Neke ki te tumu manako rikiriki

Neke ki te ngai o te au tumu tuatua

Au Manako Maata mei te Puka o Esetera

Au Manako Maata mei te Puka o Esetera

E Mea Ora te Tuatua a Iehova

Au Manako Maata mei te Puka o Esetera

KARE ua te parani e poka. Te tamate anga o te ngati Iuda ka rave tauia e te mako tikai. I te ra okotai tei akakoroia, pouroa te ngati Iuda te noo ra i roto i te patireia, te toro atura mei Initia ki Etiopia, ka tamateia. Ko ta te tangata paraniia e manako ra i te rave. Inara, okotai tumu anga puapinga kare aia i manako ana. Ka rauka i te Atua o te au rangi i te akaora mai i tona au tangata ikiia mei tetai ua atu turanga akakoko i te oraanga. Kua tataia te akaoraanga i roto i te puka Pipiria o Esetera.

Na tetai tangata pakarikari ngati Iuda i tata ko Moredekai te ingoa, te kapi ra te puka o Esetera i tetai tuatau mei te 18 mataiti i te tuatau o te au anga o te ariki Peresia ko Ahasueru, me kore ko Xerxes I. Te akaari maira teia tataanga tikai e akapeea a Iehova i te akaoraanga i tona au tangata mei te au ravenga kino a to ratou au enemi, noatu e kua akatotoa ateaia tona au tavini i roto i te patireia atea. I teia tuatau, e akaketaketa anga tikai taua kite i te akarongo ki te au tangata o Iehova, te oronga ra i te tavini anga tapu kiaia i roto i te 235 enua. Tei runga ravao, te au tangata tei akatutuia mai i roto i te puka o Esetera te oronga maira i te au akaraanga kia aru tatou e ko tetai pae ka kopae ke tatou. E tikai, “e mea ora oki te tuatua a te Atua, e te ririnui.”​—Ebera 4:12.

KIA TUATUA ATU TE ARIKI VAINE

(Esetera 1:1–​5:14)

Te toru o te mataiti o tona au anga (493 M.T.N.), kua akatupu te Ariki ko Ahasueru i tetai kaingakai ariki. Ko te Ariki Vaine ko Vaseti, tei kite meitakiia no tona purotu tikai, kua tupu mai te mareka kore maata o te ariki e kua takoreia atu tona taoonga. Kua ikiia te vaine ngati Iuda ko Hadasa mei roto mai i te au paretenia purotu katoatoa o te enua kia tupau i tona ngai. Ma te arataki anga a tona katini ko Moredekai, kua uuna aia i tona tu ngati Iuda e kua taangaanga i tona ingoa Peresia, Esetera.

Kare i roa ana, kua akangateiteiia tetai tangata akaparau ko Hamana te ingoa ki te taoonga no te parai minita. Kua riri a Hamana te kore anga a Moredekai e ‘tuturi ki raro me kore i te akangateitei atu iaia uaorai kia Hamana,’ no reira kua kimi aia i tetai ravenga i te tamate pouroa atu i te au ngati Iuda i roto i te Patireia o Peresia. (Esetera 3:2) Kua maro atu a Hamana ia Ahasueru kia akatika mai ki tana e kua autu i te tuku anga i te ariki kia tuku mai i tetai ture kia akatupuia teia tamateanga. Tei roto a Moredekai i te “kakau paoa e te reu ai.” (Esetera 4:1) E mea tau kia tuatua mai a Esetera i teianei. Kua pati atu aia i te ariki e tona parai minita ki tetai kaingakai. Te aere rekareka mai anga ratou, kua pati atu a Esetera kia ratou kia aere akaou mai ki tetai kaingakai i tera mai ra. Kua rekareka a Hamana. Inara, kua riri aia te kore anga a Moredekai e akangateitei atu iaia. Kua tuku a Hamana i tetai parani i te tamate ia Moredekai i mua ake te kaingakai i tera mai ra.

