A chhûng thu-ah lût rawh

A chhûnga thuawmte-ah lût rawh

Estheri Bu Aṭanga Thu Pawimawh Hrilhfiahna

Estheri Bu Aṭanga Thu Pawimawh Hrilhfiahna

Jehova Thu Chu A Nung

Estheri Bu Aṭanga Thu Pawimawh Hrilhfiahna

THIL ruahman chu a hlawhtling tûr a ni ringawt. Judate suat mang vek tûra chu thil ruahman chu a nasa hle dâwn a ni. Nî an ruat lâwkah chuan chu ram zau tak, India aṭanga Ethiopia thlenga inpharh duai maia chêng Juda zawng zawng chu tihmang vek an ni ang. Chu tak chu a ni, a ruahmantu ngaihtuah chu. Mahse, thil pawimawh tak pakhat chu a hmaih hlauh mai. Vân Pathian chuan a mi thlante chu dinhmun hlauhawm eng ang aṭang pawhin a chhan chhuak thei tih hi. Chu chhan chhuahna chu Bible-a Estheri buah hian a chuang a ni.

Juda mi upa lam tawh Mordekaia ziah a ni a, Estheri bu hian Persia Lal Ahasuera, a nih loh leh Zerzia I-na lal hun chhûng, kum 18 vêl a awh a. He thilthleng chanchin sawina chiang tak hian Jehova chhiahhlawhte chu lal awp ram zau takah darh hlawm mah se, ani chuan hmêlmate thiltum ṭha lo tak ata a mite a chhan chhuah dân a târ lang a ni. Tûn laiah chu hriatna chuan Jehova mi, ram 235-a rawngbâwltute rinna chu a tichak hle a. Chu bâkah, Estheri bua a changtute chuan kan tân entawn tûr leh pumpelh tûr min pe bawk. Dik takin, “Pathian Thu hi a nung a, thil a ti thei,” tak zet a ni.​—⁠Hebrai 4:⁠12.

LALNU A INRAWLH NGEI A NGAI

(Estheri 1:​1–5:⁠14)

Lal Ahasuera chuan kum thum a lal kum (B.C.E. 493) chuan, lal ruai ropui tak a ṭheh a. Lalnu Vasti, a duhawmna avânga hriat hlawh chuan lalber thinurna nasa tak a tawng a, lalnu a nihna hlihsak a ni. Chu hmun luah tûr chuan Juda mi Hadasi chu ram chhûnga nula thianghlim hmêlṭha awm zawng zawngte zîng aṭanga thlan chhuah a ni a. A pa unaupa fapa Mordekaia kawhhmuhnain, Juda mi a nihna chu a thup a, a Persia hming Estheri tih chu a hmang a ni.

A hnuah chuan, mi chapo tak Hamana chu prime minister dinhmuna hlân kai a ni a. ‘Mordekaia chuan a hmaa kûna chibai a bûk’ duh loh avângin Hamana chu a thinrim hle a, tichuan Persia Lalram chhûnga Juda zawng zawngte tihmang vek dân chu a ruahman ta a ni. (Estheri 3:⁠2) Hamana chuan Ahasuera chu a thil rawt remti tûr leh chu insuatna ti puitling tûra thu chhuah siam tûr chuan a hmin ta a. Mordekaia chu “saiip puan leh vaivut a inbel a.” (Estheri 4:⁠1) Tûnah chuan Estheri chu a inrawlh ngei a ngai ta. Lal leh a prime minister chu a mi mal ruai ṭhehnaah a sâwm a. Hlim taka hun an hman lai chuan, Estheri chuan a tûka ruai ṭhehnaa tel leh tûrin a ngên a. Hamana chu a hlim ta hle mai a. Amaherawhchu, Mordekaia’n a chawimawi duh loh avângin a thinur hle thung. Hamana chuan a tûka ruai ṭheh hmaa Mordekaia tihhlum nân ruahmanna a siam ta a ni.

