An Halangkaw na Saserdote na Nagkondenar ki Jesus

KAN Nobyembre 1990, may interesanteng gayong nadiskobre an mga lalaking nagtatrabaho sa sarong parke asin sarong tinampo na mga sarong kilometro sa timog kan Suanoy na Siudad kan Jerusalem. Dai tuyong natumpag nin sarong traktora an bubongan nin sarong suanoy na lolobngan na kueba. An palibot kaiyan nagserbing mahiwas na sementeryo poon kan enot na siglo B.C.E. sagkod kan enot na siglo C.E. Nakakapukaw nanggad nin interes an nanompongan kan mga arkeologo sa laog kan kueba.

An kueba igwa nin 12 lalagan na duman ibinubugtak an mga tolang kan mga gadan pakatapos nin mga sarong taon kaiyan sa lolobngan asin nalapa na an laman kan mga ini. Nakaukit sa gilid nin sarong marahayon an pagkalabrang lalagan nin mga tolang kan gadan​—saro sa mga pinakamarahay na nanompongan​—an ngaran na Yehosef bar Caiapha (Jose na aki ni Caifas).

Ipinaparisa kan ebidensia na posibleng ini an linobngan sa halangkaw na saserdote na nangenot sa pinakaimportanteng pagbista kasuarin man​—an pagbista ki Jesu-Cristo. An Judiong historyador na si Josefo nagsabi na an halangkaw na saserdoteng ini iyo si “Jose, na inapod na Caifas.” Sa Kasuratan, inaapod sana sia na Caifas. Taano ta maninigo kitang magin interesado sa saiya? Ano an nagtulod sa saiya na kondenaron si Jesus?

Pamilya Asin Pinaghalean

Inagom ni Caifas an aking babae ni Anas, na saro man na halangkaw na saserdote. (Juan 18:13) An pag-agoman iinareglo gayod dakol na taon antes kan kasal, mantang gustong seguradohon kan duwang pamilya an saindang marigon na alyansa. Nangangahulogan ini nin maingat na pagsiyasat sa kasaysayan nin linahe tanganing seguradohon an kadalisayan kan saindang makasaserdoteng ginikanan. An duwang pamilya minalataw na mayaman asin aristokratiko, na an saindang kayamanan posibleng gikan sa darakulang rogaring sa Jerusalem. Daing duwa-duwa na gustong seguradohon ni Anas na an saiyang mamanugangon magin masasarigan na kaalyado sa politika. Minalataw na si Anas sagkod si Caifas kabilang sa poderosong sekta kan mga Saduceo.​—Gibo 5:17.

 Bilang miembro nin sikat na pamilya nin mga saserdote, si Caifas posibleng naedukar sa Hebreong Kasuratan asin sa interpretasyon kaiyan. An saiyang paglilingkod sa templo posibleng nagpoon kan sia 20 anyos, alagad dai aram kun ano an edad nia kan sia magin halangkaw na saserdote.

Mga Halangkaw na Saserdote Asin mga Poon na Saserdote

An pagigin halangkaw na saserdote sa kapoonpooni sarong nombramiento na namamana asin pambilog na buhay. Alagad kan ikaduwang siglo B.C.E., inagaw kan mga Hasmoneano an halangkaw na pagkasaserdote. * Si Herodes na Dakula an nagnonombra asin naghahale sa puesto kan mga halangkaw na saserdote, na nagpaparisang marhay na sia an tunay na autoridad sa likod kan katongdan na ini. Kaagid kaiyan an ginibo kan Romanong mga gobernador.

An mga pangyayaring ini nagresulta sa pagkabilog nin sarong grupo na inaapod sa Kasuratan na “mga poon na saserdote.” (Mateo. 26:​3, 4) Apuera ki Caifas, kaiba sa grupong ini an dating mga halangkaw na saserdote, arog ki Anas, na hinale sa puesto alagad padagos na nagkapot kan titulong iyan. Kaiba man sa grupo an haraning mga pamilya kan presente asin dating mga halangkaw na saserdote.

