ha lautolu ke he matakupu nei. Fefe? He fifili ke muitua e puhala he mahani fakamoli po ke nakai. Ko e mahani fakamoli he tagata, mogoia, ko e fakaveaga malolo ke fakafili ki ai a ia.
3. (a) Ko e heigoa ne manako a Iopu mo Tavita ki a Iehova ke kitekite mo e fakafili? (e) Ko e heigoa e tau huhu ne laga hagaao ke he mahani fakamoli?
3 Ne pehe a Iopu mo e mauokafua: ‘Kia fafati ai au ke he fua tautau tonu, kia iloa ai he Atua haku a mahani fakamoli.’ (Iopu 31:6) Ko e mahani fakamoli e mena ne ole e Patuiki ko Tavita ha Isaraela i tuai ki a Iehova ke kitekite he liogi a ia: ‘Iehova na e, kia fakafili mai kia au; ha ko au nai kua fano au mo e haku a mahani fakamoli; kua tua foki au kia Iehova; to nakai heke au.’ (Salamo 26:1) Ko e aoga ha ia ke o foki a tautolu he puhala he mahani fakamoli! Ka ko e heigoa e mahani fakamoli, ti ko e heigoa e kakano ke o he puhala ia? Ko e heigoa ka lagomatai a tautolu ke tumau he puhala he mahani fakamoli?
‘Kua Fano Au mo e Haku a Mahani Fakamoli’
4. Ko e heigoa e mahani fakamoli?
4 Kua fakakite he mahani fakamoli e manatu he mahani hakohako, nakai fai ila, tututonu mo e nakai hepehepe. Pete ia, kua lahi e mena ne putoia he mahani fakamoli he taute ni he mena hako. Ko e nonofo fakalatalata he mahani po ke katoatoa he loto ke he Atua. Ne tuaha e Satani e tau manatu ha Iopu he tala age a ia ke he Atua: “Ka e fakaolo atu e koe hau a lima mo e piki atu ke he hana [Iopu] tau hui motua mo e hana kakano, po ke vagahau kelea atu nakai a ia kia koe ki mua hau?” (Iopu 2:5) Fakalataha mo e gahua mitaki, kua lata e mahani fakamoli mo e omoomoiaga he loto hako.
5. Ko e heigoa ne fakakite ko e fakatumau ke he mahani fakamoli kua nakai lata ma e mitaki katoatoa he vala ha tautolu?
5 He fakatumau e mahani fakamoli, mogoia, kua nakai lata mo e mitaki katoatoa. Ko e Patuiki ko Tavita ne nakai mitaki katoatoa mo e loga e hehe lalahi ne taute he moui hana. Ka e, kua vagahau e Tohi Tapu hagaao ki a ia ko e tagata ne faifano ‘mo e loto mahani fakamoli.’ (1 Tau Patuiki 9:4) Ko e ha? Ha kua fakaalofa a Tavita ki a Iehova. Kua fakamoli e loto hana ke he Atua. Ne talahau moli e ia e tau hehe hana, talia e akonakiaga, mo e fakahako hana tau puhala. Moli, ko e mahani fakamoli a Tavita kua kitia ke he loto katoatoa hana mo e fakaalofa ma e hana Atua, ko Iehova.—Teutaronome 6:5, 6.
6, 7. Ko e heigoa kua putoia he fano he mahani fakamoli?
6 Nakai fakakaupa e mahani fakamoli ke he vala pauaki he mahani he tagata, tuga e fakamoli fakalotu. Kua putoia e moui katoa ha tautolu. Ne ‘fano’ a Tavita ke he hana mahani fakamoli. Kua hagaao e vepi ‘fano’ ke he ‘puhala he moui’ he talahau he The New Interpreter’s Bible. Salamo 119:1-3) Kua lata e mahani fakamoli mo e kumi tumau ke taute e finagalo he Atua mo e o he hana puhala.
Hagaao ki a lautolu kua “hakohako ha lautolu a puhala,” ne lologo e salamo: “Uhoaki a lautolu kua omaoma ke he hana [Atua] tau talahau, ko lautolu kua kumi kia ia mo e loto katoa; kua nakai eke e lautolu ha mena kelea; kua o a lautolu ke he hana tau puhala.” (7 He o he mahani fakamoli kua lata mo e pipiki fakamoli ke he Atua, ke he tau tutuaga nakai mitaki foki. Ka fakauka a tautolu ke he tau kamatamata, mauokafua pete e tau mena uka, po ke totoko e tau kamatamata mai he lalolagi nakai mahani Atua, to kitia moli mogoia e mahani fakamoli ha tautolu. Maeke a tautolu ke ‘fakafiafia e loto ha Iehova’ ati maeke a ia ke fai tali ki a ia ne fakafiu mai a ia. (Tau Fakatai 27:11) Mo e kakano mitaki, mogoia, kua maeke ia tautolu ke fifili tuga ne taute e Iopu: “Ato hoko ke he aho ke mate ai au nakai toka e au haku a mahani hakohako.” (Iopu 27:5) Kua fakakite he Salamo 26 e mena ka lagomatai a tautolu ke o he mahani fakamoli.
