Ges-y sẽn be pʋgẽ wã

Ges-y sẽn be sebrã pʋgẽ

Wãn to la d segd n tẽeg a Zezi Kirist yelle?

Wãn to la d segd n tẽeg a Zezi Kirist yelle?

Wãn to la d segd n tẽeg a Zezi Kirist yelle?

“Sik sẽn kae, zãmaanã fãa pʋgẽ, [a Zezi Kirist] n yɩ ned ning sẽn tall-a pãn-tusdg nebã zut n yɩɩda.”—“The World Book Encyclopedia.

NAOOR wʋsgo, b tẽegda sẽn yaa-b nin-kãsemsã yell b sẽn maan bũmb ning b vɩɩmã pʋgẽ wã yĩnga. Dẽ, bõe yĩng tɩ neb wʋsg tẽr a Zezi yell a rogmã yĩng n yɩɩd a sẽn maanã yĩnga? Kiris-neb ne yʋʋr tũudmã pʋgẽ, neb wʋsg sẽn yɩɩd tõe n togsa kɩbay nins sẽn tɩ loe ne a rogmã. La bãmb sʋkã, bãmb b wãn n tẽr a Zezi sẽn zãms nebã zãmsg ning sẽn tar a yõod a Tãng zug zãmsgã pʋgẽ wã, la b modgd n na n tũ rẽ b vɩɩmã pʋgẽ?

Yaa sɩd t’a Zezi rogmã yɩɩ rogem sẽn pa wõnd a taaba, la a pipi karen-biisã ra getame t’a sẽn maan la a zãms nebã bũmb ningã n tar yõod n yɩɩda. Hakɩka, Wẽnnaam zɩ n tʋlg tɩ Kirist rogmã yɛl kɩt tɩ nebã yĩm a sẽn wa n lebg bi-kãseng n maan bũmb ningã ye. La Nowɛllã ne a hayaayoo wã sẽn tɩ loe ne a Zezi rogmã kɩtame tɩ nebã ka le mi Kiristã sẽn yɩ ned ning buudã vẽeneg ye.

Yell a to sẽn sãamd sũur yaa b sẽn maand Nowɛllã to-to wã menga. A Zezi sã n da lebg n waẽ tẽngã zug rũndã, a ra na n tagsame tɩ bõe Nowɛllã sẽn lebg leebg kibsã wɛɛngẽ? Yʋʋm tus a yiib la woto, a Zezi kẽnga wẽnd-doogẽ wã Zerizalɛm n tɩ mik tɩ ligd tɛkdbã la te-koaasdbã da rɩka Zʋɩf rãmbã tũudum kibs rãmb tɩ lebg ligd-baoor yelle. A Zezi sũurã yika ne-b t’a yeele: “Yiis-y bõn-kãens ka. Da maan-y m Ba rooga tɩ yɩ teed koosg roog ye.” (Zã 2:13-16) Vẽenega, a Zezi ka sak b sẽn dɩk leebgã n tɩ fãoog ne tũudmã ye.

Ɛspayn katolik rãmb wʋsg sẽn yaa pʋ-peelem dãmb maanda yɩɩre, Nowɛllã sẽn lebgd ligd-baoor kibs n paasdẽ wã. La b yaool n ka tõe t’a pa lebg ligd-baoor kibs ye, Nowɛllã yel-maandɩ wʋsg sẽn sɩng to-to wã yĩnga. Kɩba-kɩt a Juan Arias wilga woto: “Naoor wʋsgo, neb nins sẽn be kiris-neb ne yʋʋr tũudmã pʋgẽ n sãbgd Nowɛllã n yetẽ t’a lebga ‘payẽ rãmb bũmb’ la a tik yõ-noogr la leebg zug n yɩɩd a sẽn tik tũudmã yɛl zutã, b pa mi tɩ Nowɛllã sɩngrẽ menga . . . b ra zoe n paasa Rom payẽ rãmbã tigr b sẽn maand [wĩntoogã] yĩngã yel-maandɩ wʋsg a pʋgẽ ye.”—El País, yʋʋmd 2001, yʋʋm-sar kiuug rasem 24.

