Aua Neke Fakaatā ha Mena ma e Tiapolo

“Aua foki neke fakaatā e mutolu ha mena ma e [T]iapolo.”—EFESO 4:27.

1. Ko e ha ne tehatehaua e tokologa ke he mōli he Tiapolo?

KE HE tau senetenari, ne tokologa e tagata ne manatu ko e Tiapolo ko e mena fai hoe, magaua e matahui, taute kula mo e fakaaoga e huki ke velo aki e tau tagata mahani kelea ke he afi i helo. Kua nakai lalago he Tohi Tapu e manatu ia. Nakai fakauaua, ko e tau manatu hehē pihia kua fakatupu e tau miliona ke tehatehaua ke he mōli he Tiapolo, po ke manatu kua hagaao ni e kupu ia ke he matapatu fakaakoaga he mena kelea.

2. Ko e heigoa falu a mōli faka-Tohiaga Tapu hagaao ke he Tiapolo?

² Kua foaki he Tohi Tapu e fakamōliaga ne kitia mata mo e tau fakamauaga mahino na mōli e Tiapolo. Ne fioia e Iesu Keriso a ia he matakavi fakaagaaga he lagi mo e vagahau ki a ia he lalolagi. (Iopu 1:6; Mataio 4:4-11) Pete he nakai fakakite he tau Tohiaga Tapu e higoa fakamua he mena moui fakaagaaga nei, ne ui a ia ko e Tiapolo (kakano “Fatipiko”) ha kua fatipiko a ia hagaao ke he Atua. Ne ui foki a ia ko Satani (kakano “Totoko”), he totoko a ia ki a Iehova. Kua hagaao ki a Satani ko e Tiapolo ko e “gata tuai,” liga ha kua fakaaoga e ia e gata ke fakahēhē a Eva. (Fakakiteaga 12:9; 1 Timoteo 2:14) Kua talahaua foki e Tiapolo ko “ia ne mahani kelea.”—Mataio 6:13, NW. *

3. Ko e heigoa e hūhū ka fakatutala a tautolu ki ai?

³ Ko e tau fekafekau ha Iehova, kua nakai manako a tautolu he ha puhala taha ke fifitaki a Satani, ko e fi ne mua he Atua mōli tokotaha. Kua lata mogoia ia tautolu ke fanogonogo ke he fakatonuaga he aposetolo ko Paulo: “Aua foki neke fakaatā e mutolu ha mena ma e [T]iapolo.” (Efeso 4:27) Ko e heigoa mogoia e falu puhala ha Satani kua nakai lata ia tautolu ke fifitaki?

Aua Neke Fifitaki e Fatipiko ne Mua

4. Fatipiko fēfē a “ia ne mahani kelea” ke he Atua?

⁴ Ko “ia ne mahani kelea” kua latatonu ke ui ko e Tiapolo, ha ko ia ko e fatipiko. Ko e fatipiko, ko e talahauaga fakavai, pikopiko, mo e fakafiufiu hagaao ke he taha tagata. Ne poaki e Atua ki a Atamu: “Ko e akau ke iloa ai e mitaki mo e kelea, aua neke kai ai e koe; ha ko e aho ka kai ai e koe to mate ai ni a koe.” (Kenese 2:17) Kua fita e tala age e mena nei ki a Eva, ka e he puhala he gata, ne pehē e Tiapolo ki a ia: “Nakai ni mamate a mua; ha kua fioia he Atua ko e aho ka kai ai e mua, ti fakaala ai ha mua a tau mata; ti eke ai ni a mua ke tuga ne tau atua ke iloa ai e mitaki mo e kelea.” (Kenese 3:4, 5) Ko e fatipiko kelea muitui a ia ki a Iehova ko e Atua!