Pauia te Au Uianga Tuatua Tapu:

1:3-5—Kua ope ainei te kaingakai e 180 ra? Kare te irava i akakite mai ana e mei teaa ra te roa o te kaingakai inara te akaari ra te ariki ki te au opita i te au apinga maata e te manea o tona patireia kaka e 180 ra. Penei kua taangaanga te ariki i teia tupu anga roaroa ei akaari anga akaparau i te kaka o tona patireia kia akamareka atu i te aronga mamaata e te akapapu atu kia ratou i tona tu i te rave anga i tana au parani. I roto i taua turanga, te taiku ra te irava 3 e te 5 ki tetai kaingakai e 7 ra tei raveia i te openga o te akaputuputuanga e e 180 ra.

1:8—Na roto i teea mataara e ‘kare i akatinaia te akonoia anga te ture i taua inu manga ra’? I teia atianga, kua tuku te Ariki ko Ahasueru i tetai tika anga i te akaraanga e e peu na Peresia no te raurau anga i tetai e tetai kia inu i tetai tuanga tei vaitoia i taua au akaputuputuanga. “Ka inu maata ratou me kore ka inu meangiti ua i ta ratou e inangaro ra,” i karanga ai tetai tataanga.

1:10-12—Eaa ra te Ariki Vaine ko Vaseti i patoi ei i te aere atu ki te ariki? Te akakite maira etai aronga apii e kua patoi te ariki vaine i te akarongo atu no te mea kare aia i iki ana kia taakama iaia uaorai i mua i te au manuiri kona kava a te ariki. Me kore penei kare teia ariki vaine manea ua a vao e inangaro i te kauraro tikai. Noatu e kare te Pipiria i akakite mai ana i tona akakoroanga, kua manako te aronga pakari o taua tuatau ra e te akarongo anga ki te tane ra e maro anga tikai ia e ka akakeu to Vaseti akaraanga kino ra i te au vaine katoatoa i roto i te au tapere o Peresia.

2:14-17—Kua rave ainei a Esetera i te au pirianga ainga tau kore ma te ariki? Te pau anga koia oki kare. Te karanga ra te papaanga e i te popongi iora kua apainaia mai te au vaine ki te ariki e kua akaoki akaouia ki te rua o te are i raro ake i te tiaki anga a te eunuka a te ariki, “ko tei tiaki i te au vaine tavini.” Te au vaine tei moe ma te ariki kua riro mai i reira ei au tavini vaine nana, me kore te rua o te au vaine. Inara, kare a Esetera i apainaia ana ki te are o te au vaine tavini i muri ake i te kite anga i te ariki. Te apainaia anga mai a Esetera ki mua ia Ahasueru, “maata rava atura to te ariki inangaro ia Esetera i te au vaine ravarai, akaperepereia mai oki aia e ia e te tauia mai oki i te au paretenia katoa.” (Esetera 2:17) Akapeea i rauka ai iaia te ‘akaperepereia mai e te tauia mai’ e Ahasueru ra? Mei te tu rai i marekaia mai ei aia e tetai ke. “Mareka rava akera [Hegai] i taua vaine ra, e kiteia aia e ia.” (Esetera 2:8, 9) Kua mareka tikai a Hegai iaia no te tumu anga o tana i kite atu​—tona akaraanga e te au tu meitaki. Ko te tika, “i tauia mai a Esetera ki mua i te aroaro o te aronga ravarai i akara mai iaia ra.” (Esetera 2:15) Mei te reira katoa, kua mareka te ariki i tana i kite atu i roto ia Esetera e no reira kua inangaro atura iaia.

3:2; 5:9—Eaa ra a Moredekai i patoi ei i te tupou atu kia Hamana? Kare i te mea tarevake no te ngati Iseraela kia ariki i te taoonga teitei no te akangateitei anga i tetai tangata na te tupou anga kia ratou uaorai. Inara, to Hamana turanga ra, e maata tei o mai. E tangata ngati Agaga a Hamana, penei ake e tangata ngati Amaleka, e kua akairo a Iehova i te Amaleka kia akapouia. (Deuteronomi 25:19) No Moredekai, te tupou anga kia Hamana ra e maro anga ia no te tu tika kia Iehova. Kua patoi pakari aia, na te akakite anga e e ngati Iuda aia.​—Esetera 3:3, 4.

