Skip to content

Skip to table of contents

‘Kia Fakamataala mo e Loto Katoa a Mutolu’

‘Kia Fakamataala mo e Loto Katoa a Mutolu’

‘Kia Fakamataala mo e Loto Katoa a Mutolu’

“Kua talia he tagata goagoa e tau kupu oti; ka ko e tagata lotomatala, kua manamanatu a ia ke he hana tau puhala.”—TAU FAKATAI 14:15.

1, 2. (a) Ko e heigoa e mena ne tupu ki a Lota i Sotoma ne fakaako aki a tautolu? (e) Ko e heigoa e kakano he talahauaga ‘kia fakamataala a mutolu’?

KO E magaaho ne foaki e Aperahamo ki a Lota e fifiliaga fakamua ke he fonua, ne hagaaki e fofoga ha Lota ke he kelekele mitaki nukua “tuga ne kaina a Iehova.” Ne tuga e matakavi kua latatonu ke takele ai e magafaoa haana, ha kua “fifili ai e Lota māna e kelekele tatai oti ha i ai a Ioritana” ti fakatū tolomaki atu e fale ie tata ki Sotoma. Pete ia, kua fakavaia e tau mena ne kitia mata, ha kua nonofo tata e “tau tagata Sotoma kua mahani kelea a lautolu, mo e hala lahi ni ki mua a Iehova.” (Kenese 13:7-13) He tutupu e tau mena nei, ne matematekelea a Lota mo e magafaoa haana he galo e tau koloa. Fakahiku, ne hokotia a ia mo e fanau fifine haana ke nonofo he ana. (Kenese 19:17, 23-26, 30) Ko e mena ne tuga e mitaki ki a ia he kamataaga ne liliu ai ke he taha faahi.

2 Ko e tala ne tupu ki a Lota ne foaki e fakaakoaga ma e tau fekafekau he Atua he vahā nei. Ka fakafehagai a tautolu mo e tau fifiliaga, kua lata ia tautolu ke mataala ke he tau hagahagakelea ka tupu ti puipui mai neke fakahēhē he tau kitiaaga fakamua. Kua latatonu mogoia, kua fakamalolō he Kupu he Atua a tautolu: ‘Kia fakamataala mo e loto katoa a mutolu.’ (1 Peteru 1:13) Ko e kupu Heleni nei ne talahau ‘kia fakamataala’ ne kakano mooli “kia fakalatalata.” Hagaao ke he pulotu he Tohi Tapu ko R.C.H. Lenski, ko e mahani fakalatalata ia ko e “totoka, mauokafua he tuaga he manamanatuaga ne fatifati mo e fuafua fakahako e tau mena ti fakamalolō foki a tautolu ke taute e fifiliaga hako.” O mai la tautolu ke manamanatu ke he falu tuaga nukua lata ia tautolu ke manamanatu fakalatalata.

Filifilia e Feua Pisinisi

3. Ko e ha kua lata ke mataala kaeke kua feleveia a tautolu mo e feua pisinisi?

3 Fakalata kua foaki atu he tagata lilifu ki a koe e feua pisinisi, liga ko e matakainaga tapuaki ha Iehova. Kua makai a ia ke he tau monuina he kautuaga mo e fakamalolō a koe ke fakamafiti ke nakai fakatō e feua ia. Kamata agataha a koe ke manamanatu ke he moui tokotoko mitaki haau mo e magafaoa haau, liga fakakakano foki to fakamalolō he mena nei a koe ke foaki fakalahi e magaaho ke he tau tutuliaga fakaagaaga. Ka e, ne hataki he Tau Fakatai 14:15: “Kua talia he tagata goagoa e tau kupu oti; ka ko e tagata lotomatala, kua manamanatu a ia ke he hana tau puhala.” Ha ko e fiafia lahi ne fa tupu mai he kamata e pisinisi foou, kua liga fakateaga ai mogoia ke he tau hagahagakelea, mo e tau fakauaua he taute e pisinisi ne kua nakai manamanatu katoatoa ki ai. (Iakopo 4:13, 14) Ke he tau tuaga pihia, kua lata mooli ke fakamataala mo e loto katoa a mutolu!

