“Umo na Umo ali no Kusenda Icipe Cakwe Umwine”

“Ifwe bonse umo umo pa lwesu tukalubulula kuli Lesa.”—ABENA ROMA 14:12.

1. Cinshi abaHebere batatu bacitile icalangilile ukuti bali aba cishinka?

ABAICE batatu abaHebere abekala mu Babiloni bali no bwafya. Ifyo balasalapo ukucita fyalabepaisha nelyo ukubalenga ukuba no mweo. Ukulingana ne funde lya muli cilya calo, bushe bafukame pa ntanshi ya cimpashanya? Nelyo bushe bakaane e lyo babapoose mu mulilo? Shadraki, Meshaki, na Abednego, tabakwete inshita ya kwipusha bambi pa kuti babapandeko amano; kabili tabalekabila fye no kucite fyo. Ukwabula ukushingashinga, batila: “Cishibikwe kuli imwe, mwe mfumu, ukuti balesa benu ifwe tatwababombele, na ku cimpashanya ca golde ico mwimike tatwapepeko iyo.” (Daniele 3:1-18, NW) Aba baHebere batatu bali-isendele icipe cabo lintu bapingwilepo ica kucita.

2. Ni bani balengele ukuti Pilato apingule Yesu Kristu muli ulya musango, kabili bushe ici calilengele ukuti kateka umwina Roma afume mu mulandu?

² Pa numa ya myaka 600, kateka akutika ku milandu bapeele umwaume umo ifi. Ilyo apituluka mu milandu yonse, asanga ukuti uyu muntu wa kaele. Lelo, abantu bakosapo fye ukuti bamwipaye. Kateka aesha ukumucingilila, lelo cayafya ica kuti afilwa ukusenda icipe cakwe kabili anakila ku fyo abantu balefwaya. Asamba iminwe yakwe no kusosa ukuti: “Ndi wa kaele ku mulopa wa muntu uyu.” Lyena asuminisha ukuti uyu muntu bamupopele. Mu nshita ya kuti Ponti Pilato asende icipe cakwe umwine no kupingula Yesu Kristu, aleka bambi ukubomba umulimo ali no kubomba. Kanshi te mulandu no kusamba ku minwe, Pilato ali no mulandu wa kupingula Yesu bubi bubi.—Mateo 27:11-26; Luka 23:13-25.

3. Mulandu nshi tushilingile ukuleka bambi ukutupingwilako ifya kucita?

³ Nga ca kuti mwali ni mwe nga mwacitile shani? Nga mulefwaya ukucita ifintu fimo, bushe mucita nge fyo abaHebere batatu bacitile, nelyo muleka bambi ukumupingwilako? Kwena tacayanguka ukupingula ifyo mulefwaya  ukucita nga kwabako ubwafya. Pa kupingula bwino umuntu alingile ukuba uwakosoka. Ku ca kumwenako, abafyashi balingile ukusala ifingawamina abana babo abanono. Ca cine, tacayanguka ukupingula ifyo mwingacita ifintu nga nafyafya, cikabila ukutontonkanya pa fintu fyalekanalekana. Nomba ukusala ico twingacita te cintu icayafya nga nshi ica kuti caba ‘cisendo,’ ico twingafwaya “aba bumupashi” ukutusendelako. (Abena Galatia 6:1, 2) Lelo, kwaba icipe ico ‘ifwe bonse umo umo pa lwesu tukalubulwilapo kuli Lesa.’ (Abena Roma 14:12) Baibolo itila: “Umo na umo ali no kusenda icipe cakwe umwine.” (Abena Galatia 6:5) Nomba cinshi cingatwafwa ukulasala bwino ifya kucita mu mikalile yesu? Intanshi, tulingile ukwishiba umo fwe bantunse twapelebela no kwishiba ifyo twingacita pa kuti ifintu fibe bwino.

