Ges-y sẽn be pʋgẽ wã

Ges-y sẽn be sebrã pʋgẽ

A Ɛstɛɛr sebrã tags-kãsemse

A Ɛstɛɛr sebrã tags-kãsemse

A Zeova Gomdã vɩɩme

A Ɛstɛɛr sebrã tags-kãsemse

YAA wa yellã sẽn sɩf to-to wã, a pa tõe n pa pids ye. B na n menesa Zʋɩf rãmbã fãa fasɩ. Daar takɩ b sẽn yãk pʋgẽ, b na n lagma Zʋɩf rãmbã fãa sẽn be soolmã pʋgẽ wã n kʋ, sẽn sɩng ne Ẽnd n tɩ tãag Etiopi. Yaa woto la sẽn sɩf-a yellã ra tagsda. La bõn-kãseng a ye yell la a ra yĩm-yã. Wẽnnaam ning sẽn so saasã tõe n fãaga a nin-buiidã yel-kɛgeng buud fãa pʋgẽ. A Ɛstɛɛr sebrã wilgda a sẽn fãag a nin-buiidã to-to.

A Ɛstɛɛr sebrã nin-kẽem a Mardose sẽn yaa Zʋɩf buudã ned sẽn gʋlsã gomda yɛl sẽn maan yʋʋm 18 pʋgẽ yelle, Pɛrs rĩm a Asuerus bɩ a Zɛgzɛs Permie naamã wakate. Kiba-kãngã sẽn be yamleoog wʋsgã wilgda a Zeova sẽn fãag a nin-buiidã b bɛɛbã sẽn da rat n maan b wẽngã nugẽ to-to, baa ne b sẽn da be zĩis toɛy-toɛy soolem sẽn yaa kãseng pʋgẽ wã. Sɩd-sɩda, rũndã-rũndã, kiba-kãngã kengda a Zeova nin-buiidã sẽn balemd-a tẽns 235 pʋgẽ wã tẽebo. Sẽn paase, neb nins a Ɛstɛɛr sebrã sẽn gomd b yellã kõt-d-la mak-sõma d sẽn segd n tũ, la mak-wẽns d sẽn segd n gili. Hakɩka, “Wẽnnaam goamã vɩɩme la b tara pãnga.”—Hebre dãmba 4:12.

RĨM-POAKÃ SEGD N KẼESA A TOOGO

(Ɛstɛɛr 1:1–5:14)

Rĩm a Asuerus sẽn deeg naam tɩ yʋʋm tãablẽ (yʋʋmd 493 sẽn deng Kirist rogmã), a maana kibs a nanambsã yĩnga. Rĩm-poak a Vasti sẽn da yaa neer tɩ nebã pẽgdã sãama rĩmã sũuri, tɩ kɩt t’a reeg a naamã n bas-a. B tigma soolmã pʋgsad-neeb nins fãa sẽn nan pa bãng rapã n yãk a Hadasa sẽn yaa Zʋɩf buudã pʋg-sad neerã t’a na n led a Vasti zĩigẽ. A Hadasa baaba kãseng biig a Mardose sagl-a lame t’a ra wilg t’a yaa Zʋɩfe, la t’a wilg t’a yʋʋr la a Ɛstɛɛre, yʋʋr ning Pɛrs rãmbã sẽn pʋd-a wã.

Bõn-kãens loogr poore, rĩm a Asuerus kɩtame tɩ ned a ye yʋʋr sẽn boond t’a Haman lebg tẽngã kug-zĩid-kãsenga. A Haman ra yaa wuk-m-meng soaba. A Mardose sẽn tõdg t’a pa ‘wõgemded a taoorã,’ a sũur puuga wʋsgo, t’a sɩf n na n menes Zʋɩf rãmbã buud sẽn be Pɛrs soolmã fãa pʋgẽ wã. (Ɛstɛɛr 3:2) A Haman tõogame t’a Asuerus sak a raabã n yiis noor n dat tɩ b sãam Zʋɩf rãmba zãnga. A Mardose “yelga boto, n yug a meng tom-pɛglem.” (Ɛstɛɛr 4:1) Yaa wakat kãng la a Ɛstɛɛr na n kẽes a toogo. A boola rĩmã ne a kug-zĩid-kãsenga tɩ b wa kibs a sẽn maane. B sũy yɩɩ noog tɩ b kẽnge, t’a kos-b tɩ b leb n wa kibs ning a sẽn na n maan vẽk-n-beoogã. A Haman sũur da nooma ne rẽ, la a Mardose sẽn tõdg t’a kõn wõgemd a taoorã ra ket n zabd-a lame. A Haman sɩfame n na n kʋ a Mardose tɩ kibsã nan pa ta ye.