Itinogot kan mga Romano na an Judiong aristokrasiya, kaiba an mga poon na saserdote, an magkapot kan pangaroaldaw na pag-administrar sa Judea. Pinangyari kaining makontrol kan Roma an probinsia asin makasingil nin buwis hale dian na dai nagpapadara nin dakol na soldados duman. An Roma nag-aasa sa Judiong hirarkiya na papagdanayon an areglo asin surogon an intereses kaiyan. Dai nasusunoan kan Romanong mga gobernador an Judiong mga namomoon, na anggot sa pagdominar kan Roma. Alagad para sa pinakaikakarahay kan man-ibong-ibong na lado na makikooperar para sa pagkaigwa nin sarong marigon na gobyerno.

Kan kapanahonan ni Caifas, an halangkaw na saserdote iyo an Judiong namomoon sa politika. Si Anas ninombrahan sa puestong ini ni Quirino, an Romanong gobernador nin Siria, kan 6 o 7 C.E. An rabinikong tradisyon nagpaparisa na an prominenteng Judiong mga pamilya na aristokratiko midbid sa kahanaban, nepotismo, pan-aapi, asin kadahasan. An sarong parasurat nagsusuherir na bilang halangkaw na saserdote, sinegurado ni Anas na an saiyang manugang na lalaki “maglangkaw tolos an posisyon sa hirarkiya kan templo; ini huli ta, mientras na mas halangkaw an posisyon ni Caifas, orog man siang mapapakinabangan ni Anas.”

Si Valerio Grato, na gobernador sa Judea, an naghale sa puesto ki Anas kan mga 15 C.E. An tolong iba pa, kaiba an saro sa mga aking lalaki ni Anas, surunodan na marhay na nagtukaw sa puesto bilang halangkaw na saserdote. Si Caifas nagin halangkaw na saserdote kan mga 18 C.E. Pinagdanay sia sa puesto sa bilog na sampulong taon na pagkagobernador ni Poncio Pilato, na ninombrahan na gobernador kan Judea kan 26 C.E. Nasa puesto si Caifas sa panahon kan ministeryo ni Jesus asin kan enot na paghuhulit kan saiyang mga disipulo. Alagad si Caifas tumang sa Kristianong mensahe.

Takot ki Jesus, Takot sa Roma

Ibinilang ni Caifas si Jesus na peligrosong paraparibok. Kinuestion ni Jesus an interpretasyon kan hirarkiya sa mga ley nin Sabbath asin pinalayas nia sa templo an mga negosyante asin pararibay nin kuarta, na sinasabing ginibo ninda iyan na “lungib nin mga parahabon.” (Lucas 19:​45, 46) Naniniwala an nagkapirang historyador na an mga sadan na idto sa templo sadiri kan kamag-anakan ni Anas​—na tibaad saro pang dahelan kun taano ta hiningoang pasilensiohon ni Caifas si Jesus. Kan magsugo an mga poon na saserdote nin mga opisyal tanganing arestaron si Jesus, sinda napangalas nin labi-labi sa saiyang mga tataramon kaya nagbalik sinda na dai sia dara.​—Juan 2:13-17; 5:1-16; 7:14-49.

Estudyare kun ano an nangyari kan madangog kan Judiong hirarkiya na binuhay liwat ni Jesus si Lazaro. An Ebanghelyo ni Juan nagbabareta: “An mga poon na saserdote asin mga Fariseo tiniripon an Sanhedrin asin nagpoon na magsabi: ‘Ano an satong gigibohon, huli ta an tawong ini naggigibo nin dakol na tanda? Kun pabayaan ta sana sia nin siring, sinda gabos maturubod sa saiya, asin madatong an mga taga Roma asin kukuanon an satong lugar sagkod an satong nasyon.’” (Juan 11:​47, 48) Ibinilang kan Sanhedrin si Jesus na huma sa autoridad kan establisimiento nin relihion asin sa  pampublikong areglo, na papanimbagan ninda ki Pilato. An ano man na popular na mobimiento na tibaad ibilang kan mga Romano na sedisyoso puedeng magprobokar sa sainda na mag-interbenir sa mga aktibidad nin Judio​—bagay na gustong likayan kan Sanhedrin ano man an mangyari.