Icacindama Sana

4. Lisambililo nshi ilyacindama ilyo twingasambilila kuli bumpulamafunde bwa bantunse ba kubalilapo?

⁴ Abantunse ba kubalilapo babili basalilepo ukucita icintu icaletelela abantu bonse. Basalilepo ukulya icisabo ca ku muti wa kulenga ukwishiba ubusuma no bubi. (Ukutendeka 2:16, 17) Cinshi calengele ukuti basalepo ukucita ica musango yo? Baibolo itila: “Umwanakashi e pa kumona ukuti umuti usuma ukulyako, kabili muti uwawama ukumona, kabili walemoneka bwino. Awe e pa kusabako ifisabo fya uko, alya. Pa numa, apeeleko umulume wakwe ilyo aali nankwe, na o e fyo aliile.” (Ukutendeka 3:6, NW) Bukaitemwe e bwalengele Efa ukulya icisabo, kabili alengele no kuti Adamu na o acite cimo cine. Icafuminemo ca kuti ulubembu ne mfwa ‘fyasalanganine ku bantu bonse.’ (Abena Roma 5:12) Bumpulamafunde bwa kwa Adamu na Efa butusambilisha isambililo lyacindama ililangilila ukuti abantunse balipelebela mumo mumo: Nga ca kuti abantunse tabashintilile pa butungulushi bwa kwa Lesa, ifyo basalapo ukucita filalubana.

5. Yehova atutungulula shani, kabili cinshi tulingile ukucita pa kuti tulenonkelamo?

⁵ Ala tulatemwa nga nshi ukwishiba ukuti Yehova alatutungulula! Amalembo yatweba ukuti: “Ilyo mwapaatukila ku kwa kulyo nangu ku kwa kuso, amatwi yenu yakomfwe cebo cafuma ku numa yenu, icileti, Iyi e nshila, e mo mwende.” (Esaya 30:21) Yehova alanda na ifwe ukupitila mu Baibolo, Icebo cakwe icapuutwamo. Tulingile ukulabelenga Baibolo pa kuti tunonke ukwishiba kwine kwine. Ukulalya ‘ifilyo fyakosa ifya bakosoka’ e kukalenga ukuti tulepingula bwino ifya kucita. ‘Ukupitila mu kubelesha, tulakansha ukulingulula kwesu ku kulekanya icalungama ne cabipa.’ (AbaHebere 5:14) Kuti twakansha ukulingulula kwesu ukupitila mu kulacita ifyo tusambilila mu Cebo ca kwa Lesa.

6. Cinshi tulingile ukulacita pa kuti kampingu yesu ilebomba bwino?

⁶ Na cimbi icacindama icitwafwa ukulapingulapo bwino, ni kampingu iyo Lesa atupanga nayo. Kampingu ilatupingula, kabili kuti ‘yatupeela umulandu nelyo ukutulungamika.’ (Abena Roma 2:14, 15) Nomba pa kuti kampingu ilebomba bwino no kulatwafwa ukucita icalungama, tulingile ukuisambilisha ukwishiba kwine kwine ukupitila mu kulabelenga Icebo  ca kwa Lesa. Kampingu ishasambilishiwa kuti yalatungululwa ne ntambi shesu e lyo ne fibelesho. Ificitika uko twikala, nelyo ifyo bambi batontonkanya, na fyo kuti fyatulufya. Cinshi cicitika kuli kampingu nga ca kuti tatuleumfwila ifipimo fya mu Baibolo ne fyo iletweba? Mu kuya kwa nshita kampingu kuti yashutikwa “kwati ni ku cishutikilo,” e kutila kuti yafwa no kuleka ukubomba kwati ni filya ciba umuntu nga apya ku cela, inkanda isa pa cilonda ilafwa. (1 Timote 4:2) Lelo, nga ca kuti kampingu yalisambilishiwa ne Cebo ca kwa Lesa, kuti iletutungulula bwino.

7. Cintu nshi icacindama sana icingatwafwa ukulasala bwino ifya kucita?

⁷ Kanshi icacindama sana icingatwafwa ukusala bwino ifya kucita, kwishiba kwine kwine ukwa mu Baibolo e lyo no kulakonka ifyo twasambililamo. Ukucila ukupingula lubilo lubilo ifya kucita, tulingile ukutontonkanya pa fipope fya mu Baibolo na pa fyo twingafibomfya. Nga twasambilisha kampingu wesu ukwishiba kwine kwine ukwa mu Malembo, tukacita icalungama na lintu tukaba mu bwafya ubwa kupingula ifya kucita apo pene fye, nga fintu cali kuli Shadraki, Meshaki, na Abednego. E co nomba natulande pa fintu fibili ifyalatwafwa ukwishiba bwino ifyo ukupilikita ukulola ku kukosoka kwingatulenga ukulasala bwino ifya kucita.

