Emana Eyen Oro Anade Ẹti

“Andinyan̄a, emi edide Christ Ọbọn̄, amana ọnọ mbufo mfịn.”—Luke 2:11.

 N̄KPỌ nte isua tọsịn iba emi ẹkebede, n̄wan kiet ke Bethlehem ama aman eyeneren. Ibat ibat mme andidụn̄ obio oro ẹkefiọk nte emana eyen oro edide akpan n̄kpọ. Edi ndusụk mme ekpemerọn̄, emi ẹketiede ke in̄wan̄ ẹkpeme erọn̄ mmọ ke okoneyo oro, ẹma ẹkụt udịm udịm mme angel ẹnyụn̄ ẹkop nte mmọ ẹkwọde ẹte: “Ubọn̄ enyene Abasi ke ata enyọn̄. Emem onyụn̄ odu ke isọn̄ ke otu owo emi Enye enende iso ye mmọ.”—Luke 2:8-14.

Ekem mme ekpemerọn̄ oro ẹma ẹkụt Mary ye Joseph ebe esie ke ufọk ufene kpa nte mme angel oro ẹkedọhọde. Mary okokot eyen oro Jesus, onyụn̄ esịn enye ke usịnudia ufene. (Luke 1:31; 2:12) Idahaemi, ke n̄kpọ nte isua tọsịn iba ẹma ẹkebe, n̄kpọ nte mbahade ita ke otu ubonowo ẹdọhọ ke mmimọ idi mme anditiene Jesus Christ. Ndien mme n̄kpọntịbe oro ẹnyenede ebuana ye emana esie ẹdi isọn̄ mbụk oro etiede nte enye ke ẹbụk ẹkan mbụk efen ekededi.

Ke Spain, emi ẹnen̄erede ẹma ido Catholic ẹnyụn̄ ẹdiọn̄ọde ndidia usọrọ mbio obio, ẹmesio ediwak usụn̄ ẹdi ndida nti n̄wọrọnda okoneyo oro ke Bethlehem.

Nte Mbon Spain Ẹsidiade Christmas

Toto ke ọyọhọ isua ikie 13, ndise Emana Jesus edi kiet ke ikpehe usọrọ Spain oro ẹmehede ẹkan. Ediwak ubon ẹsinam ekpri usịnudia ufene oro ebietde enye oro ẹkesịnde Jesus. Ẹsida mbat ẹbot mbiet mme ekpemerọn̄ ye Magi, m̀mê inua-okot Mme Ọfiọkn̄kpọ Owo (m̀mê “ndidem ita”), ọkọrọ ye Joseph, Mary, ye Jesus. Ẹsiwak ndiwụk ndise Emana Jesus emi ekperede ndikpon nte ata ata owo, ẹkpere efe obio ke mme ini Christmas. Etie nte Francis eke Assisi ọkọtọn̄ọ edinam emi ke Italy man odụri ntịn̄enyịn mme owo owụt mbụk emana Jesus ke Gospel. Mme mọn̄k n̄ka Francisca ẹkenam enye ọwọrọ etop ke Spain ye ke ediwak idụt en̄wen.

Ke mme usọrọ Christmas ke Spain, Magi oro ẹsinam ukem n̄kpọ oro Father Christmas esinamde ke mme idụt efen. Ẹdọhọ ke Magi oro ẹsinọ nditọwọn̄ mme enọ ke January 6, Día de Reyes (Usen Ndidem), kpa nte Magi ẹkedade enọ ẹsọk Jesus ke ini enye akamanade. Nte ededi, ibat ibat owo ẹfiọk ke mbụk Gospel isiakke m̀mê Magi ifan̄ ẹkeka ẹkese Jesus. Utu ke ndidi ndidem, ẹkam ẹnen̄ede ẹdiọn̄ọ mmọ nte mme asiak ntantaọfiọn̄. * Akan oro, ke Magi ẹma ẹkeka ẹkese eyen oro, Herod ama owot kpukpru n̄kpri nditọiren ke Bethlehem “ọtọn̄ọde ke nditọ isua iba tutu esịm nsek nditọ” sia okoyomde ndiwot Jesus.  Oro owụt ke ama ebịghi esisịt tọn̄ọ nte Jesus akamana mbemiso mmọ ẹkekade ẹkese enye.—Matthew 2:11, 16.

Toto ke ọyọhọ isua ikie 12, ndusụk obio Spain ẹsibre mbre owụtde emana Jesus, esịnede mme ekpemerọn̄ ndika Bethlehem ye nte Magi ẹkekade n̄ko. Idahaemi, ata ediwak ikpọ obio Spain ẹsibre cabalgata, m̀mê edisan̄a ke udịm, kpukpru January 5, emi “ndidem ita” oro ẹsiwatde ke ubomisọn̄ oro ẹbanade uwouwo uwouwo ẹbe ke ufọt obio, ẹnọ mme andida nse swid. Mme n̄kpọ mbana ata ata Christmas ye villancicos (mme ikwọ Christmas) ẹsinen̄ede ẹsịn uwem ke usọrọ emi.

Ata ediwak ubon Spain ẹsima ndidia san̄asan̄a udia ke mbubịteyo usen oro esierede Christmas (December 24). Udia oro ẹsiwakde ndidia esịne mme utọ n̄kpọ nte turrón (swid oro ẹdade almond ye aran ọkwọk ẹnam), marzipan, nsat mfri, edifọp eyenerọn̄, ye se itode inyan̄. Mbonubon, idem mbon oro ẹdude anyan usụn̄, ẹkeme ndisịn ọkpọsọn̄ ukeme man ẹsop ibuot ndidia usọrọ emi. Ke ini akpan udia efen, ke January 6, ubon ẹsidia roscón de reyes, ekara ekara inịn̄înịn̄e uyo “Ndidem” emi ẹsịnde sorpresa (ekpri mbiet) ke esịt. Ukem edinam emi ke ini ukara Rome ama anam ẹda ofụn emi ikpehe inịn̄înịn̄e uyo esie ekesịnede mbiet oro nte edidem ke usen oro.

‘Ini Oro Ẹsikopde Inemesịt Ẹnyụn̄ Ẹkpade Utom Ẹkan ke Isua’

Inamke n̄kpọ m̀mê nso ke mme owo ẹnam idahaemi ke obio kiet kiet, Christmas amakabade edi akpan usọrọ ererimbot. The World Book Encyclopedia ọdọhọ ke Christmas edi “ini oro ata ediwak mme Christian ye ndusụk mbon oro mîdịghe mme Christian ke ofụri ererimbot ẹsikopde inemesịt ẹnyụn̄ ẹkpade utom ẹkan ke isua.” Ndi eti n̄kpọ edi oro?

Edi akpanikọ, emana Christ ekedi enịm-mbụk n̄kpọntịbe. Mme angel ndikọdọhọ ke enye ekedi idiọn̄ọ ‘emem ke otu owo emi Abasi enende iso ye mmọ’ enen̄ede owụt ke enye edi akpan n̄kpọ.

Nte ededi, Juan Arias, ọkọmbụk emi otode Spain, ọdọhọ ke “owo ikadiaha usọrọ Emana Jesus ke ini Ido Ukpono Christ ọkọtọn̄ọde.” Edieke emi edide ntre, usọrọ Christmas okoto m̀mọ̀n̄? Nso idi mfọnn̄kan usụn̄ nditi emana ye uwem Jesus? Afo eyenyene mme ibọrọ mbụme oro ke ibuotikọ oro etienede.

[Ikọ idakisọn̄]