Linzwi la Jehova Ki Le Li Pila

Ze Zwile Mubano mwa Buka ya Jobo

JOBO toho ya lusika u pila mwa naha ya Uzi, ye fumaneha kwa Arabia cwale. Ka nako ye, ku pila Maisilaele ba bañata mwa Egepita. Jobo yena haki Muisilaele, kono ki mulapeli wa Jehova Mulimu. Bibele i mu talusa kuli: “Mwa lifasi ha ku na ya likana ni yena; ki munna ya lukile hahulu, ya sepahala, mutu ya saba Mulimu, ya ipabalezi kwa bumaswe kaufela.” (Jobo 1:8) Ku bonahala kuli Jobo na pilile mwa silengo sa nako ye ne fitile ku zwa mwa miteñi ya Josefa mwan’a Jakobo ni miteñi ya mupolofita Mushe; mi bona bao ne li batanga ba Mulimu ba ba zwile mubano.

Mushe, ya kulubelwa ku ba muñoli wa buka ya Jobo, mwendi na utwile ka za Jobo ha na izo ina lilimo ze 40 mwa naha ya Midiani, ye li bukaufi ni naha ya Uzi. Mushe mwendi na utwile za lilimo za mafelelezo za Jobo muta Maisilaele ne ba sutelezi kwa Uzi, ha ne ba tuha ba fita kwa mafelelezo a musipili wa bona wa lilimo ze 40 mwa lihalaupa. * Likande la Jobo li ñozwi hande ka bukwala. Kono hape li alaba lipuzo ze cwale ka ze: Ki kabakalañi batu ba bande ha ba nyanda? Ki kabakalañi Jehova ha tuhelela bumaswe? Kana batu ba ba si ka petahala ba kona ku zwelapili ku sepahala ku Mulimu? Buka ya Jobo ki kalulo ya Linzwi la Mulimu le li ñozwi ka moya wa hae, mi kacwalo lushango lwa yona lw’a pila mi lu m’ata nihaiba la kacenu le.—Maheberu 4:12.

“LIZAZI LE NI PEPILWE LI KUTIWE”

(Jobo 1:1–3:26)

Zazi le liñwi, Satani u lika Jobo kuli a bone busepahali bwa hae ku Mulimu. Jehova wa lumela mi u tuhelela Satani ku nyandisa Jobo ka likozi ze fitana-fitana. Kono Jobo wa hana kuli a “kute Mulimu.”—Jobo 2:9.

Balikani ba balalu ba Jobo ba esha kuli ba to ‘mu utwela butuku.’ (Jobo 2:11) Ha ba buleli se siñwi kono ba ina Jobo kwatuko ku fitela a bulela kuli: “Lizazi le ni pepilwe li kutiwe.” (Jobo 3:3) U ikumbuta “bombututu ba ba si ka bona liseli,” kamba ba ne ba fitelezi.

Lipuzo Za mwa Mañolo Za Alabiwa:

1:4 (NW)—Kana bana ba Jobo ne ba ezanga mikiti ya mazazi a ku pepwa? Batili. Manzwi a puo ye ne itusisizwe kwa makalelo mwa Bibele a’ tolokilwe “lizazi” ni “lizazi la ku pepwa” a’ shutana; le liñwi ni le liñwi li na ni taluso ya lona. (Genese 40:20) Mwa Bibele ya makalelo, kwa Jobo 1:4 ku itusisizwe fela linzwi la “lizazi,” ili ku talusa mazazi a shutana-shutana a na kalisa kakusasana ha li pazula lizazi ku isa manzibwana ha li likela. Ku bonahala kuli bana ba Jobo ne ba ezanga mukiti wa lubasi wa mazazi a supile hañwi ka mwaha. Mañi ni mañi nako ya hae ha i fita, ki yena ya na lukisa mukiti kwa ndu ya hae ka “lizazi la hae,” (NW).

1:6; 2:1—Ki bomañi ba ne ba lumelelizwe ku taha fapil’a Jehova? Mwa sikwata sa ba ne ba yemi fapil’a Jehova ne ku na ni mwateñi Mwan’a Mulimu wa libanda, yena Linzwi; mangeloi a sepahala; ni ‘bana ba Mulimu’ ba baipanguli, ku kopanyeleza cwalo ni Satani Diabulosi. (Joani 1:1, 18) Satani ni badimona ba hae ne ba si ka lelekwa kwa lihalimu konji hasamulahonyana wa ku tomiwa kwa Mubuso wa Mulimu ka 1914. (Sinulo 12:1-12) Mulimu na ba lumelelize ku taha fapil’a hae, mi  kabakaleo libupiwa kaufela za kwa moya ne li iponezi Satani ha shemaeta Mulimu ni litaba ze ne zuhile kabakala shemaeto yeo.