Minsan ngani dai kayang deharan na si Jesus naggigibo nin makapangyarihan na mga gibo, si Caifas dai nagtubod kundi naghingoang papagdanayon an saiyang prestihio asin autoridad. Paano daw nia rerekonoseron an pagbuhay liwat ki Lazaro? Bilang sarong Saduceo, si Caifas dai nagtutubod sa pagkabuhay liwat!​—Gibo 23:8.

An karatan ni Caifas nahayag kan sabihan nia an mga kapwa nia namamahala: “Dai kamo nangangatanosan na para sa saindong pakinabang na an sarong tawo magadan para sa banwaan asin na an bilog na nasyon dai malaglag.” An pagkasaysay nagsasabi pa: “Pero, dai nia ini sinabi nin hale sa saiya man sana; kundi huli ta sia halangkaw na saserdote kan taon na idto, ihinula nia na si Jesus nakatalagang magadan para sa nasyon, asin bakong para sana sa nasyon, kundi tanganing an mga aki nin Dios na nagkawararak matipon man nia na sararo. Kun siring magpoon kan aldaw na idto nagpaharatolhatol sinda na gadanon [si Jesus].”​—Juan 11:49-53.

Dai lubos na nasasabotan ni Caifas an bilog na kahulogan kan saiyang mga tataramon. Huli ta sia naglilingkod bilang halangkaw na saserdote, sia naghula. * An kagadanan ni Jesus magigin kapakipakinabang​—alagad bakong para sa mga Judio sana. An saiyang atang na pantubos magtatao kan paagi na makabutas an bilog na katawohan sa kaoripnan sa kasalan asin kagadanan.

Sarong Pagkasapakat na May Intension na Gumadan

An Judiong mga poon na saserdote asin kamagurangan na lalaki nagtiripon sa harong ni Caifas tanganing mag-orolay kun paano dadakopon asin gagadanon si Jesus. An halangkaw na saserdote posibleng marhay na nagtabang tanganing determinaran ki Judas Iscariote an bayad sa pagpasaloib ki Jesus. (Mateo 26:​3, 4, 14, 15) Minsan siring, an paggadan sa sarong tawo bakong igo tanganing makamtan an maraot na mga katuyohan ni Caifas. “An mga poon na saserdote nagpaharatolhatol ngonyan na gadanon man si Lazaro, ta huli sa saiya an dakol na Judio . . . nagtuturubod na ki Jesus.”​—Juan 12:​10, 11.

Si Malco, na sarong oripon ni Caifas, kabilang sa sururog na isinugo tanganing arestaron si Jesus. An bihag dinara enot ki Anas tangani na usisaon dangan ki Caifas, na nakipagtipon na sa Judiong kamagurangan na lalaki para sa sarong ilegal na pagbista sa banggi.​—Mat. 26:57; Juan 18:​10, 13, 19-24.

Dai napaontok si Caifas kan dai nagkaoroyon an falsong mga saksi sa saindang patotoo tumang ki Jesus. Aram kan halangkaw na saserdote an mga opinyon kan saiyang mga kasapakat mapadapit sa siisay man na nagproklamar sa sadiri na Mesiyas. Kaya naghapot sia tanganing maaraman kun baga hinihingako ni Jesus an titulong iyan. Si Jesus nagsimbag na sia maheheling kan mga nag-aakusar sa saiya na “nagtutukaw sa too nin kapangyarihan asin naghihilig sa mga panganoron nin langit.” Sa sagin na pagpaheling nin kabanalan, “ginisi kan halangkaw na saserdote an saiyang panluwas na gubing, na sinasabi: ‘Naglanghad sia! Ano pa an kaipuhan ta sa mga saksi?’” An Sanhedrin nagkaoroyon na si Jesus maninigong magadan.​—Mateo 26:64-66.