Ni Bani Bengaba Ifibusa Fyesu?

8, 9. (a) Fipope nshi ifitwafwa ukusengauka ukubishanya kubi? (b) Bushe ukubishanya kubi kulosha fye ku kwangala mu kulungatika na bantu abakwate mibele yabipa? Londololeni.

⁸ Umutumwa Paulo alembele ukuti: “Mwilufiwa. Ukubishanya kubi konaule mibele isuma.” (1 Abena Korinti 15:33) Yesu Kristu aebele abasambi bakwe ukuti: “Tamuli ba pano calo.” (Yohane 15:19) Nga twaishiba ifi fipope, bwangu bwangu tuleshiba no kuti tatulingile ukuba ifibusa na balalelale, abacende, abapuupu, bacakolwa, na bantu bambi abakwata imibele yabipa. (1 Abena Korinti 6:9, 10) Ilyo tuyatuleishibilako icine ca mu Baibolo, tuleluka ukuti ukulatamba abantu ba musango yo mu mafilimu, pa TV, nelyo pa kompyuta, no kulabelenga amalyashi yalanda pali bena mu mabuuku kwaba fye kwati kuba pamo nabo kabili kuti kwatonaula. E fyo caba na kuli balya balembeshanya bakalata na “ba bumbimunda” pa intaneti.—Amalumbo 26:4.

⁹ Nga bantu ababa ne mibele iisuma lelo abashasumina muli Lesa wa cine, bushe tulingile ukula-angala nabo? Amalembo yatila: “Icalo conse calaala mu maka ya mubifi.” (1 Yohane 5:19) Ici cilatwafwa ukwishiba ukuti ukubishanya kubi takulosha fye ku bantu bakwata imibele yabipa epela. Kanshi, kuti cawama ukupanga ifibusa na bantu abatemwa Yehova epela.

10. Cinshi cingatwafwa ukupingula bwino umwakupelela ilyo tuleampana na ba ku calo?

¹⁰ Kwena teti cicitike ukusengauka aba mu calo umupwilapo kabili Abena Kristu tabafwile ukucita ica musango yo. (Yohane 17:15) Tulaba pamo na bantu abashipepa Yehova ilyo tuya mu mulimo wa kushimikila na lintu tuya ku sukulu nelyo ku ncito. Abena Kristu ababa na bena mwabo abashasumina balampana sana na ba ku calo ukucila ifyo Abena Kristu bambi bacita. Lelo ukukansha ukulingulula kwesu kulatwafwa ukwishiba ukuti caliwama ukukana-ampana sana na ba ku calo, e kuti tatufwile ukuba ifibusa fyapalamisha na bena. (Yakobo 4:4) Kanshi fwe bene kuti twapingulapo nga kuti twayasangwa ku mangalo nelyo ukucinda kubako pa sukulu nangu ukuya ku maparte ayo abo tubomba nabo bapekanya.

Ukusala Incito ya Kubomba

11. Cinshi ico tulingile ukutontonkanyapo intanshi ilyo tulepanga ukwingila incito?

¹¹ Nga twalikosoka, tukalakonka ifipope fya mu Baibolo na lintu tulefwaya ukubomba umulimo wesu uwa ‘kusakamana aba mu ng’anda yesu.’ (1 Timote 5:8) Ico tukatontonkanyapo intanshi, musango wa ncito tukalabomba. Calilubana ukwingila incito iitungilila ifyo Baibolo yabinda. E ico, Abena Kristu tabengila incito iisanshamo ukupepa utulubi,  ukwiba, ukubomfya bubi bubi umulopa, nelyo ifintu fimbi ifyo Amalembo yakaanya. Na kabili tatulingile ukubepa nelyo ukufinsha bambi, nangu ni lintu abatwingishe ncito baletupatikisha ukucite ico.—Imilimo 15:29; Ukusokolola 21:8.

12, 13. Finshi fimbi ifyacindama ifyo tulingile ukutontonkanyapo ilyo tulefwaya ukwingila incito?