1:7; 2:2—Kana Jehova na ambozi ni Satani tenyene? Bibele ha i tolongoshi ka butungi litaba za mwa ambolelanga Jehova ni libupiwa za kwa moya. Kono mupolofita Mikaya mwa pono na boni lingeloi le ne li ambola ni Jehova tenyene. (1 Malena 22:14, 19-23) Mi he ku bonahala kuli Jehova na ambozi ni Satani tenyene ku si na muyema-mwahali.

1:21—Jobo na ka kutela cwañi mwa “mba ya lifasi”? Bakeñisa kuli Jehova Mulimu na bupile mutu fa “liluli la lifasi,” pulelo ya “mba ya lifasi” ye itusisizwe fa, i talusa ona mubu.—Genese 2:7.

2:9—Musal’a Jobo na ikutwa cwañi mwa munahano ha na bulelezi munn’a hae kuli a kute Mulimu mi a shwe? Musal’a Jobo na luzize lika sina munn’a hae. U swanela ku ba ya na utwile butuku ku bona munn’a hae ya na iketile ha katazwa ki butuku bo bu nyenyisa. Hape na shwezwi ki bana ba hae ba ba lateha. U swanela ku ba ya na lyangani kabakala matata ao kaufela kuli mane a libala nto ya butokwa hahulu ye ne ba na ni yona—sona silikani sa bona ni Mulimu.

Ze Lu Ituta:

1:8-11; 2:3-5. Sina mo ku boniselizwe mwa likande la ze ne ezahezi ku Jobo, kwand’a likezo ni lipulelo ze nde, busepahali bu tokwa kuli lu be ni mulelo o munde wa ku sebeleza Jehova.

1:21, 22. Lwa kona ku bonahaza Satani kuli ki lihata ka ku zwelapili ku sepahala ku Jehova ibe kuli lu mwa miinelo ye minde kamba ye maswe.—Liproverbia 27:11.

2:9, 10. Lu swanela ku ba ni tumelo ye tiile sina Jobo nihaikaba kuli ba lubasi lwa luna ha ba boni butokwa bwa lika za kwa moya ze lu ndongwami kamba ba lu sineneketa ku fulalela tumelo ya luna.

2:13. Balikani ba Jobo ne ba palezwi ku fumana taba ye omba-omba ya za Mulimu ni lisepiso za hae kakuli ne ba si ka tiya kwa moya.

“HA NI NA KU TUHELA KU SEPAHALA KWA KA!”

(Jobo 4:1–31:40)

Sisupo se situna se ba talusa balikani ba Jobo ba balalu ki sa kuli Jobo u swanela kuli na fosize mulatu o muñwi o mutuna kuli Mulimu a mu fe koto ye tuna cwalo. Elifazi ki yena ya kalisa. U latelelwa ki Bilidadi, ya itusisa lipulelo za ku conkaula. Zofari yena mane u mu nenauna maswe.

Jobo ha lumeli munahanelo o fosahalile wa baenyi ba hae. Kabakala ku palelwa ku utwisisa libaka Mulimu ha mu tuhelezi ku nyanda u kaliketa ku ikemela ka mabaka a hae. Nihakulicwalo Jobo u lata Mulimu mi u bulela kuli: “Ku fitela mane ni shwa, ha ni na ku tuhela ku sepahala kwa ka!”—Jobo 27:5, NW.

Lipuzo Za mwa Mañolo Za Alabiwa:

7:1; 14:14—Linzwi la “ndwa” li talusañi? Linyando la Jobo ne li le lituna hahulu kuli mane na nga kuli bupilo ki musebezi o t’ata, o mabote. (Jobo 10:17) Bakeñisa kuli nako ya tanda mutu mwa Sheol—ku zwa fa lifu la hae ku isa nako ya zuho—ki nako ya sa koni ku iketela mutu, Jobo na swaniselize nako yeo kwa ndwa ye ba sa koni ku iketela masole.

