Go na content

Go na table of contents

Edepenti fu a buku Ester

Edepenti fu a buku Ester

A Wortu fu Yehovah de libilibi

Edepenti fu a buku Ester

ALA sani musu fu waka bun. Sani seti finifini fu kiri ipi-ipi Dyu. A bosroiti teki, taki na ini wán dei, sma o kiri ala den Dyu na ini a gran kownukondre, fu India te go miti Etiopia. Na so Haman, di seti a sani disi, e denki. Ma a frigiti wán tumusi prenspari sani. A Gado fu hemel kan puru den sma di a teki leki a pipel fu en, na ini iniwan situwâsi di kan meki taki den lasi den libi. A fasi fa a frulusu en pipel, skrifi na ini a Bijbel buku Ester.

Wan owru Dyu man di nen Mordekai, skrifi a buku Ester, èn a e taki fu wan pisi ten fu sowan 18 yari fu a tiri fu Kownu Ahasferos, noso Serkses I, fu Persia. A span tori disi e sori fa Yehovah e kibri a pipel fu en gi den ogri sani di den feanti fu den wani du, aladi den futuboi fu en e tan na ala sei fu wan bigi kownukondre. Na ini a ten disi, a pipel fu Yehovah di e du santa diniwroko gi en na ini 235 kondre, sabi a sani dati, èn a e tranga a bribi fu den trutru. Boiti dati, na ini a buku Ester wi e si fa sma ben e handri, èn aladi wi kan teki na eksempre fu sonwan fu den, toku wi musu luku bun tu fu no handri leki sonwan fu den. Iya, ’a wortu fu Gado de libilibi, èn a abi krakti’.—Hebrewsma 4:12.

NA UMAKOWNU MUSU DU WAN SANI FU TYARI WAN KENKI KON

(Ester 1:1–5:14)

Na ini a di fu dri yari (493 b.G.T.) fu a tiri fu en, Kownu Ahasferos e hori wan bigi fesa-nyanyan gi den heihei sma. Umakownu Vasti di furu sma sabi fu di a moi trutru, e handri na wan fasi di a kownu no e feni bun srefisrefi, èn fu dati ede a e puru en leki umakownu. A e teki a Dyu uma Hadasa na mindri ala den tumusi moi nyunwenke fu a kondre, èn a e poti en leki umakownu na ini a presi fu Vasti. Mordekai, wan neef fu Hadasa e taigi en taki a no musu fruteri sma taki a de wan Dyu, èn dati meki a e gebroiki a Persia nen fu en, namku Ester.

Baka wan pisi ten, a heimemre man di nen Haman, e kisi a hei posisi leki fosi-minister. Haman e atibron srefisrefi fu di Mordekai no wani ’boigi gi en, noso didon langalanga na gron fu sori lespeki gi en’. Fu dati ede Haman e seti sani fu kiri ala den Dyu na ini a Gran Kownukondre Persia (Ester 3:2). Haman e kisi Ahasferos fu agri nanga en, èn na so a e meki a kownu gi a komando fu kiri ala den Dyu. Mordekai „e weri saka, èn a poti asisi na tapu en skin” (Ester 4:1). Ester musu du wan sani now fu tyari wan kenki kon. A e kari a kownu nanga a fosi-minister fu en kon na wan fesa-nyanyan di e hori gi den. Te den e kon nanga ala prisiri, dan Ester e aksi den fu kon na ete wan fesa-nyanyan a tamara fu en. Haman lobi a tori disi. Ma a e atibron srefisrefi nanga Mordekai, fu di a no wani gi en grani. Haman e seti sani fu kiri Mordekai, bifo a fesa-nyanyan fu a tra dei.