¹² Nga ca kuti umusango wa ncito tulebomba taulepusana ne fyo Amalembo yalanda? Nga twatwalilila ukwishiba icine no kulakansha ukulingulula kwesu, tukeshiba ifintu na fimbi ifyo tulingile ukutontonkanyapo ilyo tulefwaya ukwingila incito. Tutile incito iyamoneka ya kuti tulecita ifintu ifyo Amalembo yakaanya, pamo nge ncito ya kulayasuka amafoni mu ciyanda bateyamo ifyangalo fya kushitikapo indalama. Bushe kuti twacita shani? Kanshi fimbi ifyo tulingile ukutontonkanyapo cifulo tulebombelapo e lyo no kukalafuma indalama tukalafola. Ku ca kumwenako, tutile Umwina Kristu alaibombela umwine, bushe kuti asumina ukuyabomba incito ya kupenta icalici lya mu Kristendomu na muli fyo ukutungilila ukupepa kwa bufi?—2 Abena Korinti 6:14-16.

¹³ Nelyo tutile kwaba inshita ilyo abatwingisha incito batweba ukuyapenta icikuulwa ca mipepele ya bufi. Bushe tukacita shani? Nga cabe fyo, ninshi tulingile ukutontonkanya pa maka tukakwata pali uyo mulimo ne fyo tukabimbwamo. Lelo, ni shani ulwa kubomba incito iishipusene ne fyo Baibolo yalanda, pamo ngo kutwala bakalata mu fifulo fyonse ukusanshako na pa fikuulwa apo bacita ifyalubana? Lyena kuti twakonka icishinte caba pali Mateo 5:45. Lelo tulingile ukutontonkanyapo sana nga ca kuti kampingu iletucusha lyonse ilyo tulebomba iyo ncito. (AbaHebere 13:18) Kanshi pa kuti tusende icipe cesu ica kusala bwino incito twingengila tulingile ukukansha ukulingulula kwesu no kusambilisha kampingu wesu uwaba ca bupe ico Lesa atupeela.

“Uko Konse Wenda Umwishibe”

14. Finshi ifyo tulingile ukutontonkanyapo ilyo tulepingulapo ifya kucita?

¹⁴ Nga pa fyo tusalapo ukucita mu fintu fimbi, pamo ngo kulundako amasambililo no kusala inshila ya kutundapilamo? Ilyo tulefwaya ukupingulapo ukucita icili conse, tufwile ukufwaya ifipope fya mu Baibolo ifilanda pali fyo tulefwaya ukucita no kutontonkanya pa fyo twingabomfya ifyo fine fipope. Solomone Imfumu ya mano atile: “Tetekela Yehova umutima obe onse, na ku kwiluka kobe we mwine wishintililako; uko konse wenda umwishibe, na o akatambalike nshila shobe.”—Amapinda 3:5, 6.

15. Cinshi tusambilila ku Bena Kristu ba kubalilapo ico tufwile ukukonka nga tulefwaya ukupingulapo ifya kucita?

¹⁵ Ilingi line, ifyo tupingulapo ukucita filakuma bambi. Ici e cintu cimbi ico tulingile ukutontonkanyapo. Ku ca kumwenako, Abena Kristu ba kubalilapo tabalekonka Amafunde ya kwa Mose ayaleseshe ukulya ifya kulya fimo. Balelya ifya kulya fimo ifyo Amafunde ya kwa Mose yaletila fyalikowela kabili tacabipile ukucite fyo. Na lyo line, umutumwa Paulo ilyo alelanda pa nama isho baletuula nga malambo pe  tempele lya tulubi atile: “Nge ca kulya cilepunwisha munyinane, nshakalye inama kabili iyo, epali napunwisha munyinane.” (1 Abena Korinti 8:11-13) Abena Kristu ba kubalilapo balebakoselesha ukutontonkanya pali kampingu wa banabo pa kuti bebapunwisha. Ifyo tupingulapo ukucita tafifwile ukutulenga ukuba “ifya kupunwisha.”—1 Abena Korinti 10:29, 32.