Bible Chungchânga Zawhnate Chhânna:

1:​3-5—⁠Ruai ṭheh chuan ni 180 chhûng a awh em? Thuziak chuan ruai ṭhehin chutianga rei a awh thu a sawi lo va; mahse, lalin a mi liante chu a ram ropui tak hausaknate leh a ram ropui nasatzia chu ni 180 chhûng a entîr a ni. Lal chuan a ram ropuina pho chhuahna hun rei tak chu a mi liante rilru hneh nân leh ruahmanna a siam chu a tihlawhtling thei a ni tih hmin nân a hmang a ni thei ang. Chutiang a nih chuan, châng 3 leh 5 chu ni 180 tâwpa ni 7 ruai an ṭheh chungchâng sawina a ni thei ang.

1:​8—⁠Atîra ziak Bible-in a sawi angin, eng kawngin nge ‘uain chu dân anga in tûra tumah tihluih an nih loh’? He mi ṭumah hian, Lal Ahasuera chuan Persia-hovin dâna an neih ni âwm tak chutiang puipunnaa uain in tûr zât an inbituk ṭhinna chu a hmang lo a ni. Thuziak pakhat chuan: “An duh zâta tamin emaw, tlêmin emaw an in thei a ni,” a ti.

1:​10-12—⁠Engvângin nge Lalnu Vasti chuan lal hnêna inlan chu a hnial? Mi thiam ṭhenkhat chuan lalnu’n thupêk a hnial chhan chu lalber mikhual rui takte hmaa inlana mahni hlutna intihhniam a duh loh vâng niin an sawi. A nih loh leh, a pâwnlânga hmêlṭha tak he lalnu hian intukluhna a tlachham a ni thei bawk ang. Bible chuan a chhan sawi lo mah se, chutih hun laia mi fingte chuan pasalte thuawih lohna chu thil chinfel vat ngai niin an hria a, Vasti entîrna siam ṭha lo tak chuan Persia ram chhûnga nupuite chungah nghawng ṭha lo a neih an ring a ni.

2:​14-17—⁠Estheri chuan lalber nên mipat hmeichhiatna bawlhhlawh a hmang em? A hmang lo. Bible thu chuan zînga lal hnên aṭanga lo kal hmeichhe dangte chu, “hmei vêngtu” mi tilreh vênna hnuaiah pindan pahnihnaah chuan an rawn kîr leh ṭhîn tih a sawi a. Lal hnêna riak tawhte chu a hmei emaw, nupui pahnihna emaw an ni ta ṭhîn a. Amaherawhchu, Estheri chu lal a hmuh hnuah a hmeite awmnaa hruai a ni lo. Ahasuera hmaa hruai a nih khân, “lal chuan hmeichhe dang zawng zawng aiin a hmangaih a, nula dang zawng zawng aiin khawngaihna leh duhsakna a hlawh a.” (Estheri 2:17) Engtin nge Ahasuera “khawngaihna leh duhsakna a hlawh”? Mi dangte duhsak a hlawh dân ang bawkin a ni. “Nula chuan [Hegaia] a tilâwm a, a duhsakna a chang a.” (Estheri 2:​8, 9) Hegaia chuan a thil hmuh​—⁠a lan dân leh a nungchang ṭhatna avângte chuan a duhsak a ni. Dik takin, “Estheri chu a hmu apiangte duhzâwng mi nih a kai a.” (Estheri 2:15) Chutiang chiah chuan, Estheri laka a thil hmuh chuan lal rilru chu a hneh a, tichuan a hmangaih ta a ni.

3:2; 5:​9—⁠Engvângin nge Mordekaia chu Hamana hmaa a kûn duh loh? Israelte tân chuan nihna sâng chelhte an pawmzia lantîr nâna an hmaa kûn chu thil dik lo a ni lo. Amaherawhchu, Hamana chungchângah chuan chu aia tam a tel a ni. Ani chu Agag mi Amalek-ho thlah a ni a, Amalek mite chu thah chimit vek atân Jehova’n a chhinchhiah tawh a ni. (Deuteronomy 25:19) Mordekai tân chuan, Hamana hmaa kûn chu Jehovah laka rinawm lohna a ni. Juda mi a nih thu sawiin a hnial ṭhak a ni.​—⁠Estheri 3:​3, 4.