4. Maeke fēfē ia tautolu ke ‘manamanatu ke he tau lakaaga’ he fakatokatokaaga pisinisi?

4 Ko e tagata pulotu kua kumikumi fakamitaki e ia e fakatokatokaaga pisinisi to taute e ia e fifiliaga. (Tau Fakatai 21:5) Ko e kumikumiaga pihia kua fa fakakite e tau hagahagakelea galo. Manamanatu ke he tuaga na: Ko e tagata kua tutuli ke ole tupe ke lata mo e tau fakatokatokaaga pisinisi haana ti foaki atu mogoia ki a koe e muka lahi mahaki ka age e koe e tupe ne manako a ia. Liga kamatamata e ole ia, ka ko e heigoa e tau hagahagakelea? Kua talia kia he tagata ne ole tupe ke liu totogi e tupe pete ko e kautū fēfē e pisinisi, po ke falanaki ni e totogiaga ke he kautū he pisinisi? Kakano ai, to tomo kia e tupe haau ka kaumahala e pisinisi? Kua liga hūhū foki a koe: “Ko e ha ne ole tupe ai e tau tagata? Kua mailoga kia he tau fale tanaki tupe e pisinisi ke tu hagahagakelea?” He foaki e magaaho ke manamanatu ke he tau hagahagakelea ka lagomatai a koe ke filifilia fakamooli e tau fakatokatokaaga.—Tau Fakatai 13:16; 22:3.

5. (a) Ko e heigoa e lakaaga pulotu ne taute e Ieremia he fakatau e ia e fonua? (e) Ko e ha ne aoga ke fakamau oti e tau fakatokatokaaga pisinisi ke he fakamooliaga tohia?

5 He magaaho ne fakatau he perofeta ko Ieremia e fonua mai he kasini haana, ko ia ko e matakainaga tapuaki ha Iehova, ne fakamau hifo e ia he tohi ki mua he tau tagata. (Ieremia 32:9-12) Ko e tagata pulotu he vahā nei ka iloa mooli ko e tau fakatokatokaaga pisinisi ne hu a ia ki ai, lauia a lautolu e tau magafaoa mo e tau matakainaga talitonu, kua fakamau hifo ke he fakamooliaga tohia. * He ha ha ai e fakamooliaga tohia ne tauteute fakamitaki kua lagomatai ke puipui e tau fekehekeheaki mo e fakamau e kaufakalatahaaga. He taha faahi, ko e kaumahala ke he fakamooliaga tohia kua fa putoia ka tutupu e tau lekua pisinisi he tau fekafekau ha Iehova. Momoko ai, ko e tau lekua pihia kua fua mai he mamahi e loto, fakafualoto, ti galo foki e tuaga fakaagaaga.

6. Ko e ha kua lata ia tautolu ke puipui mai he lotokai?

6 Kua lata foki ia tautolu ke puipui mai he lotokai. (Luka 12:15) Ko e maveheaga ke he tau muka lalahi he tupe kua fakapouli aki e taha ke he tau hagahagakelea he fakatokaaga pisinisi ne nakai mitaki. Pihia foki e falu ne olioli e tau kotofaaga mitaki he fekafekauaga a Iehova ne maeke ke vihu ai he matahele nei. Ne hataki he Kupu he Atua a tautolu: “Kia noa ha mutolu a mahani mo e velevelekoloa; kia fakamamate a mutolu ke he tau mena ha ia mutolu.” (Heperu 13:5) Ka manamanatu ke he feua pisinisi, kua lata e Kerisiano ke manatu, ‘Kua lata mooli kia ke putoia ai?’ He takitaki e moui mukamuka ne matapatu ai ha tautolu a tapuakiaga ki a Iehova ka puipui a tautolu mai he ‘tau mena matematekelea oti kana.’—1 Timoteo 6:6-10.

Tau Paleko ne Fehagai e Tau Kerisiano Nakai Mau

7. (a) Ko e heigoa e tau paleko ne fehagai mo e tau Kerisiano nakai mau? (e) Maeke fēfē he fifiliaga ha tautolu ma e hoa mau ke putoia e mahani fakamooli ke he Atua?