An mga paggadan kaipuhan na aprobaran kan mga Romano. Bilang parapangoltanan ninda asin kan mga Judio, si Caifas gayod an nag-atubang kan kaso ki Pilato. Kan hingoahon ni Pilato na butasan si Jesus, posibleng marhay na si Caifas kabilang sa mga poon na saserdote na nagkururahaw: “Ipako sia! Ipako sia!” (Juan 19:4-6) Si Caifas nagsadol gayod sa mga kadaklan na maribok na mag-insistir na butasan an sarong paragadan imbes na si Jesus. Asin si Caifas kabilang sa mga poon na saserdote na mapagsaginsagin na nagdeklarar: “Mayo kaming hade kundi si Cesar.”​—Juan 19:15; Marcos 15:7-11.

Sinayumahan ni Caifas an ebidensia na binuhay liwat si Jesus. Kinontra nia si Pedro asin Juan dangan si Esteban. Inautorisaran man ni Caifas si Saulo na arestaron an siisay man na Kristiano na manompongan nia sa Damasco. (Mateo 28:11-13; Gibo 4:1-17; 6:8–​7:60; 9:​1, 2) Minsan siring, kan mga 36 C.E., hinale sa puesto si Caifas kan Romanong gobernador sa Siria na si Vitelo.

 Negatibo an pagkasambit kan mga isinurat nin mga Judio manongod sa pamilya ni Caifas. Halimbawa, an Babilonyong Talmud nagmomondo: “Herak man sa sako huli sa kamag-anakan ni Hanin [Anas], herak man sa sako huli sa saindang hiringhingan,” o “panraraot.” An reklamong ini pinaniniwalaan na nanonongod sa “hilom na pribadong pagtiripon sa pagmukna nin mapan-aping aksion.”

Sarong Leksion na Manonodan sa Buhay ni Caifas

Ilinaladawan nin sarong intelektuwal an mga halangkaw na saserdote bilang mga lalaking “estrikto, alisto an isip asin may kakayahan​—asin posibleng marhay na arogante.” An pagkaarogante nakaolang ki Caifas na akoon an Mesiyas. Kaya dai kita maninigong panluyahan nin boot kun hinahaboan kan mga tawo ngonyan an mensahe kan Biblia. May mga bakong igo an interes sa katotoohan sa Kasuratan tangani na bayaan an mahal na mga paniniwala. An iba tibaad magsaboot na an pagigin mapakumbabang mga parahulit kan maogmang bareta alangan sa saindang dignidad. Asin an Kristianong mga pamantayan nagpapadesganar sa mga madaya o mahanab.

Bilang halangkaw na saserdote, puede kutanang tabangan ni Caifas an mga kapwa Judio na akoon an Mesiyas, alagad an makosog na pagmawot sa kapangyarihan nagpangyaring kondenaron nia si Jesus. An pagkontrang iyan posibleng nagpadagos sagkod kan ilobong si Caifas. An rekord kan saiyang paggawe nagpapaheling na bako sanang mga tolang an iwinawalat niato kun kita magadan. Paagi sa satong mga aksion, nag-eestablisar kita nin nagdadanay na reputasyon sa Dios, magsalang nin pagigin maraot o nin pagigin marahay.

[Mga Nota sa Ibaba]

[Ritrato sa pahina 10]

Si Jose na aki ni Caifas

[Ritrato sa pahina 10]

An lalagan nin mga tolang kan gadan na nadiskobre kasuarin pa sana

[Picture Credit Lines sa pahina 10]

Lalagan nin mga tolang kan gadan, inskripsion, asin kueba sa retratong nasa likod: Sa karahayan nin boot kan Israel Antiquities Authority