5. Ko e ha ne latatonu ia Tioterefe ke moua e taui he fatipiko?

⁵ Ne poaki ke he tau Isaraela: ‘Aua neke faifano a koe ke he hau a motu mo e fatipiko.’ (Levitika 19:16) Ne pehē e aposetolo ko Ioane hagaao ke he tagata fatipiko he haana vahā: “Ne  tohi atu e au ke he ekalesia; ka ko Tioterefe, ko e tagata kua fia mua kia lautolu kua nakai talia e ia a mautolu. Ko e mena ia, ka fina atu au, ti fakamanatu ai au ke he hana mahani ne eke e ia, kua fa vagahau kia mautolu ke he tau kupu kelea.” (3 Ioane 9, 10) Ne fatipiko a Tioterefe hagaao ki a Ioane ti latatonu ke moua e taui ma e haana fatipiko. Ko hai e Kerisiano mahani fakamōli ka manako ke tuga a Tioterefe mo e fifitaki a Satani, ko e fatipiko ne mua?

6, 7. Ko e ha kua lata ia tautolu ke kalo mai he fatipiko ke he taha tagata?

⁶ Ko e tau talahauaga fatipiko mo e tau hokotaki fakavai kua fa tuku tumau ke he tau fekafekau ha Iehova. “Ti tutu ki luga e tau ekepoa ne mua, mo e tau tohikupu, kua hokotaki fakamakamaka a lautolu kia [Iesu].” (Luka 23:10) Ne hokotaki fakavai he Ekepoa ne Mua ko Anania mo e falu a Paulo. (Gahua 24:1-8) Mo e vagahau e Tohi Tapu hagaao ki a Satani ke “hokotaki e tau matakainaga ha tautolu, ko ia ne hokotaki a lautolu ki mua he Atua ha tautolu ke he aho mo e po.” (Fakakiteaga 12:10) Ko e tau matakainaga ia ne hokotaki fakavai ko e tau Kerisiano fakauku he lalolagi he tau aho fakamui nei.

⁷ Kua nakai fai Kerisiano ne lata ke fatipiko ke he ha tagata po ke taute e tau hokotaki fakavai. Ka e to tupu e mena ia kaeke nakai moua katoa fakamua e tautolu e tau vala tala tonu to talahau e tala hagaao ke he taha tagata. I lalo he Fakatufono faka-Mose, ka fakavai pauaki e tagata ne talahau e hokotaki to mate a ia. (Esoto 20:16; Teutaronome 19:15-19) Mua atu, ko e tau mena ne vihiatia e Iehova kua putoia ki ai e “tagata fakamoli mena fakavai, kua vagahau mo e pikopiko.” (Tau Fakatai 6:16-19) Mōli, mogoia, kua manako a tautolu ke kalo mai he fifitaki e matapatu he fatipiko mo ia e hokotaki fakavai.

Fakaheu e Tau Puhala he Kelipopo Tagata Fakamua

8. Ko e puhala fe ne eke e Tiapolo “ko e keli tagata a ia tali mai he kamataaga”?

⁸ Ko e Tiapolo ko e kelipopo tagata. “Ko e keli tagata a ia tali mai he kamataaga,” he talahau e Iesu. (Ioane 8:44) Kamata mai he mena ne taute fakamua e ia he liliu kehe a Atamu mo Eva mai he Atua, ko Satani ko e kelipopo tagata. Ne tamai e ia e mate ke he hoa tagata fakamua mo e fanau ha laua. (Roma 5:12) Kua lata ni ke mailoga ko e matagahua nei kua taute ni he tagata, nakai ke he matapatu fakaakoaga he mena kelea.

