Mi Nga Nyiki Diyavulosi Ndhawu

“Mi nga nyiki Diyavulosi nkarhi.”—VAEFESA 4:27, Bibele—Mahungu Lamanene.

1. Ha yini vanhu vo tala va kanakana loko Diyavulosi a ri kona?

HI MALEMBE-XIDZANA yo tala, vanhu vo tala a va anakanya leswaku Diyavulosi i xivumbiwa lexi nga ni timhondzo, xi nga ni mikondzo leyi pandzekeke hi le xikarhi, lexi ambaleke swiambalo swo tshwuka naswona xi tirhisaka foroko leswaku xi lahlela vanhu vo homboloka endzilweni wa tihele. Bibele a yi yi dyondzisi dyondzo yoleyo. Kambe, tidyondzo to tano leti hoxeke swi vonaka ti vangele vanhu va timiliyoni ku kanakana loko Diyavulosi a ri kona kumbe ku anakanya leswaku rito leri ri vula nchumu wun’wana ni wun’wana wo homboloka.

2. Hi yihi mintiyiso yin’wana leyi Matsalwa ma yi vulaka malunghana na Diyavulosi?

² Bibele yi nyikela vumbhoni bya lava swi voneke hi mahlo ni lebyi nga erivaleni bya leswaku Diyavulosi u kona. Yesu Kreste u n’wi vonile exivandleni xa moya xa le tilweni a tlhela a vulavula na yena emisaveni. (Yobo 1:6; Matewu 4:4-11) Hambileswi Matsalwa ma nga ri boxiki vito ro sungula ra xivumbiwa lexi xa moya, ma xi vitana Diyavulosi (leswi vulaka “Mulumbeti”) hikuva xi lumbete Xikwembu. Nakambe u vitaniwa Sathana (leswi vulaka “Mukaneti”), hikuva u kaneta Yehovha. Sathana Diyavulosi u vitaniwa “nyoka ya khale,” kumbexana hileswi a tirhiseke nyoka ku kanganyisa Evha. (Nhlavutelo 12:9; 1 Timotiya 2:14) Nakambe u tiviwa tanihi “lowo homboloka.”—Matewu 6:13. *

3. I swivutiso swihi leswi hi nga ta swi kambisisa?

³ Tanihi malandza ya Yehovha, a hi swi lavi nikatsongo ku fana na Sathana, nala lonkulu wa Xikwembu xi ri xin’we xa ntiyiso. Hikwalaho hi fanele hi yingisa xitsundzuxo xa muapostola Pawulo: “Mi nga nyiki Diyavulosi nkarhi.” (Vaefesa 4:27, Bibele—Mahungu Lamanene) Hikwalaho, hi yihi mikhuva yin’wana ya Sathana leyi hi nga fanelangiki hi yi tekelela?

U Nga Tekeleli Mulumbeti Lonkulu

4. “Lowo homboloka” u lumbete Xikwembu hi ndlela yihi?

⁴ Swa fanela ku vitana “lowo homboloka” leswaku i Diyavulosi, hikuva i mulumbeti. Ku lumbeta i ku vula mhaka leyi nga vunwa, yo biha leyi onhaka munhu un’wana vito. Xikwembu xi lerise Adamu xi ku: “Loko ku ri murhi wa ku tiva leswinene ni leswo biha u nga tshuki u wu dya hikuva siku u nga ta wu dya, u ta fa hakunene.” (Genesa 2:17) Evha a a byeriwile hi mhaka leyi, kambe Diyavulosi u tirhise nyoka a n’wi byela a ku: “Entiyisweni mi nga ka mi nga fi. Hikuva Xikwembu xi tiva leswaku siku mi nga ta dya eka wona, mahlo ya n’wina ma ta pfuleka kutani mi ta fana ni Xikwembu, mi ta tiva leswinene ni leswo biha.” (Genesa 3:4, 5) Leswi a ku ri ku lumbeta Yehovha Xikwembu!