Yʋʋm sẽn pa kaoos pʋgẽ, Ɛspayn kɩba-kɩtb wʋsg la bãng-bɛd sɛb wilgame tɩ Nowɛllã yel-maandɩ yita payẽ rãmb tigẽ, la b goma a sẽn lebg leebg bũmbã yelle. Nowɛllã sẽn segd n maan wakat ningã wɛɛngẽ, tũudum sebr a yembr (Enciclopedia de la Religión Católica) yeela woto vẽenega: “Wõnda Rom Egiliizã sẽn yãk wakat kãngã Nowɛllã yĩngã yaa a sẽn minim n ledgd payẽ rãmbã tig ne kiris-neb tigã yĩnga. . . . D miime tɩ rẽ wẽndã, Rom soolmã pʋgẽ, payẽ rãmbã ra yãka yʋʋm-sar kiuugã rasem 25 wã n maand natalis invicti, sẽn yaa ‘wĩndgã b sẽn ka tõe n tõogã’ rogmã kibsa.”

Enciclopedia Hispánica me yeela woto: “B ka tik a Zezi sẽn dog wakat ningã takɩ n yãk yʋʋm-sar kiuug rasem 25 wã n maand Nowɛllã ye, ayo, yaa tig nins b sẽn da maand Rom waoodã wakatã la b rɩk n maan tɩ lebg kiris-neb tiga.” Wãn-wãn to la Rom dãmbã ra maand wĩndgã pukr waoodã wakat tigri? B ra maanda kibs rãmb n dɩtẽ la b yũud tɩ loogdẽ, la b kõt taab kũuni. Egiliizã taoor dãmb sẽn da ka rat n kɩt tɩ b bas tigr a woto nebã wʋsg sẽn da nongã maaneg yĩngã, b kɩtame t’a lebg ‘kiris-neb tigri,’ n bas b sẽn da boond-a tɩ wĩntoogã rogmã n boond-a masã t’a Zezi rogem.

Sɩngrẽ wã, yʋʋm 300 tɛk n digd yʋʋm 500 sʋkã, yɩɩ toog ne nebã tɩ b bas wĩntoogã baleng la a yel-maandɩ. Yɩɩ tɩlae ne Katolik rãmbã ned ning b sẽn boond tɩ “nin-sõng” (saint) a Augustẽ (354-430 Kirist zãmaanã pʋgẽ wã) t’a sagl a tẽed-n-taasã tɩ b ra maan yʋʋm-sar rasem 25 wã tigr wa payẽ rãmbã sẽn maand to-to n waoogd wĩntoogã ye. Baa rũndã-rũndã menga, wõnda tẽn-kʋdem wẽndẽ Rommã tig-kãng ket n tara pãn-tusdg sẽn yaa kãseng n yɩɩd nebã zutu.

Kibs ning sẽn zems-a n yɩɩd ne yõ-noogr la leebgã

Yʋʋm kobsã sẽn loogã pʋgẽ, yɛl wʋsg n kɩt tɩ Nowɛllã lebg dũni gill yõ-noogr la leebg kibs ning nebã sẽn nong n yɩɩdã. Sẽn paase bilf-bilfã waoodã wakat tig a taab yel-maandɩ lebga wa tig nins sẽn sɩng pĩnd wẽndẽ Rommã pʋgẽ rẽnda, sẽn yɩɩd fãa b rãmb nins b sẽn maand Erop rɩtgã. * Dẽ, yʋʋmd 1900 n digd 2000 wã sasa, ne yẽesem, te-koaasdbã kɩtame tɩ nebã tall minung buud fãa sẽn tõe n kẽes-b ligd wʋsgo.

