Skip to content

Skip to table of contents

Mbuti Jesu Kristo Mbwayelede Kuyeeyegwa?

Mbuti Jesu Kristo Mbwayelede Kuyeeyegwa?

Mbuti Jesu Kristo Mbwayelede Kuyeeyegwa?

Jesu Kristo “wakali muntu uli ampuwo iikweelelezya kwiinda woonse wakaponede.”—“The World Book Encyclopedia.”

BANTU bakacita milimo mipati balayeeyegwa kanji-kanji kuzintu nzyobakacita. Aboobo ino nkaambo nzi banji ncobayeeya kuzyalwa kwa Jesu kwiinda milimo yakwe? Ku Bunakristo Bwanyika, bantu banji balakonzya kuzyiyeeya zyakacitika naakazyalwa. Ino bali bongaye bayeeya akusola kubelesya njiisyo zyakwe zibotu kapati zijanwa mu Mulumbe wakwe waa Cilundu?

Masimpe ngakuti ikuzyalwa kwa Jesu kwakali kugambya, pele basikwiiya bakwe bakabikkila maano kapati kuli nzyaakacita anzyaakayiisya. Pele Leza tanaakayanda kuti kuzyalwa kwa Kristo kube nkuko kuli ampuwo mubuumi bwakwe kwiinda mbwaakakomena kuba musankwa uusimide. Pele walo Kkilisimasi wadumya kuzyalwa kwa Kristo akuyabaizya kukomenena kwakwe kwiinda mu Zilengwa zicitwa.

Mubuzyo umwi uunyonganya ujatikizya mbwasekelelwa Kkilisimasi ngwakuti: Ikuti sunu Jesu waboola anyika, ino ncinzi ncanga wayeeya kumakani aakukankaizya makwebo ciindi ca Kkilisimasi? Myaka iili zyuulu zyobile yainda, Jesu wakaswaya tempele lyaku Jelusalemu. Wakakalala akaambo kabasikucincana mali alimwi abasambazi bakali kucita boobo akaambo kamapobwe mucikombelo caba Juda kutegwa bajane mpindu. Jesu wakati: “Amuzigwisye ezi zintu, mutiiciti ŋanda ya-Taata kuti ibe ŋanda yamakwebo.” (Johane 2:13-16) Cakutadooneka, Jesu taakwe naakazumizya kuvwelenganya makwebo antoomwe abukombi.

Bunji bwabantu basyomeka bacikombelo ca Katolika mu Spain balatongooka akaambo kamakwebo aacitwa lya Kkilisimasi. Nekuba boobo, kucitika kwamakwebo takudoonekwi alimwi banyina makani ambozyakatalika zilengwa zya Kkilisimasi zinji. Simubweza twaambo Juan Arias wakati: “Akati ka Banakristo aabo, balakazya mbuli mboicitwa Kkilisimasi kuti yaba ‘yabantu batakombi Leza,’ alimwi ilacitwa abantu bayanda kubikkila maano kumakwebo kutali kubukombi, masimpe ngakuti tabazyi kuti nokuba kumatalikilo aazilengwa zyakuzyalwa kwa Jesu . . . zyakali kusanganizyigwa amapobwe abana Roma batakombi Leza aakusekelela zuba.”—El País, December 24, 2001.

Mumyaka yaino-ino, basimubweza twaambo banji baku Spain alimwi amabbuku aa encyclopedia bakaamba matalikilo aazilengwa zyakusekelela Kkilisimasi alimwi azyamakwebo aabo. Ikwaamba zyabuzuba bwakusekelela Kkilisimasi, Enciclopedia de la Religión Católica cakutainda mumbali yakati: “Ikaambo ka Cikombelo ca Roma ncobakabikkila buzuba oobu bwa Kkilisimasi ciboneka kuti cakali cilengwa cabo cakulesya mapobwe aabantu batakombi Leza mubuzuba oobo akububikka kuba buzuba bwakusekelela kwa Banakristo. . . . Tulizyi kuti mu Roma ciindi eeco, bantu batakombi Leza bakabikkila maano buzuba bwa 25 December kusekelela kwa natalis invicti, (muci Latin) caamba kuzyalwa ‘kwazuba kutakonzyi kucinca.’”