Lombeni Amano Kuli Lesa

16. Bushe ipepo litwafwa shani ilyo tulepingulapo ifya kucita?

¹⁶ Calicindama sana ukupepa nga tulefwaya ukupingulapo ifya kucita. Yakobo atile: “Umo uwa muli imwe nga abulwa amano, alelomba kuli Lesa, pantu apeela fye kuli bonse ukwabula ukushobaula; kabili yakapeelwa kuli wene.” (Yakobo 1:5) Mu citetekelo kuti twapepa kuli Yehova no kulomba amano pa kuti tupingulepo bwino. Nga twaeba Lesa ifiletusakamika no kulomba ukuti atwafwe, umupashi wa mushilo kuti watwafwa ukumfwikisha amalembo tuletontonkanyapo no kutwafwa ukwibukisha yambi.

17. Bushe bambi kuti batwafwa shani ukwishiba ifyo twingapingulapo ukucita?

¹⁷ Bushe bambi kuti batwafwa ilyo tulepingulapo ifya kucita? Ukwabula no kutwishika, Yehova alitupeela abaume bakosoka mu cilonganino. (Abena Efese 4:11, 12) Tulingile ukubepusha, sana sana nga ca kuti ubwafya bukalamba. Abena Kristu abakosoka kabili abacenjela kuti batulanga ifipope na fimbi ifya mu Baibolo ifingatulenga ukupingulapo bwino no kutwafwa ‘ukushininkisha ifyacilapo ukucindama.’ (Abena Filipi 1:9, 10) Lelo, tulingile ukucenjela: Tatufwile ukuleka bambi ukutusalaliko ifyo tulingile ukucita. Ukupingulapo, cipe cesu ico tulingile ukusenda fwe bene.

Bushe Lyonse Mulafuma Ifisuma?

18. Finshi limo ifingafumamo nga twapingulapo bwino?

¹⁸ Nga ca kuti lyonse ilyo tulepingulapo tuleumfwila ifipope fya mu Baibolo na kampingu, bushe kuti mulefume fisuma? Ukwabula no kutwishika, mu kuya kwa nshita kuti twanonkelamo. Nomba, limo limo, ifintu teti fiwame apo pene fye. Shadraki, Meshaki, na Abednego balishibe ukuti icingafuma mu kukanapepa icimpashanya, ni mfwa. (Daniele 3:16-19) Na kabili, ilyo abatumwa baebele icilye ca Sanhedrini ukuti bali no kunakila Lesa nga kateka ukucila ukunakila abantu, batalile babafopaula e lyo babeba ukuya. (Imilimo 5:27-29, 40) E lyo “inshita ne fya mankumanya” kuti fyakuma ifyo twasalapo ukucita ica kuti mwafuma na mafya. (Lukala Milandu 9:11) Nga ca kuti twacula pa numa ya kupingulapo bwino, kuti twacetekela ukuti Yehova akatwafwa ukushipikisha kabili ku ntanshi akatupaala.—2 Abena Korinti 4:7.

19. Bushe kuti twasenda shani icipe cesu ica kulapingulapo bwino bwino mu kushipa?

¹⁹ Kanshi nga tulefwaya ukupingulapo ifya kucita, tulingile ukutontonkanya pa fipope fya mu Baibolo no kucita ifintu ukulingana ne fyo fine fipope. Ala tulatasha Yehova icine cine pantu alatwafwa ukupitila mu mupashi wa mushilo na mu Bena Kristu bakosoka aba mu cilonganino! Apo tulatungululwa no kwafwiwa mu nshila shalekanalekana, mu kushipa natulesenda ifipe fyesu no kulapingulapo ifya kucita bwino bwino.

Finshi Mwasambilila?

• Cintu nshi cacindama sana ico tulingile ukucita pa kuti tulepingulapo bwino?

• Bushe ukupilikita ukulola ku kukosoka kukuma shani umusango wa fibusa tusalapo ukukwata?

• Finshi ifyacindama ifyo tulingile ukutontonkanyapo ilyo tulefwaya ukwingila incito?

• Fyakwafwa nshi twakwata pa kuti tulepingulapo bwino ifya kucita?

[Amepusho]

[Icikope pe bula 22]

Bumpulamafunde bwa kwa Adamu na Efa bulatusambilisha isambililo ilyacindama

[Icikope pe bula 24]

Ilyo mushilapingulapo ifya kucita, muletontonkanya pa fipope fya mu Baibolo