Rẽ waa ne bõe? Rẽ kɩtame tɩ sẽn tar yõod n yɩɩd ne nebã lebg Kiristã rogem kibs meng maanego, la pa a rogmã võor ye. Zĩis wʋsg menga, b ka leb n pʋt Kiristã yʋʋr meng Nowɛllã rog-m-mik yel-maandɩ pʋsẽ ye. Ɛspayn zʋrnall sẽn boond tɩ El País gʋlsame: “[Nowɛllã] yaa dũni gill kibs sẽn pak zak fãa neba, la ned kam fãa maanda kibsã wa a sẽn dat to-to.”

Gom-kãensã wilgda neb wʋsg sẽn yɩɩd tagsg Ɛspayn la dũniyã tẽns a taab pʋsẽ. Nowɛllã lebga maan-tɩ-loog la ligd sãang kibsa, la wakat kãng me bãngr ning nebã sẽn tar Kirist zugã boogdame. Vẽenega, Nowɛllã kibs leb n yaa wa a sẽn da yaa to-to sɩngrẽ wã pĩnd Rommã pʋgẽ: Maan kibs n dɩ la f yũ tɩ looge, la kõ taab kũuni.

B roga biig n kõ-do

Nowɛllã sã n ka tar loees ne Kiristã baa bilfu, wãn to masã la kiris-neb hakɩkã segd n tẽeg Kiristã rogem la a vɩɩm? Yʋʋm kobs sẽn deng a Zezi rogmã, a Ezai reng n togsa woto yẽ wɛɛngẽ: “B roga biig n kõ-do, b kõo tõnd biribla. Soolem soogr na n zĩnda yẽ zugu.” (Ezai 9:5) Bõe yĩng t’a Ezai yeel t’a Zezi rogmã la tʋʋmd ning a sẽn da maanã ra na n talla yõod wʋsg woto? Yaa a Zezi sẽn da na n yɩ naab sẽn tar pãnga yĩnga. B ra na n bool-a lame tɩ laafɩ Nabiiga, la laafɩ wã bɩ a naamã ka na n tall tɛk ye. Sẽn paase, yaa “sõmblem la tɩrlem” n na n kɩt t’a Zezi naamã yalse.—Ezai 9:6.

Malɛk a Gabriɛll me sẽn da wa n deng n togsd a Maari a Zezi rogmã, a lebs n togsa a Ezai sẽn da moon bũmb ningã. A reng n togsa woto: “A na n yɩɩ nin-kãsenga, la b na n boond-a lame tɩ Sẽn-ka-to Biiga. La Zusoab a Wẽnnaam na n kõo yẽ a yaab a Davɩɩd naam. Yẽ na n sooga a Zakoob buuda wakat fãa la a soolem ka na n sɛ abada.” (Luk 1:32, 33) Vẽenega, a Zezi rogmã võor meng tɩ loee ne tʋʋmd ning Kiristã sẽn da na n maan wala Wẽnnaam Rĩungã Rĩmã. Kiristã naam tõe n nafa neba fãa, baa yãmb la y sẽn nong-b rãmbã menga. Sɩda, malɛgsã wilgame t’a rogmã na n waa ne ‘laafɩ dũni zugu, neb nins Wẽnnaam sẽn nongã sʋka.’—Luk 2:14, Kãab-paalgã Koe-noogo.

Ãndã n be n ka rat n vɩɩmd laafɩ la tɩrlem dũni pʋgẽ? La sẽn na yɩl n paam laafɩ ning Kirist naamã sẽn na n wa ne wã, rẽnda d ta Wẽnnaam yam la d tall zems-n-taar ne-a. A Zezi yeelame tɩ bũmb ning d sẽn segd n deng n maan n paam zems-n-taar a woto yaa d sẽn na n bao n bãng Wẽnnaam la Kiristã. A yeelame: “Vɩɩm sẽn ka sɛta yaa woto, tɩ bãmb na bãng yãmb sẽn yaa sɩd Wẽnnaam sẽn ka to la a Zezi Kirist yãmb sẽn tʋm a soabã.”—Zã 17:3.

