“Mu Fal’eged Rogomed Nge Par Nib Fel’ Lanin’med”

“Be’ ni de yoor ban’en ni manang e ra mich urngin e thin u wan’, machane be’ nib gonop e ma lemnag rogon ni nge wuf ay.”​—PROVERBS. 14:15, NW.

1, 2. (a) Mang e be fil ngodad e n’en ni ke buch ku Lot u Sodom? (b) Mang fan fare thin ni “nge par nib fel’ lanin’med”?

 NAP’AN ni ognag Abraham ku Lot ni ir e som’on ni nge mel’eg e binaw, me mit owchen Lot nga ba loway ni pire’ e ran ni bay riy ni bod “fa gi woldug rok Somol.” Bod ni ireram e gin nib fel’ ni nge par e tabinaw rok riy, ni yugu aram rogon ni “dugliy Lot ni nge mil fan e loway nu Jordan ngak ni ga’ngin” ma aram mi yad par nib chugur nga Sodom. Machane, rogon yaan ban’en e rayog ni nge bannagey, ya i par fapi “girdi’ ni yad ma par u lan yu Sodom nib kireb e ngongol rorad, ni aram e yad be denen nib togopuluw ngak Somol” ni yad ba chugur ngorad. (Genesis 13:7-13) Nap’an ni sum boch e magawon, me mada’nag Lot nge tabinaw rok boch i wenegan nib kireb. Tomur riy, me Lot nge fagali ppin ni fak e kar pared u lan e yiy. (Genesis 19:17, 23-26, 30) N’en ni lemnag ni rib fel’ ko som’on e ke pig ke m’ug nib kireb.

² Fare n’en ni ke buch ku Lot e be fil ban’en ngak e pi tapigpig rok Got e ngiyal’ ney. Ngiyal’ ni thingar da mel’eged ban’en, ma thingar da kol ayuwgad ko riya’ ni dabi bannagdad e n’en ni gad ma guy ni rib fel’ ko som’on. Ere, ba puluw ni nge ginangdad e Thin Rok Got ni gaar, “Mu fal’eged rogomed nge par nib fel’ lanin’med.” (1 Peter 1:13) Fare thin nu Greek ni “ngari par nib fel’ lanin’med” e be yip’ fan ni “nge tamilangan’uy.” Rogon ni yog reb e Bible scholar ni R.C.H. Lenski fithingan e, nge tamilangan’uy e be yip’ fan e “lem nib gapas, mab mudugil rogon maku ma fal’eg i yaliy ban’en nib fel’ rogon ma ma ayuwegdad ni ngad mel’eged e tin nib fel’ ban’en.” Chiney e ngad weliyed boch rarogodad nib t’uf riy ni ngad pared nib tamilangan’dad.

Ngan Fal’eg i Yaliy Rogon Boch Ban’en ni Fel’ngin e Siyobay ni Yibe Ognag Ngodad

3. Mang fan ni ba t’uf ni ngad kol ayuwgad ni faanra kan ognag boch ban’en ngodad ni fel’ngin e siyobay?

³ Bod ni sana ke ognag be’ ni yima pagan’ ngak reb e kanawo’ ngom ko siyobay, sana be’ ni ir reb e tapigpig rok Jehovah. Rib pasigan’ ni nge weliy ngom ko uw rogon ni ra yan i aw fare siyobay nib fel’ rogon ma aram e ri be pi’ e athamgil nga lanin’um ni ngam rin’ ban’en nib papey ya rim pag e fel’. Rayog ni ngam tabab i lemnag ni re n’ey e ra yognag reb e yafas ngom nge tabinaw rom nib manigil, sana ga be lemnag ni re n’ey e ra bung rogom riy ni ngam tay boor e tayim rom ni fan ko tirok Got ban’en. Machane, be ginangdad e Proverbs 14:15 (NW) ni gaar: “Be’ ni de yoor ban’en ni manang e ra mich urngin e thin u wan’, machane be’ nib gonop e ma lemnag rogon ni nge wuf ay.” Baga’ ni nap’an ni gad ra tababnag reb e siyobay ma ri gad ra felfelan’ ma gad pagtalin e riya’ ni rayog ni nge yib nga tomuren. (James 4:13, 14) Nap’an ni ra buch ban’en ni array rogon, ma uw feni rib t’uf ni ngari par nib fel’ lanin’dad!