9. Tuga ne fakakite he 1 Ioane 3:15, puhala fe ka eke a tautolu ko e tau kelipopo tagata?

⁹ “Aua neke kelipopo tagata a koe,” he talahau he taha he Tau Fakatufono Hogofulu ne foaki ki a Isaraela. (Teutaronome 5:17) He hagaao atu ke he tau Kerisiano, ne tohia he aposetolo ko Peteru: “Aua foki neke fakamamahi he tagata ia mutolu he keli tagata.” (1 Peteru 4:15) Ti ko e tau fekafekau ha Iehova, to nakai kelipopo tagata a tautolu. Pete ia, to agahala a tautolu ki mua he Atua kaeke vihiatia e tautolu e katofia Kerisiano mo e manako ke mate a ia. “Ko lautolu oti kua vihiatia e tau matakainaga ha lautolu, ko e tau tagata kelipopo tagata,” he tohia he aposetolo ko Ioane, “kua iloa foki e mutolu ko lautolu oti kua kelipopo tagata kua nakai toka mau ia lautolu e moui tukulagi.” (1 Ioane 3:15) Ne poaki ke he tau Isaraela: “Aua neke fakavihia e koe hau a matakainaga ke he a loto.” (Levitika 19:17) Kia fakamafiti a tautolu ke utakehe ha lekua ne mafuta hake he vahāloto ha tautolu mo e katofia talitonu, ke nakai maeke e kelipopo tagata ko Satani ke moumou e kaufakalataha faka-Kerisiano ha tautolu.—Luka 17:3, 4.

Tutū Mau ke Totoko e Takitaki he Pikopiko

10, 11. Ko e heigoa ha tautolu ka taute ke tutū mau ke totoko ke he takitaki he pikopiko, ko Satani?

¹⁰ Ko e Tiapolo ko e pikopiko. “Ka vagahau a ia ke he vagahau pikopiko,” he talahau e Iesu, “ko e hana ni a ia ke vagahau aki, ha ko e pikopiko a ia, mo e matua he pikopiko.” (Ioane 8:44) Ne pikopiko a Satani ki a Eva, ka kua hifo mai a Iesu ke he lalolagi ke talahau e kupu mōli. (Ioane 18:37) Kaeke ke tutū mau a tautolu ke totoko ke he Tiapolo ko e tau tutaki he Keriso, kua nakai lata ia tautolu ke fakaaoga e pikopiko mo e fakavaia. Kua lata ia tautolu ke ‘vagahau mo e tau kupu moli.’ (Sakaria 8:16; Efeso 4:25) Kua fakamonuina ni e Iehova “ko e Atua fakamoli” e Tau Fakamoli haana ne vagahau e kupu mōli haana. Kua nakai ha ha he tagata mahani kelea e tonuhia ke hukui a ia.—Salamo 31:5; 50:16; Isaia 43:10.

 ¹¹ Kaeke tokiofa e tautolu e tokanoaaga fakaagaaga ha tautolu mai he tau pikopiko fakasatani, to kuku mau a tautolu ke he faka-Kerisiano, ko e “puhala he kupu moli.” (2 Peteru 2:2; Ioane 8:32) Ko e tau fakaakoaga katoatoa he faka-Kerisiano ko e “tonu he vagahau mitaki.” (Kalatia 2:5, 14) Kua falanaki fakalahi e fakamouiaga ha tautolu ke he ha tautolu a “mahani he kupu moli”—he pipiki ki ai mo e tutū mau ke totoko ke he “matua he pikopiko.”—3 Ioane 3, 4, 8.

Totoko e Tagata Tiaki Taofiaga ne Mua

12, 13. Lata ke fehagai fēfē a tautolu ke he tau tagata tiaki taofiaga?

¹² Ko e mena moui fakaagaaga ne eke ko e Tiapolo na ha ha fakamua he kupu mōli. Ka e “nakai tumau ni a ia ke he mena moli,” he talahau e Iesu, “ha kua nakai tokai i loto ia ia e mena moli.” (Ioane 8:44) Ko e tagata tiaki taofiaga ne mua nei kua tutuli e puhala kelea muitui ke totoko ke he “Atua fakamoli.” Ko e falu Kerisiano he senetenari fakamua ne mokulu ke he ‘hele he Tiapolo,’ ati eke ko e tau tagata ne faiola a ia ki ai ha kua fakahehē mo e o kehe mai a lautolu he kupu mōli. Ati fakamafana e Paulo e ekegahua haana ko Timoteo ke fakaako fakatotonu atu ki a lautolu ke maeke ia lautolu ke liu malolō fakaagaaga mo e atāina mai he hele ha Satani. (2 Timoteo 2:23-26) Mōli, kua mitaki lahi ke pipiki mau ke he kupu mōli mo e nakai hele he tau manatu he tiaki taofiaga.