The Enciclopedia Hispánica yaamba kaambo kakozyenyi kakuti: “Buzuba bwa 25 December bwakusekelela Kkilisimasi tabuli buzuba bwakabalilwa bweendelana abuzuba bwakazyalwa Jesu pe, pele bwakabambwa kuba bwa Banakristo baku Roma bwakusekelela zuba lyatalika kwiinda akati naa ajulu amutwe.” Ino bana Roma bakali kusekelela buti kuzwa kwazuba ciindi cacilimo? Nkwiinda mukupobola, nkokuti kuba apobwe, kusekelela alimwi akupedana zipego. Mbokunga beendelezi bazikombelo bakali kuwayawaya kumanizya pobwe lili ampuwo, bakalibamba kuba lya “Cikombelo” akuliita kuti nkuzyalwa kwa Jesu muciindi cakuti nkuzyalwa kwazuba.

Kumatalikilo, mumwaanda wamyaka wane awasanu, ikuswaangana kwakukomba zuba alimwi azilengwa nzyobakali kucita kwakabakatazya kuti bakuleke. Katolika “Musaante” Augustine wamu (354-430 C.E.) wakalimvwa kuti wakaleelede kubakulwaizya basyominyina kutasekelela buzuba bwa 25 December nkaambo bwakali kusekelelwa abantu batakombi Leza aabo bakali kulemeka zuba. Amazubaano mbubonya, mapobwe aakaindi aaba Roma aboneka kuti alayandika kapati.

Ciindi Cibotu Cakukkomana Alimwi Acamakwebo

Kwamyaanda yamyaka minji, tunji twaambo twakacitwa ikutegwa Kkilisimasi bube buzuba buyandika kapati busekelelwa mumasi oonse akucita mapobwe alimwi aamakwebo. Alimwi zilengwa zyakali kusekelelwa muciindi camupeyo, kwaambisya kusekelela kucitwa ku Europe nkoili kunyika, kwakali kuya bucinca asyoonto-syoonto limwi batalika kusekelela mbuli mbobasekelela bana Roma. * Mumwaanda wamyaka wa 1900, basikusambala bajisi luzibo mumakwebo cakukkomana bakagwasyilizya kuyaambele kwazilengwa zyakutalisya mpindu mpati.

Ino ncinzi cakacitika? Ikusekelela kuzyalwa kwa Kristo kwiinda mulimo ngwaakazyalilwa caba ncecintu cibikkilwa maano kapati. Ibunji bwaziindi, nekuba kwaamba zina lya Kristo kuyaabumana muzilengwa zicitika lya Kkilisimasi. Muteende waku Spain El País wakaamba kuti: “[Kkilisimasi] ndipobwe lyanyika yoonse, lyamumikwasyi minji alimwi aumwi ulasekelela mbuli mbwayanda mwini.”

Makani aaya atondezya kukomena kwacilengwa mu Spain alimwi amuzisi zimwi kuzinguluka nyika yoonse. Nokuba kuti cilengwa cakusekelela Kkilisimasi caduma kapati, luzyibo lwakuzyiba Kristo luya bumana. Masimpe ngakuti kusekelela Kkilisimasi kwaba mbokwakabede kaindi muciindi caba Roma—bukolwi, mapobwe alimwi akupedana zipego.

Iswe Twazyalilwa Mwana

Ikuti zilengwa zya Kkilisimasi kazyitajisi lubazu muli Kristo, ino Banakristo bakasimpe inga babuyeeya buti buzuba bwakuzyalwa kwa Kristo alimwi abuumi bwakwe? Myaanda yamyaka iili ciloba katanazyalwa Jesu, Isaya wakasinsima makani aajatikizya nguwe aakuti: “Nkaambo iswe twazyalilwa mwana, twapegwa mwana mulombe. Bweendelezi buyookala azifunzi zyakwe.” (Isaya 9:6) Nkaambo nzi Isaya ncatondezya kuti kuzyalwa kwa Jesu alimwi amulimo wakwe nzyeelede kuba zintu ziyandika? Nkaambo kakuti Jesu uya kuba mweendelezi mupati. Uya kwiitwa kuti Mwami Waluumuno, alimwi takukabi amagolelo aluumuno naa bulelo bwakwe. Kuyungizya waawo, bulelo bwa Jesu buya kupa ziyandika ‘kwiinda mulubeta alimwi abululami.’—Isaya 9:7.

Imungelo Gabrieli wakaambilizya zya Isaya naakaamba zyakuzyalwa kwakali kuboola kwa Jesu kuli Mariya. Wakasinsima kuti: “Unoozooli mupati, uzootegwa Mwana a-Sijulu lyamajulu.” Jehova Leza uzoomupa cuuno cabwami cawisi Davida, uyooendelezya ŋanda ya-Jakobo mane kukabe kutamani, ubwami bwakwe tabukooyoomana.” (Luka 1:32, 33) Cakutadooneka, ikaambo keni kapati kakuzyalwa kwa Jesu kayeeme amulimo ooyo Kristo ngwaya kuzuzikizya kali Mwami uusalidwe wa Bwami bwa Leza. Bweendelezi bwa Kristo bulakonzya kupa mpindu kubantu boonse, ikubikilizya andinywe alimwi abayandwa banu. Mubwini, bangelo bakatondezya kuti kuzyalwa ooku kuya kuleta “luumuno kubantu [Leza] mbakondwa.”—Luka 2:14.