4. Uw rogon ni rayog ni ngad ‘fal’eged rogon i wuf aydad’ u nap’an ni gad be sap ko n’en ni yibe ognag ngodad ko siyobay?

⁴ Be’ nib gonop e ra fal’eg i yaliy rarogon fare siyobay ni kan ognag ngak u m’on ni nge dugliy ban’en. (Proverbs 21:5) Nap’an ni ra fal’eg i yaliy ma baga’ ni ma guy e riya’ riy ni ra yib i m’ug nib mith. Amu lemnag e n’en ni buch: Sana bay be’ ni be lemnag ni nge ning boch e salpiy ni fan ko siyobay rok me ognag boor e win ngom ni faan ga ra pi’ fare salpiy ngak. Sana ga ra adag e n’en ni be ognag, machane mang e riya’ ni bay riy? M’agan’ facha’ ngay ni ra fulweg e salpiy rom ni yugu demtrug rarogon nra yan i aw fare siyobay rok, fa ra fulweg e salpiy ngom ni be yan u rogon urngin e n’en ni ra yog nag fare siyobay rok? Ra m’agan’um ngay ni dab kun fulweg fare salpiy rom ni faanra kireb fare siyobay? Sana ku ram fith ni lungum: “Mang fan ni yibe ning e salpiy ngak e girdi’? Be sap e bank ko fare siyobay ni ban’en ni bay e riya’ riy?” Faanra ga ra fal’eg i lemnag e pi riya’ ney nib  fel’ rogon ma ra ayuwegem ni ngam mel’eg e n’en nib fel’ ni ngam rin’ ko fare n’en ni kan ognag ngom.​—Proverbs 13:16; 22:3.

5. (a) Mang e n’en ni rin’ Jeremiah nib gonop u nap’an ni chuw’iy bangi binaw? (b) Mang fan ni ra yib angin ni ngan yoloy nga but’ urngin e n’en ni ke m’agan’uy ngay ni fan ko siyobay?

⁵ Nap’an ni chuw’iy Jeremiah ni profet bangi binaw rok be’ ni fak reb i walagen reb e gallabthir rok, ni reb e tapigpig rok Jehovah, ma aram ma kan yoloy nga babyor e n’en ni ke m’agan’rad ngay u murung’agen fa gi binaw. (Jeremiah 32:9-12) Be’ nib gonop e ngiyal’ ney e ra guy rogon ni gubin ban’en nib l’ag rogon ko siyobay ni ra un ngay ma bay ban’en ni kan yoloy nga but’ ni ke m’agan’uy ngay ni yugu demtrug ko girdi’ rok fa yugu boch e pi walag. a Faanra ni yoloy nga but’ nib tamilang rogon boch ban’en ni nge m’agan’uy ngay ma rayog ni nge ayuwegdad ni nge dabi sum e magawon me par ni ke taareb lungudad. Machane, faanra dariy ban’en ni kan yoloy nga but’ ni nge m’agan’uy ngay ma baga’ ni ireray e n’en ni ma k’aring e magawon ko siyobay nga thilin e pi tapigpig rok Jehovah. Ma bay e kireban’ riy, ya pi magawon ney e rayog ni nge k’aring e kireban’, nge damumuw, ara ngad paged e tirok Got ban’en.

6. Mang fan ni ba t’uf ni ngad ayuwgad ko chogow?

⁶ Maku thingar da ayuwgad ko chogow. (Luke 12:15) Bochan urngin e salpiy ni kan micheg ni ra yog ngak be’ e rayog ni nge upunguy owchen ni nge dabi guy e riya’ ni ra sum u lan e siyobay nde fel’. Mus ngak boch e girdi’ ni kan pi’ boch e maruwel ngorad nib fel’ ni fan ko pigpig ku Jehovah e kar awgad ko re wup ney. Thin Rok Got e be ginangdad ni gaar: “Dabi m’on e salpiy u lanin’med, ma ngam pired ni nge fel’ u wan’med e tin ni ba’ romed ban’en.” (Hebrews 13:5) U nap’an ni gad be lemnag boch i fel’ngin e siyobay ni kan ognag ngodad, ma reb e Kristiano e ba fel’ ni nge lemnag ni array rogon, ‘Rib t’uf ni nggu un ko re n’ey fa?’ Faan gad ra momnag e par rodad ni ngad tiyan’dad ko liyor rodad ni fan ngak Jehovah ma rayog ni nge ayuwegdad ko “urngin mit e kireb.”​—1 Timothy 6:6-10.