7 Tokologa e tau fekafekau ha Iehova ne manako ke mau ka e nakai la moua e hoa kua lata. He falu motu, ha ha ai e peehiaga kaufakalataha ke mau. Ka e, ko e tau puhala ke feleveia mo e hoa kua lata i loto he tau matakainaga talitonu kua liga gahoa. (Tau Fakatai 13:12) Ne mailoga he tau Kerisiano, mogoia, ko e omaoma e poakiaga he Tohi Tapu ke mau ke “lata [ni] mo e Iki” ko e matakupu he mahani fakamooli ki a Iehova. (1 Korinito 7:39) Ke tumauokafua ke he tau peehiaga mo e tau kamatamata ne fehagai mo lautolu, kua lata e tau Kerisiano nakai mau ke fakatumau ke fakamataala loto katoa a lautolu.

8. Ko e heigoa e peehiaga ne moua he tama fifine Sulamita, ti liga fehagai fēfē e tau fifine Kerisiano he vahā nei mo e paleko pihia?

8 He Lologo a Solomona, ko e tama fifine tokolalo ne fakahigoa ko e fifine Sulamita ne futia e manako he patuiki. Ne fakataki e ia e tama fifine nei he fakatātā e muhukoloa, matalahi, mo e fulufuluola, pete kua mau e fakaalofa haana ke he fuata taane leveki mamoe. (Lologo a Solomona 1:9-11; 3:7-10; 6:8-10, 13) Kaeke ko koe ko e fifine Kerisiano, to liga fai tagata foki ne manako ki a koe ka e nakai fai vala loto a koe ki a ia. Ko e tagata he faahi gahua haau, liga ko e taha he tuaga takitaki, ne kua kamata ke fakakite e fakaalofa ki a koe, ne taute e tau mena ma haau, ti kumi magaaho ke fakalataha mo koe. Kia mataala ke he manako futia pihia. Pete ko e tau foliaga he tagata ia kua nakai manako fakatū kapitiga po ke feuaki tumau, fa mahani ai ke pihia. Tuga e tama fifine Sulamita, kia eke mo “kaupa.” (Lologo a Solomona 8:4, 10) He fakaheu malolō e tau fakafeleveiaaga manako fakavihi. Tala age ke he tau kapitiga gahua haau he kamataaga ko koe taha he Tau Fakamoli a Iehova, ti fakaaoga ha magaaho ke fakamatala ki a lautolu. To eke e mena ia mo puipuiaga ma haau.

9. Ko e heigoa falu hagahagakelea he hu ke he fakafetuiaga mo e tagata nakai iloa he Internet? (Kikite foki e puha he lau 31.)

9 Ne talaga e tau faahi Web he Internet ke lagomatai a lautolu ne nofo tokotaha ke kumi hoa mau nukua talahaua lahi. Ne onoono e falu ke he mena nei ko e puhala ke iloa e tau tagata kua nakai fa mahani a lautolu ke feleveia. Ka e, ko e hu pouli ke he fakafetuiaga mo e tagata nakai iloa kua putoia e tau hagahagakelea mooli. He Internet, kua maeke ke uka ke kitia e tuaga mooli mai he nakai mooli. (Salamo 26:4) Ko e tau tagata oti ne talahau ko e tau fekafekau ha Iehova kua nakai mooli. Mua atu, ko e fakamahani kapitiga he Internet, kua mafiti lahi e tupu he fakafetuiaga, ti maeke ke fakakeukeu e fifiliaga he taha. (Tau Fakatai 28:26) He puhala he Internet po ke falu puhala foki, kua nakai pulotu ke feaki e fakafetuiaga tata mo e tagata ne nakai iloa lahi.—1 Korinito 15:33.