5. Ha yini Diyotrefo a a fanele a tihlamulela hikwalaho ko va mulumbeti?

⁵ Vaisrayele va lerisiwile: “U nga tshuki u rhendzeleka exikarhi ka vanhu varikwenu hi xikongomelo xa ku onha vito ra van’wana.” (Levhitika 19:16) Muapostola Yohane u vule leswi malunghana ni mulumbeti loyi a a ri kona enkarhini  wa yena: “Ndzi tsalele vandlha swin’wana, kambe Diyotrefo, loyi a lavaka ku tiveka emahlweni ka vona, xin’wana ni xin’wana lexi humaka eka hina a nga xi amukeli hi xichavo. Hi yona mhaka leyi loko ndzi ta, ndzi nga ta endla leswaku ku tsundzukiwa mintirho ya yena leyi a tamaka a yi endla, a jakatseka hi hina hi marito yo homboloka.” (3 Yohane 9, 10) Diyotrefo a a lumbeta Yohane naswona a a faneriwa hi ku tihlamulela hi xiendlo lexi xa yena. A ku na Mukreste loyi a nga lavaka ku fana na Diyotrefo, a tekelela Sathana, mulumbeti lonkulu.

6, 7. Ha yini hi fanele hi papalata ku lumbeta van’wana?

⁶ Malandza ya Yehovha hakanyingi ma lumbetiwa ma tlhela ma hehliwa. “Vaprista lavakulu ni vatsari va tam[e] va yimile va . . . hehla [Yesu] hi matimba.” (Luka 23:10) Pawulo u hehliwe hi Muprista Lonkulu Ananiya ni van’wana. (Mintirho 24:1-8) Naswona Bibele yi vula leswaku Sathana i “muhehli wa vamakwerhu . . . loyi a va hehlaka vusiku ni nhlikanhi emahlweni ka Xikwembu xa hina.” (Nhlavutelo 12:10) Vamakwerhu volavo lava hehliwaka hi mavunwa i Vakreste lava totiweke lava nga emisaveni emasikwini lawa ya makumu.

⁷ A ku na Mukreste la faneleke a lumbeta munhu un’wana kumbe a n’wi hehla. Kambe sweswo swi nga endleka loko ho hehla munhu hi nga ri ni mintiyiso hinkwayo. Ehansi ka Nawu wa Muxe, loko munhu a nyikela vumbhoni bya vunwa hi vomu a swi ta vanga leswaku a dlayiwa. (Eksoda 20:16; Deteronoma 19:15-19) Ku tlula kwalaho, swilo leswi nyenyetsaka Yehovha swi katsa “mbhoni ya vunwa leyi tisungulelaka mavunwa.” (Swivuriso 6:16-19) Hikwalaho, hi fanele hi ringeta hilaha hi nga kotaka hakona ku papalata ku tekelela mulumbeti lonkulu tlhelo muhehli.

Papalata Tindlela Ta Mudlayi Wa Vanhu Wo Sungula

8. Diyavulosi u ve “mudlayi wa vanhu ku sukela eku sunguleni” hi ndlela yihi?

⁸ Diyavulosi i mudlayi wa vanhu. Yesu u te: “Yena a a ri mudlayi wa vanhu ku sukela eku sunguleni.” (Yohane 8:44) Sathana a a ri mudlayi wa vanhu ku sukela eka xiendlo xa yena xo sungula xo hambukisa Adamu na Evha eka Xikwembu. Hi yena a vangeleke leswaku mpatswa wo sungula wa vanhu ni vatukulu va vona va fa. (Varhoma 5:12) Xiya leswaku xiendlo lexi xi nga endliwa hi munhu ntsena ku nga ri vuhomboloki byo karhi.