‘Kia Fakamea Hoku Tau Fuaifi mo e Hoku Loto’
8. Ko e heigoa hau ne ako mai he ole ha Tavita ke kumikumi e Iehova hana tau fuaifi mo e loto hana?
8 Ne liogi a Tavita: ‘Kia kumikumi mai a koe kia au, mo e kamatamata au; kia fakamea hoku tau fuaifi mo e hoku loto.’ (Salamo 26:2) Ha ha i ai e tau fuaifi he lotouho he tino. Fakatai ai, ko e tau fuaifi kua hukui he tau manatu mo e tau logonaaga hokulo. Ti ko e loto ko e tagata katoa he fatuakiloto—ko e hana omoomoiaga, tau logonaaga, mo e lotomatala. He magaaho ne huhu a Tavita ki a Iehova ke kumikumi a ia, ne liogi a ia ko e tau manatu mo e tau logonaaga he fatuakiloto hana ke kumikumi mo e fokifoki.
9. Ko e heigoa e puhala kua fakamea e Iehova e tau fuaifi fakatai mo e loto ha tautolu?
9 Ne ole a Tavita ke fakamea e tau fuaifi hana mo e loto hana. Fakamea fefe e Iehova a loto ha tautolu? Ne lologo e Tavita: “To fakamonu atu e au kia Iehova, ko ia ne fakatonu mai kia au; kua fakaako mai foki kia au haku a manamanatu ke he tau po.” (Salamo 16:7) Ko e heigoa e kakano he mena ia? Kua kakano ko e fakatonuaga faka-Atua ne hokotia ke he tau vala hokulo he moui ha Tavita mo e takele i ai, he fakahako e tau manatu mo e tau logonaaga he fatuakiloto. Ti pihia foki mo tautolu ka fakaata loto fakaaue e tautolu e fakatonuaga kua moua e tautolu mai he Kupu he Atua, hana tau hukui, mo e hana fakatokatokaaga mo e tokanoa ai ke takele hifo muatua i loto ha tautolu. Ko e liogi tumau ki a Iehova ke fakamea a tautolu ke he puhala nei ka lagomatai a tautolu ke o he mahani fakamoli.
‘Ha i Mua Haku e Fakaalofa-Totonu’
10. Ko e heigoa ne lagomatai a Tavita ke fano he kupu moli he Atua?
10 ‘Ha i mua haku e fakaalofa-totonu,’ he matutaki e Tavita, ‘kua fano foki au ke he kupu Salamo 26:3) Ne iloa mitaki e Tavita e tau gahua he Atua he fakaalofa-totonu, ti manamanatu loto fakaaue a ia ki ai. ‘Haku solu na e, kia fakamonu atu kia Iehova,’ ne lologo e ia, “aua foki neke nimo ia koe ha mena taha he hana tau mena fakaalofa.” He manatu e taha he “tau mena fakaalofa” he Atua, ne matutaki a Tavita: “Kua eke e Iehova e tau mena tonu, mo e fakafiliaga ma lautolu oti kua pehia he favale. Ne fakailoa e ia hana tau puhala kia Mose; mo e hana tau gahua ke he fanau a Isaraela.” (Salamo 103:2, 6, 7) Liga ne manamanatu a Tavita ke he pehiaaga he tau Isaraela ha ko e tau Aikupito he vaha a Mose. Ka pihia, he fakaata e puhala ne fakailoa e Iehova hana tau puhala he laveakiaga ki a Mose kua maeke ke amotia e loto ha Tavita mo e fakamalolo hana fifiliaga ke fano he kupu moli he Atua.
moli hau.’ (11. Ko e heigoa ka lagomatai a tautolu ke o he puhala he mahani fakamoli?