Ino nguni uutayandi kukkala munyika yaluumuno abululami? Pele kuti tukondwe aluumuno oolo bulelo bwa Kristo mbobuya kuleta, tweelede kumukkomanisya Leza akuba acilongwe ciyumu anguwe. Jesu wakati inzila iiyandika kubweza kutegwa tube acilongwe eeco nkwiiya zya Leza alimwi a Kristo. Jesu wakati: “Mboobu buumi ubutamani, kuti bazibe nduwe, Leza mwini-mwini, ooli olike, ayooyo ngookatuma, nguwenya Jesu Kristo.”—Johane 17:3.

Ikuti twamuzyiba kabotu Jesu, inga twayanda kwiiya mbuli mbwayanda kuti katumuyeeya. Sena inga caba cakwiinda mukulya, kunywa alimwi akupedana zipego mubuzuba bomwe mbuli mapobwe akaindi aabantu batakombi Leza? Eeci ciboneka kuba cintu citayandiki. Masiku katanafwa, Jesu wakaambila basikwiiya bakwe nzyaakali kuyanda. Wakati: “Oyo uujisi milao yangu, akwiibamba nguundiyanda. Awalo uundiyanda uyooyandwa Taata, amebo ndiyoomuyanda, ndiyoolitondezya kulinguwe.”—Johane 14:21.

Bakamboni ba Jehova babikkila maano kapati kwiiya Magwalo Aasalala, calo cabagwasya kumvwisya malailile aa Leza alimwi aa Jesu mbwabede. Inga bakondwa kumugwasya kuti mumvwisye malailile aayandika kutegwa mumuyeeye Jesu mbuli mbwayelede kuyeeyegwa.

Bupanduluzi buyungizidwe

^ munc. 11 Icisamu ca Kkilisimasi alimwi acifwanikiso ca Santa Claus nzikozyanyo zyobile zilibedelede.

Kabbokesi/[Zifwanikiso izili apeeji 6, 7

Sena Ibbaibbele Lilakasya Mapobwe Alimwi Akupa Zipego?

Kupa Zipego

Ibbaibbele lilazumizya kupa zipego, Jehova mwini wiitwa kuti Ngusikupa “zipego zibotu zyoonse azyoolwe zyoonse.” (Jakobo 1:17) Jesu wakatondezya kuti bazyali babotu balapa bana babo zipego zibotu. (Luka 11:11-13) Balongwe ba Jakobo abamukwasyi wakwe bakamupa zipego Jobu naakapona kubulwazi bwakwe. (Jobu 42:11) Eezyi zipego nzyotwaamba waawa tazyiyandiki kupegwa mubuzuba bulibedelede buya bwapobwe. Kupa kuli boobu kweelede kuzwa mumoyo.—2 Korinto 9:7.

Mapobwe Aamumukwasyi

Mapobwe aamumukwasyi alagwasya kuswaanganya bamukwasyi, ikwaambisya aabo batakkali antoomwe. Jesu abasikwiiya bakwe bakajanika kupobwe lyabwiinga lyaku Kana. Cakutadooneka, kwakali kuswaangana kwamikwasyi minji abalongwe. (Johane 2:1-10) Alimwi mucikozyanyo ncaakapa Jesu camwana mutaka, bausyi bakasekelela mwana naakajoka akubamba pobwe lyamukwasyi, aboobo kwakali nyimbo akuzyana.—Luka 15:21-25.

Kukondwa Acakulya Cibotu

Ibbaibbele ziindi zinji lyaamba zyababelesi ba Leza kuba bakkomana acakulya cibotu, nobalya antoomwe abamukwasyi abalongwe naa bakombinyina. Ciindi bangelo botatwe nobakaswaya Abrahamu, wakababambila pobwe kubikkilizya anyama, mukupa, mafwuta alimwi azibunge. (Matalikilo 18:6-8) Solomoni wakaamba kuti ‘kulya, kunywa alimwi akukondwa’ ncipego cizwa kuli Leza.—Mukambausi 3:13; 8:15.

Cakutadooneka, Leza uyanda kuti katukondwa kulya cakulya antoomwe abalongwe alimwi abamukwasyi alimwi ulazumizya kupa zipo kubantu. Tulijisi coolwe cakucita oobo kufwumbwa ciindi mumwaka woonse.