9. Hi nga va vadlayi va vanhu hi ndlela yihi hilaha swi kombisiweke hakona eka 1 Yohane 3:15?

⁹ Wun’wana wa Milawu ya Khume leyi nyikiweke Vaisrayele a wu ku: “U nga tshuki u dlaya hi vomu.” (Deteronoma 5:17) Loko a vulavula ni Vakreste, muapostola Petro u tsarile: “A nga tshuki ni un’we wa n’wina a xanisiwa hi ku va mudlayi la dlayaka hi vomu.” (1 Petro 4:15) Hikwalaho tanihi malandza ya Yehovha a hi nge dlayi munhu un’wana hi vomu. Kambe, hi nga va ni nandzu emahlweni ka Xikwembu loko ho venga Mukreste-kulorhi hi n’wi navelela leswaku a fa. Muapostola Yohane u tsarile: “Mani na mani la vengaka makwavo i mudlayi, naswona ma swi tiva leswaku a ku na mudlayi loyi vutomi lebyi nga heriki byi tshamaka eka yena.” (1 Yohane 3:15) Vaisrayele va lerisiwe leswi: “U nga tshuki u venga makwenu embilwini ya wena.” (Levhitika 19:17) Hi fanele hi hatla hi lulamisa xiphiqo xin’wana ni xin’wana lexi vaka kona exikarhi ka hina ni mupfumeri-kulorhi, leswaku Sathana mudlayi wa vanhu a nga herisi vun’we bya hina bya Vukreste.—Luka 17:3, 4.

Lwisana Swinene Ni Muhembi Lonkulu

10, 11. Hi fanele hi endla yini leswaku hi kota ku lwisana swinene ni muhembi lonkulu, Sathana?

¹⁰ Diyavulosi i muhembi. Yesu u te: “Loko a vulavula vunwa, u vulavula hi ku landza mboyamelo wa yena, hikuva i muhembi ni tata wa mavunwa.” (Yohane 8:44) Sathana u byele Evha mavunwa, kasi Yesu u te emisaveni a ta nyikela vumbhoni malunghana ni ntiyiso. (Yohane 18:37) Tanihi valandzeri va Kreste, loko hi ta lwisana swinene na Diyavulosi a hi nge hembi kumbe ku xisa. Hi fanele hi “vulavul[a] ntiyiso.” (Zakariya 8:16; Vaefesa 4:25) “Yehovha Xikwembu xa ntiyiso” u katekisa Timbhoni ta yena leti vulavulaka ntiyiso ntsena. Lavo homboloka a va fanelanga va tiendla onge va yimela yena.—Pisalema 31:5; 50:16; Esaya 43:10.

¹¹ Loko hi swi tlangela ku ntshunxiwa hi tlhelo  ra moya eka mavunwa ya Sathana, hi ta namarhela Vukreste, ku nga “ndlela ya ntiyiso.” (2 Petro 2:2; Yohane 8:32) Tidyondzo hinkwato ta Vukreste ti vumba “ntiyiso wa mahungu lamanene.” (Vagalatiya 2:5, 14) Hi ta ponisiwa ntsena loko hi “famba entiyisweni”—hi wu namarhela naswona hi lwisana swinene ni “tata wa mavunwa.”—3 Yohane 3, 4, 8.

Lwisana Ni Mugwinehi Lonkulu

12, 13. Hi fanele hi va teka njhani vagwinehi?

¹² Xivumbiwa xa moya lexi hundzukeke Diyavulosi xi tshame xi va entiyisweni. Yesu u vule leswaku “a nga yimanga a tiyile entiyisweni, hikuva ntiyiso a wu kona eka yena.” (Yohane 8:44) Mugwinehi loyi lonkulu u tiyimisele ku ya emahlweni a lwisana ni “Xikwembu xa ntiyiso.” Vakreste van’wana va lembe-xidzana ro sungula va wele “entlhan’wini wa Diyavulosi,” handle ko kanakana u va hlasele hi ku va xisa, a va hambukisa entiyisweni. Hikwalaho Pawulo u khutaze Timotiya mutirhi-kulobye, leswaku a va letela hi ku rhula leswaku va ta hlakarhela hi tlhelo ra moya kutani va ntshunxeka entlhan’wini wa Sathana. (2 Timotiya 2:23-26) Kambe, i swinene leswaku munhu a namarhela swinene ntiyiso leswaku a nga pfuki a phasiwe hi tidyondzo ta vagwinehi.