D sã n bãng a Zezi neer n sa, ka leb n yaa tɩlae tɩ d rat n bãng a sẽn dat tɩ tõnd tẽeg a yell to-to wã ye. Yaa d sẽn na n dɩtẽ la d yũuda, la d kõt taab kũun tɩ zems ne tẽn-kʋdem wẽndẽ payẽ rãmb tigr daar bɩ? Yaa vẽeneg t’a ka rat woto ye. Yʋng ning sẽn deng a Zezi kũumã, a yeela a karen-biisã bũmb ning a sẽn dat tɩ b maanã woto: “Ned ninga sẽn tar mam tõodã n sakd bãmba, yẽ soab nonga maam. Ned ninga sẽn nong maam m Ba na nong yẽnda. La mam na n nonga yẽnda n vẽneg m meng ne-a.”—Zã 14:21.

A Zeova Kaset rãmbã zãmsa Gʋlsg Sõamyã hal wʋsgo, tɩ rẽ sõng-b tɩ b bãng Wẽnnaam la a Zezi noyã sẽn yaa-b rãmba. Yaa ne sũ-noog la b na n sõng-y tɩ y wʋm no-kãensã sẽn tar yõod wʋsgã voore, sẽn na yɩl tɩ y tõog n tẽeg a Zezi yell wa sẽn segdã.

[Tẽngr note]

^ sull 11 Nowɛllã tɩɩg la Pɛɛr Nowɛllã yaa mak-kãsems a yiib sẽn wilgd rẽ.

[Zĩ-gũbri/Foto rãmba, seb-​neng a 7]

Rẽ yĩnga Biiblã gɩdgda kibs rãmb la kũun maaneg bɩ?

Kũun maanego

Biiblã pa kis kũun maaneg ye, n tol n boond a Zeova meng tɩ “bark sõama fãa la kũun sõama fãa” Kõata. (Zak 1:17) A Zezi wilgame tɩ roagdb sẽn yaa sõma kõta b kamb kũuni. (Luk 11:11-13) A Zoob sẽn da wa n sãoogã, a zo-rãmbã la a roagdbã kõ-a-la kũuni. (Zoob 42:11) La ka yɩ tɩlae tɩ b yãk tig ray takɩ n kõ kũun kãensa ba a yembr ye. Kũun a woto yita kõatã sũurẽ.—2 Korẽnt dãmba 9:7.

Zakã neb seg-taabã

Zak neb seg-taabã tõe n paasa b zems-n-taarã pãng hal sõma, sẽn yɩɩd fãa b sã n pa leb n vɩ ne taab zag-yɛng pʋgẽ. A Zezi ne a karen-biisã kẽnga kãadem kibs Kana, la sik kae tɩ zak neb la zo-rãmb wʋsg n seg taab sasa kãng ye. (Zã 2:1-10) Sẽn paase, a Zezi kɩbar ning sẽn gomd biribl sẽn yaa laog-sãamdã yell pʋgẽ, ba wã maana kibs-kãseng zakã pʋgẽ a biriblã sẽn lebg n wa wã yĩnga, hal tɩ yɩ yɩɩl la saooga.—Luk 15:21-25.

Rɩ-noog rɩɩbo

Naoor wʋsgo Biiblã gomda Wẽnnaam sõgen dãmb sẽn naag b zak nebã, b zo-rãmba, bɩ ne b tẽed-n-taas n dɩt rɩ-noog yelle. Malɛgs a tãabã sẽn wa n ges a Abrahaamã, a segla rɩɩbo. Naaf nemdo, bĩisim, kaam, la maas zĩndame, tɩ b rɩ. (Sɩngre 18:6-8) A Salomo wilgame tɩ ‘rɩ la yũ la maan sũ-noog’ yaa Wẽnnaam kũuni.—Koɛɛg Soaba 3:13; 8:15.

Vẽenega, Wẽnnaam datame tɩ d lagemd ne d zak neb la d zo-rãmb n dɩt rɩ-noodo, sẽn paase, kũun maaneg me leb n yaa bũmb sẽn tat a yam. D tõe n maana rẽ wakat buud fãa yʋʋmdã pʋgẽ.