Sogsg sẽn tik verse rãmb zut n paam leokre:

1:3-5—Kibsã kaoosa rasem 180 bɩ? Kibarã pa wilgd tɩ kibsã kaoosa woto ye. B yeelame tɩ rĩmã wilga a nanambsã a soolmã ziir la a arzɛgsã ne a naama waoogr sẽn yaa bũmb ninga rasem 180 pʋgẽ. Tõe tɩ rĩma rɩka wakat kãng fãa n wilg a naamã ziir sẽn na yɩl t’a nanambsã tẽ t’a tõe n pidsa bũmb nins fãa a sẽn tʋll n maanã. Sã n yaa woto, verse a 3 ne a 5 wã tog n gomda bũmb ning sẽn zĩnd rasem a 7 kibsã rĩmã sẽn yaool n maan rasem 180 wã tigim-taabã poorã sasa.

1:8—Wãn to la d segd n wʋm b sẽn yeel ka tɩ b ‘pa modg ned ba a yembr t’a yũ’ wã võore? Wõnda wa tig-kãens buudã sasa, Pɛrs rãmbã ra minim n pirsda b taabã tɩ b yũud rãamã wʋsgo. La baraare, rĩm a Asuerus pa bas tɩ b maan boto ye. Sebr a ye yeelame tɩ ned kam fãa “ra tõe n yũu wʋsg wall bilf wa a sẽn date.”

1:10-12—Bõe yĩng tɩ rĩm-poak a Vasti kell n zãgs rĩmã boollã? Bãngdb kẽer yeelame tɩ rĩm-poakã sẽn tõdgã, yaa t’a ra getame t’a sã n kẽng rĩmã sãamb sẽn tɩg rãamã taoore, a paooga a menga. Wall tõeeme tɩ rĩm-poakã sẽn da yaa neer wʋsgã ra pa sulgd n sakd a sɩdã ye. Baa Biiblã sẽn pa wilg bũmb ning sẽn kɩt t’a Vasti tõdg boollã, yam dãmbã sẽn zĩnd be baraarã yeelame t’a sẽn tõdg a sɩdã, yaa yell b sẽn segd n welg tao-tao tɩ Pɛrs soolmã pagb ra wa tũ a mak-wẽngã ye.

2:14-17—Rẽ yĩnga a Ɛstɛɛr yoo ne rĩma bɩ? Ayo. Kibarã yeelame tɩ yibeoogo, b ra kɩtdame tɩ pagb nins b sẽn tall n kẽng rĩmã nengẽ wã leb pagba zak a yiib-n-soabã pʋgẽ, zĩig ninga rĩma pʋg-bi gũud sẽn get rĩma pʋg-bi wã yellã. Woto wilgdame tɩ pagb nins sẽn gãand ne rĩmã ra tol n lebga a pʋg-bi. La b pa tall a Ɛstɛɛr n kẽng rĩmã pʋg-bi zakẽ a sẽn kẽng rĩma nengẽ wã poor ye. B sẽn tall-a n kẽng rĩm a Asuerus taoorã, “rĩma nonga a Ɛstɛɛr n yɩɩd pagba fãa, la yẽ paama pẽgr ne nonglem bãmb taoore n yɩɩd pʋg-sadba fãa.” (Ɛstɛɛr 2:17) Bõe la a Ɛstɛɛr maan “n paam pẽgr ne nonglem” a Asuerus taoore? A maana wala a sẽn da maan to-to n paam pẽgr neb a taab taoorã. ‘Pʋgsadã yɩɩ sõma a Hegai nifẽ, la yẽ get-a-la wa pʋgsad sẽn tar barka.’ (Ɛstɛɛr 2:8, 9) Yaa a Ɛstɛɛr zʋg-sõma wã la a sẽn maneg a meng to-to wã bal n kɩt t’a Hegai pẽg-a wã. Sɩd me, “neb nins fãa sẽn yã a Ɛstɛɛrã nong-a lame.” (Ɛstɛɛr 2:15) Woto me, rĩmã sẽn yã a Ɛstɛɛrã, a sũur yɩɩ noog ne-a t’a nong-a.

3:2; 5:9—Bõe yĩng t’a Mardose tõdg t’a kõn wõgemd a Haman taoore? Ra pa wẽng tɩ Israɛll nebã wõgemd nin-kãseng taoor n wilg tɩ b saka a zu-sobend ye. La a Haman nengẽ wã ra yaa toore. A Haman da yaa Agaag buudã ned n yit Amalɛk buudã sʋka, t’a Zeova yaool n da yeel tɩ b segd n menesa Amalɛk nebã dũniyã zugu. (Tõodo 25:19) Rẽnd a Mardose ra getame t’a sã n wõgemd a Haman taoore, a kɩɩsa a Zeova. A tõdga fasɩ t’a kõn maan dẽ n yeel tɩ yẽ yaa Zʋɩfe.—Ɛstɛɛr 3:3, 4.

