Dagiti Parsua nga Animal Itan-okda ni Jehova

DAGITI animal ibatadda ti kinadayag ni Jehova. Ti Dios ay-aywananna dagiti animal, kas kadagiti tattao. (Salmo 145:16) Biddut la ketdi ti panangbabalaw iti Namarsua kadagiti animal ken tattao! Nupay nalinteg a tao ni Job, indeklarana a “nalinteg ti bukodna a kararua imbes a ti Dios.” Adda ngarud masapul a sursuruen ni Job!​—Job 32:2; 33:8-12; 34:5.

Dagiti pagarigan nga agminar kadagiti parsua nga animal impakitada ken ni Job nga awan ti kalintegan dagiti tattao a mangkuestion kadagiti daldalan ti Dios. Nakalawlawag dayta kadatayo no usigentayo dagiti sasao ni Jehova iti adipenna a ni Job!

Saanda a Kasapulan ti Tulong Dagiti Tattao

Saan a masungbatan ni Job dagiti salsaludsod ti Dios maipapan iti biag dagiti animal. (Job 38:39-41) Nalawag, ipapaay ni Jehova ti kasapulan dagiti leon ken wak uray awan ti tulong ti tao. Nupay agtayab dagiti wak nga agsapul iti taraon, ti Dios a talaga ti naggapuan ti taraonda.​—Lucas 12:24.

Saan a nakasungbat ni Job idi nagimtuod ti Dios maipapan kadagiti atap nga animal. (Job 39:1-8) Awan ti tao a makasalaknib kadagiti kalding iti bantay ken kadagiti kabaian nga ugsa.  Kinapudnona, narigat uray ti umasideg laeng kadagiti kalding iti bantay! (Salmo 104:18) Ti panangiputong ti kabaian nga ugsa iti bagina iti kabakiran no dandanin agpasngay ket maysa a kasisigud nga inted ti Dios. Aywananna a naimbag ti urbonna, ngem inton ‘bumakedda mapanda ket saandan nga agsubli.’ Aywanandan ti bagbagida.

Nawaya nga agdakiwas dagiti sebra, ket ti katanapan isu ti pagtaengan dagiti atap nga asno. Saan a mabalin nga usaren ni Job ti atap nga asno a mangibaklay kadagiti dadagsen. Sumarak dayta iti “tunggal kita ti nalangto a mula,” a sapulenna dagiti pagaraban kadagiti turod. Nupay nalaklaka a makagun-od iti taraon kadagiti lugar nga ayan dagiti tattao, kaykayat daytoy nga animal ti agdakiwas iti kabakiran. “Dagiti daranudor ti managanup saanna a denggen,” agsipud ta nakaparpartak a tumaray ti atap nga asno no adda tao a sumrek iti teritoriana.

Simmaruno a dinakamat ti Dios ti atap a toro. (Job 39:9-12) Mainaig iti dayta, insurat ti Ingles nga arkeologo a ni Austen Layard: “Ti atap a toro, kas iti masansan a pannakailadawanna kadagiti eskultura, ket namatmatan a dandani pumada iti leon a nakabutbuteng ken maan-anup. Ti ari ket masansan a makita a makiranget iti dayta, ken dagiti mannakigubat agkabalio ken agtarayda a mismo a manganup iti dayta.” (Nineveh and Its Remains, 1849, Tomo 2, panid 326) Kaskasdi, awan ti masirib a tao a mangpadas a mangsangol iti di makontrol nga atap a toro.​—Salmo 22:21.

Dagiti Nagpayak a Parsua Itan-okda ni Jehova

Kalpasanna, nagimtuod ti Dios ken ni Job maipapan kadagiti nagpayak a parsua. (Job 39:13-18) Nakangatngato ti tayab ti tikbaboy babaen kadagiti nabileg a payakna. (Jeremias 8:7) Saan a makatayab ti abestrus uray agpayakpak. Saan a kas iti tikbaboy, saan nga agitlog ti abestrus iti umok nga adda iti kayo. (Salmo 104:17) Agkali daytoy iti pagitloganna iti kadaratan. Ngem daytoy a tumatayab saanna a baybay-an dagiti itlog. Gapu ta nagaburan iti darat, naidulin dagiti itlog iti kalalainganna a temperatura bayat a taripatuen dayta agpadpada ti kalakian ken kabaian.

No adda madlaw ti abestrus a peggad, kasla ‘malipatanna ti sirib’ ket agparang a panggepna ti tumaray. Nupay kasta, kuna ti An Encyclopedia of Bible Animals: “Daytoy ket maysa a mangsinga a taktika: [dagiti abestrus] agpakita ken agpayakpakda tapno maalada ti atension ti animal wenno tao a mamagpeggad kadakuada, ket iti kasta mayadayoda ida kadagiti itlog.”