Kan Zîr Tûrte:

2:​10, 20; 4:​12-16. Estheri chuan Jehova betu puitlingte kaihhruaina leh zilhna chu a pawm a. ‘Hotute thu âwih leh an thu thua kan awm’ chu a finthlâk hle a ni.​—⁠Hebrai 13:⁠17.

2:11; 4:⁠5. ‘Mahni ta ta mai en lovin, mi dang ta pawh kan en ṭheuh zâwk’ tûr a ni.​—⁠Philippi 2:⁠4.

2:15. Estheri chuan Hegaia pêk bâk incheina tlereuh emaw, thawmhnaw ṭha zâwk emaw dîl belh lovin inngaihtlâwmna leh insûm theihna a lantîr a. Estheri chu “thinlunga mihring thurûk . . . rilru thuhnuairawlh leh nunnêm, silhfên chhe thei lova” a inthuamna chuan lal duhsak a hlawhtîr a ni.​—⁠1 Petera 3:⁠4.

2:​21-23. Estheri leh Mordekaia-te chu ‘rorêltute thu thua awm’ kawngah entawn tûr ṭha tak an ni.​—⁠Rom 13:⁠1.

3:⁠4. Dinhmun ṭhenkhatah chuan, Estheri tih anga kan nihna thup chu a finthlâk mai thei a. Amaherawhchu, thil pawimawh chungchâng Jehova lalchungnunna leh kan rinawm nghehna chungchâng ang chi-ah hi chuan, Jehova Thuhretute kan nih thu mi dangte kan hriattîr ngam lo tûr a ni lo.

4:⁠3. Tihduhdahna kan tawh hian, chakna leh finna dîlin Jehova lam kan hawi tûr a ni.

4:​6-8. Mordekaia chuan Hamana phiarrûkna avânga hlauhawm lo thleng chu dân hmanga tihven dân kawng a dap a ni.​—⁠Philippi 1:⁠7.

4:14. Mordekaia’n Jehova a rinna chu entawn tlâk tak a ni.

4:16. Estheri chuan Jehova chunga innghat tlat chungin rinawm tak leh huaisen takin a thihna thlen thei dinhmun chu a hmachhawn a. Mahni inrinchhan lova Jehova rinchhan tlat dân zir chu a pawimawh hle.

5:​6-8. Estheri chuan Ahasuera duhsakna dawng tûrin ruai ṭheh vawi hnihnaa tel tûrin a sâwm a. Fing takin thil a ti a, keini pawhin chutiang chuan kan ti ve tûr a ni.​—⁠Thufingte 14:⁠15.

A INDAWTA CHHIAT TAWHNA

(Estheri 6:​1–10:⁠3)

Thil a lo inher chhoh zêl chuan, dinhmun chu a inlet thawk a. Hamana chu Mordekaia tâna a siam thingah chuan khai hlum a ni a, thi tûra zâwk chu prime minister a ni ta hlauh mai! Judate a ruala tiboral vek tûra ruahmanna siam chu engtin nge ni ta le? Chu pawh chu a inlet thawk dâwn a ni.

Mi rinawm Estheri chu a ṭawng chhuak leh ta. A nun thâpin, Judate a ruala timang tûra Hamana ruahmanna siam tihpuitlin loh dân kawng engemaw tal zawng chhuak tûra ngenna nên lal hmaah a inlan a. Ahasuera chuan thiltih ngai chu a hria a ni. Tichuan, nunrâwng taka tihmang an nihna tûr nî a lo thlen tak tak chuan, Judate ni lovin anmahni thah tumtute chu thah an ni ta zâwk a. Mordekaia chuan Purim Kût chu he chhan chhuahna ropui tak hriatreng nâna kum tina nei tûrin thu a chhuah a ni. Lal Ahasuera dawttu awmchhun niin, Mordekaia chuan ‘a chipuite ṭhatna a zawng a, a hnampuite zawng zawng hnênah thlamuanna thu a sawi ṭhîn a ni.’​—⁠Estheri 10:⁠3.