Piki tapu den aksi fu Bijbel:

1:3-5—A de so taki a fesa-nyanyan ben hori 180 dei langa? A tekst no e sori taki a fesa-nyanyan ben hori so langa, ma a e sori taki 180 dei langa a kownu ben e sori den heihei sma den gudu, èn sosrefi den moi sani fu a makti kownukondre fu en. Kande a kownu ben gebroiki na okasi disi di ben teki wan heri pisi ten, fu meki bigi gi a makti kownukondre fu en, soso fu naki na ati fu den heihei sma, èn fu overtoigi den taki a man teki Grikikondre abra. Efu dati de so, dan a kan taki vers 3 nanga 5 e taki fu a fesa-nyanyan fu 7 dei langa, èn a fesa dati ben hori na a kaba fu a konmakandra di den ben hori 180 dei langa.

1:8—Na sortu fasi ’nowan sma ben e dwengi trawan fu hori densrefi na a wet di ben taki omeni sopi den musu dringi’? Kownu Ahasferos ben bosroiti taki na a okasi disi den Persiasma no ben abi fu hori densrefi na a gwenti di den ben abi fu dwengi makandra fu no dringi tumusi furu sopi na den sortu konmakandra disi. „Den ben kan dringi omeni den ben wani”, na so wan buku taki.

1:10-12—Fu san ede Umakownu Vasti ben tan weigri fu kon na a kownu? Son sabiman e taki dati na umakownu ben e weigri fu gi yesi fu di a no ben wani lagi ensrefi na fesi den drungu fisitiman fu a kownu. Noso kande na umakownu disi di ben moi srefisrefi, no ben e saka ensrefi na ondro a kownu. Bijbel no e taki fu san ede a ben e weigri fu go, ma den koniman fu a ten dati ben feni en wan seryusu sani taki na umakownu ben weigri fu gi yesi na en masra. Den ben feni tu taki a takru fasi fa Vasti ben tyari ensrefi ben o abi krakti tapu ala den wefi na ini den kondre di ben de ondro a tiri fu Persia.

2:14-17—A de so taki Ester ben abi seks demakandra nanga a kownu, aladi den no ben trow nanga makandra? Nôno. A tori e taki dati na mamanten, den tra uma di sma ben tyari go na a kownu, ben drai go baka na a di fu tu oso. Na eunuch fu a kownu, di ben de „a waktiman fu den uma”, ben e tyari den go drape. Sobun, den uma di ben de nanga a kownu na neti, ben abi seks demakandra nanga en. Ma baka di Ester go na a kownu, dan sma no tyari en go na a oso fu den tra uma. Di sma tyari Ester na fesi Ahasferos, dan „a kownu kon lobi Ester moro leki ala den tra uma, èn na so a kownu ben feni en moro bun leki den trawan, èn a sori en bun-ati moro leki ala den tra nyunwenke” (Ester 2:17). San meki taki Ahasferos ’ben feni Ester bun, èn taki a ben sori en bun-ati’? We, na fu a srefi reide fu san ede trawan ben lobi en. „[Hegai] ben feni a yongu uma bun, èn dati meki a sori en bun-ati” (Ester 2:8, 9). Hegai ben sori bun-ati gi Ester, soso fu di a ben si taki a ben moi èn taki a ben abi bunfasi. Fu taki en leti, „ala sma di ben e si Ester ben e kon lobi en” (Ester 2:15). Na so a de tu, taki den fasi fu Ester meki taki a kownu kon lobi en.

3:2; 5:9—Fu san ede Mordekai ben weigri fu boigi gi Haman? Den Israelsma no ben e pasa a Wet fu Yehovah te den ben e didon langalanga na tapu a gron fu gi grani na wan sma di abi wan hei posisi. Ma moro ben de ini a tori te yu e luku fu san ede Mordekai no ben wani boigi gi Haman. A kan taki Haman di ben de wan bakapikin fu Agag, ben de wan Amaleksma, èn Yehovah ben bosroiti fu pori Amalek (Deuteronomium 25:19). Sobun, Mordekai ben feni taki efu a ben o boigi gi Haman, dan a no ben o de loyaal na Yehovah. A weigri krinkrin fu du dati, èn a taigi den taki en na wan Dyu.—Ester 3:3, 4.