Au Apiianga no Tatou:

2:10, 20; 4:12-16Kua ariki a Esetera i te aratakianga e te ako anga no ko mai i tetai tangata akamori pakari no Iehova. Kia pakari tatou i te “akarongo i to [tatou] au arataki, e kauraro atu.”​—Ebera 13:17.

2:11; 4:5‘Auraka tatou e akono i to tatou uaorai au mea, e akono katoa ra i to etai ke ra au mea.’​—Philipi 2:4.

2:15Kua akaari a Esetera i te tu tau e te akatere-uaorai na te kore anga e pati atu i te au poe ke mai me kore i te kakau manea atu i ta Hegai i oronga maira. Ko “te tangata ngaro ra ko te ngakau te akamanea, i te manea piro kore ra, ko te ngakau maru e te muteki ua” tei rauka mai ia Esetera te mareka anga o te ariki.​—1 Petero 3:4.

2:21-23E nga akaraanga meitaki a Esetera raua ko Moredekai no te ‘kauraro marie ki te aronga mana taoonga.’​—Roma 13:1.

3:4I roto i etai au turanga, penei e mea tau kia muteki ua no runga i to tatou tu, mei ia Esetera ra no runga iaia uaorai. Inara, me mou ra tatou i tetai au maro anga puapinga maata, mei te tu ngateitei o Iehova e to tatou tu tika, auraka tatou e mataku i te akakite atu e e Au Kite o Iehova tatou.

4:3Me aro atu i te au timataanga, e anga atu tatou na roto i te pure kia Iehova no te maroiroi e te pakari.

4:6-8Kua kimi a Moredekai i tetai akatikatika anga i te pae ture i te akakoko anga no ta Hamana kotikoti kupenga i akatupuia maira.​—Philipi 1:7.

4:14E meitaki tikai to Moredekai irinaki anga i roto ia Iehova.

4:16Ma te irinaki pu tikai kia Iehova, kua aro akarongo mou e te mataku kore a Esetera i tetai turanga te ka tupu mai te mate kiaia. E puapinga tikai kia apiiia tatou kia irinaki ki runga ia Iehova e kare ki runga ia tatou uaorai.

5:6-8E autu mai ei i te mareka anga o Ahasueru, kua pati atu a Esetera iaia ki te rua o te kaingakai. Kua akono aia i te kite oonu, kia pera rai tatou.​—Maseli 14:15.

TAUI ANGA TUKEKE MEI TETAI KI TETAI

(Esetera 6:1–10:3)

Mei ta te au tupuanga e akakite maira, kua taui te turanga. Kua riia a Hamana i runga i te rakau tana i maani no Moredekai, e ko te tangata tei akakoroia kia mate ra kua riro mai e parai minita! Akapeea ra te parani i te ta atu i te ngati Iuda? No runga katoa i teia, e taui anga maata tetai ka tupu mai.

Kua tuatua akaou a Esetera akarongo mou. Te tuku anga i tona oraanga ki roto i te kino, kua aere mai aia ki mua i te ariki ma tetai patianga i te kimi i tetai mataara e tapu ei i ta Hamana ravenga. Kua kite a Ahasueru eaa te ka raveia. No reira te tae anga mai ki te ra tikai ka tamateia ai ratou, kare e ko te ngati Iuda tei tamateia, kareka ra ko te aronga tei kimi i te tamate atu ia ratou. Kua akaue a Moredekai e kia raveia te Oroa no te Purima i te mataiti tataki tai ei akamaara anga i teia akaoraanga maata. Koia to raro ua ake i te Ariki ko Ahasueru, ‘kua kimi a Moredekai i te meitaki no tona iti-tangata, e te tuatua anga i te tuatua au ki tona katoa ra uanga.’​—Esetera 10:3.

Pauia te Au Uianga Tuatua Tapu:

7:4—Akapeea ra tetai ta anga takiri i te ngati Iuda i te apai mai anga i te ‘ngere anga ki te ariki’? Na te tou anga mai ma te manako tau e ka rauka te ngati Iuda i te okoia ei au tavini, kua akakite atura a Esetera ki te ariki ra i te tumu no te ngere anga no to ratou akapou angaia. E iti ua ake te puapinga o te moni ario 10,000 ta Hamana i taputou ki te akaputunga apinga a te ariki i to te apinganui te ka rauka mai me kua rauka i ta Hamana ravenga ra i te oko atu i te ngati Iuda ei au tavini. Naringa e kua raveia ta Hamana parani ra ka tamate katoaia rai te ariki vaine.