Kasano a ti abestrus “katawaanna ti kabalio ken ti nakasakay iti dayta”? Kuna ti The World Book Encyclopedia: “Saan a makatayab dagiti abestrus, ngem pagaammo dayta gapu iti kapartakna a tumaray. Makaaddang dagiti atiddog a sakana iti 4.6 a metro iti kapartak nga 64 a kilometro iti kada oras.”

 Ti Dios ti Gubuayan ti Bileg ti Kabalio

Kalpasanna, inyimtuod ti Dios ken ni Job ti maipapan kadagiti kabalio. (Job 39:19-25) Idi nagkauna a tiempo, agkabalio dagiti mannakigubat, ket dagiti kabalio guyodenda dagiti karuahe a nagluganan ti mangiturturong ken nalabit ti dua a soldado. Gapu ta magagaran a makibakal, aggaraigi ti kabalio ken agpadakpadak. Saan a mabuteng ken dina itarayan ti kampilan. No aguni ti tangguyob, agalerto ti kabalio. Umabante dayta, nga “alimonenna ti daga.” Kaskasdi, ti kabalio ti gubat agtulnog iti nakasakay kenkuana.

Iti umasping a panangiladawan, insurat ti arkeologo a ni Layard: “Nupay naamo a kas iti karnero, ken rienda laeng ti kasapulanna tapno maiwanwan, no ti kabaian a kabalio dagiti Arabo mangngegna ti ikkis ti makigubat a tribo, ken makitana ti agkuykuyegyeg a pika ti nakasakay kenkuana, kasla dumardarang dagiti matana, agbusingar ti nalabaga nga agongna, sipapanayag nga agarko ti tengngedna, tumakder ti ipus ken sumgar dagiti burborna.”​—Discoveries Among the Ruins of Nineveh and Babylon, 1853, panid 330.

Panunoten ti Maipapan iti Kali ken Agila

Sinarita ita ni Jehova ti maipapan iti dadduma pay a tumatayab. (Job 39:26-30) Dagiti kali ‘tumayokda ken iyukradda dagiti payakda iti abagat.’ Iti panangdakamatna iti peregrine falcon (maysa a kita ti kali) kas ti kapartakan a tumatayab, kuna ti The Guinness Book of Records a “nakaskasdaaw ti kapartakna no agsuek manipud iti nangato a tangatang bayat ti panangipakitana iti teritoriana, wenno no mangsippayot iti taraonna iti tangatang.” Nadanon daytoy a tumatayab ti kapartak a 349 a kilometro iti kada oras iti 45-degree nga anggulo bayat ti panagpababana!

Makatayab dagiti agila iti kapartak a nasurok a 130 a kilometro iti kada oras. Ti napartak a panaglabas ti biag ket indilig ni Job iti kapartak ti maysa nga agila nga agsapsapul iti biktimana. (Job 9:25, 26) Ti Dios pabilgennatayo nga agibtur, a kasla addatayo kadagiti nabileg a payak ti tumaytayab nga agila. (Isaias 40:31) Iti panagtayabna, gundawayan ti agila dagiti arig adigi a ngumatngato a nabara nga angin a maawagan thermal. Parikus nga agampayag iti uneg ti thermal, nga agtultuloy a mangipangato kenkuana. No madanon ti agila ti maysa a nangato a disso, agalindayag iti sumarsaruno a thermal ket agtalinaed nga agampayag iti mano nga oras a saan a mabambannog.

Ti agila “aramidenna ti umokna iti nangato” a lugar a narigat a madanon tapno mailiklikna ti sibongna iti peggad. Ni Jehova pinarsuana ti agila iti kasta a kasisigud. Ken babaen ti inted-Dios a panagkitana, ‘kumitkita dagiti mata ti agila agingga iti adayo.’ Gapu iti kinapartakna a mangibaw-ing iti panagkitana, agtultuloy a sisisiput ti agila iti biktimaenna wenno iti maysa a bangkay bayat ti napaut a panagsuekna. Mabalin a kanen ti agila dagiti bangkay dagiti animal, isu a “no sadino ti ayan dagiti napapatay, adda sadiay dayta.” Daytoy a tumatayab kemmegenna dagiti babassit nga animal ket ipanna dagita kadagiti sibongna.

Ni Jehova Inlintegna ni Job

Sakbay a nagimtuod kadagiti kanayonan a saludsod maipapan kadagiti animal, ti Dios inlintegna ni Job. Ania ti reaksion ni Job? Nagpakumbaba ket sidadaan nga inawatna ti kanayonan a balakad.​—Job 40:1-14.

Iti daytoy a paset ti naipaltiing a rekord dagiti kapadasan ni Job, maadaltayo  ti maysa a nakapatpateg a leksion. Isu daytoy: Awan kalintegan ti siasinoman a tao a mangbabalaw iti Mannakabalin-amin. Masapul nga agsao ken agtignaytayo kadagiti pamay-an a makaay-ayo iti nailangitan nga Amatayo. Kanayonanna, rumbeng a ti kangrunaan a pakaseknantayo isu ti pannakasantipikar ti nasantuan a nagan ni Jehova ken ti pannakaalangon ti kinasoberanona.