Bible Chungchânga Zawhnate Chhânna:

7:​4—⁠Engtin nge Judate tihmangna chu “lal tân a hek hle” dâwn? Estheri chuan Judate sala hralh theih an nihna chu thiam taka sawi chhuakin, anmahni tihboralna chu lal tân a hek hle dâwn tih a sawi uar a. Hamana chuan Judate sala hralh tum ni sela chuan lal sum in atâna a hlâwkna chu a lo tiam tawh tangkaraw talent 10,000 ai chuan a tam zawk hle ang. Chu tualthah tumna tihhlawhtlin a nih chuan lalnu pawh chân a ni dâwn a ni.

7:​8—⁠Engvângin nge lal pindan vêngtute chuan Hamana hmai an khuh? Hei hi thil zahthlâk tak a nihna emaw, thihna hmachhawn tûr emaw entîrna a nih a rinawm. Lehkhabu pakhat sawi dân chuan, “hmân lai chuan khaihlum tûrte hmai chu an tuam ṭhîn” a ni.

8:​17—⁠Eng kawngin nge “chûng rama mite zînga tam tak chu Juda-ah an insiam”? Dolêt tûra thupêk chu Pathianin Judate a duhsakzia chhinchhiahna nia ngaiin, Persia mi tam takte chu Juda saphunte an lo ni a. He thu bul tho hi Zakaria bua hrilh lâwknaah chuan hmuh a ni. “Mi sâwm, hnam ze tinrêng aṭanga lo chhuakte chuan Juda mi pakhat fênfualah an vuanin an chelh ang a, I hnênah Pathian a awm tih kan hriat avângin i hnênah kan kal ve dâwn e, an ti ang,” tiin.​—⁠Zakaria 8:⁠23.

9:​7-10, 15, 16—⁠Thupêk chhuah chuan râllâk sum lâk phalsak mah se, engvângin nge Judate chuan an lâk duh loh? Râllâk sum an lâk duh lohna chuan an thiltum ber chu hausak tumna ni lovin, invênhimna a ni tih chiang takin a târ lang.

Kan Zir Tûrte:

6:​6-10. “Chapona chu boralna hmâah a kal a, rilru intivei chu tlûkna hmâah.”​—⁠Thufingte 16:⁠18.

7:​3, 4. Tihduhdahna thlen theitu ni mah se, huaisen takin Jehova Thuhretute kan nihzia kan lantîr em?

8:​3-6. Sawrkâr thuneitute leh court-a rorêltute hnênah kan hmêlmate laka min vênghim tûrin kan ngên theiin, kan ngên tûr a ni bawk.

8:⁠5. Estheri chuan a mite tihmang tumnaa lalber thiam lohna chu remhre takin a pehhêl a. Chutiang bawk chuan, sawrkâr thuneitute hnêna thu kan sawi hian rem kan hriat a ngai a ni.

9:​21, 22. Kan zînga retheite kan theihnghilh tûr a ni lo.​—⁠Galatia 2:⁠10.

Jehova Chuan “Himna leh Chhuahna” A Pe Ang

Mordekaia chuan Estheri’n lal dinhmun a channaa Pathian thiltum chu a sawi lang a. Judate chu vau an nih chuan, chaw nghei a, ṭanpuina dîlin an ṭawngṭai a. Lalnu chu lal hmaah sâwm lohvin a inlan a, a inlan apiangin duhsak a hlawh a ni. Chu zân pawimawh takah chuan lal chu a muhîl thei lo va. Dik takin, Estheri bu hi Pathianin a mite ṭhatna tûr atâna thil a ruahman dân chungchâng a ni.

Estheri bua thu phûrawm tak hi keini ‘tâwpna huna’ awmte tân hian chakna a ni zual a. (Daniela 12:⁠4) “Ni hnuhnûngahte,” a nih loh leh tâwpna hun hmâwrah hian, Magoga rama Goga​—⁠Diabol-Setana​—⁠chuan Jehova mite chu a nasa thei ang berin a bei dâwn a ni. A thiltum chu betu dikte tihmang vek bâk a ni lo vang. Mahse, Estheri hun lai ang bawkin, Jehova chuan amah betute tân “himna leh chhuahna” a pe ang.​—⁠Ezekiela 38:​16-23; Estheri 4:14. (w 06 3/1)

[Phêk 4-naa milem]

Ahasuera hmaah Estheri leh Mordekaia