10. Maeke fēfē e tau Kerisiano nakai mau ke fakamalolō he tau matakainaga talitonu?

10 Kua “fakaalofa fakalahi” a Iehova ma e tau fekafekau haana. (Iakopo 5:11) Ne iloa e ia e tau paleko ne fehagai mo e tau Kerisiano ne nakai mau ne nakai ko e fifiliaga pauaki nukua fakalolelole ke he tau magaaho, ti ofania e Ia e mahani fakamooli ha lautolu. Maeke fēfē e falu ke fakamalolō a lautolu? Kua lata ia tautolu ke navanava tumau a lautolu ma e omaoma mo e agaaga foaki noa ha lautolu. (Tau Fakafili 11:39, 40) Maeke foki ia tautolu ke putoia a lautolu he tau fakatokatokaaga he feoakiaga atihake. Kua taute foou nakai e koe e mena ia? Lafi ki ai, kua maeke ia tautolu ke liogi ma lautolu, he ole ki a Iehova ke lagomatai a lautolu ke fakatumau e lagotatai fakaagaaga ha lautolu mo e moua e olioli he fekafekau ki a ia. He fiafia mooli ha tautolu, kia fakakite e tautolu e loto fakaaue ki a lautolu nei ne mahani fakamooli tuga ne taute e Iehova.—Salamo 37:28.

Fehagai mo e Tau Lekua Malolō Tino

11. Ko e heigoa e tau paleko kua fakatupu he tau lekua malolō tino hagahagakelea?

11 Ko e tupetupe ha ia ka fehagai a tautolu po ke tau fakahele ha tautolu he tau lekua malolō tino! (Isaia 38:1-3) He tutuli a tautolu ke kumi e tuluiaga lauia mitaki, kua latatonu ke pipiki mau a tautolu ke he tau matapatu fakaakoaga he Tohi Tapu. Ma e fakatai, kua fakaeneene e tau Kerisiano ke omaoma ke he poakiaga he Tohi Tapu ke fakamamao mai he toto, ti kalo kehe a lautolu he ha fakaholoaga fakafoou po ke fakatumau he malolō tino ne putoia e matutakiaga fakataulatua. (Gahua 15:28, 29; Kalatia 5:19-21) Ma lautolu ne nakai fai fakaakoaga fakaekekafo, mogoia, ko e fokifoki e tau puhala tului kua maeke ke halavihi mo e fakatupetupe. Ko e heigoa kua maeke ke lagomatai a tautolu ke fakamataala loto katoa?

12. Maeke fēfē he Kerisiano ke fakatumau e lagotatai ka manamanatu ke he tau puhala tuluiaga?

12 “Ko e tagata lotomatala, kua manamanatu a ia ke he hana tau puhala” he taute e tau kumikumiaga he Tohi Tapu mo e tau tohi faka-Kerisiano. (Tau Fakatai 14:15) He tau faahi he lalolagi ne tokogahoa e ekekafo mo e tau fale gagao, ko e tau vai tului fakamotu, ne fakaaoga e tau vailakau mai he tau akau, ne liga ko e tuluiaga ni ne ha ha i ai. Ka manamanatu a tautolu ke he tuluiaga pihia, maeke ke moua e tautolu e vala tala lagomatai he The Watchtower, Aperila 15, 1987, lau 26-9. Kua fakamataala a tautolu ke he tau hagahagakelea ka tupu. Ma e fakatai, liga lata ia tautolu ke kumikumi e tau mena na: Ko e tagata fakamaulu fakamotu kia kua talahaua ke fai matutakiaga fakataulatua? Ne fakave kia e tuluiaga ke he taofiaga ko e mena tupu e gagao mo e mate mai he tau atua totoko (po ke tau agaaga tupuna i tuai) po ke mai he tau fi ne taute e tau lagatau taulatua? Kua tauteute po ke fakaaoga kia e tau poa, tau mana, po ke tau aga fakataulatua aki e tau vai tului? (Teutaronome 18:10-12) To lagomatai he kumikumiaga pihia a tautolu ke omaoma e hatakiaga omoomoi: “Kia kamatamata e tau mena oti, kia taofi e tau mena mitaki ke mau.” * (1 Tesalonia 5:21) To lagomatai a tautolu ke fakatumau e lagotatai ha tautolu.

13, 14. (a) Maeke fēfē a tautolu ke fakatātā e fakalotomatala he leveki e malolō tino ha tautolu? (e) Ko e ha e fakalotomatala kua lata ka tututala a tautolu ke he malolō tino mo e tau mena fakaekekafo mo e falu?

