Say Salita nen Jehova et Mabilay

Saray Pabitar ed Libro na Ester

SAY plano et agbalot onsaew. Sigpot tan planado so pamatey ed amin a Judio. Diad sakey a nigetar ya agew, napalanit so amin a Judion manaayam ed nasasakopan na empiryo, manlapud India ya anggad Etiopia. Ontan so inisip na say namplano ed satan a pakana. Balet, agto anonotan so sakey a makanakanan detalye. Say Dios na katawenan so makapangiliktar ed pinili ton totoo manlapud antokaman a peligro. Sayan panangiliktar so nisalaysay diad libro na Biblia ya Ester.

Say libro na Ester so insulat na masiken lan Judio a manngaran na Mardokeo, tan saknapen na satan so peryodo na manga 18 a taon legan na uley nen Arin Asuero, odino Xerxes I, na Persia. Ipapabitar na sayan dramatikon salaysay no panon ya inliktar nen Jehova so totoo to manlapud mauges iran pakana na kakabusol da, anggaman nitaytayak iray lingkor to diad maaw-awang ya empiryo. Say pakapikabat ed satan so peteg a mamabiskeg ed pananisia na totoo nen Jehova natan, a mangisasaklang na sagradon panaglingkor ed sikato diad 235 a daldalin. Niarum ni, saray indibidual ya adeskribe ed libro na Ester so angitarya na saray alimbawa a nepeg tayon aligen tan saray agtayo nepeg ya aligen. On, ‘say salita na Dios et mabilay tan mabiskeg.’​—Hebreos 4:12.

NEPEG YA ONSALET SO REYNA

(Ester 1:1–5:14)

Diad mikatlon taon (493 K.K.P.) ya uley nen Arin Asuero, sikatoy angiyarunsa na engranden ponsia. Si Reyna Vasti, a kabkabat lapud inkaganggana to, so amaermen a maong ed ari tan sikatoy inekal bilang reyna. Si Hadasa, a sakey a Judio, so apili manlapud amin a malilimgas a mamarikit ed dalin ya onsalat ed sikato. Diad panangidirehi na kapinsan ton si Mardokeo, agto impabidbir a sikatoy sakey a Judio diad impangusar to na Persianon ngaran to ya Ester.

Sinmabi panaon, say mapaatagey a lakin si Haman so nitandoro ed posisyon bilang primo ministro. Asanokan si Haman ed si Mardokeo lapud ‘agto dinmakmomo odino angigalang ed si Haman,’ kanian inggagaem nen Haman a pateyen so amin a Judio ed Empiryo na Persia. (Ester 3:2) Kinombinse nen Haman si Asuero a miabobon ed sikato tan atangguyor to so ari a mangipaakseb na ganggan a pateyen so amin a Judio. Lapud satan, si Mardokeo et ‘nansulong na magaspang ya abel a karaborabok.’ (Ester 4:1) Nepeg lan mibali si Ester. Inimbitaan to so ari tan say primo ministro a sikaray mandurungo diad pribado. Sanen aliketan ira, kinerew nen Ester ed sikara a mandurungo lamet ira diad ontumbok ya agew. Malikeliket si Haman. Balet, sinmanok lapud sikatoy ag-inggalang nen Mardokeo. Ginetma nen Haman a pateyen si Mardokeo sakbay na pandurungo diad ontumbok ya agew.

Makasulatan Iran Tepet a Naebatan:

1:3-5​—Kasin binmayag so ponsia ed loob na 180 ya agew? Ag-ibabaga na teksto ya agawa so ponsia ed ontan a kabayag, noagta diad loob na 180 ya agew et impanengneng na ari ed saray opisyales to so kaykayamanan tan karakpan na maligan nanarian to. Nayarin inanamot na ari  iyan abayag ya ebento pian ipasirayew so karakpan na panarian to, ta pian mandinayew tan nakombinse iray prinsipe ed abilidad ton manumpal ed saray plano to. Kanian, say bersikulo 3 tan 5 so nayarin manukoy ed 7-agew a ponsia ya agawa kayari na 180-agew a pandaragup.