¹³ Ha kua fanogonogo ke he Tiapolo mo e nakai fakaheu e tau pikopiko haana, ne tiaki taofiaga ai e hoa tagata fakamua. Ti, kua lata kia a tautolu mogoia ke fanogonogo ke he tau tagata tiaki taofiaga, totou e tau tohi ha lautolu, po ke kumikumi atu ke he tau faahi Web he Internet ha lautolu? Kaeke ofania e tautolu e Atua mo e kupu mōli, to nakai taute pihia e tautolu. Kua nakai lata ia tautolu ke fakaatā e tau tagata tiaki taofiaga ke he tau kaina ha tautolu po ke fakafeleveia a lautolu, ha ko e tau gahua pihia ka taute a tautolu ke ‘kau fakalataha ke he ha lautolu a tau gahua kelea.’ (2 Ioane 9-11) Kia nakai mokulu a tautolu ke he tau lagatau he Tiapolo he tiaki e “puhala he kupu moli” faka-Kerisiano ke mumui ke he tau faiaoga fakavai ne kumi ke ‘fakatupu e tau taofi kehekehe ke malaia ai’ mo e lali ke ‘fakahehe a tautolu aki e tau kupu fakatupua.’—2 Peteru 2:1-3.

14, 15. Ko e heigoa e hatakiaga ne foaki e Paulo ke he tau motua mai Efeso mo e ekegahua haana ko Timoteo?

¹⁴ Ne tala age e Paulo ke he tau motua Kerisiano mai Efeso: “Hanai, a mutolu kia mutolu, katoa mo e fuifui mamoe oti kana kua kotofa a mutolu he [a]gaga [t]apu ke eke ai mo leoleo, kia leveki e ekalesia he Atua ne fakafua e ia māna ke he hana toto ni. Kua iloa e au ka mole haku a fano to hoko mai kia mutolu e tau luko favale, nakai fakahelehele e fuifui mamoe. To tutupu foki ia mutolu ni e tau tagata ke vagahau mai ke he tau mena fakakeukeu, to futiaki ai e tau tutaki kia mumui atu kia lautolu.” (Gahua 20:28-30) Fai magaaho, ne hohoko mai mōli e tau tagata tiaki taofiaga pihia mo e “vagahau mai ke he tau mena fakakeukeu.”

¹⁵ He kavi he 65 V.N., ne hataki he aposetolo a Timoteo ke “fakatokatoka fakahako e kupu moli.” “Ka kia,” he tohia e Paulo, “kalo kehe mo e tau kupu kelea mo e nakai aoga; ha ko e mena to tolomaki atu ke au atu ai e mahani hepehepe, ko e kupu foki ha lautolu to kai e ia tuga  ne popo; ha i ai a Humenio mo Fileto; ko laua kua hehe mai he kupu moli, kua pehe age, Kua mole atu tuai e liu foki tu mai, kua fakamafoki kehe foki e laua e falu mai he tua.” Ati kamata agataha e tiaki taofiaga! “Ka e pete ia,” he lafi e Paulo, “kua tu e fakaveaga mau he Atua.”—2 Timoteo 2:15-19.

16. Pete ko e tau lagatau he tagata tiaki taofiaga ne mua, ko e ha kua tumau a tautolu ke mahani fakamōli ke he Atua mo e Kupu haana?

¹⁶ Kua fa fakaaoga e Satani e tau tiaki taofiaga ke fakakeukeu aki e tapuakiaga mōli—ka e nakai kautū. Kavi ke he tau 1868, ne kumikumi fakamatafeiga e Charles Taze Russell ke he tau taofiaga kua leva tigahau ne talia he tau lotu ha Kerisitenitome mo e kitia e tau fakakakanoaga fakahehē he tau Tohiaga Tapu. Ko Russell mo e tokogahoa ne kumi e kupu mōli, ne fakatū e vahega fakaako Tohi Tapu i Pittsburgh, Pennsylvania, U.S.A. He teitei 140 e tau tali mai he magaaho ia, ko e tau fekafekau ha Iehova kua tupu tolomaki ke he iloilo mo e fakaalofa ke he Atua mo e Kupu haana. Pete ko e tau lagatau he tagata tiaki taofiaga ne mua, kua lagomatai he mataala fakaagaaga he vahega he fekafekau fakamōli mo e loto matala e tau Kerisiano mōli nei ke fakatumau ke mahani fakamōli ki a Iehova mo e Kupu haana.—Mataio 24:45.