Magawon ni Ma Pirieg e Pi Kristiano nib Muchugbil

7. (a) Mang e magawon ni ma mada’nag e piin ni Kristiano nib muchugbil? (b) Uw rogon ma gad ra mel’eg be’ ni nge mang e ani mabgol rodad e ba muun ngay e yul’yul’ rodad ku Got?

⁷ Boor e pi tapigpig rok Jehovah ni yad baadag ni ngar uned ko mabgol machane dawor pateged be’ ni ngar mabgolgad. U boch e nam, ma ba gel e towasar ko girdi’ ni ngan un ko mabgol. Machane, gathi ri boor e girdi’ ni taareb e michan’ rorad ni rayog ni nge mang mabgol rorad. (Proverbs 13:12) Machane manang e piin ni Kristiano ni ngan fol ko motochiyel u lan e Bible ni ngan mabgol ni kemus “nrogon e mabgol ni ma tay e piin ni girdien Kristus” e aram bang ko yul’yul’ rodad ngak Jehovah. (1 Korinth 7:39) Faanra ngad pared ni gad mudugil ko towasar nge tin ni ma wawliydad ni gad ma mada’nag, ma piin Kristiano ni dawor ra uned ko mabgol e thingari par nib fel’ lanin’rad.

8. Mang towasar e ke yib ngak reb e rugod ni Shulammite, ma uw rogon ni rayog ni nge buch e re n’ey ko piin ni ppin ni Kristiano nib muchugbil e ngiyal’ ney?

⁸ U lan e Tang rok Solomon, ke adag fare pilung reb e rugod ni Shulammite. Ke wawliy ni nge un ngak ni bochan ni boor ban’en rok, ma yima tay fan, mab fel’ yaan mab gol, ni yugu aram rogon ni fare rugod e baadag yugu reb e pagal. (Tang rok Solomon 1:9-11; 3:7-10; 6:8-10, 13) Faanra gur reb e Kristiano nib ppin, ma sana rayog ni bay be’  ni baadagem ni dam adag. Be’ u tabon e maruwel rom, rayog ni be’ nib tolang e liw rok, e sana ra tabab ni nge yog boch ban’en nib fel’ ngom, ma be gay rogon ni ngam un ngak. Thingar mu kol ayuw ko mit ney e ngongol. Yugu aram rogon ni gathi urngin e girdi’ ni aram rogon e be nameg ni ngam unew ko ngongol ni darngal, machane baga’ ni ma yodorom. Ngad boded fare rugod ni Shulammite, ni bod “bangi rungrung.” (Tang rok Solomon 8:4, 10) Ngari mu siyeg ara mu dag ni dabum boch e ngongol ni aram rogon. U nap’an ni kam tabab ni ngam un ko maruwel mu dag ko piin ni gimed ma maruwel u taabang ni gur reb e Pi Mich Rok Jehovah ma gubin ngiyal’ nrayog ma ngam machibnagrad. Faan ga ra rin’ ni aram rogon ma rayog ni nge yororiyem.

9. Mang boch e riya’ ni bay ko nge fel’ e tha’ u thilmew be’ ni da mu nang u Internet? (Mu guy e kahol ko page 21.)

⁹ Be yoor i yan boch e Web sites ko Internet ni yibe ngongliy ni fan ngak e piin ni muchugbil ni nge yog ni ra pirieged be’ ni nge mang mabgol rorad. Boch e girdi’ e ma sap ko re n’ey ni reb e kanawo’ ni rayog ni ngar nanged boch e girdi’ ni sana dabiyog ni ngar mada’gad. Machane, nge yib e tha’ u thilmew be’ ni da mu nangew gimew e bay e riya’ riy. Rib mo’maw’ ni ngan nang e tin nriyul’ ko tin nde riyul’ u daken e Internet. (Psalm 26:4) Gathi gubin e girdi’ ni yad ra yog ni yad e tapigpig rok Jehovah e riyul’. Tin ni kub muun ngay, ma online dating e rayog ni nge k’aring ni nge gel e tha’ u thilin l’agruw ni’, ma re n’em e rayog ni nge magawonnag rogon ni ma dugliy be’ ban’en. (Proverbs 28:26) Demtrug ko daken e Internet ara yugu boch e kanawo’, ma de fel’ ni ngam maruweliy e tha’ u thilmew be’ ni gathi ri ga manang boor ban’en u murung’agen.​—1 Korinth 15:33.