13 Ko e fakalotomatala kua lata ke he tau faahi oti he moui, putoia e levekiaga he malolō tino ha tautolu. (Filipi 4:5) He manamanatu lagotatai ke he malolō tino ha tautolu kua fakakite e loto fakaaue ma e mena fakaalofa uho he moui. Ka felauaki a tautolu mo e tau lekua malolō tino, kua latatonu mooli e mena nei mo e onoonoaga ha tautolu. Pete ia, ko e malolō tino mitaki katoatoa to nakai moua ato hoko mai e magaaho ma e Atua ke “fakamalolo ai e tau motu.” (Fakakiteaga 22:1, 2) Kua lata ia tautolu ke puipui mai neke fakalavelave lahi a tautolu ke he malolō tino ati poka mogoia e tau manako fakaagaaga aoga ha tautolu ke he mafoa.—Mataio 5:3; Filipi 1:10.

14 Kua lata foki ia tautolu ke fakakite e lagotatai mo e fakalotomatala ka tututala ke he malolō tino mo e tau mena fakaekekafo mo e falu. Ko e tau matakupu nei kua nakai lata ke takitaki e tau fakatutalaaga ha tautolu ka fakalataha a tautolu ke he feoakiaga fakaagaaga he tau feleveiaaga mo e tau takaiaga Kerisiano. Mua atu, ko e tau fifiliaga fakaekekafo kua fa putoia e tau matapatu fakaakoaga he Tohi Tapu, ko e loto manamanatu he tagata, mo e fakafetuiaga haana mo Iehova. Ko e mena ia, to nakai fakaalofa ke talahau e tau manatu ke he matakainaga talitonu po ke peehi a ia ke fakaheu e tau talahauaga he loto manamanatu haana. He o atu ai ki a lautolu ne loto momotua he fakapotopotoaga ma e lagomataiaga, kua lata ke igatia e Kerisiano mo e “fua hana ni a kavega” he matagahua ke taute e tau fifiliaga, mo e “to takitokotaha a tautolu mo e talatala atu hana mahani ke he Atua.”—Kalatia 6:5; Roma 14:12, 22, 23.

Ka Tupetupe a Tautolu

15. Maeke fēfē he tau tutuaga fakatupetupe ke fakatupu e paleko?

15 Ko e tau tutuaga fakatupetupe kua maeke ke fakatupu foki e tau fekafekau mahani fakamooli a Iehova ke vagahau po ke taute e mena nakai pulotu. (Fakamatalaaga 7:7) He ha ha i lalo he kamatamata vevela, ne nakai lagotatai ai a Iopu ati maeke ai ke fakahako e manamanatuaga haana. (Iopu 35:2, 3; 40:6-8) Pete “ko Mose, kua totonu ue atu a ia he tau tagata oti ha he fuga kelekele,” he taha magaaho ne ita a ia ti vagahau vale. (Numera 12:3; 20:7-12; Salamo 106:32, 33) Ne fakakite e Tavita e mahani fakalatalata ne nava ki ai he magaaho ne nakai tamate e ia e Patuiki ko Saulo, ka ko e magaaho ne ekefakakelea e Napalu a ia ti vale fakatūtū ke he tau tagata haana, ne ita lahi a Tavita ti galo e fakafiliaga mitaki haana. Ko e magaaho la ne fakalava mai a Apikaila ne liu a ia matala e manamanatuaga, nukua hao fetamaki he hēhē matematekelea.—1 Samuela 24:2-7; 25:9-13, 32, 33.