Aua Neke Fakaatā e Pule he Lalolagi ke Fakaohooho a Koe

17-19. Ko e heigoa e lalolagi ne ha ha he pule he Tiapolo, mo e ko e ha kua nakai lata ia tautolu ke ofaofa?

¹⁷ Taha foki e puhala ne lali a Satani ke hele a tautolu he fakaohooho a tautolu ke ofaofa e lalolagi nei—ko e kaufakalatahaaga nakai tututonu ne mafoki kehe mai he Atua. Ne ui e Iesu e Tiapolo ko e “iki he lalolagi” mo e pehē: “Nakai moua e ia taha mena kia au.” (Ioane 14:30) Kia nakai fakaohooho e Satani a tautolu! Kua mailoga mōli e tautolu “ko e lalolagi oti ha he pule hana kua mahani kelea.” (1 Ioane 5:19) Ti maeke he Tiapolo ke foaki ki a Iesu e “tau kautu oti he lalolagi” ke taute e tiaki taofiaga he tapuaki ki a ia—ko e mena ne fakaheu fakamalolō he Tama he Atua. (Mataio 4:8-10) Ko e lalolagi ne pule e Satani kua fakavihia e tau tutaki he Keriso. (Ioane 15:18-21) Ko e mena haia ne hataki he aposetolo ko Ioane a tautolu ke nakai ofaofa e lalolagi!

¹⁸ Ne tohia e Ioane: “Aua neke fakaalofa a mutolu ke he lalolagi, po ke tau mena ha ha he lalolagi; kaeke kua fakaalofa taha ke he lalolagi,  nakai nofo e fakaalofa ke he Matua ke he loto hana. Ha ko e tau mena oti ha ha he lalolagi, ko e manako lahi he tino, mo e manako lahi he tau mata, katoa mo e tau mena he mouiaga nai ke hula ki ai, nakai mai he Matua ia, ka e mai he lalolagi. Ha ne mole atu foki e lalolagi katoa mo e hana tau manako lahi; ka ko e tagata kua eke e finagalo he Atua to tumau a ia tukulagi.” (1 Ioane 2:15-17) Kua nakai lata ia tautolu ke ofaofa e lalolagi, ha ko e haana puhala moui kua hihiga atu ke he tino agahala ti kua totoko katoatoa ke he tau tutuaga ha Iehova ko e Atua.

¹⁹ Ka e kua ka ha ha he loto ha tautolu e ofaofa e lalolagi nei? Kua lata ai ia tautolu ke liogi ma e lagomatai he Atua ke utakehe e ofaofa nei mo e tau manako he tino ne matutaki ki ai. (Kalatia 5:16-21) Mōli ni to ukufakina a tautolu ke nakai ‘ilaila he lalolagi’ kaeke mailoga e tautolu ko e “tau agaga kelea” ko e tau ‘iki nakai kitia he lalolagi’ ne pule ke he kaufakalatahaaga nakai tututonu he tagata.—Iakopo 1:27; Efeso 6:11, 12; 2 Korinito 4:4.