11 Ko e fakaako tumau ke he Kupu he Atua mo e manamanatu hokulo ke he mena ne ako e tautolu mai i ai ka lagomatai foki a tautolu ke o he puhala he mahani fakamoli. Ma e fakatai, he manatu a Iosefa ne hola he tau tuaga mahani faivao he hoana ha Potifara ka fakamalolo moli a tautolu ke fehola kehe mai he tau tuaga pihia he gahuaaga ha tautolu, he aoga, po ke ha matakavi. (Kenese 39:7-12) Ka e kua ka kamatamata a tautolu ke he tau magaaho mautu ke he tau koloa po ke talahaua mo e pule he gahuaaga ke he lalolagi? Ha ha ia tautolu e fakafifitakiaga ha Mose ne tiaki e tau lilifu ha Aikupito. (Heperu 11:24-26) He tokaloto e fakauka ha Iopu ka lagomatai moli a tautolu ke fakamalolo e fifiliaga ha tautolu ke fakatumau e mahani fakamoli ki a Iehova pete e tau gagao mo e nakai muhu koloa. (Iakopo 5:11) Ka e kua kaeke ko tautolu ne moua he favale? Liu ke manatu e mena ne tupu ki a Tanielu he ana leona ne fakatupu ki a tautolu e malolo!—Tanielu 6:16-22.
“Nakai Nofo Au mo e Tau Tagata Matahavala”
12, 13. Ko e heigoa e tau vahega feoakiaga kua lata ia tautolu ke fehola kehe mai i ai?
12 Hagaao ke he taha puhala foki ne fakamalolo e mahani fakamoli hana, ne pehe a Tavita: “Nakai nofo au mo e tau tagata matahavala; ti nakai fano au mo e tau tagata pikopiko. Kua fakavihia e au e fakapotopotoaga he tau tagata mahani kelea; kua nakai nofo foki au mo e tau tagata mahani hepehepe.” (Salamo 26:4, 5) Ne nakai nofo a Tavita mo e tau tagata kelea. Ne vihiatia e ia e tau feoakiaga kelea.
13 Ka e kua a tautolu? Fakaheu kia e tautolu he nonofo mo e tau tagata matahavala he puhala he tau fakaholoaga televisoni, tau vitio, tau kifaga, tau fahi Internet, po ke falu puhala. Nonofo kehe kia a tautolu mai ia lautolu ne ufiufi 1 Korinito 15:33) Ko e aoga ha ia ke fehola kehe a tautolu he tau feoakiaga kelea!
e moli ha lautolu? Falu he aoga po ke gahuaaga ha tautolu ne fakatupua ke kapitiga mo tautolu ma e tau puhala eke lagatau. Manako moli kia a tautolu ke feaki e pipiaga tata mo lautolu kua nakai o he kupu moli he Atua? Pete he talahau a lautolu ke fakamoli, kua ufiufi foki he tau tagata tiaki taofiaga e pulega ha lautolu ke uhu kehe a tautolu mai he fekafekau ki a Iehova. Ko e heigoa kaeke ke fai he fakapotopotoaga Kerisiano kua moui puhala ua? Kua ufiufi foki e lautolu e moli ha lautolu. Ko Jayson, kua eke mogonei mo fekafekau lagomatai, ne fai kapitiga pihia fakamua he vaha fuata hana. Hagaao ki a lautolu, ne pehe a ia: “Taha aho ne pehe taha ia lautolu ki a au: ‘Ai fai kelea e tau mena ka taute e tautolu mogonei ha ko e mena ka hoko mai e fakatokaaga fou, to mamate ni a tautolu. Ti nakai iloa e tautolu kua fai mena ne tonoa ai a tautolu.’ Ko e vahega tutala pihia ne fakamataala aki au. Nakai manako au ke mate ka hoko mai e fakatokaaga fou.” Ne fakapulotu a Jayson he fakagata e feoakiaga mo lautolu ia. “Aua neke fakahehe ai a mutolu,” he hataki he aposetolo ko Paulo. “Ko e feoaki mo lautolu kua mahani kelea kua kelea ai e tau mahani mitaki.” (‘To Talahau e Au Hau a Tau Gahua Oti’
14, 15. Maeke fefe a tautolu ke ‘o takai ke he fatapoa a Iehova’?
14 “Kua holoholo haku tau lima ke eke mo fakamailoga kua nakai hala au; ti fano takai au ke he hāu a fatapoa Iehova na e,” he matutaki e Tavita. Ko e ha? ‘Kia logona atu e leo he fakahekeaga; kia talahau atu foki hau a tau gahua oti kana.’ (Salamo 26:6, 7) Ne manako a Tavita ke fakatumau e mea he mahani ke maeke ia ia ke tapuaki a Iehova mo e fakapuloa hana katoatoa ke he Atua.