7:8—Eaa ra te au tavini ariki i tapoki ei i to Hamana mata? Penei te akakite maira teia i te tu akama me kore no te tumatetenga te aere maira. Kia tau ki tetai papaanga, “i tetai au taime kua tapoki te aronga taito ra i te au upoko o te aronga te ka tamateia.”

8:17—Na roto i teea tu e ‘e manganui te tangata no taua enua ra kua riro mai ei ngati Iuda’? I te akara anga e manganui te au tangata Peresia tei riro mai ei au poroteraita ngati Iuda, te manako anga e te akakite maira te ture i to te Atua mareka anga i rungao i te ngati Iuda. Te angaanga nei taua kaveinga i te akatupu anga i tetai totou tei kiteaia i roto i te puka a Zekaria. Te akakite maira te reira e: “E opu mai ei nga tangata tino ngauru, no roto i te au reo katoa o te pa enua ra, i te tapa kakau o tetai ngati Iuda ta ratou e opu, ka na ko atu ei, Ka aere katoa tatou: kite akenei oki matou e tei ia kotou te Atua.”​—Zekaria 8:23.

9:10, 15, 16—Noatu e kua akamanaia mai e te ture te noni anga i te apinga, eaa ra te ngati Iuda i patoi ei i te rave i te reira? Kare ekoko anga te patoi anga ratou i te reira te akaari maira e to ratou akakoroanga te akaora anga ia ratou uaorai, kare e kia rauka mai te au apinganui.

Au Apiianga no Tatou:

6:6-10“Ko te parau to te mate ra na mua, e te ngakau nengonengo ra, to te inga ïa na mua.”​—Maseli 16:18.

7:3, 4Te akataka mataku kore ra ainei tatou ia tatou uaorai ei Au Kite o Iehova, noatu e te rave anga i te reira penei ka tupu mai te takinga kino anga?

8:3-6Ka rauka e e mea tau kia pati tatou ki te aronga mana o te kavamani e o te aronga akavaanga i te paruru anga mei te au enemi.

8:5Ma te manako tau kare a Esetera i taiku ana i te apainga a te ariki i roto i te ture tei akanooia kia tamate i tona iti tangata. Mei te reira katoa, te anoanoia ra tatou kia manako tau me oronga atu i te akakite anga ki te au mana taoonga teitei.

9:22Auraka rava e ngaropoina ia tatou te aronga putaua i rotopu ia tatou.​—Galatia 2:10.

Na Iehova e Oronga Mai i te ‘Tauturu e te Ora’

Te akakite ra a Moredekai i to te Atua akakoroanga i te rauka anga ia Esetera te kainga ariki. Me akakokoia mai, kua akakore te ngati Iuda i te kai e kua pure no te tauturu. Kua aere mai te ariki vaine ki mua i te ariki ma te kore e pati anga e kua ariki marekaia i te au taime ravarai. I teia po puapinga maata tikai, kare te ariki i varea ana e te moe. E tikai, no runga te puka o Esetera i ta Iehova akatere anga i te au tupuanga ei puapinga anga no tona au tangata.

E akamaroiroi anga tikai te papaanga rekareka o Esetera kia tatou nei te noo ra i “te tuatau openga.” (Daniela 12:4) “Ei te au rā openga e tupu ei,” me kore i te tuanga openga no te tuatau openga, ka rave a Goga o Magoga​—a Satani te Tiaporo ra—​i tetai tamaki anga openga ki runga i te au tangata o Iehova. Tona akakoroanga koia oki te takore takiri anga i te aronga akamori mou. Inara mei to Esetera tuatau rai, na Iehova e oronga mai i ‘te tauturu e te ora’ no tona au tangata akamori.​—Ezekiela 38:16-23; Esetera 4:14.

[Tutu i te kapi 10]

Ko Esetera raua ko Moredekai i mua ia Ahasueru