10. Uw rogon ni rayog ni nge pi’ e girdi’ u lan e ulung e athamgil nga laniyan’ e pi Kristiano ni muchugbil.

¹⁰ Jehovah “e ri ma runguy” e pi tapigpig rok. (James 5:11) Manang e magawon ni ma yib ngak e piin ni muchugbil ni bay fan e ma k’aring ni nge mulan’rad machane ri baga’ fan u wan’ e yul’yul’ ni yad be tay. Uw rogon ni rayog ni nge pi’ boch e girdi’ e athamgil nga lanin’rad? Thingar ud pininged e magar ngorad ko fol ni yad be tay nge athamgil ni yad be tay. (Judges 11:39, 40) Ku rayog ni ngad uneged yad ko boch e yaram ni ngad chaggad u taabang. Kam rin’ ni aram rogon bayay ndawori n’uw nap’an fa? Maku, rayog ni ngad meybilgad ni fan ngorad, ma gad ning ngak Jehovah ni nge ayuwegrad ni ngar pared nib thabthabel ko tirok Got ban’en mi yad pirieg e felfelan’ ko pigpig ni yad be tay ngak Got. Manga yugu daged ko ngongol rodad ni baga’ fan u wan’dad e pi cha ney ni yad ba yul’yul’ ni bod rogon ni be dag Jehovah.​—Psalms 37:28.

 Ngan Pithig e Magawon ko M’ar

11. Mang e magawon ni ma k’aring e m’ar nib ubchiya’ ni ma yib ngodad?

¹¹ Uw feni rib gel e kireban’ riy ni faanra ke yib e m’ar ngodad ara be’ rodad ni rib ubchiya! (Isaiah 38:1-3) Nap’an ni gad be gay e n’en ni rayog ni nge ayuwegdad, ma ba ga’ fan ni faan gad ra fol ko pi motochiyel u lan e Bible. Ni bod ni, piin ni Kristiano e ri yad be kol ayuw ni ngar folgad ko fare motochiyel ni ngan palog ko racha’, ma yad ma siyeg boch e tafalay ni bay rogon ko pig. (Acts 15:28, 29; Galatia 5:19-21) Machane, piin ni dariy ban’en u murung’agen e tafalay ni yad manang, e yad ra fal’eg i yaliy boch ra rogon e tafalay ma rayog ni nge mo’maw’ ma kub mak’ar chalban. Mang e rayog ni nge ayuwegdad ni ngari par nib fel’ lanin’dad?

12. Uw rogon ni rayog ni nge par reb e Kristiano nib thabthabel u nap’an ni yad be lemnag murung’agen e tafalay?

¹² “Be’ nib gonop e ma lemnag e gin ni nge wuf ay ngay” u nap’an ni ma fal’eg i gay boch ban’en u lan e Bible nge boch e babyor ni fan ngak e piin Kristiano. (Proverbs 14:15) U yu yang u fayleng ni gathi ri boor e togta nge aspital riy, ma boch e falay ni kan fek ko gek’iy e kemus e tin ni rayog ni ngan fanay. Faanra gad be lemnag e mit ney e tafalay, ma rayog ni ngad pateged boch ban’en nib l’ag rogon ngay ko fare Wulyang Ntagil’ E Damit ko April 15, 1987 ko page 26-9. Be ginangdad ni ngad paloggad ko riya’. Bod ni, ba t’uf ni ngad nanged e pi n’ey: Cha’ ney ni be tafalaynigeg ko boch e falay ni kan fek ko gek’iy, ma un ko ngongolen e pig? Re tafalay ney e bay rogon ko fare michan’ ni m’ar nge yam’ e ma yib ni bochan boch e got ara boch e girdi’ ni yad ma un nga ngongolen e pig? Ba muun ngay e maligach, ara boch ngongolen e pig u nap’an ni yibe ngongliy e pi falay nem? (Deuteronomy 18:10-12) Faan gad ra fal’eg i gay ma rayog ni ngad folgad ko pi fonow ni kan thagthagnag ni gaar: “Um skengnaged urngin ban’en, mi gimed fanay e tin nib fel’ riy.” b (1 Thessalonika 5:21) Re n’ey e rayog ni ayuwegdad ni ngad pared nib thabthabel.