15 Ko e tau mena oti ne matutaki mo e tapuakiaga mea he fale utafano mo e fakahiku he faituga ko e “mena fakafifitaki mo e ata he tau mena he lagi.” (Heperu 8:5; 9:23) Ko e fatapoa ne fakatino e finagalo ha Iehova he talia e poa ha Iesu Keriso ma e lukutoto he tau tagata. (Heperu 10:5-10) Kua fakamea e tau lima ha tautolu he nakai hala mo e ‘o takai ke he fatapoa a Iehova’ he fakagahua e tua ke he fatapoa ia.—Ioane 3:16-18.
16. Aoga fefe ki a tautolu e fakailoa ke he falu e tau gahua homo ue atu he Atua?
16 Ka manamanatu a tautolu ke he tau mena oti ne maeke he lukutoto ke taute, nakai kia puke mogoia e tau loto ha tautolu ke he loto fakaaue ki a Iehova mo e hana Tama fuataha? Mo e fakaaue lahi he tau loto ha tautolu, mogoia, kia fakailoa e tautolu e tau gahua homo ue atu he Atua—mai he tufugatia he tagata ke he kaina i Etena ke hoko ke he fakafouaga katoatoa he tau mena oti he lalolagi fou he Atua. (Kenese 2:7; Gahua 3:21) Ti ko e puipuiaga fakaagaga ha ia he gahua fakamatala he Kautu mo e taute tutaki! (Mataio 24:14; 28:19, 20) He lavelave ki ai kua lagomatai a tautolu ke fakatumau e amaamanakiaga ha tautolu ma e vaha homo ue atu anoiha, malolo foki e tua ha tautolu ke he tau maveheaga he Atua, mo e gahuahua e fakaalofa ha tautolu ma Iehova mo e tau matakainaga.
‘Fiafia Au ke he Mena ne Tu Ai Hau a Fale’
17, 18. Ko e heigoa e aga ha tautolu ke he tau feleveiaaga Kerisiano?
17 Ko e fale uta fano, mo e fatapoa ma e tau poa i ai, ko e lotouho he tapuakiaga a Iehova i Isaraela. He talahau e fiafia hana ke he matakavi ia, ne liogi a Tavita: “Iehova na e, kua fiafia na au ke he mena ne tu ai hāu a fale; ko e mena foki ne haele ai hāu a lilifu.”—Salamo 26:8.
18 Fiafia nakai a tautolu he fakapotopoto ke he tau matakavi ke ako hagaao ki a Iehova? Ko e tau Fale he Kautu takitaha mo e fakaholoaga tumau he fakaakoaga fakaagaga kua eke mo lotouho he tapuakiaga moli he maaga. Lafi ki ai, ha ha i ai mo tautolu e tau fonoaga he tau tau takitaha, tau toloaga he takaiaga, mo e tau aho toloaga pauaki. Ko e “tau talahau” a Iehova ne fakatutala he tau feleveiaaga pihia. Ka ako e tautolu ke “manako lahi ue atu . . . ki ai,” to makai a tautolu ke o atu ke he tau feleveiaaga mo e to fanogonogo a tautolu i ai. (Salamo 119:167) Ko e atihake ha ia ke fakalataha mo e tau matakainaga talitonu kua fiafia ke he tuaga fakatagata ha tautolu mo e lagomatai a tautolu ke tumau he puhala mahani fakamoli!—Heperu 10:24, 25.
‘Aua Neke Tanaki e Koe Haku Moui’
19. Ko e heigoa e tau agahala ne nakai manako a Tavita ke agahala i ai?
19 He mailoga katoatoa e tau fua he fano kehe mai he o he kupu moli he Atua, ne ole a Tavita: “Aua neke tanaki e koe au mo e tau tagata hala, ko e haku moui foki neke fakalataha ia mo e tau tagata lima toto. Ha he lima ha lautolu e mahani kelea, kua puke foki ha lautolu a lima matau ke he mena fakaalofa.” (Salamo 26:9, 10) Nakai manako a Tavita ke fakalataha mo e tau tagata mahani kelea po ke puke ke he tau mena fakaalofa fakavaivai.
20, 21. Ko e heigoa ka takitaki a tautolu ke he puhala nakai mahani Atua?