Sani di wi kan leri:

2:10, 20; 4:12-16. Ester ben teki a rai fu wan lepi anbegiman fu Yehovah. A de wan koni sani fu ’gi yesi na den wan di e teki fesi na wi mindri, èn fu saka wisrefi na den ondro’.—Hebrewsma 13:17.

2:11; 4:5. Wi ’no musu poti prakseri na wi eigi afersi wawan, ma wi musu poti prakseri na den afersi fu trawan tu’.—Filipisma 2:4.

2:15. Ester ben sori taki a no gridi èn taki a ben man dwengi ensrefi, fu di a no aksi fu kisi moro gowtu sani noso moro moi krosi leki den wan di Hegai ben gi en. Na ’a sma di Ester ben de dipi na ini en ati, namku a tiri èn safri fasi fu en di no e lasi gowe’, ben meki taki a kownu ben lobi en.—1 Petrus 3:4.

2:21-23. Ester nanga Mordekai na bun eksempre na ini a fasi fa den ben ’saka densrefi na ondro den tiriman’.—Romesma 13:1.

3:4. Na ini son situwâsi a kan de wan koni sani fu no taki suma na wi, neleki fa Ester no ben taki dati en na wan Dyu. Ma te wi musu sori fa wi e denki fu prenspari tori, soleki a reti di Yehovah abi fu tiri ala sani, èn a soifri retifasi fu wi, dan wi no musu frede fu taki dati wi na wan Kotoigi fu Yehovah.

4:3. Te wi e kisi fu du nanga tesi, dan wi musu begi Yehovah fu aksi en krakti nanga koni.

4:6-8. Mordekai ben suku fu feni wan lusu nanga yepi fu lantiwet, so taki a ben kan tapu Haman fu no du den takru sani di a ben abi na prakseri.—Filipisma 1:7.

4:14. Mordekai de wan eksempre gi wi na ini a fasi fa a ben frutrow tapu Yehovah.

4:16. Fu di Ester ben frutrow dorodoro tapu Yehovah, meki a sori deki-ati nanga bribi na ini wan situwâsi di ben kan meki taki a lasi en libi. A de tumusi prenspari taki wi e leri fu frutrow tapu Yehovah na presi fu frutrow tapu wisrefi.

5:6-8. Ester ben kari Ahasferos fu a di fu tu leisi kon na wan fesa-nyanyan, fu di a ben wani taki a feni en bun. A ben handri nanga koni, èn na so wi musu du tu.—Odo 14:15.

SANI E WAKA HERI TRA FASI

(Ester 6:1–10:3)

Te a wán sani e pasa baka a trawan, dan a bakapisi de heri tra fasi leki fa sma ben fruwakti. Sma e anga Haman na a postu di a meki fu anga Mordekai, èn a sma di ben musu dede e tron a fosi-minister! Ma fa a de nanga den sani di ben seti fu kiri den ipi-ipi Dyu? A tori dati sosrefi o waka heri tra fasi.

A getrow Ester e opo taki agen. Aladi a kan lasi en libi, toku a e kon na fesi a kownu fu suku yepi, fu di a wani tapu Haman fu no kiri den ipi-ipi Dyu. Ahasferos sabi san musu pasa now. Sobun, te a dei doro te fu kaba taki sma o kiri den Dyu, dan a no den Dyu e lasi den libi, ma na den wan di e suku fu kiri den Dyu. Mordekai e gi a komando taki a Fesa fu Purim musu hori ibri yari, fu memre a bigi frulusu disi. Mordekai, di de a moro prenspari man baka Kownu Ahasferos, e ’wroko gi a bun fu en pipel èn a wani taki vrede musu de nanga ala den bakapikin fu den’.—Ester 10:3.

Piki tapu den aksi fu Bijbel:

7:4—Fa a kiri di sma ben o kiri den Dyu ben o de wan „lasi gi a kownu”? Di Ester sori a kownu na wan koni fasi taki a ben kan seri den Dyu leki srafu, dan a tyari kon na krin taki a ben o de wan lasi gi a kownu efu den Dyu ben musu dede. Den 10.000 pisi solfru moni di Haman ben pramisi fu gi, no ben o tyari so furu wini kon gi a kownu leki a moni di a ben kan kisi efu Haman ben seti sani fu seri den Dyu leki srafu. Efu sani ben o waka soleki fa Haman ben seti, dan dati ben o wani taki dati na umakownu ben o dede tu.