20. Ko e ha ne pehē ai kua “nakai ko e tau tagata he lalolagi a tautolu”?

²⁰ Hagaao ke he tau tutaki haana, ne pehē a Iesu: “Nakai ko e tau tagata he lalolagi a lautolu, ke tuga foki au, nakai ko e tagata he lalolagi au.” (Ioane 17:16) Ko e tau Kerisiano fakauku mo e tau hoa tukulele ha lautolu kua ukufakina ke tumau ke mahani mitaki mo e meā fakaagaaga, he vevehe mai he lalolagi nei. (Ioane 15:19; 17:14; Iakopo 4:4) Ko e lalolagi nakai tututonu nei kua vihiatia a tautolu ha kua vevehe mai a tautolu i ai mo e ko tautolu ko e ‘tau tagata fakamatala he tututonu.’ (2 Peteru 2:5) Mōli, kua nonofo a tautolu he vahāloto he kaufakalatahaaga he tagata, ne ha ha ai e tau tagata mahani feuaki, faivao, fofō mena, hufeilo ke he tau tupua, kaiha, pikopiko, mo e konahia. (1 Korinito 5:9-11; 6:9-11; Fakakiteaga 21:8) Ka e nakai fafagu e tautolu e “agaga he lalolagi,” ha kua nakai fakaohooho he malolō omoomoi he agahala nei a tautolu.—1 Korinito 2:12.

Aua Neke Fakaatā ha Mena ma e Tiapolo

21, 22. Maeke fēfē ia koe ke fakagahua e fakatonuaga ha Paulo ne fakamau he Efeso 4:26, 27?

²¹ He nakai omoomoi he “agaga he lalolagi,” kua takitaki he agaaga he Atua a tautolu, ne fakatupu ia tautolu e tau mahani tuga e fakaalofa mo e manako fakalatalata. (Kalatia 5:22, 23) Kua lagomatai he tau mahani nei a tautolu ke kautū ke he tau ekefakakelea he Tiapolo ke he ha tautolu a tua. Kua manako a ia ki a tautolu ke ‘fakamamahi ke eke e mena kelea,’ ka kua lagomatai he agaaga he Atua a tautolu ke “toka e ita mo e tiaki e vale.” (Salamo 37:8) Mōli, kua tonu e ita ha tautolu he falu magaaho, ka e fakatonu mai a Paulo: “Ka ita a mutolu, aua neke hala ai; aua foki neke to e la ka e ita agaia a mutolu. Aua foki neke fakaatā e mutolu ha mena ma e [T]iapolo.”—Efeso 4:26, 27.

²² To liga fakahiku e ita ha tautolu ke hala kaeke hogohogo manava tumau a tautolu. Kaeke tumau a tautolu ke he tuaga nei to liga foaki ke he Tiapolo e magaaho ke fakatupu e fakafualoto ke he fakapotopotoaga po ke fakalagalaga a tautolu ke taute e tau mena kelea. Ko e mena ia, kua lata ia tautolu ke tului fakaave e tau kehekehe ha tautolu mo e falu ke he puhala he mahani Atua. (Levitika 19:17, 18; Mataio 5:23, 24; 18:15, 16) Ti, ko e mena ia, kua lata ia tautolu ke takitaki he agaaga he Atua, fakagahua e manako fakalatalata mo e nakai toka e ita pete he tonu ke tupu mai e loto kona, pikopiko, mo e fakavihia.

23. Ko e heigoa e tau hūhū ka fakatutala a tautolu ki ai he vala tala ka mui mai?

²³ Kua fakatutala a tautolu ke he falu puhala pauaki he Tiapolo ne kua nakai lata ia tautolu ke fifitaki. Ka e liga manamanatu e falu tagata totou: Lata kia ia tautolu ke matakutaku ki a Satani? Ko e ha ne fakalagalaga e ia e favale ke he tau Kerisiano? Mo e maeke fēfē ia tautolu ke kalo mai neke fakavai he Tiapolo?

[Matahui Tala]

Ko e Heigoa e Tali Haau?

• Ko e ha kua nakai lata ia tautolu ke fatipiko ke he taha tagata?

• He felauaki mo e 1 Ioane 3:15, maeke fēfē ia tautolu ke kalo mai he eke mo tau kelipopo tagata?

• Lata ke onoono fēfē a tautolu ke he tau tagata tiaki taofiaga, mo e ko e ha?

• Ko e ha kua nakai lata ia tautolu ke ofaofa e lalolagi?

[Tau Hūhū he Fakaakoaga]

[Fakatino he lau 9]

To nakai fakaatā e tautolu e Tiapolo ke moumoue kaufakalataha faka-Kerisiano ha tautolu

[Tau Fakatino he lau 10]

Ko e ha ne hataki e Ioanea tautolu ke nakai ofaofa e lalolagi?