Dagiti Behemot Itan-okda ti Dios

Iti maminsan pay a panangdakamatna kadagiti parsua nga animal, ti Dios inyimtuodna ken ni Job ti maipapan iti Behemot, a kaaduanna a maawagan kas ti hipopotamo. (Job 40:15-24) Ti kadakkelan a hipopotamo ket mabalin nga agatiddog iti 4 agingga 5 a metro ken agdagsen iti 3,600 a kilo. ‘Ti bileg ti Behemot adda kadagiti padingpadingna’​—dagiti piskel iti likudna. Dakkel ti bentaha ti napuskol a kudil iti tian ti ababa ti sakana a Behemot gapu ta aguyas daytoy kadagiti batbato iti lansad ti karayan. Ti maysa a tao saanna la ketdi a kabaelan a kabalubal ti Behemot, nga addaan iti dakkel a bagi, nalawa a ngiwat, ken nabileg a panga.

Ti Behemot rumkuas iti karayan tapno agarab iti “berde a ruot.” Kasapulanna ti nawadwad a ruruot a pagtaraonna tapno agbiag! Agarup 90 agingga 180 a kilo a mulmula ti kanenna iti kada aldaw. No mabsog, agidda ti Behemot iti sirok dagiti kayo a lotus wenno iti linong dagiti alamo. No naadalem ti karayan, kabaelan ti hipopotamo ti aglangoy nga agtatapaw ti ulona. No maipasango iti nakalawlawa a ngiwat ken kadagiti nakabutbuteng a saong ti Behemot, kaamak la ketdi ni Job a tudoken ti agongna babaen ti kawit.

Mangyeg ti Leviatan iti Pakaidayawan ti Dios

Simmaruno a nangngeg ni Job ti maipapan iti Leviatan. (Job 41:1-34) Ti Hebreo a sao ipasimudaagna ti “natiritir nga animal”​—agparang a dagiti buaya. Mabalin kadi nga ipaay-ayam ni Job ti Leviatan kadagiti ubbing? Saan la ketdi! Napeggad ti maipasango iti daytoy a parsua kas maulit-ulit a paneknekan dagiti kapadasan. Kinapudnona, no padasen ti maysa a tao a parukmaen ti Leviatan, mapasamak ti kasta unay a panagranget ket dinanto ulitenen nga aramiden dayta!

No ti ulo ti Leviatan ket rumkuas iti kadanuman iti isisingising ti init, aggilap dagiti matana a “kaslada kadagiti silnag ti bannawag.” Agdedekket unay dagiti siksik ti Leviatan, ken napakalupkopan ti tianna kadagiti natulang a siksik a narigat a lussoken dagiti bala ken uray dagiti kampilan ken pika. Dagiti natadem a siksik iti tian ti buaya ket kasla kadagiti “alikamen a pagirik” iti kapitakan. Ti kinadawelna iti danum mangpataud iti kasla aglablabutab a sapsapo. Awan ti kabuteng ti Leviatan gapu iti kadakkel, kabal, ken igamna​—ti nakaam-amak a ngiwat ken nabileg nga ipusna.

Nagpadispensar ni Job

Binigbig ni Job nga isu ‘nagsao ngem saanna a naawatan ti bambanag a nakaskasdaaw unay kenkuana.’ (Job 42:1-3) Inawatna ti panangilinteg ti Dios, nagpadispensar, ken nagbabawi. Nababalaw dagiti kakaduana, ngem isu nabendisionan iti kasta unay.​—Job 42:4-17.

Anian a nainsiriban a laglagipen ti kapadasan ni Job! Saantayo a kabaelan a sungbatan ti amin a saludsod nga inyimtuod ti Dios kenkuana. Nupay kasta, kabaelan ken rumbeng a mangipakitatayo iti panangapresiar kadagiti adu ken nagduduma a nakaskasdaaw a parsua a mangitan-ok ken ni Jehova.

[Ladawan iti panid 13]

Kalding iti bantay

[Ladawan iti panid 13]

Wak

[Ladawan iti panid 13]

Kabaian a leon

[Ladawan iti panid 14]

Sebra

[Ladawan iti panid 14]

Ti abestrus adaywanna dagiti itlogna, ngem dina pulos ida baybay-an

[Ladawan iti panid 14]

Dagiti itlog ti abestrus

[Ladawan iti panid 15]

Peregrine falcon

[Credit Line]

Kali: © Joe McDonald/Visuals Unlimited

[Ladawan iti panid 15]

Kabaian a kabalio dagiti Arabo

[Ladawan iti panid 15]

Golden eagle

[Ladawan iti panid 16]

Ti Behemot ket kaaduanna a maawagan kas ti hipopotamo

[Ladawan iti panid 16]

Ti Leviatan ket maipapan a ti nabileg a buaya