¹³ Mpatswa wo sungula wa vanhu wu gwinehile hileswi wu yingiseke Diyavulosi, wu nga ma fularheli mavunwa ya yena. Hikwalaho, xana swi fanerile leswaku hi yingisela vagwinehi, hi hlaya tibuku ta vona, kumbe hi kambisisa leswi vuriwaka hi vona eka Internet? Loko hi rhandza Xikwembu ni ntiyiso a hi nge swi endli sweswo. A hi fanelanga hi amukela vagwinehi emakaya ya hina kumbe hambi ku ri ku va xeweta, hikuva swiendlo sweswo swi nga hi endla hi ‘hlanganyela na vona emintirhweni ya vona yo homboloka.’ (2 Yohane 9-11) Hi nga tshuki hi fularhela “ndlela ya ntiyiso” ya Vukreste xisweswo hi wela eka mano ya Diyavulosi, hi landzela vadyondzisi va mavunwa lava lavaka ku ‘nghenisa tidyondzo leti onhaka’ va tlhela va ringeta ku ‘hi dyelela hi marito ya vona ya vuxisi.’—2 Petro 2:1-3, Bibele—Mahungu Lamanene.

14, 15. Hi xihi xitsundzuxo lexi Pawulo a xi nyikeke vakulu va le Efesa swin’we ni mutirhi-kulobye Timotiya?

¹⁴ Pawulo u byele vakulu va le Efesa lava nga Vakreste, a ku: “Nyikelani nyingiso eka n’wina vini ni le ka ntlhambi hinkwawo, lowu moya lowo kwetsima wu mi vekeke ku va valanguteri va wona, ku risa vandlha ra Xikwembu, leri xi ri xaveke hi ngati ya N’wana wa xona. Ndza swi tiva leswaku loko se ndzi fambile timhisi leti tshikilelaka ti ta nghena exikarhi ka n’wina naswona ntlhambi a ti nge wu khomi hi rirhandzu, kutani exikarhi ka n’wina ku ta humelela vavanuna va vulavula swilo leswi soholotiweke leswaku va tikokela vadyondzisiwa.” (Mintirho 20:28-30) Hi ku famba ka nkarhi vagwinehi volavo va humelerile kutani va “vulavula swilo leswi soholotiweke.”

¹⁵ Kwalomu ka 65 C.E., muapostola loyi u khutaze Timotiya ku ‘ri tamela khwatsi rito ra ntiyiso.’ Pawulo u tsarile: “Kambe papalata mavulavulelo ya hava lama lwisanaka ni leswo kwetsima; hikuva va ta ya emahlweni va nga xi xiximi Xikwembu hilaha ku tlurisaka, naswona rito ra vona ri ta hangalaka ku fana ni xilondza lexi hlakataka miri. Himenayo na Fileto va wela eka nhlayo yoleyo. Vanhu lava va hambukile entiyisweni, va vula leswaku ku pfuka ka vafi se ku humelerile; naswona va onha ripfumelo ra van’wana.” Vugwinehi se  a byi sungurile! Pawulo u engeterile: “Eka sweswo hinkwaswo, masungulo lama tiyeke ya Xikwembu ma tshama ma yimile.”—2 Timotiya 2:15-19.

16. Ku nga khathariseki mano ya mugwinehi lonkulu, ha yini hi tshama hi tshembekile eka Xikwembu ni le ka Rito ra xona?

¹⁶ Hakanyingi Sathana u tirhise vagwinehi leswaku a ringeta ku thyakisa vugandzeri bya ntiyiso—kambe u tsandzekile. Hi lembe ra 1868, Charles Taze Russell u sungule ku ti kambisisa hi vukheta tidyondzo leti se a ku ri khale ti amukeleka etikerekeni ta Vujagana kutani a kuma leswaku Matsalwa ma hlamuseriwe hi ndlela leyi hoxeke. Russell ni vanhu van’wana va nga ri vangani lava a va lava ntiyiso va vumbe ntlawa lowu dyondzaka Bibele le Pittsburgh, Pennsylvania, eU.S.A. Endzhaku ka malembe ya kwalomu ka 140 ku sukela hi nkarhi wolowo, malandza ya Yehovha se ma ni vutivi byo tala naswona ma rhandza Xikwembu ni Rito ra xona. Ku nga khathariseki mano ya mugwinehi lonkulu, ku hiteka ka ntlawa wa hlonga ro tshembeka ni ro tlhariha ku pfune Vakreste lava va ntiyiso leswaku va tshama va tshembekile eka Yehovha ni le ka Rito ra yena.—Matewu 24:45.