1:8​—Diad anton paraan ya ‘anggapo so mamasoot nipaakar ed paninum unong ed tunong’? Diad sayan okasyon, ag-impilit nen Arin Asuero ya agamilen so kustombre ed Persia a sagyaten so balang sakey pian oninum unong ed nigeter a karakel na alak diad ontan iran pandaragup. “Nayarian day oninum na labay da, dakel man o daiset,” so kuan na sakey a reperensya.

1:10-12​—Akin ya aminpigan ag-akiarap si Reyna Vasti ed ari? Isusuheri na arum ya iskolar ya agtinmulok so reyna lapud agto labay so napabanday diad imaton na saray abuanges lan sankaili na ari. Odino nayari a sayan reyna a maganggana ed akinpaway et talagan agmapasakop. Anggaman ag-imbaga na Biblia so motibo to, ipapasen na saray matudion lalaki ed saman a panaon ya importantin tuloy so katutulok ed asawan laki, tan say makapuy ya ehemplo nen Vasti et mangimpluensya ed amin a kaasawaan a bibii diad saray luyag na Persia.

2:14-17​—Kasin akirelasyonan si Ester ed ari diad imoral a paraan? Andi. Ibabaga na salaysay a diad kaimbuasan et saramay bibii ya inawit ed ari so pinapawil diad komaduan abung ya aasikasoen na bantay-silir na ari, “a manbabantay ed saray kalugoran.” Kanian saramay bibii ya akaiba na ari diad saman a labi et nagmaliw a kalugoran to, odino komaduan kaasawaan to. Balet, si Ester so ag-inawit diad abung na saray kalugoran kayari na impiarap to ed ari. Sanen inyarap si Ester ed kinen Asuero, “say ari inaro to si Ester a labas nen saray amin a bibii, tan sikato so akagamor na pamalangkap tan abig-linawa ed pakanengneng to a lalo nen saray amin a birhen.” (Ester 2:17) Panon ya agamoran nen Ester so panangabobon odino “pamalangkap tan abig-linawa” nen Asuero? Diad parehon paraan na impakagamor to ed panangabobon na arum. “Say marikit akapaliket ed [si Hegeo], tan say marikit sikato so akagamor na kaabigan ed sikato.” (Ester 2:8, 9) Sikato so pinaboran nen Hegeo base’d naobserbaan to labat​—say itsura tan maabig iran kalidad nen Ester. Diad tua, “si Ester akagamor na pamalangkap ed pakanengneng na saray amin a ninmengneng ed sikato.” (Ester 2:15) Mipadpara, say ari so nandinayew ed anengneng to ed si Ester kanian sikato so inaro to.

3:2; 5:9​—Akin ya agdinmakmomo si Mardokeo ed si Haman? Aliwan makapuy parad saray Israelita so pamidbir ed atagey a posisyon na sakey a toon nitandoro diad ituek da. Balet, diad biang nen Haman et wala ni so nalalanor. Si Haman et sakey ya Agagita, a maseguron kabiangan ed tribu nen Amalek, tan si Jehova et inggeter to so pamagit ed Amalek. (Deuteronomio 25:19) Parad si Mardokeo, say idakmomo ed si Haman et panangikompromiso ed katooran to ed si Jehova. Sikatoy mapekder ya ag-inmabobon, ya inkuan ton sikatoy sakey a Judio.​—Ester 3:3, 4.

Saray Leksion Parad Sikatayo:

2:10, 20; 4:12-16. Inunor nen Ester so panangidirehi tan simbawa na matakken a managdayew ed si Jehova. Makabat itayo met no ‘ontulok itayo ed saray manuley ed sikatayo tan pauleyan itayo ed sikara.’​—Hebreos 13:17.