13, 14. (a) Uw rogon ni rayog ni ngada daged e lem nib thabthabel u nap’an ni gad be ayuweg rarogon dowdad? (b) Mang fan nib t’uf e lem nib thabthabel u nap’an ni gad be weliy murung’agen rarogon dowdad nge tafalay rodad ngak yugu boch e girdi’?

¹³ Ba t’uf ni nge thabthabel e lem rodad u gubin yang u lan e yafas rodad, nib muun ngay rarogon ni gad ma ayuweg e dowef rodad. (Filippi 4:5) Faan gad ra sap nga ra rogon dowdad nib thabthabel ma aram e gad be dag nib fel’ u wan’dad fare tow’ath ko yafas. Nap’an ni gad ra mada’nag e magawon ko m’ar, ma rib t’uf ni ngad sapgad ngay nib fel’ rogon. Machane, dabiyog ni nge par fithik’ i dowdad nib fel’ rogon nge mada’ ko ngiyal ni Got e ra “chuweg e liliy rok e pi nam.” (Revelation 22:1, 2) Thingar da ayuwgad ni nge dabi par ni yigoo ra rogon e dowef rodad e gad be lemnag ma gad pagtalin e tin nib ga’ fan ni aram e tirok Got ban’en.​—Matthew 5:3; Filippi 1:10.

¹⁴ Maku ba t’uf ni ngad daged e lem nib thabthabel u nap’an ni gad be weliy murung’agen ra rogon fithik’ i dowdad nge boch ban’en nib l’ag rogon ko tafalay rodad ngak yugu boch e girdi’. Tiney e ban’en e susun ni dabi par ni yigoo ir e ngad weliyed u nap’an e muulung ko Kristiano nge nap’an e assemblies ara pi muulung nib baga’. Tin kub muun ngay, n’en ni gad ma dugliy nib l’ag rogon ko tafalay rodad e ba muun ngay e pi motochiyel u lan e Bible, nangan’ rodad, nge tha’ u thildad Jehovah. Ere, dariy e t’ufeg riy ni faanra nga dogned e tin ni gad baadag ngak be’ ni taareb e michan’ rodad ara da towasariyed ni nge dariyfannag e n’en ni be yog e nangan’ rok ngak. Yugu aram rogon ni rayog ni nga darod ngak e piin nib ilal u lan e ulung ni nge ayuwegdad, ma ra reb e  Kristiano ma “ba’ gilban ni be fek” ko n’en ni ke mil fan ngak ni nge duguliy, ma “ra bagadad ma nge weliy ngak Got e n’en ni i rin’.”​—Galatia 6:5; Roma 14:12, 22, 23.

U Nap’an ni Kad Mochuchgad

15. Uw rogon ma mochuch nib gel e ma magawonnagey?

¹⁵ Magawon ni ma k’aring e mochuch e rayog ni nge k’aring boch e pi tapigpig rok Jehovah nib yul’yul’ ni nge non ara i ngongol ni dabi gonopiy rogon. (Eklesiastes 7:7) Nap’an ni yib e skeng ngak Job, me t’uf ni ngan yal’uweg e lem rok ni bochan e daki thabthabel. (Job 35:2, 3; 40:6-8) Yugu aram rogon ni “Moses e be’ nrib sobut’an’, ni ir e th’abi sobut’an’ u fithik’ e girdi’ nu fayleng,” ma immoy ba ngiyal’ ni damumuw nib gel me yog boch e thin ni de fal’eg i lemnag ko som’on. (Numbers 12:3; 20:7-12; Psalm 106:32, 33) I dag David e t’ar laniyan’ u nap’an ni de li’ Saul ni Pilung, machane nap’an ni tamra’nag Nabal me yog e thin nib kireb ngak fapi girdi’ rok, ma ri damumuw David nib gel ma daki yog ni nge dugliy ban’en nib fel’ rogon. Kemus ni nap’an ni un Abigail i pithig fare magawon, e fin aram e tamilangan’ me siyeg ni daki rin’ ban’en nib oloboch.​—1 Sam. 24:2-7; 25:9-13, 32, 33.