Zãmsg tõnd yĩnga:

2:10, 20; 4:12-16. A Ɛstɛɛr sak n tũu saglg a Zeova balemd sẽn yaa kãsem sẽn kõ-a. Tõnd me segd n ‘saka tõnd taoor dãmbã la d reeg bãmb goama.’—Hebre dãmba 13:17.

2:11; 4:5. Tõnd ned kam fãa pa segd n ‘ges a meng yell bal ye, d segd n gesa taab yell me.’—Filip rãmba 2:4.

2:15. A Ɛstɛɛr talla sik-m-meng la tõog-m-meng n pa kos a Hegai fut la nag-teed a taab n zʋʋg b rãmb nins a sẽn kõ-a wã ye. Yaa a Ɛstɛɛr zʋg-sõma wã wala a sũ-bʋgsmã la a sũ-maasmã n kɩt t’a paam rĩmã lohorem.—1 Pɩɛɛr 3:4.

2:21-23. A Ɛstɛɛr ne a Mardose kõ-d-la mak-sõng pãn-soaadbã sakr wɛɛngẽ.—Rom dãmba 13:1.

3:4. Yɛl kẽer taoore yɩta sõma tɩ d maan wa a Ɛstɛɛr n pa wilg d sẽn yaa buud ning ned ye. La d sã n wa segd n wilg d sẽn be zĩig ning yel-kãsems wala a Zeova ãndũni fãa naamã la d burkĩndã poorẽ, d pa segd n zoe rabeem n pa wilg tɩ d yaa a Zeova Kaset soab ye.

4:3. D sã n wa maood ne zu-loeese, d segd n pʋʋsa a Zeova n kos-a t’a kõ-d raood la yam.

4:6-8. A Mardose baoa rĩmã sõngr sẽn na yɩl n gɩdg yel-beed ning a Haman sẽn sɩf n na n maanã.—Filip rãmba 1:7.

4:14. A Mardose sẽn tall bas-yard ning ne a Zeova wã zemsa pẽgre, la yaa mak-sõng n kõ-do.

4:16. A Ɛstɛɛr talla tẽeb la raood n teeg a Zeova yell sẽn da tõe n tũ ne a yõor taoore. Tara yõod tɩ d zãms a Zeova teegr la d ra teegd d mens ye.

5:6-8. Sẽn na yɩl n paam a Asuerus lohorem, a Ɛstɛɛr kos-a lame t’a wa kibs a yiib-n-soab a sẽn na n maane. A Ɛstɛɛr tʋma ne gũusgu, tɩ d segd n dɩk a togs-n-taar dẽ wɛɛngẽ.—Yelbũna 14:15.

YƐLÃ TOEEMAME

(Ɛstɛɛr 6:1–10:3)

Yɛlã sẽn pʋg taab to-to wã yɩɩ lebend fasɩ ne b sẽn da magã. B luula kug-zĩid-kãseng a Haman ra-lugdg ning a sẽn da lugl n dat n sãr a Mardose wã zugu, t’a Mardose lebg tẽngã kug-zĩid-kãsengã. A sẽn sɩf n da na n menes Zʋɩf rãmbã buud zãngã me pa tõog ye.

Kɩs-sɩd soab a Ɛstɛɛr leb n kẽesa a toogo. A gẽnega a yõor n kẽng rĩmã nengẽ n tɩ kos-a t’a gɩdg bũmb ning a Haman sẽn dat n maanã tɩ ra tõog ye. A Asuerus bãnga a sẽn segd n maanega. Daar ning b sẽn da yãk n na n menes Zʋɩf rãmbã sẽn ta, Zʋɩf rãmbã tõoga b bɛɛbã n kʋ-ba. A Mardose yiisa noor tɩ b maandẽ Purim kibsã yʋʋmd fãa n tẽegd b fãagrã. A Mardose sẽn lebg nin-kãseng a yiib-n-soab n pʋgd rĩm a Asuerusã, a ‘baoa neba yĩn-maasem, la a kɩt t’a buuda fãa paam laafɩ.’—Ɛstɛɛr 10:3.

Sogsg sẽn tik verse rãmb zut n paam leokre:

7:4—Wãn to la Zʋɩf rãmbã fãa kʋʋb ra na n yɩ “bõn ne rĩma”? A Ɛstɛɛr sẽn wilg ne yam tɩ b sẽn koosẽ Zʋɩf rãmbã yembd n são wã, a kɩtame tɩ rĩmã bãng t’a na n bõname. Wanzuri ligd tus-piigã, a Haman sẽn da pʋlem t’a na n kõome wã ra pa na n naf rĩmã n yɩɩg b sẽn da na n koosẽ Zʋɩf rãmba yembd ye. A Haman sã n da tõogẽ tɩ b menes Zʋɩf buudã, rĩma ra na n bõna a pagã me.