U Nga Pfumeleli Ku Lawuriwa Hi Mufumi Wa Misava

17-19. I yini misava leyi nga le hansi ka matimba ya Diyavulosi, naswona ha yini hi nga fanelanga hi yi rhandza?

¹⁷ Ndlela yin’wana leyi Sathana a lavaka ku hi phasa ha yona i ku hi ringa leswaku hi rhandza misava leyi—ku nga vanhu vo homboloka lava fularheleke Xikwembu. Yesu u vitane Diyavulosi leswaku i “mufumi wa misava” kutani a ku: “A nge ndzi endli nchumu.” (Yohane 14:30) Hi nga tshuki hi pfumelele Sathana a hi phasa! Ina, ha swi xiya leswaku “misava hinkwayo yi le hansi ka matimba ya [munhu yoloye wo] homboloka.” (1 Yohane 5:19) Hikwalaho Diyavulosi a a ta nyika Yesu “mimfumo hinkwayo ya misava” loko o endla xiendlo xin’we xa vugwinehi xo gandzela—ku nga nchumu lowu N’wana wa Xikwembu a wu aleke hilaha ku tiyeke. (Matewu 4:8-10) Misava leyi fumiwaka hi Sathana ya va venga valandzeri va Kreste. (Yohane 15:18-21) A swi hlamarisi leswi muapostola Yohane a hi tsundzuxeke leswaku hi nga rhandzi misava!

¹⁸ Yohane u tsarile: “Mi nga rhandzi misava kumbe swilo leswi nga emisaveni. Loko mani na mani a rhandza misava, rirhandzu ra Tatana a ri  kona eka yena; hikuva hinkwaswo leswi nga emisaveni—ku navela ka nyama ni ku navela ka mahlo ni ku bombisa rifuwo ra munhu ra vutomi—a swi humi eka Tatana, kambe swi huma emisaveni. Ku tlula kwalaho, misava ya hundza ni ku navela ka yona, kambe loyi a endlaka ku rhandza ka Xikwembu u tshama hi masiku.” (1 Yohane 2:15-17) A hi fanelanga hi rhandza misava hikuva mahanyelo ya yona ma tsakisa nyama leyi nga ni vudyoho naswona ma lwisana swinene ni mimpimanyeto ya Yehovha Xikwembu.

¹⁹ Ku vuriwa yini loko mbilu ya hina yi yi rhandza misava? Kutani hi fanele hi khongela eka Xikwembu hi kombela mpfuno wo herisa rirhandzu leri ni ku navela ka nyama loku fambisanaka na rona. (Vagalatiya 5:16-21) Hakunene hi ta tikarhatela ku tihlayisa hi “nga ri na xivati xa misava” loko ho tsundzuka leswaku “mavandla lama hombolokeke ya moya” i “vafumi va misava” lava nga vonakiki lava lawulaka vanhu lava nga lulamangiki.—Yakobo 1:27; Vaefesa 6:11, 12; 2 Vakorinto 4:4.