2:11; 4:5. Nepeg tayon anapen odino ‘nengnengen so pankaabigan na arum, aliwan say pankaabigan tayo labat.’​—Filipos 2:4, Maung a Balita.

2:15. Impatnag nen Ester so inkasimpit tan dangka diad agto inkerew na kaaruman nin alahas odino mararakep a kawes nen say intarya la ed sikato nen Hegeo. Agamoran nen Ester so panangabobon na ari lapud sikatoy walaan na “niamot a too na puso, ya aparakpan na agnaderal a kawes na mauyamo tan mareen ya espiritu.”​—1 Pedro 3:4.

2:21-23. Si Ester tan Mardokeo so maabig ya ehemplo nipaakar ed ‘katutulok ed saray atagey a pakauley.’​—Roma 13:1.

 3:4. Diad arum a kipapasen, makabat met so agpansalita nipaakar ed pakabidbiran tayo, a singa ginawa nen Ester. Balet, sano nakaukolan so italindeg parad importante iran isyu, a singa say inkasoberano nen Jehova tan say katooran tayo, ag-itayo nepeg ya ontakot a mangipakabat a sikatayoy Tasi nen Jehova.

4:3. Sano nipaarap ed saray subok, nepeg itayon onkerew ed si Jehova na biskeg tan kakabatan panamegley na pikakasi.

4:6-8. Inanap nen Mardokeo so legal a paraan pian naamper so panangigagaem ya implano nen Haman.​—Filipos 1:7.

4:14. Napanuliranan so impanmatalek nen Mardokeo ed si Jehova.

4:16. Diad sigpot ya impanmatalek to ed si Jehova, si Ester so matoor tan makpel ya angarap ed sakey a situasyon a nanresulta lawari ed ipatey to. Importante ya aralen tayo so manmatalek ed si Jehova, aliwan diad inkasikatayon dili.

5:6-8. Ta pian nagamoran nen Ester so kaabigay-linawa nen Asuero, inimbitaan to so ari ed mikaduan pandurungo. Sikatoy kinmiwas a makabat, kanian nepeg ya ontan itayo met.​—Uliran 14:15.

NANTUTUMBOKAN YA IMPANGUMAN NA KIPAPASEN

(Ester 6:1–​​10:3)

Legan a nipaparungtal iray ebento, sigpot ya anguman so kipapasen. Si Haman so imbitay diad istaka a ginawa to parad si Mardokeo, kanian say nagmaliw la ingen a biktima et say primo ministro! Komusta balet so getman pamatey ed amin a Judio? Satan met so makatantandan nauman.

Nansalita lamet so matoor ya Ester. Diad impangirisga to’d bilay to, sikatoy inmarap ed ari tan kinerew ton manggawa na polaing pian naamper so pakana nen Haman. Amta nen Asuero no anto iray nakaukolan a gawaen. Kanian sanen asabi lay agew na pamatey ed amin a Judio, aliwan sikara so pinatey noagta saraman so angigagaem ed sikara. Ingganggan nen Mardokeo a selebraan so Piesta na Purim ed kada taon bilang  pannodnonot ed sayan baleg a panangiliktar. Bilang onkokomadua ed si Arin Asuero, si Mardokeo so ‘nananap na kaabigan na baley to, tan nansalita na kareenan ed amin a bini ra.’​—Ester 10:3.

Makasulatan Iran Tepet a Naebatan:

7:4​—Panon a “makapauges ed ari” so pamalanit ed saray Judio? Diad mataktikan impanukoy nen Ester ed posibilidad a nilako iray Judio bilang ariripen, nipabitar to so baleg a pakaperdian na ari no sikaray naderal. Say 10,000 a piraso na pilak ya insipan nen Haman so agmangarum ed kayamanan na ari no ikompara ed kayamanan a napawala komon no say ninonot nen Haman et ilako iray Judio bilang ariripen. No nasumpal so plano nen Haman, napilanor so reyna ya ompatey.