7:8—Fu san ede den krutuman ben tapu Haman en fesi? Kande a sani disi ben musu sori taki a ben kisi syen, noso taki a ben o dede heri esi. Soleki fa wan ondrosuku e sori, dan „den sma fu owruten son leisi ben tapu na ede fu den wan di den ben e tyari fu kiri”.

8:17—Na sortu fasi ’furu fu den pipel fu a kondre ben e sori taki den na Dyu’? A ben de krin fu si taki furu fu den Persiasma ben teki a Dyu bribi fu di den ben e denki taki a komando di ben tapu Haman fu no du san a ben abi na prakseri, ben e sori taki Gado e horibaka gi den Dyu. A srefi gronprakseri de fu feni tu na ini a kontru fu a profeititori di skrifi na ini a Bijbel buku Sakaria. Drape skrifi: „Tin man fu ala den tongo di e taki na ini den kondre, fu tru o grabu hori a mofokanti fu a krosi fu wan man di de wan Dyu, èn taki: ’Wi wani go nanga unu, fu di wi yere taki Gado de nanga unu.’”—Sakaria 8:23.

9:10, 15, 16—A komando ben gi pasi taki sma pori den sani di ben tan abra baka a feti. Ma fu san ede den Dyu ben weigri fu du dati? A no de fu taki dati a weigri di den ben weigri fu du dati, no ben de fu di den ben abi leki marki fu kon gudu, ma a marki fu den ben de fu hori a pipel fu den na libi.

Sani di wi kan leri:

6:6-10. „Bigimemre e kon bifo wan sma fadon, èn wan yeye fu heimemre e kon bifo wan sma naki futu.”—Odo 16:18.

7:3, 4Wi e sori trawan sondro frede taki wi na wan Kotoigi fu Yehovah, aladi dati kan meki wi kisi frufolgu?

8:3-6. Wi kan suku yepi na lanti èn na krutubangi fu kibri wisrefi teige den feanti fu wi, èn wi musu du dati tu.

8:5. Ester sori koni fu di a no ben taki dati a kownu ben de frantwortu gi a komando di ben gi fu kiri a pipel fu en. Wi musu handri nanga koni tu te wi e gi kotoigi na lantiman.

9:22. Wi no musu frigiti den pôtisma na wi mindri.—Galasiasma 2:10.

Yehovah sa sorgu taki a pipel fu en ’kisi frulekti nanga frulusu’

Mordekai e sori taki na Gado meki Ester kisi a grani fu tron umakownu. Te sma e suku fu du den Dyu ogri, dan den Dyu e faste èn den e begi fu kisi yepi. Na umakownu e kon na fesi a kownu, sondro taki a kownu kari en, èn ibri tron baka a kownu feni en bun taki a kon. Na a tumusi prenspari neti disi, a kownu no man fadon na sribi. Iya, a buku Ester e taki fa Yehovah e meki sani waka heri tra fasi so taki a pipel fu en kan kisi wini fu dati.

A span tori fu Ester de wan bun deki-ati gi wi di e libi na ini „a ten fu a kaba” (Danièl 12:4). „Na a kaba pisi fu den dei”, noso na a kaba pisi fu a ten fu a kaba, dan Gog fu Magog, namku Satan Didibri, sa feti teige a pipel fu Yehovah. A wan-enkri sani di a poti na en ede fu du, na fu kiri den tru anbegiman. Ma neleki fa a ben de na ini den dei fu Ester, na so Yehovah sa sorgu taki den anbegiman fu en ’kisi frulekti nanga frulusu’.—Esekièl 38:16-23; Ester 4:14.

[Prenki na tapu bladzijde 10]

Ester nanga Mordekai e kon na fesi Ahasferos