16. Mang e rayog ni nge ayuwegdad ni dab da ngongolgad u fithik’ e damumuw?

¹⁶ Mus ngodad maku rayog ni ngad mada’naged boch e magawon ni ra k’aring e mochuch mad dugliyed ban’en ni de fel’ rogon. Faan gad ra fal’eg i lemnag rogon ni ma sap e girdi’ nga boch ban’en, ni bod rogon ni rin’ David, ma rayog ni nge ayuwegdad ni dab da ngongolgad u fithik’ e damumuw ma gad denen. (Proverbs 19:2) Tin kub muun ngay, Thin Rok Got e be ginangdad ni gaar: “Ra magawon lanin’med machane dab mu denengad. Mu nonod u lanin’med u daken e bet romed ni kam th’abed gulungmed.” (Psalm 4:4, NW) Ba fel’ ni faan gad ra son nge mada’ ko ngiyal’ ni ke gapas lanin’dad u m’on ni ngad rin’ed ban’en. (Proverbs 14:17, 29) Ngada chelgad ngak Jehovah u daken e meybil nib gel, “Ma gapas rok Got ndabi chuchugur ni nge nang e girdi’ fan e ra yororiy gum’irchamed nge tafinay romed ngi i par rok Kristus Jesus.” (Filippi 4:6, 7) Re gapas ney ni ra pi’ Got ngodad e rayog ni nge ayuwegdad ni ngada pared ni rib fel’ lanin’dad.

17. Mang fan ni ngad torgad nga daken Jehovah ni nga i par nib fel’ lanin’dad?

¹⁷ Yugu aram rogon ni gad ma athamgil ni ngad paloggad ko riya’ ma gad ma rin’ ban’en u fithik’ e gonop, machane gad gubin ma gad ma oloboch. (James 3:2) Rayog ni ngada rin’ed ban’en nib kireb ni dad nanged. (Psalm 19:12, 13) Gadad e girdi’ e dabiyog rodad maku dariy mat’awdad ni ngad yifed ay dad ni dabi ayuwegdad Jehovah. (Jeremiah 10:23) Uw feni ra fel’ lanin’dad ni ke micheg ngodad ni gaar: “Bay gu fil ngom e kanawo’ ni ir e ngam man riy; bay gog ngom e tin ni ngam rin’ ma bay gu fonownigem.” (Psalm 32:8) Arrogon, u daken e ayuw rok Jehovah ma rayog ni ngad pared nib fel’ lanin’dad.

[Footnotes]

Uw Rogon ni Ga Ra Fulweg?

Uw rogon nrayog ni nge par nib fel’ lanin’dad

• u nap’an ni kan ognag rogon fel’ngin reb e siyobay ngodad?

• u nap’an ni gad be gay be’ ni nge mang e ani mabgol rodad?

• u nap’an ni gad ra mada’nag e magawon ko dowef rodad?

• u nap’an ni kad mochuchgad?

[Study Questions]

[Box on page 21]

Rayog ni Nge Pagan’um Ngay?

Pi thin ni baaray e ke m’ug u lan reb e Web site ni fan ngak e piin ni muchugbil:

“Yugu aram rogon ni gamad ma athamgiliy ma dabiyog ni ngan nang ko ri mini’ facha’.”

“Dabiyog ni nggu micheged ko puluw, fa polo’, ara rayog ni ngan fanay e pi n’en ni bay u lan fare Web site.”

“Lem ku be’, nge fonow, nge thin ni be yog, nge ku boch ban’en ni bay ko re Web site ney e yib ko cha’ ni ir e ke yoloy . . . ma gathi ban’en nsusun ni nge pagan’dad ngay.”

[Picture on page 19]

“Be’ nib gonop e ma lemnag e gin nge wuf ay i yan ngay”

[Pictures on page 20, 21]

Uw rogon ni rayog ni nge folwok e pi Kristiano ni ppin ko fare rugod nu Shulammite?

[Picture on page 22]

“Mu duguliyan’um ko gubin ban’en; mu chi chiiy paam ko tin nib fel’”