7:9, 10; 10:21; 16:22—Kana lipulelo zeo li bonisa kuli Jobo na sa lumeli kuli zuho ya bafu i ka ba teñi? Lipulelo zeo li bonisa ze ne ka ezahala ku Jobo hasamulahonyana fela. Jobo na talusañi he? Mwendi Jobo na talusa kuli haiba a shwa ha ku na ya na ka mu bona kwa batu ba na pila ni bona. Kwa batu bao, Jobo na si ke a kutela mwa ndu ya hae kamba ku zibwa, ku fitela nako ya tomile Mulimu. Kamba mwendi Jobo na talusa kuli ha ku na mutu ya kona ku zwa mwa Sheol (libita) ka m’ata a hae fela. Jobo 14:13-15 i paka kuli Jobo na sepile kuli kwapili ku ka ba ni zuho ya bafu.

10:10—Jehova na selile cwañi Jobo ‘mo ku selelwa muzilili ni ku mu mina mo ku minelwa mafi’? Wo ki mubulelelo fela wa toko ye bonisa mwa na pangehezi Jobo mwa mba ya bom’ahe.

 19:20—Jobo na talusañi ka ku bulela kuli “ni bandukile ni litalo la fa meno a ka”? Mwendi na talusa kuli na bandukile a si na nto ni ye kana kakuli meno ao a twi na bandukile ni litalo la ona ha bonahali ku ba ni litalo.

Ze Lu Ituta:

4:7, 8; 8:5, 6; 11:13-15. Ha lu swaneli ku matukela ku nahana kuli mutu ya mwa ziyezi u kutula za na cezi ni kuli Mulimu u mu hanile.

4:18, 19; 22:2, 3. Kelezo ye lu fa i lukela ku toma fa Linzwi la Mulimu, isiñi fa mihupulo ya luna fela.—2 Timotea 3:16.

10:1. Kabakala ku utwa pilu butuku, Jobo a yauluka mi a palelwa ku lemuha ze ne kana li tisize linyando la hae. Ha lu li mwa manyando ha lu swaneli ku nyefa, sihulu kakuli luna lwa izibela litaba fo ku zwelela luli butata.

14:7, 13-15; 19:25; 33:24. Ha lu likiwa ki Satani ka nzila ifi kamba ifi, sepo ya zuho ya kona ku lu tiisa.

16:5; 19:2. Manzwi a luna a swanela ku susueza ni ku tiisa ba bañwi, isiñi ku ba filikanya.—Liproverbia 18:21.

22:5-7. Kelezo ye tomile fa tamelezo ye si na hande bupaki ha i na tuso mi ya sinya.

27:2; 30:20, 21. Ha lu tokwi ku ba ba ba petehile kuli lu be ba ba sepahala kamita. Jobo na nyazize Mulimu ka mafosisa.

27:5 (NW). Ya na kona fela ku felisa busepahali bwa Jobo ku Mulimu ne li yena Jobo ka sibili kakuli ku sepahala ku itingile fa lilato la mutu ku Mulimu. Mi kacwalo lu swanela ku tiisa lilato la luna ku Jehova.

28:1-28. Mutu u ziba ko ku fumaneha sifumu sa lifasi. Mi ka bucaziba bwa hae, ha nze a bata sifumu sa lifasi cwalo, u yo fitanga ni kwatasi-tasi ko li sa koni ku bona nihaiba linyunywani ze bonela kwahule. Kono butali bo bu zwa ku Mulimu, bu fumanwa ka ku saba Jehova.

29:12-15. Lu swanela ku itatela ku bonisa sishemo ku ba ba tokwile.

31:1, 9-28. Jobo na lu tomezi mutala o munde kakuli na hanile linyawe, bubuki, ku nyandisa ba bañwi kamba kutokwa sishemo ku ba bañwi, ku lata bufumu, ni ku lapela maswaniso.

“NA INYAZA, MWA MALULI NI MWA MULOLA”

(Jobo 32:1–42:17)

Mutangana ya bizwa Elihu ya na yemi kwatuko na teelelize ka pilu-telele kwa mupihisano wo. Cwale u atumulusa mulomo wa hae. U hakulula Jobo ni batukufazi ba hae ba balalu.

Elihu a sa feza fela, Jehova u alaba mwa liñungwa. Ha talusi za nyandela Jobo. Kono ka ku itusisa munyololo wa lipuzo, Ya-M’ata-Ote u tusa Jobo ku lemuha butuna bwa m’ata a Hae ni butungi bwa butali bwa Hae. Jobo u itumelela kuli na bulezi ka kutokwa kutwisiso mi u li: “Ni ipona bumaswe mi na inyaza, mwa maluli ni mwa mulola.” (Jobo 42:6) Tiko ya Jobo ha i fela, Jobo wa fuyaulwa kabakala busepahali bwa hae.