20 Kua puke e lalolagi he vaha nei he tau mahani kelea. Ko e televisoni, tau mekasini, mo e tau kifaga kua fakatupu ki mua e mahani kelea—“ko e faivao, ko e feuaki, ko e matahavala.” (Kalatia 5:19) Kua fakatupa e falu ke he tau fakatino telefua, ne fa takitaki atu ke he mahani kelea. Kua tuaha pauaki e tau fuata ke he tau fakaohoohoaga pihia. He falu motu, ko e fakamahani kapitiga ko e aga fakamotu, ti kua peehi e tau fuata mui ke manamanatu kua lata a lautolu ke fakamahani kapitiga. Tokologa e tau fuata ne putoia he loto fakavihi, pete ni he ikiiki a lautolu ke mau. Ke fakamakona e tau manako fakatane mo e fifine kua tupu i loto ha lautolu, ne nakai leva ti putoia a lautolu he mahani kelea ke hoko he taute e mahani feuaki.
21 Kua nakai hao e tau fuata ke he tau fakaohoohoaga kelea. Ko e tau gahua pisinisi nakai fakamoli mo e hihiga ke taute e tau fifiliaga lotokai fakatagata ko e tau fakamailoga he nakai mahani fakamoli. Ko e o he tau puhala he lalolagi ka fakamamao a tautolu mai ia Iehova. O mai a tautolu ke ‘fakavihia e kelea, ka e manako ke he mitaki’ mo e fakatumau ke o he puhala he mahani fakamoli.—Amosa 5:15.
‘Kia Laveaki Au mo e Fakaalofa ki a Au’
22-24. (a) Ko e heigoa e fakamaloloaga kua moua e koe he tau kupu fakahiku he Salamo 26? (e) Ko e heigoa e matahele ka fakatutala he vala tala ka mui mai?
22 Ne fakahiku e Tavita hana talahauaga ke he Salamo 26:11, 12) Ko e fifiliaga ha Tavita ke fakatumau e mahani fakamoli kua fakalataha mo e ole ma e fakamagaloaga. Ko e atihake ha ia he mena ia! Pete e tuaga agahala ha tautolu, to lagomatai e Iehova a tautolu kaeke ke fifili a tautolu ke o he puhala he mahani fakamoli.
Atua, he pehe: ‘Ka ko au nai, to fano au mo e haku a mahani fakamoli; kia laveaki e koe au, mo e fakaalofa kia au. Kua tu haku hui ke he mena molemole; to fakamonu au kia Iehova ki mua he fakapotopotoaga.’ (23 Kia fakakite he mahani ha tautolu he moui kua fakalilifu mo e loto fakaaue a tautolu ke he pule katoatoa he Atua he tau fahi oti he moui. Igatia a tautolu mo e ole he liogi ki a Iehova ke kumikumi mo e kitekite e tau fatuakiloto mo e tau logonaaga ha tautolu. Maeke ia tautolu ke fakatumau e kupu moli hana i mua ha tautolu he fakaako fakamakutu e Kupu hana. Kakano ai, mogoia, kia fehola kehe a tautolu he tau feoakiaga kelea ka e fakamonu atu ki a Iehova he fakapotopotoaga. Kia fakalataha makai a tautolu he gahua fakamatala he Kautu mo e taute tutaki, he nakai tokanoa e lalolagi ke fakahagahagakelea e fakafetuiaga uho ha tautolu mo e Atua. He foaki e katoatoa ha tautolu ke o he puhala he mahani fakamoli, kua maeke ke mauokafua a tautolu to fakakite e Iehova e fiafia ki a tautolu.
24 Ha kua putoia e mahani fakamoli ke he tau fahi oti he moui, kua lata ia tautolu ke mataala ke he matahele he mate—ko e hufia he kava. To fakatutala ke he mena nei ke he vala tala ka mui mai.
Manatu Nakai e Koe?
• Ko e ha kua tonuhia ke fakafili e tau mena momoui lotomatala he fakave ke he mahani fakamoli ha lautolu?
• Ko e heigoa e mahani fakamoli, ti ko e heigoa e fano he puhala ia ne putoia ai?
• Ko e heigoa ka lagomatai a tautolu ke o he puhala he mahani fakamoli?
• Ke fakatumau e mahani fakamoli, ko e heigoa e tau hagahagakelea kua lata ia tautolu ke mataala mo e fehola kehe i ai?
[Tau Huhu he Fakaakoaga]
[Fakatino he lau 23]
Ole tumau nakai a koe ki a Iehova ke kumikumi e tau fatuakiloto hau?
[Fakatino he lau 23]
Fakatumau nakai e koe e fakaalofa-totonu ha Iehova i mua hau?
[Tau Fakatino he lau 24]
Ko e fakatumau e mahani fakamoli ha tautolu ke he tau kamatamata kua fakafiafia e loto ha Iehova
[Tau Fakatino he lau 26]
Fakaaoga nakai e koe e tau foakiaga ha Iehova ke lagomatai a koe ke fano he puhala he mahani fakamoli?