20. Ha yini ku nga vuriwaka leswaku “a hi xiphemu xa misava”?

²⁰ Yesu u vule leswi malunghana ni vadyondzisiwa va yena: “Vona a hi xiphemu xa misava, tanihi leswi mina ndzi nga riki xiphemu xa misava.” (Yohane 17:16) Vakreste lava totiweke ni vanakulobye va vona lava tinyiketeleke va tikarhatela ku tshama va basile emahanyelweni ni hi tlhelo ra moya, va hambanile ni misava leyi. (Yohane 15:19; 17:14; Yakobo 4:4) Misava leyi yo homboloka ya hi venga hikuva ha tihambanisa na yona naswona hi ‘vachumayeri va leswo lulama.’ (2 Petro 2:5) I ntiyiso leswaku hi hanya exikarhi ka vanhu, lava eka vona ku nga ni timbhisa, vaoswi, vadyeleri, vagandzeri va swifaniso swa hava, makhamba, vahembi ni swidakwa. (1 Vakorinto 5:9-11; 6:9-11; Nhlavutelo 21:8) Kambe a hi wu tekeleli “moya wa misava,” hikuva a hi lawuriwi hi matimba lama nga ni nsusumeto wa vudyoho.—1 Vakorinto 2:12.

U Nga Nyiki Diyavulosi Ndhawu

21, 22. Xana u nga yi tirhisa njhani ndzayo ya Pawulo leyi kumekaka eka Vaefesa 4:26, 27?

²¹ Ematshan’weni yo susumetiwa hi “moya wa misava,” hi kongomisiwa hi moya wa Xikwembu, lowu endlaka hi va ni timfanelo to tanihi rirhandzu ni ku tikhoma. (Vagalatiya 5:22, 23) Moya lowu wa hi pfuna leswaku hi lwisana ni minhlaselo ya Diyavulosi, leyi hlaselaka ripfumelo ra hina. U lava leswaku hi ‘kariha, hi endla swo biha,’ kambe moya wa Xikwembu wa hi pfuna leswaku hi “tshika ku hlundzuka, [hi] siya vukarhi.” (Pisalema 37:8) Ina, minkarhi yin’wana hi nga ha va ni xivangelo lexi twalaka xo hlundzuka, kambe Pawulo wa hi tsundzuxa: “Karihani, kambe mi nga dyohi; dyambu ri nga peli ma ha ri eka xiyimo xa ku kariha, mi nga nyiki Diyavulosi ndhawu.”—Vaefesa 4:26, 27.

²² Ku hlundzuka ka hina ku nga hi vangela leswaku hi dyoha loko hi tshama hi karihile. Loko hi tshama hi hlundzukile hi nga nyika Diyavulosi nkarhi wa ku vanga timholovo evandlheni kumbe a hi susumetela ku endla swilo swo homboloka. Hikwalaho, loko hi tlulane milenge ni van’wana hi fanele hi hatla hi lulamisa timhaka hi ndlela leyi amukelekaka eka Xikwembu. (Levhitika 19:17, 18; Matewu 5:23, 24; 18:15, 16) Hikwalaho, a hi kongomisiweni hi moya wa Xikwembu, hi tikhoma naswona hi nga pfumeleli hambi ku ri xivangelo lexi twalaka xi hi hlundzukisa, ivi hi va ni rivengo, lunya ni mona.

23. I swivutiso swihi leswi hi nga ta swi kambisisa exihlokweni lexi landzelaka?

²³ Hi bule hi mikhuva yin’wana ya Diyavulosi leyi hi nga fanelangiki hi yi tekelela. Kambe vahlayi van’wana va nga ha tivutisa: Xana hi fanele hi n’wi chava Sathana? Ha yini a hlohlotela leswaku Vakreste va xanisiwa? Naswona hi nga swi papalata njhani ku phasiwa hi Diyavulosi?

[Nhlamuselo ya le hansi]

A Wu Ta Hlamurisa Ku Yini?

• Ha yini hi nga fanelanga ku lumbeta van’wana?

• Hi ku pfumelelana na 1 Yohane 3:15, hi nga swi papalata njhani ku va vadlayi?

• Hi fanele hi va languta njhani vagwinehi, naswona ha yini?

• Ha yini hi nga fanelanga hi rhandza misava?

[Swivutiso Swa Dyondzo]

[Xifaniso lexi nga eka tluka 23]

A hi nge pfuki hi pfumelele Diyavulosi leswaku a herisa vun’we bya hina bya Vukreste

[Swifaniso leswi nga eka tluka 24]

Ha yini Yohane a hi khutaza leswaku hi nga rhandzi misava?