7:8​—Akin a sinakbongan na saray opisyal na palasyo so lupa nen Haman? Nayarin mankabaliksan itan na kababaingan odino magano lan ipatey. Unong ed sakey a reperensya, “saray totoo nensaman so manasakbong no maminsan ed kauloan na saramay magano da lan pateyen.”

8:17​—Diad anton paraan a ‘dakel a nanlapu ed saray baley ed dalin et nagmaliw iran Judio’? Mapatnag a dakel ed saray Persiano so nagmaliw a Judion proselita, ya inisip dan say impanguman na ganggan et pakapatnagan ya aabobonan na Dios iray Judio. Onaaplika met itan a prinsipyo bilang kasumpalan na propesiya ed libro na Zacarias. Oniay inkuan na satan: “[Say] samploran lalaki ompeket ira naani, manlapu ed saray amin a pansasalita na saray nasyon, sikara naani ompeket ed saloy na kawes na saman so Judio, a kuan da, Sikami mila kami naani ed sikayo, ta sikami nadngelan mi a say Dios wala ed sikayo.”​—Zacarias 8:23.

9:10, 15, 16​—Anggaman inyabuloy na ganggan a saray Judio so mangala ed saray asamsam ed bakal, akin ya agda ginawa itan? Say agda impangala ed saray asamsam et malinew a pakapatnagan a say gagala ra lambengat et pian niliktar so inkasikara, aliwan say manpayaman.

Saray Leksion Parad Sikatayo:

6:6-10. “Say mapangta onla ed unaan na kabagbag, tan say mapasang ya espiritu ed unaan na kapelag.”​—Uliran 16:18.

7:3, 4. Kasin makpel tayon ipapabidbir so inkasikatayo bilang Tasi nen Jehova, anggaman nayarin mankabaliksan itan na kapasegsegang tayo?

8:3-6. Nayarian tayo tan nepeg tayo so onapela ed saray walad pakauley ed gobierno tan korte a sikatayoy protektaan da manlapud kakabusol.

8:5. Si Ester so mataktikan ag-analambit ed eebatan na ari nipaakar ed ganggan a ginetman mamalanit ed saray kabaleyan to. Mipadpara, kaukolan tayoy magmaliw a mataktika sano pupulongan tayo iray atagey ya opisyales.

9:22. Nepeg ya agtayo lingwanan iray mairap-bilay a walad limog tayo.​—Galacia 2:10.

Si Jehova so Mangitarya na ‘Inawa tan Kilalaban’

Si Mardokeo so anukoy ed gagala na Dios ed impagmaliw nen Ester bilang reyna. Sanen inggagaem iran pateyen, saray Judio so nanayunal tan nampikasi parad tulong. Anggaman ag-impatawag na ari, say reyna so inmarap tan apaboran ed kada inyarap to. Diad sayan importantin tuloy a labi et agmakaugip so ari. On, say libro na Ester et nipaakar ed impangimaneobra nen Jehova ed saray ebento parad pankaabigan na totoo to.

Say makapasagyat a salaysay na Ester so nagkalautlan makapaseseg ed sikatayo a manbibilay la ed “panaon na kasumpalan.” (Daniel 12:4) Diad “saray kaunoran ya agew,” odino diad unor a kabiangan na panaon na anggaan, si Gog na Magog​—si Satanas a Diablo​—so pursigidon tuloy a mangataki ed saray totoo nen Jehova. Say getma to et upoten iray tuan managdayew. Balet singa ed panaon nen Ester, si Jehova so mangitarya na ‘inawa tan kilalaban’ parad saray mandadayew ed sikato.​—Ezequiel 38:16-23; Ester 4:14.

[Litrato ed pahina 10]

Si Ester tan Mardokeo diad arapan nen Asuero