16. Ko e heigoa ka lagomatai a tautolu ke fehola kehe mai he taute e mahani vale?

16 Liga fehagai foki a tautolu ke he tau tutuaga fakatupetupe ka fōfō e fakafiliaga mitaki ha tautolu. He fokifoki fakamitaki e tau manatu he falu, tuga ne taute e Tavita, kua lagomatai a tautolu ke fehola kehe mai he taute taha mena vale mo e mafiti ke he agahala. (Tau Fakatai 19:2) Lafi ki ai, kua tomatoma he Kupu he Atua a tautolu: “Kia vivivivi a mutolu, aua neke hala; kia manamanatu hifo ke he tau loto ha mutolu ke he tau mohega ha mutolu, kia fakamamate foki a mutolu.” (Salamo 4:4) He maeke ia tautolu, kua pulotu ke fakatali ato totoka hifo a tautolu to taute e taha mena po ke taute e fifiliaga. (Tau Fakatai 14:17, 29) Ka fuluhi a tautolu ki a Iehova he liogi fakamakamaka, “ko e mafola he Atua ne fakamitaki lahi e tau manamanatu oti ka puipui ha [tautolu] a tau loto mo e ha [tautolu] a tau maloloaga he manamanatuaga he kakano ni ia Keriso ko Iesu.” (Filipi 4:6, 7, NW) Ko e totokaaga nei ne foaki he Atua ka fakamalolō a tautolu ti lagomatai a tautolu ke fakamataala loto katoa.

17. Ko e ha kua lata ia tautolu ke falanaki ki a Iehova ke fakamataala mo e loto katoa?

17 Pete ne tau laliaga mitaki lahi mahaki ha tautolu ke fehola kehe mai he tau hagahagakelea mo e taute e mena pulotu, kua taute hēhē oti a tautolu. (Iakopo 3:2) Kua liga maeke ia tautolu ke taute e lakaaga fakavaia ne fakamamahi ka e nakai mailoga ai. (Salamo 19:12, 13) Mua atu ke he mena ia, ko e tau tagata momoui, kua nakai ha ha ia tautolu e lotomatala po ke tonuhia ke takitaki e lakaaga ni ha tautolu he mamao mai ia Iehova. (Ieremia 10:23) Ko e fakaaue ha ia ha tautolu nukua talahau mooli mai e ia: “To fakaako e au a koe, mo e fakakite kia koe e puhala ke fano ai a koe; to fakatonu e au kia koe, mo e kitekite au kia koe.” (Salamo 32:8) E, mo e lagomatai a Iehova, maeke ia tautolu ke fakamataala mo e loto katoa a tautolu.

[Tau Matahui Tala]

^ para. 5 Ma e falu vala foki ke he tau fakamooliaga tohia pisinisi, kikite The Watchtower, Aokuso 1, 1997, lau 30-1; Novema 15, 1986, lau 16-17; mo e Awake!, ia Fepuari 8, 1983, lau 13-15, ne taute fakailoa he Tau Fakamoli a Iehova.

^ para. 12 Ko e puhala nei to aoga pihia foki ki a lautolu kua manamanatu ke he tau puhala kehekehe ne nakai felauaki mo e tau tuluiaga he tau matafatia.

To Tali Fefe e Koe?

Maeke fēfē ia tautolu ke fakamataala mo e loto katoa

• ka foaki atu e tuaga pisinisi?

• ka kumi e hoa mau?

• ka felauaki mo e tau lekua malolō tino?

• ka ha ha i lalo he fakatupetupe?

[Tau Hūhū he Fakaakoaga]

[Puha he lau 31]

Falanaki Nakai a Koe ki Ai?

Ko e tau talahauaga na ne kitia he tau faahi Web ma lautolu ne nakai mau:

“Pete ne tau laliaga mitaki lahi mahaki ha tautolu kua nakai fai fakamooliaga ke he tuaga mooli he tagata.”

“Kua nakai iloa mooli e tautolu e tonutika, katoatoa, po ke aoga he ha vala tala he laini foaki lagomatai.”

“Ko e tau manatu, tomatoma, tau talahauaga, tau foakiaga, po ke falu vala tala ne kitia ai ke he laini foaki lagomatai [nei] ko lautolu ko e tau tagata tohia lilifu . . . ti kua nakai lata ke falanaki ki ai.”

[Fakatino he lau 29]

“Ko e tagata lotomatala, kua manamanatu a ia ke he hana tau puhala”

[Tau Fakatino he lau 30]

Maeke fēfē he tau fifine Kerisiano ke fifitaki e tama fifine Sulamita?

[Fakatino he lau 32]

“Kia kamatamata e tau mena oti, kia taofi e tau mena mitaki ke mau”