7:8—Bõe yĩng tɩ na-zakã tʋm-tʋmdb lud a Haman nengã? Tõe tɩ rẽ wilgdame tɩ b ning-a-la yãnde, bɩ tɩ b na n kʋ-a lame. Sebr a ye wilgame tɩ “pĩnd wẽndẽ wã, nand tɩ b kʋ ned sẽn segd ne kũum, wakat ninga b ra luta a nengã.”

8:17—Wãn to la d segd n wʋm b sẽn yeel tɩ tẽngã neb wʋsg lebga Zʋɩf rãmbã võore? Yaa vẽeneg tɩ Pɛrs rãmbã neb wʋsg sẽn tuub n sak Zʋɩf rãmbã tũudmã ra tagsdame tɩ b sẽn yaool n yiis noor n gɩdg Zʋɩf rãmbã sãoongã, wilgdame tɩ Wẽnnaam bee ne-ba. Yel-kãng buud me maanda rũndã-rũndã, tɩ pidsd bãngr-gomd ning sẽn be Zakari sebrã pʋgẽ wã. Be b yeelame tɩ “bu-zẽms [neb] piig sẽn yaa buud toor-toor na n gãda Zʋɩf ned fuug n yeele: ‘Bas-y tɩ d tũ yãmb n kẽnge; bala, tõnd wʋmame tɩ Wẽnnaam bee ne yãmba.’”—Zakari 8:23.

9:10, 15, 16—Baa ne b sẽn kõ Zʋɩf rãmbã noor tɩ b wʋk b bɛɛbã paoongã, bõe yĩng tɩ b pa maan dẽ? B tõdgrã wilgda vẽeneg tɩ b ra tʋll n fãaga b buudã lakae pa laog la b ra baood ye.

Zãmsg tõnd yĩnga:

6:6-10. “Tɩtaam n lʋɩt taoor tɩ sãoong pʋgda. La wuk-m-meng n lʋɩt taoor tɩ lʋɩɩs pʋgda.”—Yelbũna 16:18.

7:3, 4. Rẽ yĩnga tõnd me wilgda ne raood tɩ d yaa a Zeova Kaset rãmba, baa rẽ sã n tõe n waa ne d namsg bɩ?

8:3-6. D tõeeme la d segdame n kẽng goosneema rãmbã kug-zĩidb la bʋʋd rotẽ n tɩ kos tɩ b kogl-d ne bɛɛba.

8:5. A Ɛstɛɛr gũusame n pa ning rĩma taal a sẽn tik a nug sebr ning b sẽn yiis tɩ b menes a buudã zugã ye. Wala a woto, tõnd me segd n maana gũusgu, d sã n wa kõt goosneemã nin-kãsems kasetã.

9:22. D pa segd n yĩm naong rãmbã sẽn be tõnd sʋkã yell ye.—Galat dãmba 2:10.

A Zeova na n waa ne “yolsg la fãagre”

A Mardose yeela a Ɛstɛɛr t’a sẽn paam n lebg rĩm-poakã, tõeeme tɩ yaa sẽn na yɩl tɩ Wẽnnaam daab pidsi. B sẽn da wa n dat n sãam Zʋɩf rãmbã, b loeya noor la b pʋʋs Wẽnnaam n kos a sõngre. Rĩm-poakã sak n kẽnga rĩmã nengẽ n yɩlem tɩ b ra pa bool-a ye. La a sak n deeg-a lame. Sẽn yɩɩd fãa, yʋʋn-kãnga, rĩmã pa tol n gũs ye. A Ɛstɛɛr sebrã sɩd gomda a Zeova sẽn tʋm to-to n sõng a nin-buiidã yelle.

A Ɛstɛɛr sebrã kibar sẽn be yamleoogã raoonda tõnd sẽn vɩ “sɛɛba wakatã.” (Daniɛll 12:4) “Yaoolem wakatã” baasgẽ, a Goog sẽn yit Magoogã sẽn yaa a Sʋɩtãanã na n wa zaba ne a Zeova nin-buiidã a tɛkem-tɛkem. Rẽ yaa sẽn na yɩl n menes Wẽnnaam balemdb hakɩkã fãa. La wala sẽn yɩ to-to a Ɛstɛɛr wakatã, a Zeova na n kõo a nin-buiidã yolsg la a fãag-ba.—Ezekɩɛll 38:16-23; Ɛstɛɛr 4:14.

[Foto, seb-neng a 6]

A Ɛstɛɛr ne a Mardose sẽn yas a Asuerus taoore