Lipuzo Za mwa Mañolo Za Alabiwa:

32:1-3—Elihu na tile lili? Elihu na teelelize kwa lingambolo za ba bañwi kaufela, mi kona kuli na tilo ina fakaufi fa na kona ku utwa. Na tile pili Jobo a si ka kala kale ku bulela ha se ku fitile mazazi a supile a ne ba kuzize fela balikani ba hae ba balalu.—Jobo 3:1, 2.

34:7—Jobo na swana cwañi ni munna “ya nwa linyefulo inge mezi”? Ha na sweli ku katazwa ki minahano ya linyando la hae, Jobo na hanelela ku nga kuli linyefulo za balikani ba hae ba balalu ne li bulelelwa yena nihaike kuli balikani ba hae ne ba nyefula Mulimu luli. (Jobo 42:7) Ka nzila yeo na nwa linyefulo inge mutu ya inwela mezi ka tabo.

 Ze Lu Ituta:

32:8, 9. Butali ha bu iteli fela kabakala buhulu bwa lilimo. Bu taha ka ku ba ni kutwisiso ya Linzwi la Mulimu ni ka ku etelelwa ki moya wa hae.

34:36. Busepahali bu bonahala muta lu “likwa ku feleleza” ka nzila ye ñwi.

35:2. Elihu na teelelize ka tokomelo ni ku tungunyuna taba ka sibili pili a si ka bulela kale. (Jobo 10:7; 16:7; 34:5) Pili ba si ka fa kale kelezo, maeluda ba Sikreste ba tokwa ku teelezanga ka tokomelo, ku utwisisa buniti bwa taba, ni ku utwisisa hande litaba ze amiwa.—Liproverbia 18:13.

37:14; 38:1–39:30. Ku nahanisisa misebezi ya Jehova ye komokisa, yona misebezi ye bonisa m’ata a hae ni butali bwa hae, ku lu tusa ku ikokobeza mi ku lu tusa ku lemuha kuli taba ya ku bubaniswa kwa bubusi bwa Jehova kona taba ya butokwa hahulu ye fita taba ifi kamba ifi ya ka butu.—Mateu 6:9, 10.

40:1-4. Haiba lu ikutwa kuli lu hanelela ku bilaela Ya-M’ata-Ote, lu swanela ku “iswala kwa mulomo ka lizoho.”

40:15–41:34. Behemoti (kubu) ni Leviatani (kwena) li m’ata luli! Kuli lu itiise mwa sebelezo ya Mulimu, ni luna lu tokwa m’ata a zwa ku Mubupi wa zona lifolofolo ze m’ata zeo, yena ya lu fanga m’ata.—Mafilipi 4:13, NW.

42:1-6. Ku utwa Linzwi la Jehova ni ku hupuliswa misebezi ye bonahaza m’ata a hae ne ku tusize Jobo ku “bona Mulimu,” kamba ku bona niti ya za hae. (Jobo 19:26) Ku eza cwalo ne ku mu tusize ku cinca munahano wa hae. Ha lu hakululwa ka Bibele, lu swanela ku itumelela bufosi bwa luna ni ku eza licinceho.

Mu Likanyise Mutala wa ‘ku Sa Fela Pilu kwa Jobo’

Buka ya Jobo i bonisa hande fo ku sweu kuli Mulimu haki yena ya tisa manyando a batu. A tiswa ki Satani. Muhato wa Mulimu wa ku tuhelela bumaswe fa lifasi u lu fa kolo ya ku fa kalabo ya luna ye bonisa lineku ko lu wela mwa taba ya bubusi bwa Jehova ni ya busepahali bwa luna.

Kaufela ba ba lata Jehova ba ka likiwa sina Jobo. Likande la Jobo li lu kolwisa kuli ni luna lwa kona ku itiisa. Li lu hupulisa kuli matata a luna ha na ku inelela ku ya ku ile. Jakobo 5:11 i bulela kuli: “Mu utwile za Jobo, za ku sa fela pilu kwa hae; mi mu boni mafelelezo a hae, a’ mu file Mulena.” Jehova na fuyauzi Jobo kabakala ku sepahala kwa hae. (Jobo 42:10-17) Ni luna lu sepile ku fiwa mbuyoti ye tuna, yona ya bupilo bo bu sa feli mwa lifasi le li li Paradaisi. Kacwalo he, ha lu ikatuleleñi ku zwelapili ku sepahala sina Jobo.—Maheberu 11:6.

[Litaluso za kwatasi]

[Maswaniso a fa likepe 16]

Lu kona ku itutañi kwa mutala wa Jobo wa “ku sa fela pilu kwa hae”?